GEBELİKTE SIK GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR

1. GEBELİKTE SIK GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR

2. Öğrenme Hedefleri • Gebelikte sık karşılaşılan problemleri sayabilecek • Bu sorunlarının meydana geliş sebeplerini kavrayabilecek • Gebelikte karşılaşılan sorunlara yönelik uygulamaları bilecek

3. Minör sorunlar olarak ele alınır • Minör değil • Çoğu, fizyolojik ve anatomik değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkar

4. Birinci TrimestirSorunları • Bulantı-Kusma • Burun Tıkanıklığı ve Burun Kanaması • Yorgunluk • Sık İdrara Çıkma • Üriner Sistem Enfeksiyonu • Göğüslerde Hassasiyet • Pityalizm • Vajinal Akıntıda Artma

5. Bulantı-Kusma %90’ınını etkiler Nedeni tam olarak bilinmemektedir ANCAAKKK

6. Bulantı-Kusma Varsayımlar • Hormonal değişiklikler • Fizyolojik değişiklikler • Metabolik değişiklikler • Psikolojik faktörler

7. yapılacaklar • Rahatsız edici kokulardan veya etkileyen diğer faktörlerden kaçınmak • Diyetin ayarlanması; • Sabahları küçük bir dilim ekmek, yağsız tost veya tuzlu kraker yemek • Katı-sulu yiyecekleri aynı anda almaktan kaçınmak • Kuru, yağsız, az az ve sık aralarla beslenmek

8. Ağır kokulu, baharatlı ve aşırı yağlı yiyeceklerden kaçınmak • Soda gibi karbonatlı içecekler içmek • Yatmadan önce sütlü içecekler tüketmek • Gün içerisinde zencefil tüketmek • Kusma duyusunu uyarabileceği için yemekten hemen sonra dişleri fırçalamamak

9. Gün içerisinde ani pozisyon değişikliklerinden kaçınmak • Hipotansif duruma bağlı ortaya çıkabilecek bulantıyı önlemek için yataktan yavaş yavaş kalkmak, • Açık havada yürümek • Bulantı-kusma yoğun ise hekime başvurması önerilir

10. Kadında günde bir defadan fazla kusma, ağız kuruluğu, idrar konsantrasyonunda azalma gibi dehidratasyon belirtileri görülüyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurması önerilir. • Çok zor durumda kalmadıkça antiemetik kullanılmamalıdır

11. GastroözefagalReflü • Alt özefagal sfingterin relaksasyonu • Midenin pozisyonun değişmesi neden olabilmektedir

12. yapılacaklar • Çikolata, narenciye ve suları, domates ve domates ürünleri, hardal, sirke, naneli gıdalar, baharatlı, yağlı yiyecekler asit yapımını artıracağı için tüketilmemelidir. • Kafein içeren içecekler (kahve, çay, kola) kapakçık basıncını düşürür, bu yüzden bunlardan uzak durmak gerekir. • Alkol kapakçık basıncını düşürüp reflü oluşmasını kolaylaştırır.

13. Burun Tıkanıklığı ve Burun Kanaması (Epistaksis) • Burun mukozasının artan östrojenin etkisiyle hiperemik ve ödemli olması ile görülür • Bunun sonucunda burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve burun kanaması gelişebilir.

14. Yapılacaklar • Sorunun çözümü için öncelikli olarak yapılacak şey, yatak başını yükseltmek ve odayı nemlendirmektir. • Serum fizyolojik ile burun temizliği • Sorunun çözümü için soğuk hava buharı, maden tuzu, burun damlaları yardımcı olabilir • Dekonjestanlar ve burun spreylerinin tıkanıklığını artırarak başka diğer rahatsızlıklara neden olabileceği içim kullanımından mümkünse kaçınılmalı

15. Burun kanaması olduğunda baş öne doğru eğilmeli, burun kanatları birbirine yapıştırılacak şekilde parmakla burun kanatlarına bastırılmalıdır. • Burun köküne baskı veya buz torbası uygulaması da faydalı sonuç verebilir. • Yapılan ilk yardıma rağmen durdurulamayan burun kanamalarında zaman kaybetmeden tansiyon kontrol edilmeli ve hekime başvurulmalıdır.

16. Yorgunluk • Genellikle ilk trimestirde olmakla birlikte gebelik süresince devam edebilir. • Gebelikte yorgunluğun nedeni henüz tam olarak açıklanamamıştır. • Östrojen, progesteron ve hCG seviyelerindeki artış, gebeliğe olan psikolojik yanıt ve gebeliğin gerektiği fiziksel ve psikolojik adaptasyon buna neden olabilir

17. Yorgunluk hem bireysel hem de bütüncül bakımı gerektiren bir kavramdır. • Bu durum kadını iyi hissetme halini, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme durumunu, ailesi ve arkadaşlarıyla olan ilişkilerini ve gebeliğin getirdiği problemlerle baş etme düzeyini etkilemektedir.

18. Kuru kayısı, badem, fındık, ceviz, şeftali, bal gibi enerji veren besinler tüketmesi söylenmelidir. • Geceleri erken yatmalı ve sorumlulukları aile üyeleri ile paylaşmalıdır

19. Sık İdrara Çıkma • İntravasküler volümün ve gromerüler filtrasyon hızının artması gebelikte idrar üretimini artırır. • Büyümekte olan uterusun mesaneye yaptığı bası sonucunda ise sık idrara çıkma görülür

20. Genişlemekte olan uterus, ilk trimestirde hala pelvik bir organdır • Bu nedenle genişleyen uterus mesane üzerine baskı yapar ve idrara çıkma sıklığını artırır

21. Bu durum ikinci trimestirde uterusun abdominal kaviteye doğru açılarak, abdominal bir organ olmaya başlamasıyla azalır. • Fetus başının prezentasyonu ile son trimestirde mesaneye olan baskı yeniden artar, mesane kapasitesi azalır ve gebe kadın tekrar sık idrara çıkmaya başlar.

22. Gebelik Öncesi Gebelik Sonrası

23. Gebelikte idrara çıkma sıklığının azaltılmasına yönelik bir önlem yok • Gebelikte sık idrara çıkmayı önlemek için sıvı alımı kısıtlanmamalıdır; ancak yatmadan önce sıvı kısıtlaması yapılabilir

24. İdrar kaçırma ve üriner enfeksiyon riskini azaltacağından dolayı mesanenin düzenli olarak boşaltılması (uyanıkken her iki saatte bir), idrar kaçırma şikayeti varsa, gün boyunca emici petler kullanılması önerilmektedir. • Başaltımın kontrolüne ve iyi bir perinealtonüsün sürdürülmesine yardım edeceği için Kegel egzersizleri önerilebilir

25. Memelerde Dolgunluk ve Hassasiyet • Memelerde hassasiyet gebeliğin erken dönemlerinde başlar ve gebelik süresince devam eder • Estrojen ve progesteronunun etkisi ile meme bezlerinin dokusunda artma, vaskülarizasyonda artma, pigmentasyon, meme boyutları ve meme uçlarındaki duyarlılığının artmasına, memelerde sızlama ve acı duygusuna neden olur

26. Memeleri iyi saran, sıkmayan ve destekleyen sutyen kullanmak, • Çok ağrılı durumlarda soğuk uygulama yapmak, • Hijyeni sürdürmek için ılık su memeleri yıkamak, • Meme uçlarına yumuşatıcı pomatlar sürmek bu rahatsızlıkları azaltabilir

27. Pityalizm • Genellikle ilk 1 ayda görülür • Gebelikte nadiren görülen bir durumdur. • Keskin, acı ve aşırı miktarda salya üretimi vardır. • Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, artan östrojen seviyesi ya da bulantı sonucu ağza gelen salgıların farkında olarak ya da olmayarak yutulması nedeniyle görülebildiği düşünülmektedir

28. ağız içinin çalkalanması, • Sakız çiğneme, • Sert bir şekerlemenin emilmesi problemi en aza indirmeye yardımcı olur • Nişastalı yiyeceklerin kullanımının azaltılması gerekir

29. İKİNCİ ve ÜÇÜNCÜ TRİMESTİRLER • İkinci ve üçüncü trimestirlerde oluşan problemleri sınıflamak zordur • Çünkü problemlerin çoğu, gebeliğin getirdiği fizyolojik değişimlerin bir sonucu olarak görülmektedir

30. Pika • Pika sendromu yabancı madde yeme alışkanlığı anlamına gelir. • Toprak, kil, kiremit tozu, kağıt, buz, limon tuzu, nişasta, un, kabartma tozu, kireç, kum, boya gibi maddelerin yenmesi ile ortaya çıkan bir durumdur. • Bunun gelişme nedeni daha çok demir, bakır ve çinko eksikliğine bağlı olmaktadır.

31. Bu durum genelde yetersiz beslenen genç annelerde sıklıkla görülmektedir. • Pikanın bir nedeni de bulantı hissini azalttığı görüşüdür. • Gebe bu durumda hekime başvurması konusunda eğitilmelidir (1, 8, 12).

32. VariközVenler ve Ayaklarda Ödem • Gebeliğin ikinci ve üçüncü trimestirlerinde alt ekstremitelerde venöz dönüşün engellenmesi, progesteronun gevşetici etkisi, ileri anne yaşı, herediter faktörler, aşırı kilo alımı, fazla ayakta durmayı gerektiren işler, çoğul gebelik, iri fetüs ve konstipasyon gebelikte vulva ya da alt ekstremitelerde variköz venlerin oluşumuna yatkınlığı artırmaktadır

33. Gebeliğe bağlı oluşan basit varisler, tedavi edilmezse tromboz, emboli, kronik damar yetmezliği, daha sonra da varikoz ülserlere yol açabilmektedir. • Venöz tromboembolizm maternal mortalite ve morbiditeye neden olabilen, yaygın olmayan bir hastalıktır.

34. Venlerin büyüyen uterus nedeniyle baskılanması, alt ekstremitelerde artan hidrostatik basınca ve sonuçta ayak ve ayak bileğinde ödeme neden olmaktadır.

35. Bu problemin çözümünde amaç venöz dönüşü artırmaya yardımcı olmaktır. • Bunun için gebe kadına; yürüme, koşma, bisiklet, yüzme gibi alt bacak kaslarını çalıştıran düzenli egzersizler yapması (haftada üç gün 30-40 dakika), uzun süre oturmaktan ya da ayakta durmaktan kaçınması, venöz basıncı artıracağı için bacak bacak üstüne artmaktan kaçınması, sıkan çoraplar ve giysiler kullanmaması, destekleyici ve elastik çoraplar giymesi, otururken ya da dinlenirken bacaklarını ve kalçasını yükseltmesi önerilebilir.

36. Ödemi azaltmak için diyette tuz ayarlaması yapmak, sıkı jartiyer ve çorap kullanımından kaçınmak, rahat ayakkabı giyinmek ve ayak egzersizleri yapmak önerilmelidir. • Ayrıca hastalara mevcut basıyı azaltmak için yan taraflarına dönerek uyumaları söylenmelidir.

37. Gaz • Gastrointestinal motilitenin azalması, • büyüyen uterusun kalın barsaklar üzerine baskısının artması, • barsakların boşalmasının gecikmesi, • hava yutma gebelikte gaz oluşumuna neden olan faktörlerdir

38. Sık sık, az az yemek, gaz yapıcı ve asit artırıcı yiyeceklerden kaçınmak, • yiyecekleri iyice çiğnemek, • her gün düzenli egzersiz yapmak, • düzenli barsak alışkanlığı geliştirmek önerilir

39. Konstipasyon • Progesteron düzeyindeki artışın barsak motilitesini azaltması, • büyüyen uterusun barsaklara baskı yapması, • Fe prepatratları kullanılması, • yetersiz sıvı alınması, • yetersiz egzersiz alışkanlığı • beslenme düzensizlikleri gebelikte konstipasyona neden olmaktadır

40. Günlük oral sıvı alımı –özellikle su- 2500-3000 cc’ye çıkarılmalı, • Lifli besinler tüketilmeli, • Günlük düzenli egzersiz yapılmalıdır • Sabah aç karına bir bardak kuru erik suyu ya da ılık içecekler de yardımcı olabilir • Kadına defekasyon hissi geldiğinde mümkün olduğunca geciktirmemesi önerilmemelidir

41. Konstipasyonu önlemek için meyve ve sebze gibi lifli besinler tüketmesi, yeterli sıvı alması, dolaşımı düzenlemek için düzenli egzersiz yapması, uzun süre ayakta durmaktan kaçınması, rahatlığı sağlamak için soğuk yaş uygulama ve oturma banyoları yapması önerilebilir

42. hemoroidler • Hemoroidler, ağrı ve yanma hissini hafifletmek için bölgesel anestetik ve steroidlerle tedavi edilmelidir • Hemoroid ciddi derecede ağrı ve hassasiyete neden oluyorsa sağlık personeli ile iletişime geçilmelidir • Cerrahi müdahale gerekiyorsa, doğumdan sonra yapılması tercih edilir

43. Sırt Ağrısı • Gebelikte büyüyen uterus ve kilo alımına bağlı vücut ağırlık merkezinin değişmesi, • lordoz görülmesi, • sarkık karın ya da karın duvarındaki zayıflık, • vücut mekaniklerinin uygun kullanılmaması nedeniyle olur.

44. Gebelikte hafif derecede sırt ağrısı; özellikle üçüncü trimestirde gebelik nedeniyle kadının ağırlık merkezinin değişmesine bağlı olarak yaygın bir şekilde görülür ve sırtında dik dururken zorlanma hissedilir

45. Gebelikle birlikte simfisispubis üzerinde, umblikus seviyesinde olan ağırlık merkezi, öne doğru değişir.

46. Hafif egzersizler -özellikle gerilme hareketi- endorfin salgılanmasına sebep olabilir ve bu da sırtta hissedilen ağrıyı hafifletir. • Hafif masaj ve yastıkla destekleme hafif ağrılarda faydalı olabilir

47. Uygun vücut mekaniklerini kullanması, • Pelvik taban egzersizleri uygulaması, • Vücut ağırlığının eşit dağılımını sağlayacak yükseklikte ayakkabı giymesi, • Yorgunluktan kaçınması önerilir.

48. Ağır şeyler kaldırmaktan kaçınmak, • yerden birşeyleri kaldırırken sırtı dik tutmak ve dizleri bükmek, • mümkün olduğunca kaldırılacak objeye yaklaşmak sırt ağrılarının azalmasına yardımcı olacaktır. • Hareketsiz kalmaması söylenir.

49. Bacak Krampları • Büyüyen uterusun bacak sinirlerine yaptığı bası, • kalsiyum yetersizliği, • bacaklarda staz ve hareketsizliğe bağlı olabilir

50. Bacaklara masaj yapması, • diyetinde bol kalsiyum içeren yiyecekler tüketmesi • hareketsiz kalmaması önerilir