Zasiedlenie Europy

1. Zasiedlenie Europy 1,8-0,78 Mya Prezentacja wykonana na potrzeby zajęć dydaktycznych na kierunku archeologia. Może być wykorzystywana wyłącznie w celach edukacyjnych i wyłącznie w zastosowaniach niekomercyjnych. W prezentacji wykorzystano materiał ilustracyjny z publikacji i stron internetowych m.in. Nature, Science, National Geographic, Wikipedia i in.

2. Paleoklimat versus homininy W trakcie maksimum zlodowaceń czwartorzędowych (zlodowacenie Sanu), lądolód przykrył m.in. Cały obszar ziem polskich.

3. Dmanisi, Gruzja Narzędzia znalezione w Dmanisi to b. proste narzędzia otoczakowe (lub rdzenie), nawiązujące do najstarszych przemysłów olduwajenu afrykańskiego, poprzedzających tzw. developed oldovan. Fauna obejmuje ponad 3000 szczątków, w tym szereg diagnostycznych chronologicznie, jak szablozębne koty homotherium i meganteoron (obok), czy mikrofauna póżnoplejstoceńskich gryzoni z Mimomys pliocaenicus. W zespole jest dużo szczątków drapieżników, znajdują się też koprolity hieny jaskiniowej, ale nie jest to typowy zespół odzwierzęcy. Kości i zabytki zostały pogrzebane szybko, przy minimalnym transporcie. 4 czaszki i elementy szkiel. postranialnego: D2700: 600 cm3 (najmniejsza poza Afryką) D2280: 780cm3 D2282: 650cm3 D3444: 625cm3: bezzębna przeżyciowo (!) Szkielet postkranialny pozwolił oszacować wzrost na ok 1,5m. Budowa tak jak czaszki jest mozaiką cech H. ergaster – H. habilis Mięso stanowiło istotny składnik diety H. georgicus, jednak ówcześni ludzie nie zawsze znajdowali się na górze łańcuch troficznego, sami stanowiąc czasem zwierzynę łowną, co mogą sugerować ślady na jednej z czaszek, pasujące do rozstawu kłów Homotherium.

4. Dmanisi – stratyfikacja, daty Dmanisi ulokowane jest na podłożu bazaltownym, wydatowanym metodą potasowo – argonową na ok 2,00 Mya. Bezpośrednie datowanie warstw zawierających zabytki dostarczyło dat w przedziale 1,85 – 1,77 Mya. Metody z grupy potasowo – argonowych (K-Ar, 40Ar-39Ar) dostarczyły dat grupujących się wokół 1,8 Mya, datowanie paleomagnetyczne sugeruje, iż stanowisko zbliża się datowaniem do końcowej granicy epizodu Olduvai. Ze wskazaniami metod fizyko-chemicznych zgadza się datowanie faunistyczne, oparte na dużych ssakach i mikrofaunie. Na podstawie tych danych najlepszą estymacją wydaje się data rzędu 1,8 Mya.

5. Pirro Nord Pirro Nord, to aktualnie najstarsze poza Dmanisi stanowisko w Europie, datowane między 1,7 a 1,3 Mya. Mikrofauna: m.in.: Allophaiomys ruffoi, Episoriculus gibberodon Megafauna: m.in.: Bison degiulii, Equus altidens elementy afrykańskie: pawian gelada Theropithecus i kot szablozęby Megantereon whitei. Datowanie faunistyczne: Villafrankien

6. Sima del Elefante Najstarsze stanowisko ze szczątkami ludzkimi poza Dmanisi, datowane na ok. 1,2 Mya. W warstwie TE9 znaleziono ponadto narzędzia odłupkowe i kości (m.in. bovidae) ze śladami nacięć (tzw. cut marks).

7. Stanowiska z południa Płw. Iberyjskiego

8. Barranco Leon & Fuente Nueva-3 Fuente Nueva-3, 1,2 Mya (na zdjęciu), Barranco Leon: 1,3 Mya

9. Technologia wytwarzania narzędzi

10. Gran Dolina, s. Atapuerca Gran Dolina: znaleziska z warstwy TD6, datowane na ponad 0,78 Mya, szczątki h. antecessor, ok. 1000 cm3, masywna budowa, analogie do h. ergaster i h. heidelbergensis. Kanibalizm ?

11. Ceprano, 430 – 385 Kya (dawniej: 0,9 -0,7 Mya) Stanowiska włoskie • Isernia La Pineta • Monte Poggiolo • Ceprano

12. Gracja Petralona, 0,9 Mya Szczątki mieszkańców Europy z okresu ok. 1 – 0,78 Mya wydają się posiadać szereg cech wspólnych. Cechuje je duża pojemność mózgoczaszki (znacznie powyżej 1000cm3) i występowanie cech budowy, które zdają się świadczyć o pewnej specyfice europejskiej linii ewolucyjnej, od H. antecessor do neandertalczyków.