1 / 46

Via RekenennaarTaal

Via RekenennaarTaal. Frank Wijnen Universiteitsdag 27 maart 2010. papa en mama. Holowka&Petitto 2002. papa en mama. ba baba papa abba dada tatay ata. ma(a) mama maman amma nana nanay ana. Mijlpalen in de taalontwikkeling. prenataal? 0-6 maanden: articulatorisch spel

rivka
Télécharger la présentation

Via RekenennaarTaal

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Via RekenennaarTaal Frank Wijnen Universiteitsdag 27 maart 2010

  2. papa en mama

  3. Holowka&Petitto 2002

  4. papa en mama • ba • baba • papa • abba • dada • tatay • ata • ma(a) • mama • maman • amma • nana • nanay • ana

  5. Mijlpalen in de taalontwikkeling • prenataal? • 0-6 maanden: articulatorisch spel • 6-12 maanden: brabbelen • 1 jaar: eerste woorden, eenwoordfase • 18-24 maanden: twee-woordzinnetjes • 24-36 maanden: voltooiing van grammatica • Daarna: complexere structuren, meer woorden

  6. Theorieën over taalontwikkeling Language is a complexchain of stimulus-response associations. Language is an innate faculty of the human mind.

  7. Perceptiefleren in jaar1(a) • Eerste 6-8 maanden • baby’s kunnenallemogelijkespraakklanken van elkaaronderscheiden • Na 8 maanden: • Verlies van gevoeligheidvoorcontrasten die nietgebruiktworden in de moedertaal • [a] – [aa] • [b] - [p] - [ph]

  8. wittelijst of gebakkenlijst?

  9. Perceptiefleren in jaar 1 (b) • 10 maanden: • kinderenwetenwelkeopeenvolgingen van klankenbinneneensyllabe (‘lettergreep’) toegestaanzijn (fonotaxis) • bijv. [dva], [krko] • 10-12 maanden • fonotactischekennishelptkinderenbij het vinden van de grenzentussenwoorden in de lopendespraak

  10. Hoe doen die baby’s dat? • Het antwoord is: • tellen • statistischesamenhangendetecteren

  11. Klankentellen • Baby’s leren de foneem-categorieën van hun moedertaal, bijv. rat vs. lat: /r/-/l/ • Hierbij wordt statistische informatie gebruikt: frequentiedistributie

  12. statistiek en klanken Habituatiestimulus Test stimulus kinderen van 10,5 mnd oud 13

  13. 14

  14. Later… zinnetjes • papa doen (papa moet ‘tdoen) • ijsjeeten (ikwil ‘nijsjeeten) • nietbedje toe (ikwilnietnaar bed toe) • nee auto pakken (jijmagnietde auto pakken) … vanaf 18-20 maanden…

  15. Grammatica • papa doen :: Nond + V • ijsjeeten :: Nlijdvw + V • nietbedje toe :: Neg + Nloc + Prep • nee auto pakken :: Neg + Nlijdvw + V … categorieën en regels …

  16. Categorieën en frames • Frequent frames (Engels): • you X it • X is eenwerkwoord {put, see, do, fix,...} • the X and • X is een naamwoord {tractor, horse, shark,...}

  17. Werkt dit ook in het Nederlands? • Niet met frames die alleenbestaanuitwoorden • Wel met frames die inflecties (verbuigingen, vervoegingen) bevatten • Hij X-t, Wat X-t, We X-en • Een X-je, Het X-je, De X-en

  18. Voorbeeld TRAINING werkwoord frame hijTAAF-t ook hè? watTAAF-t er nou? weFREP-en niet hoor. zeFREP-en altijd. zie je dat ik TAAF? zie je dat ik FREP? naamwoord frame hetSOOK-je is daar. ikzieeenSOOK-je. dePLIF-enliggenhier. datzijntweePLIF-en! wil je dezeSOOK? wil je dezePLIF? TEST werkwoord frame watFREP-ternou? weTAAF-enniethoor. *watPLIF-ternou? *weSOOK-enniethoor. naamwoord frame IkzieeenPLIF-je. deSOOK-enliggenhier. *IkzieeenFREP-je. *de TAAF-en liggenhier.

  19. Regels • Eenbijzondereeigenschap van taal is datbepaaldeelementen (woorden, woorddelen etc.) altijd in bepaaldecombinatiesmoetenvoorkomen. • Afhankelijkheden • Sheis (always) singing • Het meisje heeft (vandaag) gerend • het vrolijk voortgalopperendepaard

  20. Grammatica • Grammaticale relaties en categorieën: • de vogel heeft prachtig gezongen • the girl is running • de stoel-en, de boek-en • a X b afhankelijkheid categorie

  21. Afhankelijkheden • Training: nonsense grammatica‘a Xb’ • tepwadimlut • tepkasilut • etc. X1, X2, ... Xn(set size) • Test: L1 vs. L2 (“tepwadimlut” vs.“tepwadimjik”)

  22. Resultaat: 18-maand oudekk. *

  23. Hoe werktdat? a X b

  24. Samenvattend • om het taalsysteemtepakkentekrijgenmoetenkinderentellen: • hoe vaakkomenelementenvoor • fonemen • hoe vaakkomen 2 (of meer) elementen in combinatievoor • foneem-reeksen • woord frames • afhankelijkheden

  25. Het oudedispuut ?!?! ?!?!

  26. Heb ditook nut?

  27. Problemen in de taalontwikkeling • secundairetaalstoornissen • primairetaalstoornissen (SLI) • dyslexie

  28. SLI en dyslexie • SLI: ernstigevertraging in de taalontwikkeling; vaakblijvendeproblemen. • Dyslectischekinderen: achterstand in grammaticale en fonologischevaardigheden • ookbijkinderen met eenverhoogdgenetischrisico (vóóraanvangleesonderwijs!) • overeenkomstkinderen met dyslexie(risico) en kinderen met SLI 31

  29. Resultaat: 18-maand oudekk. *

  30. Gevoeligheid voor grammaticale afhankelijkheden (1;7) Heeft … ge-X Kan … ge-X p = 0.032 p = 0.106 34 Wilsenach & Wijnen, 2004

  31. Thank you • Petra van Alphen PhD • Martin Bleichner MSc • Elise de Bree PhD • Desiree Capel MSc • Maarten Duijndam, BSc • Gaetano Fiorin MA • Ellen Gerrits PhD • Alice Hung MA • Jan de Jong PhD • Annemarie Kerkhoff PhD • Nick Puts MSc • Carien Wilsenach PhD • Marjolein van Woudenberg MSc • All participants (and parents) • NWO • UIL OTS

  32. From language to reading Suboptimal statistical learning system Slower buildup of phoneme representations Phoneme representations not consolidated when reading instruction commences Difficulty in learning phoneme-grapheme associations 36

  33. Dyslexie als (brede) taalstoornis 37

  34. Detectie van grammaticale fouten 38 Wijnen, work in progress

  35. Foutdetectie door 8-jarigen 39 Rispens, Roeleven & Koster 2004

  36. Gevoeligheid voor zinsmelodie en frasering ‘Zij kietelde de hond met de veer’ Roetman 2006 40

  37. Woordklemtoon (8-jarigen) De Bree, Zonneveld, Wijnen & Nouveau, in press. 41

  38. Kinderen met een genetisch risico voor dyslexie Kinderen met dyslectische ouders: 40-60% wordt manifest dyslectisch 42

  39. Categorische waarneming van spraakklanken (3 jr) kop pop 43

  40. Versimpeling woorden (3;9) % consonant cluster avoidance Control At risk SLI 44

  41. Herkenning woord(vorm) (5 jr) 45

  42. Werkwoordsvervoeging (3;3) Correct = 3sg, Aux-V Incorrect = stem, infinitive F2,85 = 5.19, p < .01 46

More Related