MATERIAŁY STOSOWANE PODCZAS WYKONYWANIA PRAC PROTETYCZNYCH

1. MATERIAŁY STOSOWANE PODCZAS WYKONYWANIA PRAC PROTETYCZNYCH

2. MASY WYCISKOWEKLASYFIKACJA Podział wg Wajsa: Sztywne Elastyczne • Gips • Masy żywiczo –woskowe • Gutaperka • Woski wyciskowe • Masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowe • Agarowe • Alginatowe • Polisulfidowe • Elastomery • Do odnowy biologicznej tkanek • Polisulfidowe • Silikonowe • Polieterowe • Kondensacyjny proces tężenia • Addycyjny proces tężenia • Chemoutwardzalne • Światłoutwardzalne (1988)

3. MASY WYCISKOWEKLASYFIKACJA Podział wg czynników powodujących tężenie mas • Masy wyciskowe tężejące pod wpływem reakcji chemicznych • Gips wyciskowy • Masy alginatowe • Pasty wyciskowe • Elastyczne masy wyciskowe

4. MASY WYCISKOWEKLASYFIKACJA • Masy termoplastyczne • Gutaperka • Masy Stentsa • Masy hydrokoloidalne odwracalne(na bazie agaru) • Woski wyciskowe

5. MASY WYCISKOWEKLASYFIKACJA Podział mas wyciskowych ze względu na konsystencje w czasie kształtowania wycisku: • Masy wyciskowe wstępnie ciekłe: • Elastomery typu Light Body • Masy cynkowo-eugenolowe • Hydrokoloidalne masy agarowe • Masy wyciskowe wstępnie plastyczne: • Hydrokoloidalne masy alginatowe • Elastomery typu Heavy Body i Regular Body

6. GIPS WYCISKOWY Podział: • Murarski(50%) • Sztukatorski(30%) • Modelowy(10%) • Alabastrowy(5%) Skład: • Półwodny siarczan wapnia • Środki zapachowe, barwiące, przedłużające lub skracające czas wiązania Postępowanie: • Stosunek wody do proszku powinien wynosić 1:2 • Papka gipsowa powinna być zarobiona do konsystencji gęstej śmietany • Czas wiązania jest odwrotnie proporcjonalny do czasu zarabiania

7. GIPS WYCISKOWY • Katalizatory ujemne: • Ałun glinowo-potasowy • Boraks • Gliceryna • Cukier • Niska temp. Wody • Cytrynian sodu • Kwasy: borowy,cytrynowy, mrówkowy • Wodorotlenek baru • Ocet • Amoniak • Szkło wodne Katalizatory dodatnie: • Siarczan potasu • Siarczan sodu • Chlorek sodu • Chlorek potasu • Chlorek glinu • Temp.~30’ C • Kwasy: siarkowy, azotowy, solny • Zasady: potasowa, sodowa, amonowa • Dodatek kredy lub talku zwiększa łamliwość gips u, natomiast dodatek krochmalu ułatwia oddzielanie modelu od wycisku

8. GIPS WYCISKOWY • Wady: • Konieaczność dodatkowych przy przygotowywaniu łyżki indywidualnej dla wycisków czynnościowych • Koniecznośc posiadania dużego doświadzenia • Nieprzyjemny smak • Trudności w oddzielaniu wycisku od modelu • Bardzo sztywne • Konieczność klejenia odłamów Zalety: • Dokładność odbitki • Niezmienność kształtu i objętości • Taniość • Dostępność

9. GIPS WYCISKOWY Zastosowanie: • Odlewanie modeli • Wykonywanie przedlewów • Montowanie modeli do zwieraków i artykulatorów • Wykonywanie zwieraków gipsowych • Pobieranie wycisku

10. MASY ALGINATOWE Skład: • Alginian sodu lub potasu • Siarczan wapnia • Fosforan trójzasadowy • Ziemia okrzemkowa • Mentol Ziemia okrzemkowa: pełni rolę wypełniacza, zwiększając wytrzymałość mechaniczną i dładkość wycisku Siarcza wapnia: umożliwia przechodzenie zolu w nierozpuszczalny żel Fosforan trójzasadowy:działa jako opóżniacz, co pozwala na szereg manipulacji związanych z pobraniem wycisku

11. MASY ALGINATOWE Postępowanie: • Łyżki metalowe należy oblepić przylepcem lub zastosować łyżki perforowane • Do gumowej miski należy wsypać odpowiednią ilość proszku i wlać odpowiednią ilość wody wg wskazań producenta • Temp. wody nie powinna wynosić ok. 20’C • Czas mieszania masy: 0,5-1,5 minuty • Czas przebywania masy w jamie ustnej: 1,5-2,0 minut • Po wyjęciu z jamy ustnej wycisk należy spłukać bieżącą wodą i jak najszybciej odlać model(jeżeli jest to niemożliwe to wycisk można przez kilka godzin przechowywać w środowisku nasyconej pary wodnej)

12. MASY ALGINATOWE • Wady: • Mała wytrzymałość mechaniczna • Zbyt duża elastyczność • Podatność na zmiany objętościowe(zarówno na powietrzu i w wodzie) • Mała przyczepność do łyżki • Konieczność szybkiego odlania modelu Zalety: • Dokładna odbitka pola protetcznego • Łatwe wprowadzanie i wyjmowanie z jamy ustnej • Przyjemne w użyciu dla lekarza i pacjenta • Stosunkowo łatwe oddzielanie modelu od wycisku

13. MASY ALGINATOWE Zastosowanie: • Wyciski anatomiczne • Wyciski zębów przeciwstawnych • Wyciski robocze do protez częściowych W użyciu są takie masy jak np.: • Kromopan • Orthoprint • Zelgan • Hydrogum • Alginor • Tropicalgin

14. PASTY WYCISKOWE(MASY TLENKOWO-CYNKOWO-EUGENOLOWE) Skład: • Pasta podstawowa: • Tlenek cynku • Kalafonia • Tlenek magnezu • Olej mineralny • Katalizator: • Eugenol • Żywice gumowe • Oliwa • Olej lniany • Olej mineralny • Ziemia okrzemkowa lub talk

15. PASTY WYCISKOWE(MASY TLENKOWO-CYNKOWO-EUGENOLOWE) Postępowanie: • Pastę z dwóch tub wyciska się na papier i miesza do uzyskania jednolitego zabarwienia • Ze względu na dużą przylepność masy wrgi pacjenta i ręce lekarza pokrywa się cienką warstwą wazeliny • Pastę równomiernie rozprowadza się na łyżce i wkłada się do ust pacjenta, lekko dociskając • Czas wiązania masy w jamie ustnej: 4,5 minuty

16. PASTY WYCISKOWE(MASY TLENKOWO-CYNKOWO-EUGENOLOWE) • Wady: • Sztywność • Wrażliwe na temperaturę • Lepkość Zalety: • Bardzo dokładne odwzorowanie pola protetycznego • Stabilność wymiarów • Wykonywanie modelu znacznie przesunięte w czasie • Wytrzymałość mechaniczna

17. PASTY WYCISKOWE(MASY TLENKOWO-CYNKOWO-EUGENOLOWE) Zastosowanie: • Wyciski czynnościowe przy bezzębiu • Wyciski podścielające • Wyciski złożone do protez natychmiastowych • Wyciski mukodynamiczne W użyciu są takie masy jak np.: • Neogenate • Pasta Asha • Repin

18. ELASTOMERY Podział: • Heavy body(konsystencja kitu) • Putty body(konsystencja kitu) • Regular body (kosytencja pasty) • Light body (konsystencja płynna)

19. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(KONDENSACYJNE) Proces polimeryzacji tych mas nie jest zakończony w momencie uzyskania przez nie odpowiedniej twardości, proces ten przebiega jeszcze po wyjęciu z ust pacjenta. Skład: • Pasta podstawowa: • Polidwumetylosilikon • Tlenek cynku • Siarczan wapniowy • Dwutlenek tytanu • Katalizator: • Sole organometaliczne (kaprylan cynawy) • Krzemian etylu Postępowanie: • :pastę wyciskamy z tuby, umieszczając ją na kartce woskowanego papieru i dodajemy płynny katalizator, • mieszamy do uzyskania jednorodnej konsystencji; • podstawową masę nakładamy na łyżkę, którą uprzednio pokrywamy warstwą kleju. • pobieramy wycisk. • po wyjęciu z jamy ustnej wycisk przepłukujemy wodą, osuszamy i nakładamy drugą warstwę. • elastyczne masy wyciskowe o konsystencji płynnej mogą być wprowadzone do strzykawek lub samomieszających urządzeń.

20. ELASTOMERY- MASY SILIKONOWE(KONDENSACYJNE) • Wady: • Właściwości hydrofobowe • Wrażliwośc na wilgoć • Konieczność szybkiego odlania modelu Zalety: • Dokładne odwzorowanie pola protetycznego • Łatwe wprowadzanie i wyjmowanie z jamy ustnej • Duża elastyczność • Neutralny smak i zapach

21. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(KONDENSACYJNE) W użyciu są takie masy jak np.: • Zetaplus • Oranwash • Thixoflex • Optosil • Xantopren • Dentaflex

22. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(KONDENSACYJNE)

23. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(ADDYCYJNE):POLIWINYLOSILOKSANY Proces polimeryzacji tych mas zachodzi w pełni w ustach pacjenta. Wykonanie modelu można przesunąć w czasie. Skład: • Pasta podstawowa: • Polimer silikonowy z grupami HSi • Wypełniacz • Katalizator: • Silikony z wolnymi grupami winylowymi • Kwas chloroplatynowy • Wypełniacz Postępowanie: Tak jak w masach kondensacyjnych Zastosowanie: • Wyciski dwuwarstwowe do wykonania protez stałych

24. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(ADDYCYJNE):POLIWINYLOSILOKSANY Zalety: • Dokładne odwzorowanie pola protetycznego • Łatwe wprowadzanie i wyjmowanie z jamy ustnej • Właściwości hydrofilne • Duża stabilność wymiarów • Możliwość odlania kilku modeli z jednego wycisku • Wykonanie modelu znacznie przesunięte w czasie (do 7 dni) • Wady: • Wysoka cena

25. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(ADDYCYJNE):POLIWINYLOSILOKSANY W użyciu są takie masy jak np.: • Elite • Express • President • Aquasil • Exaflex • Examix • Blend-a-gum • Bisico

26. ELASTOMERY-MASY SILIKONOWE(ADDYCYJNE):POLIWINYLOSILOKSANY

27. ELASTOMERY-MASY POLISULFIDOWE Skład: • Pasta podstawowa: • Płynny polimer polisulfidowy • Dwutlenek tytanu • Siarczan wapnia • Katalizator: • Dwutlenek ołowiu • Siarka • Olej rycynowy Postępowanie: Tak jak w masach silikonowych

28. ELASTOMERY-MASY POLISULFIDOWE • Wady: • Właściwości hydrofobowe • Wrażliwość na temp. • Nieprzyjemny smak i zapach • Brudzące Zalety: • Dokładne odwzorowanie pola protetycznego • Łatwe wkładanie i wyjmowanie do jamy ustnej • Możliwość odlania kilku modeli z jednego wycisku • Łatwe oddzielanie od modelu

29. ELASTOMERY-MASY POLISULFIDOWE W użyciu są takie masy jak np.: • Neo-Plex • Omniflex • Permelastic

30. ELASTOMERY-MASY POLIETEROWE Postępowanie: Tak jak w masach silikonowych Zalety: • Właściwości hydrofilne • Dokładne odwzorowanie pola protetycznego • Zapływanie bez ucisku • Możliwość odlania kilku modeli z jednego wycisku • Stabilność wymiarów • Wykonanie modelu znacznie przesunięte w czasie (do 14 dni) • Wady: • Bardzo sztywne • Wysoka cena • Trudne w przygotowaniu

31. ELASTOMERY-MASY POLIETEROWE W użyciu są takie masy jak np.: • Pentamix • Impregnum • Impregnum Penta • Permadyne Penta

32. ELASTOMERY-MASY POLIETEROWE

33. CZARNA GUTAPERKA Skład: • Gutaperka jest sokiem z drzew podzwrotnikowych, koagulowanym za pomocą pary wodnej. • Pod względem chemicznym jest izomerem kauczuku naturalnego. • Rozpuszcza się w alkoholu, benzynie i eterze. • Stosowana jako materiał wyciskowy zawiera w swoim składzie od 20 do 30% żywic naturalnych, które zapewniają jej plastyczność. Postępowanie: • Czarną gutaperkę najlepiej uplastyczniać w wodzie o temp. 60°C, po czym palcami izolowanymi wazeliną nakładać na protezę lub łyżkę wyciskową. • Po wprowadzeniu do jamy ustnej, pozostaje w niej kilka lub kilkanaście minut, w czasie których pacjent wykonuje ruchy czynnościowe. • Po kontroli dokładności i równomierności podścielania, protezę oddaje się pacjentowi do użytkowania na okres 24 godzin. • Ukształtowana w ten sposób warstwa czarnej gutaperki może być wymieniona na akryl, co pozwala na podścielenie protezy lub potraktowana jako wycisk czynnościowy, z którego uzyskuje się model roboczy służący do wykonania nowej protezy. • W temp. zbliżonej do 100’C staje się lepka i ciągliwa, a powyżej 120’C rozkłada się

34. CZARNA GUTAPERKA Zastosowanie:(obecnie nie stosowana) • Wyciski czynnościowe do protez całkowitych • Wyciski podścielające przy wykonaniu protez pooperacyjnych i obturatorów

35. MASY HYDROKOLOIDALNE ODWRACALNE Skład: • Woda • Wyciąg z morskich wodorostów agar-agar • W temperaturze 60°C materiał ten staje się idealnie płynny, a po ostudzeniu do 40°C zaczyna się żelatynizować i w temp. 37°C przybiera formę stałego żelu. • Uzyskuje wówczas postać dosyć twardej, elastycznej masy, w której znajduje się 80-85% wody, 8-15% agaru oraz składniki dodatkowe, jak niewielkie ilości boraksu zwiększającego wytrzymałość żelu, i do 2% siarczanu potasowego, który ułatwia wiązanie gipsu w miejscach kontaktu z wyciskiem podczas wykonywania modelu.

36. MASY HYDROKOLOIDALNE ODWRACALNE Postępowanie: • Strzykawkę z zestaloną masą hydrokoloidalną wprowadza się do kąpieli wodnej w elektrycznym podgrzewaczu i przez 10 minut przetrzymuje w temp. gotującej wody. • W drugim pojemniku podgrzewacza umieszczona jest specjalna łyżka wyciskowa, również w kąpieli wodnej, ale o temp. około 65°C. • Łyżka zaopatrzona jest w kanały chłodzące, przez które w czasie pobierania wycisku przepływa zimna woda, przyspieszająca zestalanie się masy wyciskowej. • Po wyjęciu z kąpieli wodnej, warstwa masy ze strzykawki zostaje nałożona na łyżkę, a jej pozostałą częścią nastrzykuje się okolice szyjek zębów. • Po wprowadzeniu do jamy ustnej, łyżka wyciskowa zostaje podłączona do węża gumowego z bieżącą wodą. • Po około 5 minutach masa wyciskowa zostaje ochłodzona do temp. 16--21°C, co pozwala na utwardzenie masy i wyjęcie jej z jamy ustnej bez uszkodzeń.

37. MASY HYDROKOLOIDALNE ODWRACALNE • Wady: • Konieczność stosowania specjalnej aparatury pomocniczej Zalety: • Dokładne odwzorowanie pola protetycznego • Duża wytrzymałość mechaniczna

38. MASY HYDROKOLOIDALNE ODWRACALNE Zastosowanie: • Wycisków do protez częściowych, przy nierównoległych filarach i dużych podcieniach, w przypad­kach, w których wyciski alginatowe mogłyby być uszkadzane podczas wyjmowania z jamy ustnej. Służą tylko do jednorazowego użycia. • Wielokrotnie używane są natomiast w pracy laboratoryjnej przy powielaniu modeli do protez szkieletowych W użyciu są takie masy jak np.: • Agar Microform • Agar Progel • Gelon • Castogel

39. WOSKI Skład i charakterystyka: • Skład i zawartość wosków wyciskowych są tajemnicą producenta. • Przyjmuje się, że zawierają mieszaninę różnych wosków z dodatkiem żywic syntetycznych o miękkiej konsystencji. • Jest to masa wyciskowa mająca w temp. pokojowej konsystencję twardą, zbliżoną do lepkiego wosku. • W temp. 36-37°C staje się plastyczna, a podgrzana do temp. 50°C przybiera postać płynną, w wyższych temperaturach zaczyna się spalać.

40. WOSKI Podział: • Woski do modelowania: • Woski modelowe • Typ I (zimowy) • Typ II (letni) • Woski odlewowe • Woski inlejowe • Gotowe formy • Woski do zanurzania • Woski wyciskowe • Woski do rejestracji zwarcia • Woski do celów specjalnych • Wosk lepki • Kruchy, mocno adhezyjny • Zwykle złożony z wosku pszczelego i żywic naturalnych • Stosowany do np. łączenia odłamów uszkodzonej protezy • Wosk do hartowania modeli • Wosk blokujący • Wosk biały

41. WOSKI Postępowanie: • Masa podgrzana do temperatury nie przekraczającej 60°C zostaje pędzelkiem nałożona na indywidualną łyżkę wyciskową. • Z uwagi na temperaturę nakładanej masy, materiałem łyżki może być akryl lub szelak syntetyczny, nigdy naturalny. • Po nałożeniu masy, łyżkę umieszcza się w pojemniku z zimną wodą. Utwardzoną masę wraz z łyżką umieszcza się w jamie ustnej, gdzie po 2-3 minutach pacjent zaczyna wykonywać ruchy czynnościowe. • Przed wyjęciem z jamy ustnej wycisk kilkakrotnie przestrzykuje się zimną wodą w celu utwardzenia wosku wyciskowego. • Po ponownym ostudzeniu w pojemniku z zimną wodą, z wycisku powinien zostać natychmiast wykonany gipsowy model roboczy.

42. WOSKI Zastosowanie: • Wybiórczo do wycisków czynnościowych przy bezzębiu, zwłaszcza tam, gdzie celowe jest wywieranie pewnego ucisku na podłoże. Dobre wyniki uzyskuje się w wyciskach dolnych u pacjentów z zachowaną przednią częścią wyrostka zębodołowego żuchwy. • Sporadycznie stosowane woskowe masy wyciskowe o nazwie Ex-3-N-Gold (do wycisków mukodynamicznych) i Ex-3-N (do wycisków podścielających). • Do modelowania koron i wkładów koronowo-korzeniowych • Do modelowania części metalowej protez szkieletowych • Wzorniki zwarciowe

43. MATERIAŁY DO CZASOWEGO PODŚCIELANIA PROTEZ • Zasadniczą funkcją tych materiałów jest uzupełnienie protezy miękkim tworzywem, omożliwiającym wygodne jej użytkowanie i ochronę tkanek podłoża • W pewnych przypadkach mogą one spełniać rolę mas wyciskowych • Materiały te w zależności od przeznaczenia dzielą się na dwie zasadnicze grupy • Materiały umożliwiające biologiczną odnowę tkanek podłoża tzw. tissueconditioners • Materiały do okresowego uszczelniania i wyściełania płyt protez miękkim tworzywem

44. TISSUE CONDITIONERS Skład: • Polimetakrylan • Mieszanina aromatycznych estrów alkoholu etylowego • Najlepsze właściwości mają materiały, które zawierają niewielkie ilości alkoholu, o galaretowatej konsystencji, chroniącej podłoże od urazów, jakie powstają pod protezą w czasie aktu żucia • Materiały te umożliwiają wykonanie wycisku czynnościowego, a równocześnie likwidują stany patologiczne błony śluzowej, co pozwala wykonać nową protezę na wygojonym podłożu

45. TISSUE CONDITIONERS Postępowanie: • Zależy od tego, czemu ma służyć podścielenie protezy • Do wycisków czynnościowych protezę wstępnie przygotowuje się przez likwidację wszystkich podcieni i spłycenia pobrzeży na ok. 1-2 mm oraz mechaniczne opracowanie strony dośluzówkowej • Miesza się proszek z płynem w proporcjach podanych przez producenta (zwykle proporcja wynosi 1,5:1) • Gęstość mieszaniny powinno się regulować ilością dodawanego proszku • Po nałożeniu rozrobionej masy na stronę dośluzową protezy wycisk kształtuję się przy ustach zamkniętych, po czym usuwa się nadmiary i następnie bardzo dokładnie koryguje się zwarcie • Dla ukształtowania wycisku czynnościowego okres użytkowania tak podścielonej protezy wynosi zwykle od jednego do kilku dni, po czym wykonuje się model roboczy(okres ten może wydłużyć się do 3 tygodni w celu wygojenia podłoża)

46. TISSUE CONDITIONERS • Wady: • Wrażliwość na urazy mechaniczne • Utwardzanie (Ivoseal) Zalety: • Likwidują stany patologiczne błony śluzowej • Brak wysychania, kurczliwości i utwardzania (Visco-Gel) • Dokładne odwzorowanie podłoża

47. MATERIAŁY DO OKRESOWEGO USZCZELNIANIA I WYŚCIEŁANIA PŁYT PROTEZ • Materiały tego typu zwykle łączą się z twardą płytą protezy • Materiały podścielające na bazie kauczuku, winylu czy winyloakrylu stają się elastyczne po dodaniu olejowych lub alkoholowych plastyfikatorów

48. MATERIAŁY DO OKRESOWEGO USZCZELNIANIA I WYŚCIEŁANIA PŁYT PROTEZ Podział wg Boguckiego i Więckiewicza: • Akrylowe masy wyściełające: • Polimeryzowane na gorąco(Palasiv 62, Vertex Soft, Softic 49, Verno Soft, Virina) • Żelowane na zimno (Coe Soft, Soft Oryl, Adree, KerrFitt, Visco-gel, Ivoseal) • Silikonowe masy wyściełające: • Wulkanizowane w temp. pokojowej ‘RTV’ (Flexibase, Simpa, Mollosil, Per-Fit, UFI-GEL) • Wulkanizowane w wysokiej temp. ‘HTV’ (Molloplast B, Mollomed, Flexor) • Materiały eksperymentalne (A.D.I. Plastic, Cole Polimers, Petal-Soft)

49. MATERIAŁY DO OKRESOWEGO USZCZELNIANIA I WYŚCIEŁANIA PŁYT PROTEZ Postępowanie: • W zależości od użytego materiału protezy można podścielać metodą pośrednią lub bezpośrednią Zastosowanie: uszczelnianie protez miękkim tworzywemstosuje się w przepadkach: • Zanikłego podłoża protetycznego • Ostrych brzegów wyrostka zębodołowego • U pacjentów z bruksizmem • W celu odciążenia miejsc wrażliwych na ucisk • W kserostomii • W protezach pooperacyjnych

50. MATERIAŁY DO OKRESOWEGO USZCZELNIANIA I WYŚCIEŁANIA PŁYT PROTEZ