หมวดวิชาศึกษาทั่วไป : ศาสตร์ในการพัฒนาความเป็นมนุษย์แบบองค์รวม ใ โดย รองศาสตราจารย์สุภาพ ณ นคร

หมวดวิชาศึกษาทั่วไป : ศาสตร์ในการพัฒนาความเป็นมนุษย์แบบองค์รวมใโดย รองศาสตราจารย์สุภาพ ณ นคร

การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์ โดย ศาสตราจารย์ ดร. วิจิตร ศรีสอ้าน

Education is the only form of action that can transform potentials into competencies for life. Within this perspective, to act for new generations is to create educational concepts and practices that can generate competencies for people to transform themselves and their realities through the full development of their potentials. UNESCO 2005 In order to develop these potentials all spheres of human existence must be considered: Personal, Social, Cognitive and Productive I การศึกษาเพื่อพัฒนา ความเป็นมนุษย์ (Education for Human Development) 1

Personal Competency to be individual Cognitive Competency Productive Competency to do to know to live together Social Competency II Four Pillars of Education for the 21st Century: UNESCO When we look at the four types of learning from the perspective of the development of people’s potential – Learning to Be (how to be yourself and create a life project), to Live Together (living with differences, creating new forms of social participation), to Know (Claiming knowledge tools and using them for the common good) and to Do (acting productively, making it easier to enter and stay in the new labor world) – they become tools for the transformation of oneself and of the world. 2

เป็นกระบวนการต่อเนื่องจากครอบครัว การศึกษาขั้นพื้นฐาน การอาชีวศึกษาและการอุดมศึกษา มุ่งพัฒนาศักยภาพของแต่ละคน เพื่อให้เป็นคนที่สมบูรณ์เต็มตามศักยภาพ มีสมรรถนะ (Competencies) ด้าน Personal, Cognitive, Social และ Productive III การศึกษาเพื่อพัฒนา คนให้เป็นบัณฑิต 3

การศึกษาระดับปริญญา หรือ “บัณฑิต” ต้องสร้างให้เป็นทั้ง “Manhood และ Manpower” การสร้าง “ความเป็นคน” และ”กำลังคน” ระดับบัณฑิตปรับเปลี่ยนไปตามความเปลี่ยนแปลงของโลก เป็นเรื่องของศิลปศาสตร์กับวิชาชีพ เพื่อทำให้ผู้ได้รับการศึกษา เป็นผู้มีความรับผิดชอบและเป็นพลเมืองดี และเพื่อสร้างความสามารถของผู้ศึกษาในทางวิชาชีพ III การศึกษาเพื่อพัฒนา คนให้เป็นบัณฑิต ปรัชญาเมธีทางการศึกษากล่าวว่า “คนเป็นคนก่อนจะเป็นครู แพทย์ หรือวิศวกร และ ฯลฯ” 4

จัดการศึกษาต่อเนื่องจากระดับมัธยมศึกษา เน้นการจัดหลักสูตรและการสอนวิชาเฉพาะเพื่อสร้างความรู้ความสามารถในทางวิชาการและวิชาชีพ พ.ศ. 2517-2532 ทบวงมหาวิทยาลัย ประกาศหลักเกณฑ์มาตรฐานว่าด้วยหลักสูตรการศึกษาระดับปริญญาตรี กำหนดเนื้อหาของหลักสูตร ให้มีสัดส่วนของวิชาพื้นฐานทั่วไป วิชาเฉพาะด้าน และวิชาเลือก และ/หรือวิชาโท ซึ่งต่อมาเปลี่ยนเป็นวิชาเลือกเสรี IV การอุดมศึกษา ระดับปริญญาในประเทศไทย เพื่อพัฒนา ความเป็นมนุษย์ 5

วิชาพื้นฐานทั่วไป จำนวนอย่างน้อย 30 หน่วยกิต ประกอบด้วยหมวดละไม่น้อยกว่า 6 หน่วยกิต สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ ภาษา วิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ IV การอุดมศึกษา ระดับปริญญาในประเทศไทย เพื่อพัฒนา ความเป็นมนุษย์ พ.ศ. 2532 - ปัจจุบัน เปลี่ยนเนื้อหาของหลักสูตรจากวิชาพื้นฐานทั่วไป เป็น “วิชาศึกษาทั่วไป” (General Education) กำหนดวัตถุประสงค์และวิธีการจัดให้ชัดเจนและยืดหยุ่นมากขึ้น 6

หมวดวิชาศึกษาทั่วไป หมายถึง วิชาที่มุ่งพัฒนาผู้เรียนให้มีความรอบรู้อย่างกว้างขวาง มีโลกทัศน์ที่กว้างไกล มีความเข้าใจธรรมชาติ ตนเอง ผู้อื่น และสังคม เป็นผู้ใฝ่รู้ สามารถคิดอย่างมีเหตุผล สามารถใช้ภาษาในการติดต่อสื่อสารความหมายได้ดี มีคุณธรรม ตระหนักในคุณค่าของศิลปะและวัฒนธรรมทั้งของไทย และของประชาคมนานาชาติ สามารถนำความรู้ไปใช้ในการดำเนินชีวิตและดำรงตนอยู่ในสังคมได้เป็นอย่างดี V หมวดวิชา ศึกษาทั่วไปกับ การพัฒนา ความเป็นมนุษย์ ในปัจจุบัน หมวดวิชาศึกษาทั่วไปพัฒนาความเป็นคน (Manhood) หมวดวิชาเฉพาะด้านพัฒนาความเป็นกำลังคนในการประกอบอาชีพ (Manpower) 7

สถาบันอุดมศึกษาอาจจัดวิชาศึกษาทั่วไปในลักษณะจำแนกเป็นรายวิชาหรือลักษณะบูรณาการใดๆ ก็ได้ โดยผสมผสานเนื้อหาวิชาที่ครอบคลุมสาระของกลุ่มวิชาสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ ภาษา และกลุ่มวิชาวิทยาศาสตร์กับคณิตศาสตร์ ในสัดส่วนที่เหมาะสม เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของวิชาศึกษาทั่วไป โดยให้มีจำนวนหน่วยกิตรวมไม่น้อยกว่า 30 หน่วยกิต V หมวดวิชา ศึกษาทั่วไปกับ การพัฒนา ความเป็นมนุษย์ ในปัจจุบัน 8

ในทศวรรษที่ผ่านมา สกอ. ได้กำหนดกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา (Thai Qualifications Framework for Higher Education: TQF) ครอบคลุมอย่างน้อย 5 ด้าน คุณธรรมจริยธรรม ความรู้ ทักษะทางปัญญา V หมวดวิชา ศึกษาทั่วไปกับ การพัฒนา ความเป็นมนุษย์ ในปัจจุบัน ทักษะความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลและความรับผิดชอบ ทักษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลข การสื่อสารและการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ การพัฒนาหลักสูตรวิชาศึกษาทั่วไปจึงต้องจัดตาม TQF ด้วย 9

1) ต้องปรับเปลี่ยนให้ทันกับความเปลี่ยนแปลงของโลก VI หลักสูตรและ การเรียนการสอนวิชาศึกษาทั่วไปในอนาคต 2) สร้างวิชาในลักษณะบูรณาการเนื้อหาวิชาและกิจกรรมที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของหมวดวิชาศึกษาทั่วไป และ TQF 3) วิชาศึกษาทั่วไปเป็นวิชา “ชีวิต” ที่ผสมผสานระหว่างการเรียนกับผู้สอนหรือวิทยากร การศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง การทำกิจกรรมในลักษณะ Engagement ที่ก่อให้เกิดการเรียนรู้จากการทำร่วมกับองค์กรชุมชน เป็นการจัดแบบ “Blended Teaching and Learning” ให้เป็นผู้รู้ชัดและปฏิบัติได้ 10

4) ควรเน้นเรื่อง Entrepreneurship, Management Skills และ Employability เชื่อมประสานกับการศึกษาวิชาเฉพาะด้าน 5) ควรพัฒนาคณาจารย์ที่จะสอนวิชาศึกษาทั่วไปให้เข้าใจ เข้าถึงและปฏิบัติการเรียนการสอนได้อย่างมีประสิทธิภาพอย่างต่อเนื่อง โดยให้ความสำคัญกับภาระงาน แรงจูงใจ และการให้การยอมรับผลงานเช่นเดียวกับการสอนวิชาเฉพาะด้านและวิชาชีพ VI หลักสูตรและ การเรียนการสอนวิชาศึกษาทั่วไปในอนาคต 6) ควรจัดการเรียนการสอนวิชาศึกษาทั่วไปเป็นภาษาอังกฤษ ยกเว้นวิชาภาษาไทยหรือภาษาต่างประเทศอื่น เพื่อเพิ่มการพัฒนาความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษซึ่งเป็นภาษาสากล 11

วิชาศึกษาทั่วไปเป็นวิชาชาชีวิตวิชาศึกษาทั่วไปเป็นวิชาชาชีวิต ที่มา : ศ.ดร.วิจิตร ศรีสอ้าน (2556)

๑.เปลี่ยนสถานภาพของวิชาศึกษาทั่วไป๑.เปลี่ยนสถานภาพของวิชาศึกษาทั่วไป ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๒.เปลี่ยนเป้าหมายของวิชาศึกษาทั่วไป๒.เปลี่ยนเป้าหมายของวิชาศึกษาทั่วไป ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๓.เปลี่ยนวิธีการเรียนรู้จากแนวคิด๓.เปลี่ยนวิธีการเรียนรู้จากแนวคิด ตะวันตก ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๔.ความหมายของ “การเรียนรู้” ตามนัยพุทธรรม ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๕.วิถีการเรียนรู้ตามนัยพุทธรรม๕.วิถีการเรียนรู้ตามนัยพุทธรรม ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๖. “Two World” of educating young people ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๗.นวัตกรรมการเรียนรู้ : ทักษะการ เรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑ ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๘.ครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง : เปลี่ยนที่ ตนเองก่อน ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๙.วิธีการเรียนรู้อย่างเป็นองค์รวมที่สถาบัน๙.วิธีการเรียนรู้อย่างเป็นองค์รวมที่สถาบัน อาศรมศิลป์ (Holistic Learning Approach) • การเรียนรู้ที่สอดคล้องกับการทำงานของสมอง • จิตตปัญญาศึกษา (Contemplation) • ฝึกเจริญสติสัมปชัญญะ เพื่อรู้จักตนเอง (Mindfulness cultivation) • ศิลปะภาวนา จริยศิลป์ (Moral Arts) • ธรรมชาติวิจักขณ์ • การคิดอย่างเป็นระบบ (System Thinking) • กระบวนการจิตอาสา (Voluntary-based learning) • ระบบการศึกษาแนวมานุษยวิทยา : Waldorf, Montessori, Reggio Emillia • การเรียนรู้จากการทำโครงงาน (Constructionist) • การเรียนรู้จากชุมชน (Community-based Learning) • การเรียนรู้ในบ้าน-ครอบครัว (Learning Within Family) • การเรียนรู้จากการแก้ปัญหา (Problem-based Learning) • การเรียนรู้จากกิจกรรมและกิจวัตรประจำวัน (Activity-based Learning) • กิจกรรมสร้างสรรค์การเรียนรู้ (Creative Activity Learning) • การเรียนรู้แบบเปิดและการศึกษาบทเรียนร่วมกัน (Open Approach & Lesson Study Learning) • การเรียนรู้ใน studio (Studio-based Learning) • การเรียนรู้ในชั้นเรียน (Classroom-based Learning) • การทำงานเป็นทีม (Team Work Skills) • การเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม (Participatory Learning) • การฟังอย่างลึกซึ้ง (Deep Listening) • การสื่อสารอย่างเท่าเทียมเคารพความเป็นมนุษย์ (Equally Shared) • การเรียนรู้ผ่านการบันทึก (Journal Practice) • การสื่อสารอย่างสร้างสรรค์ เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจ (Creative Presentation) • การจัดการความรู้ (Knowledge Management) และการทบทวนความรู้ในการปฏิบัติ (AAR) • องค์กรแห่งการเรียนรู้ (Learning Organization) • การเรียนรู้จากกลุ่ม (Discussion Group) • สุนทรียสนทนา (Dialogue) • การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Shared & Learn) ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๑๐.ระบบโครงสร้างการจัดการเรียนการสอน๑๐.ระบบโครงสร้างการจัดการเรียนการสอน ของสถาบันอาศรศิลป์ (Operating System) ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๑๑.ชุมชนแห่งการเรียนรู้ บริบทและสภาพ แวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ในสถาบัน อาศรมศิลป์ (Learning Community) ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

๑๒.ผลสัมฤทธิ์และผลลัพธ์ของการเรียนรู้๑๒.ผลสัมฤทธิ์และผลลัพธ์ของการเรียนรู้ เพื่อพัฒนาชีวิต ที่มา : รศ.ประภาภัทร นิยม (2555)

Thank you! รองศาสตราจารย์สุภาพ ณ นคร Email: suparp@kku.ac.th

หมวดวิชาศึกษาทั่วไป : ศาสตร์ในการพัฒนาความเป็นมนุษย์แบบองค์รวม ใ โดย รองศาสตราจารย์สุภาพ ณ นคร

หมวดวิชาศึกษาทั่วไป : ศาสตร์ในการพัฒนาความเป็นมนุษย์แบบองค์รวม ใ โดย รองศาสตราจารย์สุภาพ ณ นคร

Presentation Transcript