Polityka gospodarcza

1. Polityka gospodarcza Wykład 13: Produkcja i kurs walutowy w krótkim okresie

2. Czynniki określające popyt w gospodarce otwartej • Zagregowany popyt, D, na cały wytworzony produkt w gospodarce, Y, jest sumą konsumpcji (C), inwestycji (I), popytu sektora rządowego (G) oraz eksportu netto (X): • D ≡ C + I + G + X • Jest to tożsamość wynikająca z definicji, a nie funkcja ani też warunek równowagi. • Równowaga na rynku produktów wymaga, aby D = Y (co w rzeczywistości może, ale nie musi zachodzić ex-ante, choć zawsze zachodzi ex-post). • Każdy składnik popytu zależy od wielu innych czynników. • W najprostszym ujęciu, konsumpcja jest funkcją dochodu do dyspozycji Yd (dochód całkowity Y minus podatki T), inwestycje są funkcją realnej stopy procentowej r, eksport netto jest funkcją realnego kursu waluty (e·P*/P), czyli kursu nominalnego e pomnożonego przez stosunek cen zagranicznych P* i cen krajowych P eksportu i importu, oraz dochodu do dyspozycji Yd (import), natomiast G jest dane egzogenicznie.

3. Czynniki określające popyt w gospodarce otwartej (dok.) • Równanie popytu zagregowanego jest zatem następujące: • D = C(Yd) + I(r) + G + X(e·P*/P, Yd) • czyli D jest funkcją czterech zmiennych: • D = D(e·P*/P, Yd, r, G) • Wpływ zmian kursu realnego na D: Wzrost e, czyli deprecjacja waluty krajowej, powoduje spadek cen eksportowych i podrożenie importu, co przesuwa popyt z dóbr zagranicznych na dobra krajowe, zarówno w kraju jak i za granicą (podobnie działa wzrost cen P* i spadek cen P). Spadek e, czyli aprecjacja waluty krajowej, działa odwrotnie. • Wpływ zmian dochodu na D: Przy stałych podatkach T, wzrost dochodu Y powoduje taki sam wzrost dochodu do dyspozycji Yd, co oznacza wzrost konsumpcji (choć o mniejszą wielkość niż wzrost Y, bo część dochodu jest oszczędzana) oraz wzrost importu. Pierwszy efekt powoduje wzrost D, ale drugi efekt powoduje spadek D. Łączny efekt będzie jednak zawsze wzrostowy, bo wydatki na całą konsumpcję są zawsze większe niż wydatki na import.

4. Równowaga na rynku produktów i konstrukcja krzywej DD Równowaga wymaga aby D 45° Y = D(e·P*/P, Yd, r, G) D(e(2)P*/P, Yd, r, G) D(e(1)P*/P, Yd, r, G) Deprecjacja kursu e z e(1) do e(2) powoduje wzrost eksportu netto X i przesuwa krzywą D w górę, powodując wzrost produkcji Y z Y(1) do Y(2). e D D’ Punkt równowagi B e(2) przesuwa się z A do B. A e(1) Linia łącząca A i B wyznacza krzywą DD D D’ Y Y(1) Y(2)

5. Krzywa DD • Krzywa DD to kombinacja takich wartości kursu walutowego e i produkcji Y, które zapewniają równowagę na rynku produktów; • Zmiana e powoduje odchylenie D od Y, a następnie Y dostosowuje się do nowych wartości i następuje samoczynny powrót do równowagi; • Zmiana kursu (deprecjacja) z e(1) do e(2) powoduje wzrost eksportu netto X, co stopniowo przesuwa krzywą DD w prawo i w dół; • Krzywa DD może przesuwać się w wyniku zmian innych parametrów: G, r, T, P, P*. Np. przesunięcie do D’D’ przy stałym kursie e(1). Cokolwiek podnosi zagregowany popyt D, przesuwa też krzywą DD w prawo, i odwrotnie.

6. Równowaga na rynku pieniądza zagranicznego • W gospodarce otwartej występuje rynek aktywów finansowych; aktywa te obejmują pieniądz krajowy, pieniądz zagraniczny oraz papiery wartościowe. • Rynek aktywów też musi być w równowadze, aby równowaga ogólna była zachowana. • Rynek pieniądza zagranicznego (dewizowy, walutowy) będzie w równowadze, gdy oczekiwana dochodowość lokat (depozytów) w walucie krajowej i walucie zagranicznej będzie taka sama. • Tendencja do wyrównywania się dochodowości lokat w walucie krajowej i walucie zagranicznej nazywa się parytetem stóp procentowych (interest rate parity); • Dla danej oczekiwanej zmiany kursu walutowego eª, parytet stóp procentowych jest następujący: r = r* + (eª - e)/e = r* + de/e • Rynek pieniądza krajowego będzie w równowadze, gdy podaż pieniądza krajowego równa się popytowi. Równowagę zapewnia odpowiedni poziom krajowej stopy procentowej r: M/P = L(r, y), δL/δr < 0, δL/δy > 0

7. Równowaga na rynku pieniądza krajowego - ilustracja e e(1) e(2) r = r* + de/e 0 r(1) r(2) r L(r, y(1)) L(r, y(2)) M/P M/P L

8. Równowaga na rynku pieniądza krajowego - opis • Krzywa parytetu nachylona jest ujemnie, bo wzrost kursu bieżącego e, przy danym kursie oczekiwanym eª i stałych stopach zagranicznych r*, powoduje spadek krajowej stopy procentowej r. • Funkcja popytu na pieniądz też jest nachylona ujemnie, bo wzrost krajowej stopy procentowej zmniejsza popyt na pieniądz, przy danym poziomie produkcji i dochodu y. • Wzrost produkcji z y(1) do y(2) zwiększa popyt na pieniądz i przesuwa krzywą L na zewnątrz. Przy danej podaży realnej M/P, rosną krajowe stopy procentowe z r(1) do r(2), i waluta krajowa aprecjonuje się (kurs spada z e(1) do e(2)). Odwrotna tendencja wystąpi przy spadku produkcji y.

9. Krzywa AA: równowaga e i Y Dla każdego poziomu produkcji Y istnieje tylko jeden poziom kursu e, który spełnia warunek parytetu stóp procentowych (przy danych M/P, r* i eª). Im wyższy Y, tym niższy e – co pokazuje krzywa AA. e A e(1) e(2) A 0 Y(1) Y(2) Y

10. Krzywa AA: właściwości • Krzywa AA przesuwa się w lewo lub w prawo na skutek zmian każdego z pięciu czynników występujących w równaniu popytu (krzywa D); • wzrost M przesuwa krzywą AA w prawo; • wzrost P zmniejsza realną podaż pieniądza i przesuwa krzywą AA w lewo • wzrost oczekiwanej deprecjacji eª przesuwa krzywą parytetu w prawo i powoduje wzrost kursu e – deprecjacja - i przesuwa krzywą AA w prawo; • wzrost r* powoduje deprecjację waluty krajowej i przesuwa krzywą AA w prawo; • wzrost popytu na pieniądz realny L przesuwa krzywą L na zewnątrz, powoduje wzrost r, spadek e i przesuwa krzywą AA w lewo.

11. Równowaga krótkookresowa: ilustracja graficzna e 3 A D 2 1 D A 0 Y Punkt przecięcia krzywych DD i AA wyznacza jedyną kombinację Y i e, która zapewnia jednocześnie równowagę na rynku produktów i na rynku aktywów (punkt 1).

12. Przywracanie równowagi • Załóżmy, że kurs odchylił się od punktu równowagi i gospodarka znalazła się w punkcie 3. Wysoki poziom e implikuje wzrost oczekiwanej aprecjacji, przy danym eª. To oznacza, przy danych stopach procentowych, że dochodowość aktywów krajowych jest wyższa niż zagranicznych. Rośnie więc popyt na walutę krajową i kurs e obniża się, gospodarka przesuwa się do punktu 2 na krzywej AA. • Ale w punkcie 2 występuje przewaga popytu nad produkcją krajową (punkt 2 jest powyżej krzywej DD). Następuje wzrost produkcji (zmniejszenie zapasów) i gospodarka przesuwa się do punktu 1. • Rynek aktywów reaguje więc natychmiast, podczas gdy rynek produktów wolno i z opóźnieniem. Dlatego zawsze najpierw dostosowuje się kurs walutowy i gospodarka wraca na krzywą AA, a dopiero potem stopniowo przesuwa się wzdłuż krzywej AA do punktu przecięcia z krzywą DD.

13. Krótkotrwałe zmiany w polityce makroekonomicznej Polityka pieniężna • Wzrost podaży pieniądza przesuwa krzywą AA w prawo i powoduje deprecjację waluty krajowej (wzrost e) oraz wzrost produkcji Y; Polityka fiskalna • Wzrost wydatków rządowych G przesuwa krzywą DD w prawo i powoduje aprecjację waluty krajowej (spadek e) oraz wzrost produkcji Y. Podobne efekty ma obniżenie podatków. Efekty te występują w krótkim okresie przy założeniu ceteris paribus, czyli przy stałych wartościach r, r*, eª i L.

14. Szoki zewnętrzne • Spadek popytu światowego na produkty krajowe przesuwa krzywą DD w lewo. Kraj może albo zwiększyć wydatki i przywrócić pierwotne położenie DD, albo zwiększyć podaż pieniądza, przesuwając krzywą AA w prawo, przywracając poprzedni poziom Y przy wyższym kursie e. • Wzrost popytu na pieniądz przesuwa krzywą AA w lewo. Kraj może zwiększyć podaż pieniądza i przywrócić pierwotne położenie krzywej AA, albo zwiększyć wydatki rządowe, przesuwając krzywą DD w prawo, przywracając poprzedni poziom Y przy niższym kursie e. • Wybór konkretnej polityki zależy od źródła szoku (kraj, zagranica), wpływu zmian kursu na inflację, ograniczeń politycznych (podatki, wydatki), poziomu długu publicznego.