مديريت فناوري تعداد واحد درسي: 3 منبع:

1. دانشگاه پيام نور دانشکده مهندسي گروه مهندسي صنايع مديريت فناوري تعداد واحد درسي: 3 منبع: خليل، طارق، مديريت تکنولوژي رمز موفقيت در رقابت و خلق ثروت، ترجمه اعرابي، سيد محود و ايزدي، داود، انتشارات دفتر پژوهشهاي فرهنگي، 1384. تهيه کننده: منصوره عبدي

2. بسم الله الرحمن الرحیم

3. فهرست • مقدمه • فصل اول- تعاريف و مفاهيم • فصل دوم- نقش فناوري در خلق ثروت • فصل سوم- عوامل حياتي در مديريت فناوري • فصل چهارم- الگوهاي جديد مديريت فناوري • فصل پنجم- چرخه هاي حيات فناوري • فصل ششم- فرآيند نوآوري فناوري

4. فهرست • فصل هفتم- رقابتي بودن • فصل هشتم- استراتژي تجاري و استراتژي فناوري • فصل نهم- برنامه ريزي فناوري • فصل دهم- دستيابي و بکارگيري فناوري • فصل يازدهم- انتقال فناوري • فصل دوازدهم- صنايع توليدي و خدماتي

5. مقدمه • اهداف • آشنايي با: • تعريف فناوري و رابطه آن با علم و نوآوري • تاثيرات فناوري بر اقتصاد، اجتماع و فرهنگ • ابزار برنامه ريزي و روشهاي پيش بيني فناوري • شيوه هاي ارزيابي و انتقال فناوري • حقوق مالکيت معنوي • کارآفريني و مديريت نوآوري

6. مقدمه • جايگاه درس در رشته مهندسي صنايع • امروزه رونق اقتصادي کشورها، صنايع و شرکتها به مديريت موثر فناوري وابسته است. • بهره برداري موثر از فناوري بر قدرت رقابتي شرکتها تاثيرگذار بوده و به عنوان عامل بقاي شرکت در بازار مطرح است. • مهندسين صنايع در حوزه فعاليت خود در صنايع با عواملي که به نوعي موجب قدرت رقابتي تکنولوژيک مي شوند شامل افقهاي برنامه ريزي بلند مدت، تحقيقات، خلاقيت، کيفيت محصولات، بهره وري و ... در ارتباط هستند. • مديريت فناوري به عنوان يکي از افقهاي نوين در حوزه فعاليت مهندسين صنايع در سطح ملي و بنگاه مطرح است.

7. فصل اول تعاريف و مفاهيم

8. تعاريف و مفاهيم تعريف فناوري Technology = Techne + Logie/Logia • عامل تبديل ورودي‌ها به خروجي‌هاكه ايجاد مزيت رقابتي مي‌كند. M. Porter

9. تعاريف و مفاهيم • تعريف فناوري • كاربرد عملي دستاوردهاي علمي و تجربي به منظور پاسخ به يك يا (چند) نياز A. D. Little • در يك محصولABS در اتومبيل، DVD در ويدئو يا كامپيوتر، LCD در تلويزيون يا در صفحه نمايش كامپيوتر و ... • در يك فرآيند توليديRobot در خط توليد يا مونتاژ ، AGV در حمل ونقل كارگاهي، AS/RS در انبار و ... • در يك فعاليت پشتيبانيCAD/CAM در طراحي و ساخت نمونه، CAPP در طراحي فرآيند، MRP در برنامه‌ريزي توليد و ...

10. تعاريف و مفاهيم تعريف فناوري Technology = Artefact + Skill + Knowledge تركيب سيستميك از ابزار، دانش (فني) و اطلاعات لازم براي بكارگيري ابزار و نيز مهارت‌هاي انساني مورد نياز براي استفاده (بهره‌برداري) از دانش و ابزار T. Khalil

11. تعاريف و مفاهيم تعريف فناوري • كاربرد عملي دانش و تجربه در پاسخ به نيازهاي اجتماعي • در يك محصول • در يك فرآيند توليدي • در يك فعاليت پشتيباني A. D. Little

12. تعاريف و مفاهيم دسته بندي تعاريف فناوري • كلي - اثر اقتصادي فناوري • عام - فناوري صرف نظر از حوزه كاربرد • خاص - فناوري در يك حوزه خاص (Discipline - Application)

13. تعاريف و مفاهيم اجزاي فناوري فناوري : تركيب سيستميك از سخت افزار، دانش فني و اطلاعات، مهارتهاي انساني و سازماندهي APCTT 1988 Technology = Artifact + Skill + Knowledge Khalil 2000

14. تعاريف و مفاهيم دانش و فناوري • فناوري هر طور که استفاده شود نتيجه و پيامد توسعه دانش است. • دانش اطلاعات نيست اما بر پايه ميزان اطلاعات موجود بنا مي شود. • تنها وقتي که براي خلق چيزهاي جديد، به راه انداختن يک سيستم يا ارائه يک خدمت، دانش به اجرا گذاشته مي شود که وارد قلمروي فناوري مي شويد.

15. تعاريف و مفاهيم فناوري و کسب و کار • نقش فناوري در ايجاد مزيت رقابتي از طريق : • تحقق استراتژيهاي كلان • تغيير در استراتژيها يا در فاكتورهاي كليدي موفقيت (KFS) • نقش فناوري در ايجاد تغيير در ساختار بازار از طريق : • تغيير در پنج عامل اصلي بازار رقابتي • تغيير كلي در ساختار بازار

16. تعاريف و مفاهيم طبقه بندي فناوري • بر اساس پيچيدگي و سرعت تغيير • Low Tech • Medium Tech • High Tech • بر اساس اهميت استراتژيك • Distinctive/Critical Tech • Basic Tech • External Tech • بر اساس حوزه كاربرد • Product Tech • Process Tech

17. تعاريف و مفاهيم طبقه بندي فناوري • بر اساس تناسب با شرايط بنگاه • Appropriate Tech • Inappropriate Tech • بر اساس سن (عمر) • Emergent/Emerging Tech • Current Tech • بر اساس سابقه در بنگاه • New Tech • Old/Current Tech

18. تعاريف و مفاهيم طبقه بندي فناوري (يک دسته بندي ديگر) • فناوري جديد (New Technology) • فناوري نوظهور (Emerging Technology) • فناوري پيشرفته (High Technology) • فناوري بسيط • فناوري متوسط (Medium Technology) • فناوري مناسب (Appropriate) • فناوري کد گذاري شده (Codified Technology) • فناوري خاموش (Tacit Technology)

19. تعاريف و مفاهيم تعريف مديريت فناوري MOT : ManagementofTechnology مديريت فناوري مديريت انتخاب، اكتساب، بكارگيري(بهره‌برداري)، توسعه (بهبود) و اشاعه فناوري‌ها است.

20. مهندسي علوم MOT مديريت تعاريف و مفاهيم مديريت فناوري=مديريت مهندسي

21. علوم طبيعي علوم اجتماعي مهندسي مديريت فناوري فعاليت صنعتي تئوري تجارت تعاريف و مفاهيم ماهيت ميان رشته اي مديريت فناوري

22. تعاريف و مفاهيم کاربرد فناوري نيازهاي اجتماعي نيازهاي بازار تبديل فناوري خلق يا خريداري فناوري محصول مشتري استاندارد زندگي، مسائل اجتماعي و زيست محيطي

23. تعاريف و مفاهيم عوامل موثر بر خلق ثروت

24. استفاده بهينه بهبود (توسعه) حفظ موقعيت شناسائي ارزيابي مراقبت تعاريف و مفاهيم مديريت فناوري: مجموعه اي از فرآيندها

25. مديريت استراتژيك فناوري(Process-based Approches) مديريت استراتژيك تكنولوژي برنامه ريزي تكنولوژي مديريت نوآوري مديريت R&D 1970 1980 1990 2000 1960 تعاريف و مفاهيم تحولات مديريت فناوري (Drejer 1996)

26. تعاريف و مفاهيم سطوح مختلف مديريت فناوري ملي بخش استراتژيك بنگاه تاكتيكي عملياتي

27. سياست‌هاي مالي و پولي سياست‌ها و برنامه‌هايكلان اقتصادي قوانين و مقررات استراتژي‌هاي توسعه علم وفناوري در سطح ملي تامين منابع اطلاعاتي تأمين نيروي انساني تأمين و تخصيص منابع مالي انباشت دانش / پاسخگوئي به نيازهاي جامعه فرآيند توسعه علم و فناوري تعاريف و مفاهيم فرآيند توسعه علم و فناوري و نقش عوامل بيروني

28. قابليتهاي تکنولوژيک سيستم اقتصادي تجارت شرکتهاي رقابتي رشد اقتصادي پايدار تعاريف و مفاهيم فناوري و رشد پايدار

29. فصل دوم نقش فناوری در خلق ثروت

30. نقش فناوری در خلق ثروت • فناوري همواره نقش مهمي در خلق ثروت براي کشورها و تاثيرگذاري بر روي استانداردها و کيفيت زندگي داشته است.

31. عصر بيوفناوري عصر اطلاعات عصر فضا عصر الکترونيک عصر انرژي هسته اي عصر الکتريسيته عصر بخار عصر آهن عصر برنز عصر سنگ نقش فناوری در خلق ثروت تکامل انسان بر اساس عصر فناوري

32. نقش فناوری در خلق ثروت • چرخه موج بلند • بهبود در بهره وري براي يک سيستم اقتصادي بسيار حياتي و مهم است. • افزايش بهره وري امکان بهبود واقعي در استاندارد زندگي را ميسر مي سازد. فناوري عامل چنين بهبودي است. از طريق چرخه اقتصادي بلند مدت، فناوري جديد و نوظهور موجب رشد و توسعه اقتصادي مي شود.

33. نقش فناوری در خلق ثروت • فرآيند پشت يک موج بلند، تعاملي است بين فناوري جديد، فرصتهاي تجاريي که فناوريهاي جديد خلق مي کنند و افزايش مازاد بر نياز سرمايه پس از عصرهاي فناوري • Betz, 1987

34. نقش فناوری در خلق ثروت تکامل فناوري توليد • . 1920 • کنترل توليد • خط انتظار • پرداختهاي انگيزشي • مدلهاي موجود • برنامه ريزي مديريتي • کنترل کيفيت آماري • . 1900 • مفاهيم سازماني • مطالعات حرکت • قطعه کاري • . 1880 • مديريت علمي • مطالعات زمان سنجي • تقسيم کار • استانداردسازي • توليد انبوه • اتحاديه هاي کارگري • . 1880 • پيشرفت کند در علم و فناوري • جامعه کشاورزي • انقلاب صنعتي

35. نقش فناوری در خلق ثروت تکامل فناوري توليد • . 1970 • تئوري کنترل • سيستم مقياص بزرگ • طراحي جامع سيستم • سيستمهاي اجتماعي • سايبرنتيک • کامپيوترهاي شخصي • . 1960 • اتوماسيون • طراحي سيستم • پردازش از راه دور • سيستمهاي اطلاعاتي • تئوري طراحي • شبيه سازي • . 1950 • کامپيوتري کردن • قابليت اعتماد • تحقيق در عمليات • تجزيه و تحليل آماري • فنون شبکه ارتباطي • . 1940 • طراحي ابزار • بهره وري • اقتصاد مهندسي • تئوري موجودي • عوامل انساني • کنترل مواد و استقرار ماشين آلات • . 1980 • تئوري کنترل • سيستم مقياص بزرگ • طراحي جامع سيستم • سيستمهاي اجتماعي • سايبرنتيک • کامپيوترهاي شخصي

36. نقش فناوری در خلق ثروت • فناوري و اقتصاد ملي • اقتصادهاي توسعه يافته را با کشورهايي مي شناسند که به نحوي مناسب از فناوري براي لق ثروت بهره مي گيرند. • اقتصادهاي کمتر توسعه يافته را با کشورهايي مي شناسند که دانش فني تکنولوژيک لازم براي خلق ثروت را در اختيار ندارند. شيوه موثر و مناسب بهره گيري از فناوري است که خلق ثروت مي کند.

37. فصل سوم عوامل حياتی در مديريت فناوری

38. عوامل حياتی در مديريت فناوری • خلاقيت • فناوري عبارتست از بيان و ابزار خلاقيت انسان

39. عوامل حياتی در مديريت فناوری • اختراع • خلق و بهره برداري از فناوري مستلزم زنجيره اي است از رويدادها که با اختراعات شروع مي شود و با بهزار ختم مي شود. • اختراع عبارتست از يک مفهوم يا خلق يک تکنولوژي نوين

40. عوامل حياتی در مديريت فناوری • نوآوري • نوآوري شامل خلق کالا، خدمت يا فرآيندي مي باشد که براي يک سازمان جديد است. • نوآوري به اولين بار استفاده کردن از يک ايده توسط يک سازمان اطلاق مي شود. • Aiken & Hage, 1979

41. عوامل حياتی در مديريت فناوری • نوآوري • شومپر(1928) نوآوري موفق را انجام يک وظيفه به شيوه اي منحصر به فرد مي داند. • فرآيند نوآوري شامل يکپارچه کردن فناوريها و اختراعات موجود براي خلق سيستم، فرآيند يا محصولي جديد يا بهبود يافته مي باشد. • Jain & Triandis, 1990

42. طرح نيازهاي جديداز جانب بازار ايده ( اختراع )جديد نوآوريتكنولوژيكي سطح انباشتدانش و تجربه جايگزيني و انتشارفناوري جديد عوامل حياتی در مديريت فناوری چرخه توسعه فناوري

43. دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي تحقيقات توسعه‌اي تحقيقات كاربردي توسعه تكنولوژي تحقيقات پايه تجاري كردن و اشاعه تكنولوژي انتقال تكنولوژي مراكز تحقيقاتي وابسته به صنعت بنگاه‌هاي اقتصادي عوامل حياتی در مديريت فناوری فرآيند توسعه علم و فناوري

44. فرآيند توليد دانش (Knowledge)از طريق تحقيقات پايه، كاربردي و توسعه‌اي انباشت دانش دستاوردهايپژوهشي صورت مسئله فرآيند توسعه تكنولوژي از طريق توسعه داخلي يا انتقال تكنولوژي پاسخگوئي به نيازهاي جامعه عوامل حياتی در مديريت فناوری فرآيند توسعه علم و فناوري

45. عوامل حياتی در مديريت فناوری • انواع نوآوري • نوآوري بنيادي (انقلابي):معمولا بر پايه يک اختراع استوار مي باشد. • نوآوري تدريجي (تکاملي): در درون شرکتها يا يک صنعت خلق مي شوند و به شرکتها کمک مي کنند تا جايگاه رقابتي خود را در بازار حفظ کنند. • نوآوري روتين (عادي): براي اطلاق به معرفي چيزي که براي يک سازمان جديد اما بسيار مشابه آنچه که در گذشته بوده است، استفاده مي شود.

46. عوامل حياتی در مديريت فناوری • خلاقيت و نوآوري • يک محيط خلاق داراي ويژگيهاي ذيل است: • افراد در حوزه هاي مورد علاقه کار مي کنند؛ • بين کارکنان با همکاران خلاق ارتباط گسترده اي برقرار است؛ • به کارکنان اجزه ريسکها ملايم داده مي شود؛ • ناکامي ها و ناهماهنگيها در سيستم تحمل مي شود؛ • پاداش و تقدير مناسب از کارکنان به عمل مي آيد. • Jain & Triandis, 1990

47. عوامل حياتی در مديريت فناوری • عرضه نوآوري به بازار • فاصله هاي زماني زيادي بين مراحل مختلف توالي رويدادهاي چرخه نوآوري (علم، اختراع، نوآوري و بازار) وجود دارد. دستکاري و تغيير اين حيطه هاي زماني، سلاح رقابتي موثر و مهمي است.

48. عوامل حياتی در مديريت فناوری • عرضه نوآوري به بازار • مايکروسافت سيستم عامل خود را در اختيار شرکتهاي کامپيوتري قرار داد تا مشتريان را به سيستم عامل خود وابسته کند. • اپل امتياز استفاده از سيستم عامل user friendly را سالها نزد خود نگه داشت. استراتژي مايکروسافت يک اثر حاکميت فناوري بلند مدت داشت، در حالي که استراتژي اپل اثر سودآوري فراوان اما کوتاه مدت داشت.

49. دانش شرکت قيمت دانش تکنولوژيک دانش مشتري شکاف شکاف فناوري زمان نشر فناوري عوامل حياتی در مديريت فناوری رابطه فناوري و قيمت

50. عوامل حياتی در مديريت فناوری • زمان • يکي از عوامل اصلي در مديريت فناوري، خلق و معرفي به موقع به بازار است. • زمان بندي معرفي و عرضه فناوري بعدي که عملکرد فناوري موجود را بهبود مي بخشد بسيار حائز اهميت است.