„ Jak inwazje obcych gatunków roślin wpływają na bioróżnorodność ”

1. „ Jak inwazje obcych gatunków roślin wpływają na bioróżnorodność ” Nauczyciel prowadzący: Janina Wawrzyniak Nauczyciel wspomagający: Robert Padurek Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2. Cele : • Ocena wpływu inwazji obcych gatunków roślin na bioróżnorodność w ekosystemie, • Poznanie inwazyjnych gatunków roślin , groźnych dla bioróżnorodności ich historii pochodzenia , • Ocena wartości przyrodniczej wybranych gatunków roślin na badanym terenie, • Zdobycie wiedzy na temat geograficzno-historycznych grup roślin tworzacych florę Polski

3. Uczniowie realizujący projekt : Adamczak MarekAntkowiak Beata Bartkowiak Weronika Biała Anna Binkowska Martyna BusslerKlaudiaChłapowska Marta Dominiczak Weronika Drzewiecka Małgorzata Górna Inga Jakubiak Patrycja  Jankowska Wioletta Kaczmarek AgnieszkaKarolczak Natalia Kasperska Sandra Komsta Justyna Kowalska Kamila Kubicka Agata Lisek Julia Markiewicz Mikołaj Michałowska Marta  Musielak Jagoda Przybylski Kamila Schoepe Klaudia Smekowska EwaSobczyk Monika Spławska Monika Szubert alicjaWalorek Justyna Wojtkowiak Magdalena

4. Metodyka badań • obserwacje bezpośrednie • wykonywanie pomiarów przy użyciu GPS-u • oznaczanie gatunków roślin przy pomocy klucza • tworzenie mapy rozmieszczenia gatunków inwazyjnych roślin.

5. Przebieg realizacji projektu W czasie realizacji projektu odbyliśmy kilka wycieczek po Kościanie i okolicach, w trakcie których zostały zebrane materiały do badań gatunków inwazyjnych. Następnie zajmowaliśmy się ich rozpoznawaniem, opisywaniem oraz określaniem lokalizacji tych roślin.

6. Przebieg realizacji projektu

7. Przebieg realizacji projektu

8. Przebieg realizacji projektu

9. Przebieg realizacji projektu

10. Klon jesionolistny (Acernegundo) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11. Występowanie Występuje naturalnie w Ameryce Północnej i Środkowej (na południu sięga do Gwatemali i stanu Chiapas w Meksyku). Zawleczony, zdziczały i w pełni zadomowiony w wielu częściach świata, także w Polsce. Do Europy i Polski introdukowany został w XVIII-XIX wieku (kenofit). Występuje powszechnie niemal w całym kraju z wyjątkiem części Pomorza i Polski północno-wschodniej. Zaliczany jest do roślin inwazyjnych – niebezpiecznych dla rodzimej flory.

12. Morfologia • Pokrój Osiąga wysokość 10-15 (20) metrów. Ma szeroką i nieregularną koronę. • Pień Często wielopniowe lub nisko rozgałęzione, zwykle krzywe pokryte naroślami. Kora początkowo oliwkowozielona i gładka, z czasem robi się brązowawa i spękana. • Liście Naprzeciwległe, nieparzystopierzaste, składające się z 3-5 (9)listków na krótkich łodyżkach, osiągają długość 15 cm. Górna powierzchnia liści zielona, dolna owłosiona. Poszczególne listki są owalno-lancetowate i zaostrzone o brzegach nieregularnie piłkowanych. • Kwiaty Rozdzielnopłciowe (gatunek dwupienny), męskie kwiaty mają kształt wiszących pęczków, żeńskie zebrane w grona. • Owocem Jest jednostronnie oskrzydlony orzeszek, który na roślinie połączony jest symetrycznie z drugim. Skrzydlaki ustawione pod kątem ostrym, skrzydełka prawie równoległe.

13. Biologia i ekologia Najlepiej rośnie w mieszanych lasach liściastych rosnących na żyznych, wilgotnych glebach. Jest bardzo odporny na suszę, zanieczyszczenia powietrza oraz mrozy.

14. Zastosowanie Jest to roślina ozdobna sprowadzona do Europy w XVII wieku, z czasem zdziczała, rozsiewa się naturalnie często zachwaszczając otoczenie. Obecnie wyhodowano wiele odmian o kolorowych liściach często z barwnymi obwódkami, które często sadzone są w ogrodach przydomowych. Zwykle są to formy szczepione na pniu.

16. Kolczurka klapowana  (Echinocystislobata) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17. Ostra jak brzytwa ;)

18. Występowanie Kolczurka klapowana prawdopodobnie pochodzi z Ameryki Północnej. Pierwsze okazy pojawiły się w kraju pod koniec lat 70 ubiegłego wieku. Występuje wzdłuż Odry w okolicach Wrocławia, a także wzdłuż Wisły i jej dopływów do połączenia jej z Bystrzycą.

19. Morfologia • Łodyga pnąca, silnie rozgałęziająca się i tworząca wąsy czepne, również rozgałęziające się. • Liście miękkie, 5-7 klapowe, ostro zakończone, lekko piłkowane na długich ogonkach. • Kwiaty roślinna jednopienna, lecz rodzielnopłciowa. Kwiaty sześciokrotne – żeńskie pojedyncze w rozgałęzieniach łodygi. • Owoc zielona, owalna torebka pokryta miękkimi kolcami z 4 brązowymi lub czarnymi nasionami, przypominającymi nieco nasiona dyni. Owoc otwira się przodem i tylko na tyle, aby nasiona mogły wylecieć.

20. Biologia i ekologia Jest to roślina mało wymagająca, ale idealnym siedliskiem są dla niej aluwia nadrzeczne oraz wilgotne miejsca o pH obojętnym. Płoży się i wspina po drzewach i krzewach. Jest gatunkiem jednorocznego pnącza z rodziny dyniowatych. W Polsce jest uprawiana i często dziczejąca. Cechą charakterystyczną tej rośliny są strzelające nasiona.

21. Zastosowania • Nalewka z tego ziela jest stosowana w chorobach reumatycznych oraz chorobach charakteryzujących się niedoborem soków trawiennych oraz schorzeniach wątroby. • Odwar z korzenia poprawia trawienie, pobudza przemianę materii, jest stosowany w cukrzycy jako lek obniżający poziom glukozy i cukru we krwi. • Ziele z owocami stosuje się w leczeniu chorób prostaty, chorobach reumatycznych, miażdżycy. W zielarstwie rosyjskim stosuje się ją przy nowotworach, wrzodach, ropniach, grzybicy skóry.

22. Konyza Kanadyjska (ConyzacanadensisCronquist) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23. Byle do góry

24. Występowanie • pochodzi z Ameryki Północnej i Środkowej • w Polsce pojawił się w I połowie XVIII w. w wyniku nieświadomego zawleczenia • występuje na całym świecie i na terenie całej Polski

25. Morfologia • Łodyga gęsto ulistniona, szorstka, wzniesiona, górą rozgałęziona. Wysokość przeważnie do 1 m. • Liście wąskie, lancetowate, z rzadka szorstko owłosione i orzęsione. równowąsko lancetowate, zaostrzone, u nasady zwężone. • Kwiaty w okresie kwitnienia roślina wytwarza liczne, drobne, brudnobiałe koszyczki kwiatowe, gęsto skupione w górnej części łodygi. Kwiatostany składają się z kwiatów żeńskich, mających postać płatków, oraz rurkowatych kwiatów obupłciowych. • Owoce z puchem kielichowym.

27. Biologia i ekologia • Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Kiełkują na wiosnę (wtedy roślina żyje tylko jeden rok) lub jesienią (w tym przypadku roślina wytwarza najpierw rozetę liściową, następnie zimuje i zakwita dopiero następnego roku). • Rozwój: roślina roczna lub dwuletnia. Kwitnie od czerwca do października, jest rozsiewana przez wiatr. Jedna roślina może wytworzyć w ciągu roku nawet ponad 100 000 nasion. • Siedlisko: roślina ta spotykana jest na polach uprawnych gdzie jest często dokuczliwym chwastem. Ponadto występuje na poboczach dróg, nieużytkach, pastwiskach. • Liczba chromosomów 2n= 18

28. Zastosowanie • Ziele HerbaErigerontiscanadensis zawierające flawonoidy i olejki eteryczne wykorzystywane jest do produkcji perfum. • Z ziela przymiotna produkowane są tabletki przeciwkrwotoczne Hemorigen.

29. Skład chemiczny • 0,6% olejku lotnego (którego głównymi składnikami są limonen, cymol, linalol, terpineol) • garbniki pirogarolowe • flawonoidy pochodne apigeniny i kemferolu, • fenolokwasy • fitosterole

30. Nawłoć Kanadyjska (Solidagocanadensis) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

31. Nawłoć Kanadyjska czyli "Drzewko Matki Boskiej" w naturalnym siedlisku

32. Występowanie Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, prawdopodobnie z południowej Kanady i wschodnich i centralnych części Stanów Zjednoczonych. Jako roślina ozdobna w parkach i ogrodach opanowywała już od 1645 roku Europę. Stopniowo rozprzestrzeniała się w Azji, Australii a nawet w Nowej Zelandii. Roślina ta doskonale się aklimatyzuje i wypiera nawet rodzime gatunki. W rodzimej Ameryce związana jest ze strefą prerii i lasoprerii gdzie występuje głównie w dolinach rzek. W Polsce pierwszy raz zanotowaną ją w 1872 roku. Dziś rośnie na większości obszarów, na siedliskach naturalnych i synantropijnych. Nawłoć związana jest z siedliskami ruderalnymi, jak trwałe nieużytki, przychacia, pobocza dróg, nasypy kolejowe, wysypiska a także na siedliskach nadrzecznych, wzdłuż rowów melioracyjnych, na mokrych łąkach i w zaroślach nadrzecznych.

33. Morfologia Łodygawysokość do 1,5 m, wzniesiona, sztywna, pojedyncza, naga lub rzadko owłosiona, cienka. Wewnątrz jest pusta. Liście skrętoległe, malejące ku górze. Na całym pędzie jest ich od 40 do 110. Blaszka liściowa jest lancetowata, na obu końcach zaostrzona, od spodu omszona, na brzegu ostro piłkowana, z dwoma wyraźnymi nerwami brzeżnymi Kwiaty skupione po 5-14 w bardzo licznych koszyczkach (na jednym pędzie jest ich od ok. 40 do 4600) w szerokopiramidalną wiechę z osią centralną i odgiętymi odgałęzieniami bocznymi. Listki okrywy są równowąskie i lancetowate, nierówne, tępe lub zaostrzone. Żółta korona ma długość 2,4-2,8 mm Owoce niełupki o długości 0,9 do 1,2 mm, krótko omszone, z puchem kielichowym długości 2-2,5 mm

34. Biologia i Ekologia Gatunek rozmnaża się wegetatywnie dzięki kłączom oraz za pomocą nasion. Rośliny zakwitają każdego roku począwszy od pierwszego roku życia. Poszczególne klony są długowieczne i mogą osiągać wiek stu lat. Kwitnienie zaczyna się w lipcu i trwać może do października, najbardziej intensywne jest od połowy sierpnia do końca września. Owady zapylające kwiaty wabione są dużą ilością nektaru i pyłku, intensywnym, słodkim zapachem i intensywnym, żółtym kolorem okazałych kwiatostanów. Na jednej łodydze może powstać ponad 10 tysięcy nasion. Lekkie i drobne nasiona rozprzestrzeniane są przez wiatr. Poza tym do rozprzestrzeniania rośliny przyczynia się człowiek wyrzucając pędy po przekwitnieniu lub przemieszczając ziemię zawierającą kłącza i nasiona.

35. Zastosowanie • W medycynie: • Nawłoć stosowana w niewielkich dawkach posiada właściwości lecznicze. Ma działanie: antyseptyczne, bakteriobójcze, moczopędne, obniżające ciśnienie krwi, odtruwające, przeciwbólowe, przeciwgrzybiczne, przeciwkaszlowe, przeciwzapalne, ściągające i uszczelniające. Surowcem leczniczym jest ziele nawłoci. Odwar z ziela wewnętrznie stosuje się: • - w chorobach nerek, dolegliwościach pęcherza i przewodów moczowych, • - dolegliwościach wątroby i pęcherzyka żółciowego, • zaburzeniach przewodu pokarmowego, bólach brzucha, • W pszczelarstwie: • Z rośliny tej pozyskuje się miód polecany w leczeniu górnych dróg oddechowych, przewodów żółciowych, stawów i nerek. Wpływa na kondycję serca i jest świetny do potraw, nadając im niezwykły smak.

36. Szarłat szorstki (Amaranthusretroflexus) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

37. Ostatnie momenty kwitnienia , tej jesieni w promieniach słońca .

38. Występowanie Gatunek rośliny należący do rodziny szarłatowatych. Pochodzi prawdopodobnie z Ameryki Północnej. Do Polski został nieświadomie sprowadzony. Po raz pierwszy stwierdzono jego występowanie w pierwszej połowie XIX w. na Nizinie Śląskiej. W 1814 r. notowano go już w Opolu i Gdańsku. Obecnie występuje pospolicie na terenie całej Polski. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

39. Morfologia • PokrójDorasta do 80 (100) cm. Nazwa rośliny pochodzi od krótkich szczecinek, którymi pokryta jest cała roślina. • Łodyga osiąga wysokość od 10 do 90 cm. Jest jasnozielona, ciemnoczerwono nabiegła,  wzniesiona, pojedyncza lub rozgałęziona, stosunkowo gruba, krótko i szorstko owłosiona.  • Liście są nakrzyżległe, jajowate lub owalnorombowate, duże, długoogonkowe, ostro zakończone, szarozielone, brzegiem czerwonawe i lekko ząbkowane, na szczycie lekko zaostrzone lub tępe, pokryte szorstkimi i krótkimi włoskami, z wyraźnym unerwieniem. • Kwiatyzebrane są w zielonobiałe kłębiki, przy czym górne kłębiki tworzą gęsty, czasami wiechowato rozgałęziony, kłujący kłos na bezlistnym szczycie pędu. Kwiaty są małe, niepozorne, włochate i wyrastają z kątów liści, z ościstą osłoną. Owoc to gładka, jednonasienna torebka z wieczkiem. • Nasionasą czarne lub brunatnoczarne, gładkie, okrągłe, z silnym połyskiem. • Korzeniesą palowe, proste, silne, wrzecionowate, lekko różowe. Szarłat szorstki kwitnie od (VI) VII do X. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

40. Biologia i Ekologia Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października. Siedliska: miejsca ruderalne. Gleby średnie i żyzne, raczej wilgotne. Roślina azotolubna. Jest uciążliwym chwastem segetalnym, głównie w uprawach roślin okopowych, kukurydzy i warzyw. Za próg szkodliwości uważa się już obecność 0,1-0,2 okazów tego chwastu na 1 m². Najważniejsze w zwalczaniu tego chwastu jest zapobieganie wysiewaniu się nasion. Siewka jest kędzierzowato owłosiona. Podliścieniowa łodyżka jest naga i ciemnoczerwona, liścienie lekko pomarszczone, równowąskie z dobrze widocznym nerwem środkowym, górą zielone, na spodniej stronie fioletowo nabiegłe. pierwsze liście jajowate, wycięte na szczycie i podobnie ubarwione jak liścienie, ale z wyraźną pierzastą nerwacją. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

41. Zastosowanie • Młode rośliny mogą być wykorzystywane na sałatkę, starsze stanowią wartościową paszę dla świń. Ziele zawiera garbniki, sole mineralne, ponad 20% białka, 200 mg% witaminy C. Jeszcze bardziej odżywcze są nasiona – zawierają 9% tłuszczu, 19% bialka i 41% skrobi.. • Napar z zielato specyfik mający zastosowanie w leczeniu biegunek, mogący być także używany do płukania jamy ustnej i gardła w ich stanach zapalnych. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

42. Wartości odżywcze Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

43. Żółtlica drobnokwiatowa (GalinsogaparvifloraCav.)  Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

44. Występowanie Pospolita na terenie całego kraju do niższych położeń górskich. Zadomowiony chwast pochodzący z andyjskiej części Ameryki Południowej, po raz pierwszy w Europie notowany w 1785 r. w paryskim ogrodzie botanicznym. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

45. Morfologia • Łodyga przeważnie 20-60 cm wysokości. W górnej części dość mocno rozgałęziona, pędy słabo gruczołkowato owłosione. • Korzeń ma krótki, słabo rozgałęziony korzeń palowy. • Liścienaprzeciwległe, krótkoogonkowe, zaostrzone na szczycie, na brzegach ząbkowane. Najniższe liście na łodydze mają romboidalny kształt, środkowe są jajowate, a na szczycie łodygi są lancetowato wydłużone. • Kwiaty wytwarza drobne kwiatostany typu koszyczek z drobnymi białymi i żółtymi, rurkowymi kwiatami. Wyrastają one z kątów liści na długich słabo ogruczolonych, ale silnie owłosionych szypułkach. Białe płatki korony ich kwiatów są dużo mniejsze, niż u podobnego gatunku żółtlicy owłosionej, plewinki przeważnie 3-dzielne. Kwitnie od czerwca do października. • Owoc Jeden osobnik tej rośliny może wyprodukować do 300.000 drobniutkich owoców – niełupek. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

46. Biologia i Ekologia Roślina jednoroczna, ruderalna, azotolubna. Rośnie najliczniej na żyznej glebie ogrodowej, ale może występować także na przydrożach, ulicach, śmietniskach, zarówno w cieniu jak i miejscach nasłonecznionych. W uprawach jest trudnym do zwalczenia chwastem. Żółtlica rośnie bardzo szybko, zakwita już w cztery tygodnie od wykiełkowania. W ciągu roku może wydać dwa lub trzy pokolenia. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Mogą one przetrwać w glebie nawet kilka lat nie tracąc zdolności kiełkowania. Charakteryzuje się bardzo krótkim okresem wegetacyjnym, ale nasiona kiełkują stosunkowo późno, gdy gleba nagrzeje się do 12-15 °C. Pochodzi z obszarów o cieplejszym klimacie i jest wrażliwa na mróz, mimo to rozprzestrzenia się w Polsce.  Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

47. Zastosowanie W medycynie ludowej świeże, zmiażdżone ziele żółtlicy owłosionej stosuje w różnych chorobach skóry, wypryskach i egzemach. Przykłada się je w postaci okładów co drugi dzień przez tydzień. Można również stosować okłady z wyciśniętego soku ze świeżej rośliny. Natomiast do przemywania ran i wyprysków używa się naparu z suszonego ziela (1 łyżka na 1 szklankę wody). Młodych świeżych liści żółtlicy używa się czasami jako dodatku do sałatek , podobnie jak młodych liści babki lub pokrzywy. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

48. Wartości odżywcze Ziele żółtlicy jest źródłem witaminy C, potasu, żelaza, krzemu, kwasu kawowego i chlorogenowego, bioflawonoidów, przeciwzakrzepowych kumarynowców i poliacetylenów. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

49. Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia L.)

50. Występowanie Pochodzi z Ameryki Północnej, z obszaru USA (stany: Pensylwania, Wirginia Zachodnia, Illinois, Missouri, Oklahoma, Georgia, Kentucky), ale rozprzestrzeniła się i aklimatyzowała na wszystkich (z wyjątkiem Antarktydy) kontynentach świata. Do Europy sprowadzona została w roku 1601 jako drzewo ozdobne, była sadzona w parkach, później także w lasach. Samorzutnie rozprzestrzenia się w środowisku naturalnym.