Download
1 / 28
280 likes | 536 Vues
Electrotherapy. Amir H. Bakhtiary PhD. PT Associate Professor. Physiotherapy Department Rehabilitation faculty Semnan University of Medical Sciences. پرتوهای ماورا بنفش Ultra-violet Radiation. پرتوهای ماورا بنفش چیست؟. پرتوهاي نامرئي واقع در انتهاي طيف مرئي و نور بنفش
E N D
Electrotherapy Amir H. Bakhtiary PhD. PT Associate Professor Physiotherapy Department Rehabilitation faculty Semnan University of Medical Sciences
پرتوهای ماورا بنفش چیست؟ پرتوهاي نامرئي واقع در انتهاي طيف مرئي و نور بنفش • با طول موج 390 تا 400nm شروع و تا منطقه پرتوهاي نرم X-ray • طيف پرتوهاي وراي بنفش در سه منطقه طبقه‌بندي مي‌شود: A، B و C.
نحوه توليد پرتوهاي ماوراء بنفش چگونه است؟ • حرارت بسیار زیاد منبع نوري منجر به تولید پرتو UV نظیر عبور جريان الكتريسيته از داخل بخار يونيزه شده، (اغلب از بخار جيوه استفاده مي‌شود)، لامپهای کم فشار بخار جیوه و یا لامپ فلورسنت • لامپ بخار جیوه اعمال ولتاژ داخل لامپ كوارتز (حاوی كمي بخار جيوه)، موجب نوسان بين الكترونها و اتمهاي جيوه و شكل‌گيري الكترونها و يونهاي آزاد جيوه مي‌گردد. برخورد الکترونها به اتمها و یونهای آزاد موجب برانگیختگی و رفتن الکترونها به تراز انرژی بالاتر و سپس برگشت آنها به تراز انرژی اولیه منجر به آزادی یک فوتون پر انرژی UV می گردد. • لامپ فلورسنت: شامل لوله‌هاي تخليه كم فشار جيوه با پوشش فسفري که امواج كوتاه ماوراء بنفش را جذب، وموجب برانگيختگي اتمهاي فسفر و تشعشع مجدد با طول موج بلندتر مي‌گردد. اين لامپها را فلورسنت مي‌نامند • لامپهای فشار متوسط که مادون قرمز بیشتری نسبت به نوع کم فشار دارند
طیف تابش لامپهای فشار متوسط لامپهای کرومایر چیست؟ تونل تراکتین چیست؟
نحوه اندازه گیری دوز تابشی ماوراء بنفش چگونه است؟ • تعيين توان تشعشع يا شدت تشعشع در نقطه خاصي، (وات بر متر مربع يا وات بر سانتيمتر مربع). • مقدار انرژي یا دوز تابش تشعشع عبارت است از ميزان تشعشع (W/cm2) ضربدر واحد زمان بر حسب ثانيه. (J/cm2) تابش = توان منتشر شده درواحد سطح (W/cm2) تابش (W/cm2) × زمان تابش (s) = دوز تابش تشعشع (J/cm2)
آثار فيزيولوژيكیتابش ماوراء بنفش روی پوست چیست؟ • آثار فوری و حاد • آفتاب سوختگی با علائم التهاب • شامل درد، تورم، قرمزی و گرم شدن پوست است • این تغییرات همراه تخریب سلولهای لانگر هانس ودر نتیجه موجب کاهش عملکرد سیستم ایمنی در پوست میشود • اريتما، يا قرمزي فورا که با دوره تاخير(Latent period) ظاهر و بعد از چند ساعت شدت مي‌يابد و سپس بتدريج كاهش مي‌يابد. • افزايش ضخامت و پيگمانتاسيون حفاظتي که30ـ40 روز بطول انجامد و ناشي از تابش دوز تحت اريتما(suberythmal dose)بوده كه شدت آنها آنقدر نیست كه منجر به قرمزي قابل مشاهده روي پوست گردد • ميزان بروز اين آثار بستگي به مقدار انرژي UVB مورد استفاده، شدت تابش، واكنش و حساسيت پوست افراد دارد. • آثار طولانی مدت
آثار فيزيولوژيكیتابش ماوراء بنفش روی پوست چیست؟ • آثار طولانی مدت تابش پرتوهای ماورا بنفش • واکنش حفاظتی برنزه شدن و تغییر رنگ پوست که موجب افزایش تولید ملانین شده بعد از تابش UVB است • تغییرات پیگمانتاسیون و کاهش عملکرد سیستم ایمنی در اثر تابش طولانی پرتوهای UV روی پوست • افزایش رشد پوست یا هیپرپلازی درم، که افزایش سرعت چرخه تکثیر سلولهای کراتینوسیت در اثر تابش پرتوهای UV موجب افزایش سرعت رشد پوست برای یک دوره زمانی (واکنش حفاظتی در مقابل نور) شده • تابش پرتو UV برای تولید ویتامین Dاز کلسترول در پوست ضروری است. • تابشهای مکرر پرتوهای UV موجب رشد کراتینوز فعال و تبدیل آنها به سلولهای سرطانی می‌گردد • دوز شديد پرتوهاي UVB و UVCموجب کونژکتویت و فوتوكراتيتيس شود
آثار درمانی و موارد کاربرد ماورابنفش چیست؟ • پسوريازيس يك بيماري پوستي مزمن ناشناخته که زمان انتقال (Transit time) به حدود 36 ساعت کاهش می‌یابد و تعداد سلولهای تکثیر کننده اپیدرم نزدیک دو برابر افزایش می‌یابد. • درمان PUVA با طول موج 311 و 312 nm جهت درمان سیستماتیک با استفاده از داروی پسورالن و یا داروهای دیگر • ویتیلیگو یک بیماری شایع پوستی با مشخصه فقدان ملانوسیتها است. که لکه‌های سفید بصورت موضعی و یا وسیعتر روی پوست ظاهر میشود. • درمانهای پیشنهادی شامل استفاده از پمادهای گلیکوکورتیکوئید و PUVA با استفاده از طیف محدود 311 nm پرتوهای UVB میباشد مناطق مجاور طبیعی باید پوشانده شود • برای سنتر ویتامین Dدوز SubE1 پرتوهای UVB مناسب است • کنترل عفونتهای باکتریایی سطحی با استفاده از تابش دوز 4E ماوراء بنفش
برخی موارد پیشنهادی استفاده درمانی UV
عوامل موثر بر واکنش پوست به استفاده درمانی از پرتوهای ماورا بنفش کدام هستند؟ • مقدار انرژي ماوراء بنفش تابيده در واحد سطح پوستکه بستگی به عوامل متعددی دارد نظیر ، • توان خروجی لامپ، (ضرورت تست دوز) • فاصله بین لامپ و سطح پوست، (قانون عکس مربع فاصله) • زاویه تابش پرتو روی پوست (عمود بودن پرتوها) • مدت زمان تابش و پرتودهی پوست. اگر دوز 1E در فاصله50cm به مدت 20ثانيه بدست آيد دوز 2Eدر فاصله 25cm با چه زمانی بدست می آید؟ • حساسيت بيولوژيكي پوست منطقه تحت تابش.
عوامل موثر بر حساسيت و واکنش بيولوژيكي پوست منطقه تحت تابش چیست؟ • نوع پوست • حساسيت پوست که تحت تاثیر • عوامل ژنتیکی • عوامل سیستماتیک و یا موضعی داروها • تابشهاي اخير پرتوهای UV به پوست (افزایش ضخامت و اثر حفاظتی) جدول انواع پوست در واکنش به پرتوهای UV
توجه به چه نکاتی جهت استفاده درمانی ایمن و مطمئن از ماورا بنفش ضروری است؟ • درجه اریتما • شامل E1، E2، E3 و E4 • اریتما درجه 1 یا E1 عبارت است از حداقل واکنش اریتما قابل مشاهده در سطح پوست که ناشی از تابش UV لامپ خاص، در فاصله و زمان مشخص ظاهر میشود. دوز حداقل اریتما (Minimal Erythemal Dose) یا MED • یک ارتباط خطی طولي بین درجه اریتما و دوز مورد نیاز برای اریتمای مورد نظر و بین درجه اریتما و زمان مورد نیاز برای ایجاد حداقل و حداکثر دوز موجود است • آزمایش اریتما • حساسیت پوست به نور • پیشرفت درمان
توجه به چه نکاتی جهت استفاده درمانی ایمن و مطمئن از ماورا بنفش ضروری است؟ • درجه اریتما • آزمایش اریتما دارای مراحل زیر است • کنترل عوامل موثر بر حساسیت پوست • توضیح ماهیت تست به بیمار و استفاده از عینک محافظ • انتخاب مولد UV مناسب برای تست • استفاده از الگوی شکلهای غیر همسان برای تابش زمانهای مختلف • تابش پرتو UV روی پوست با زمانهای مختلف برای تعیین حساسیت پوست • کنترل سطح تابش بعد از 24 ساعت برای تعیین دوز E1 پوست بیمار • حساسیت پوست به نور • پیشرفت درمان
توجه به چه نکاتی جهت استفاده درمانی ایمن و مطمئن از ماورا بنفش ضروری است؟ • درجه اریتما • آزمایش اریتما دارای مراحل زیر است • حساسیت پوست به نور • استفاده از برخی مواد به صورت خوراکی یا پماد روی پوست موجب افزایش حساسیت پوست به پرتوهای UV میشود بنابراین: • قبل از انجام تست اریتما، درمانگر باید استفاده از هر نوع دارویی را ثبت کند و سطح پوست را از هرگونه پماد مورد استفاده تمیز کند. • باید تغییر برنامه دارویی بیمار در حین دوره درمانی با پرتو UV را مورد توجه قرار داد زیرا حساسیت پوست نیز تغییر می‌کند • پیشرفت درمان
توجه به چه نکاتی جهت استفاده درمانی ایمن و مطمئن از ماورا بنفش ضروری است؟ • درجه اریتما • آزمایش اریتما دارای مراحل زیر است • حساسیت پوست به نور • پیشرفت درمان • حتی كمترين دوز ماورابنفش موجب تغييراتي ناشی از پيگمانتاسيون مي‌گردد، كه موجب افزايش مقاومت پوست در مقابل ماورابنفش مي‌گردد • بايد دوز تابش را در هر جلسه درمان افزايش داد، تا مقاومت پوست در مقابل تابش ماورابنفش جبران گردد
چه نسبتی از سطوح بدن را می توان تحت تابش UV قرار داد؟ • دوز 1Sub Eيا E0 روی کل بدن • دوز 1Eروی نیمی از بدن یا كل بدن، • دوز 2Eروی20 الی 25% از سطح بدن، • دوز 3Eروی 4% سطح بدن (حدود 600 cm2)، • دوز 4Eفقط روی سطح زخم. • اگر دوز 1E در فاصله50cm به مدت 20ثانيه بدست آيد دوز 2Eدر فاصله 25cmبا چه زمانی بدست می آید؟ • در جلسه سوم مقدار آن چقدر است؟
مراحل کاربرد عمومی UV چیست؟ مراحل کاربرد عمومی UV • آماده‌سازي بيمار • آماده‌سازي دستگاه • دستورالعملها و احتياطات • كاربرد اشعه • پیشرفت درمان: این بخش شامل چهار جزء جداگانه میباشد: 1) مدت زمان درمانهای بعدی 2) اندازه سطح تحت درمان 3) تعداد کل جلسات درمان (اعمال محدودیت در تعداد جلسات)و 4) تنظیم دوز درمانی به دنبال قطع جلسات
نحوه انتخاب دوز درمانی پس از قطع جلسات درمانی چگونه است؟
چه مواردی باید بعد از استفاده درمانی از پرتوهای UV ثبت شود؟ • روزهای جلسات درمانی براي محاسبه پيشرفت درمان. • لامپ مورد استفاده: • فاصله درماني بكار برده شده:. • محل دقيق درمان شامل وضعيت بيمار و نحوه پوشش محل درمان. • زمان: مدت زمان درمان در هر جلسه. • واكنش ايجاد شده: در هر جلسه واكنش ناشي از جلسه قبلي بايد ثبت شود. • هرگونه تغییر در عارضه بیمار نسبت به جلسه قبل
چه خطراتی هنگام استفاده درمانی ماورا بنفش وجود دارد؟ • اختلالات حس و اریتمای فوری (نشانه دوز تابش بیش از حد است) • چشمها (استفاده از عینک مخصوص UV الزامی است) • دوز بیش از حد درمانی • تابش طولاني UV • نزديكي بيش از حد لامپ • مناطق حفاظت شده پوست از تابشهاي قبلي • حساس كننده‌ها • تغيير لامپ • تشکیل گاز سمی ازن در کابین درمانی
موارد عدم استفاده درمانی ماورا بنفش چیست؟ • عوارض حاد پوستي، نظير اگزماي حاد، درماتيت و اريتماي • صدمه پوست ناشي از تابش پرتوهاي يونيزان نظير درمان با اشعه X. • بيماري لوپوس اريتماتوس سيستميك با پرتوهاي UV تحريك و مجدداً گسترش مي‌يابد. • واكنش آلرژيك به پرتوهاي ماوراء بنفش یا Photo Allergy. • گرافتهاي پوستي تازه انجام شده. • هنگام وجودبيماريهاي همراه با تب حاد از درمان روي كل بدن بايد اجتناب كرد.
