Podsystem monitoringu promieniowania jonizującego

1. Podsystem monitoringu promieniowania jonizującego

2. Pojęcia podstawowe • aktywność– ilość przemian lub rozpadów zachodzących w danej masie substancji promieniotwórczej • • dawka pochłonięta: ilość energiipromieniowania pochłonięta w jednostce masy; • • dawka skuteczna: obliczana z dawkipochłoniętej z uwzględnieniem współczynnikówwagowych rodzaju promieniowania i tkanki lubnarządu; określa całkowite ryzyko związane znapromieniowaniem;

3. Jednostki • Bekerel: jednostka aktywności (jedna przemiana lub rozpad na sekundę (symbol Bq) • Siwert: jednostka dawki skutecznej (symbol Sv) • Grej: jednostka dawki pochłoniętej, czyli ilość energii przekazanej przez promieniowanie absorbującej je materii (1 Gy = 1 dżul na kilogram) • Rentgen na godzinę: jednostka mocy dawki (R/h lub pochodne mR/h, μR/h)

4. Podstawy prawne • Prawo ochrony środowiska 27.04.2001 – włączenie w zakres PMŚ informacji dot. promieniowania jonizującego • Prawo atomowe 29.11.2000 – dokonywanie systematycznej oceny sytuacji radiacyjnej kraju – kompetencje PAA • rozporządzenie RM 17.12.2002 w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych

5. Historia Do 2002 roku podsystem monitoringu promieniowania jonizującego realizował pomiary skażeń promieniotwórczych w sieci wczesnego wykrywania oraz badania zawartości radionuklidów w środowisku. Wykonywane pomiary w sieci wczesnego wykrywania miały charakter alarmowy i stanowiły podstawę bezpieczeństwa radiologicznego kraju. Nie miały charakteru pomiarów monitoringowych ale z uwagi na ich wagę zostały włączone do programu PMŚ.

6. Generalnymi zadaniami realizowanymi przez monitoring promieniowania jonizującego jest : • wykonywanie pomiarów stężeń izotopówpromieniotwórczych w poszczególnychkomponentach środowiska, • natychmiastowe wykrywanie wzrostupoziomów skażeń promieniotwórczych wśrodowisku i alarmowanie w sytuacjiawaryjnej, • gromadzenie informacji o sytuacjiradiologicznej w środowisku i śledzeniedługookresowych zmian w poziomie skażeniapromieniotwórczego środowiska.

7. Program podsystemu monitoringu promieniowania jonizującego obejmuje następujące zadania cząstkowe: • Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń • Badania zawartości sztucznych izotopów a oraz b promieniotwórczych w powietrzu; • Badanie 137Cs w glebie; • Badania wybranych radionuklidów (Cs, Sr, Pu) w śródlądowych wodach powierzchniowych i osadach dennych

8. Zadanie: Wykonywanie pomiarów na stacjach wczesnego wykrywania skażeń Sieć IMGW wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych obejmuje 9 stacji pomiarowych: w Warszawie, Gdyni, Włodawie, Świnoujściu, Gorzowie, Lesku, Zakopanem, Legnicy i Mikołajkach – część systemu oceny sytuacji radiacyjnej kraju.

9. W roku 2006 w ramach sieci IMGW wykonywane były: • - ciągły pomiar mocy dawki promieniowania g (zakres 50nGy/godz.- 100mGy/h oraz 43 nGy/godz-850mGy/h) na wysokości 1 m od podłoża • ciągły pomiar koncentracji aktywności izotopów naturalnych a-promieniotwórczych oraz izotopów sztucznych a i b promieniotwórczych w aerozolach powietrza • aktywność b próbek dobowych i miesięcznych opadu całkowitego • aktywność wybranych radioizotopów g promieniotwórczych w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu • aktywności izotopu strontu Sr-90 oznaczanego w próbkach zbiorczych miesięcznego opadu całkowitego

10. Zadanie: Monitoring 137Cs w glebie Program pomiarowy tego zadania przewiduje pomiary metoda spektrofotometryczna próbek gleby pobranej w punktach zlokalizowanych w stacjach i posterunkach IMGW

11. Zadanie: Pomiary skażeń promieniotwórczych wód powierzchniowych i osadów dennych. Program pomiarowy obejmuje monitorowanie środowiska wodnego pod względem zawartości najważniejszych radionuklidów, Dla rzek i jezior pomiary stężeń 137Cs, 90Sr oraz dla osadów dennych stężeń 137Cs i izotopów plutonu 238Pu, 239Pu, 240Pu. Badania prowadzi Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR).

12. Wyniki monitoringu • średnia moc dawki promieniowaniagw roku 2005 : 91nGy/h, (42-139 nGy/h), • stężenie C137 w wodachpowierzchniowych w roku 2005: -1,31 mBq/dm3 w Annopolu (Wisła) - 6,30mBq/dm3 (Odra) i zmniejszyło się • stężenieSr 90w wodach powierzchniowych w roku • 2005 (z awarii EJ) było wyższe niż stężenie Cs137 i wynosiło od 3,32mBq/l w Bugu(Wyszków) do 6,78 mBq/l w Głogowie (Odra), • stężenie radioizotopów Pu wosadach dennych wskazuje, że oprócz opadu po katastrofie czarnobylskiej w osadach obecny jest pluton z próbnych wybuchów jądrowych.

13. Stan zagrożenia w Polsce • niski poziom narażenia ludności kraju, ze względu na sztuczne izotopy promieniotwórcze w środowisku i w żywności - kilka procent wartościdawki granicznej dla ogółu ludności, (dawka graniczna 1 mSv w ciągu roku); • bardzo małe narażenie radiacyjne, jako następstwo promieniowania sztucznychradionuklidów, statystycznegomieszkańca Polski w roku 2005;