BETULACEAE

1. BETULACEAE BETULA HUŞLAR DOĞAL VE EGZOTİK

2. BETULA (HUŞLAR) GENEL ÖZELLİKLERİ Betula cinsinin Kuzey Yarımkürede, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yayılmış 40 kadar türü vardır. Bir cinsli, bir evcikli, anemogam, odunsu bitkilerdir. Gövdelerinin çoğunlukla beyaz ince kabukları vardır. İnce levhalar halinde soyulur veya kavlar dökülür. Kabuk üzerinde yatay çizgiler halinde belirgin.Lentiselleri bulunur.

3. Bunlardan ancak 5’i ülkemizde doğal olarak yetişmektedir.

4. Genel Özellikler Tomurcukları sürgüne almaçlı dizilmişlerdir. Yapraklar uzun saplı çoğunlukla üçgenimsi yumurta biçiminde ve kenarları çift sıralı dişlidir. Meyve basık ve iki kanatlı küçük nuks’tur. Huşlar ılıman ve serin yerlerin ağaçlarıdır. Işık istekleri fazladır. Yangınlardan sonra gelirlerdir, öncü ağaçlardır, kısa ömürlüdürler.

5. TÜRKİYE DE DOĞAL OLARAK BULUNANLAR Betula pendula Betula medwediewii, Betula litwinowii Betula recurvata Betula browicziana

6. Betula pendula

7. Betula pendula:Adi Huş huşgiller (Betulaceae) familyasından 30 m'ye kadar boylanabilen ağaç veya ağaççık formunda huş türüdür. Betula pendula

8. MORFOLAJİK ÖZELLİKLER Gövde beyaz renklidir. Kabukta yırtılmalar görülür ve ileri yaşlarda karamsı bir renk alır ve sertleşir. Genç dallar ince uzun ve dolayısıyla sarkıktır. Yaprakları üç köşeli yürek biçiminde sivri uçlu 3-7 cm uzunlukta 2,5-4 cm genişliktedir. Yaprak sapı 2-3 cm'dir. Kenarları kaba ve katlı dişlidir. Yeni yaprak ve sürgünler elde oğuşturulunca güzel bir koku çıkar.

9. Erkek çiçekler uzunca silindir biçiminde ve sürgün ucunda bulunur. Dişi çiçekler 2-4 cm uzunlukta gene uzunca silindir biçiminde erkek çiçekler gibi başak kuruluşunda toplanmış olup yan sürgünlerde bulunur. Meyveler yumurta biçiminde ve geniş kanatlıdır. Çiçekler Mart-Mayıs aylarında açar meyveler aynı yılın Haziran-Ağustos aylarında olgunlaşır. Olgunlaşan kozalaklar ağaç üzerinde açılır ve tohumlar etrafa saçılır.

10. EKOLOJİK ÖZELLİKLER Işık ağacıdır. Yüksek nemden hoşlanır. Zengin ve fakir topraklarda yetişebilir.İlk 5 yılda büyümesi ağırdır. Sonra hızlı büyür ve 50 yaşından sonra büyüme durur.

11. YAYILIŞI Daha çok Avrupa'nın Kuzey bölgelerinde İsveç Norveç Finlandiya Rusya Alpler Asya'da Kafkasya'da Türkiye'nin Doğu ve kuzey Anadolu bölgelerinde görülür.

12. Örümcek ağı gibi ince dalları, huş ağacına özellikle kışın güzel bir görüntü verir. Türkiye'de Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu'da, Nemrut Dağı krateri içerisinde, Tunceli, Ovacık, Munzur Vadisi, Artvin, Ardanuç, Erzincan, Erzurum, Muş, Gümüşhane ve Kars dolaylarında 1.800-3.000 metre yükseltilerde yetişmektedir.

13. Peyzajda Kullanımı Geniş alanların ağaçlandırılmasında kullanıldığı gibi, geniş caddelerde de çok rahat kullanılabilmektedir. İyi bir park ağacıdır. Grup veya tek olarak kullanılabilir. Kirliliğe dayanıklı bir ağaçtır

14. Betula medwediewii (kızıl ağaç yapraklı huş)

15. Çoğunlukla 4-5 m'ye kadar boylanabilen sık ve kalın dallı bir çalı, bazen de 6-15 m'ye kadar boylanabilen küçük bir ağaçtır.

16. Yeni sürgünler vişne çürüğü-kahverengidir. Üzerinde küçük, yuvarlak lentiseller görülür, önceleri tüylü, daha sonra çıplaklaşır. Tomurcuklar büyük ve yapışkandır. Yapraklar geniş yumurta biçiminde, 5-9 x 3-6 cm boyutlarında olup Kızılağaç yaprağına benzer. Kenarları basit veya düzensiz çift sıralı dişlidir.

17. Ayanın üst yüzü koyu yeşil ve çıplak, alt yüzünde ise ipek gibi yumuşak tüyler vardır. Yaprak sapı 1-2 cm uzunluğunda ve tüylüdür. 4-5 cm uzunluğundaki erkek çiçek kurullarından 2-4'ü bir arada bulunur. Dişi çiçek topluluğu, silindirik bazen de küre biçiminde, 2.5-4 cm uzunluğunda olup yukarıya doğru dik durur. Tohumların çevreye dağılması ikinci yılda olur. Nuks meyve 3 mm boyunda, dar mercimek biçiminde ve dar kanatlıdır.

18. YAYILIŞ Doğal yayılış alanı Kafkasya ve Kuzeydoğu Anadolu ile sınırlıdır. Vatanı dışında botanik bahçelerinde, parklarda süs bitkisi olarak yetiştirilir. Ülkemizin doğal türü olmasına rağmen ne yazık ki park ve bahçelerimizde kullanımı yaygın değildir.

19. Betula litwinowii(Kafkas tüylü Huş)

20. MORFOLOJİ ORTLAMA BOY:15 -20 metre arasında boylanabilen bir ağaç türüdür. YAPRAK:3-5 cm boyundaki yapraklar sivri yumurta biçiminde olup uçları sivridir. Üst yüzü parlak yeşil renkli ve damarlar boyunca hafif tüylü ve alt yüzü soluk yeşil renklidir. Dik durur, yaprak sapı 1-1,5 cm uzunluğunda ve hafif tüylüdür. Sonbaharda sararır. YAPRAK TİPİ:Basit Yapraklı YAPRAK KENARI:Dişli SÜRGÜN:Taze sürgünler kızıl kahverengi ve tüylüdür. GÖVDE VE KABUK:Gövde genellikle eğri olup, gençken pembemsi beyaz ve çatlaksızdır. İnce tabakalar halinde enine soyulur. İleri yaşlarda dipten başlayarak rengi koyulaşır ve kabuk çatlar. Taze sürgünler kızıl kahverengi ve tüylüdür

21. DAL FORMU:Dallar yukarı ve yana doğrudur, aşağıya sarkmaz. TOMURCUK:Tomurcuk pulları yeşil renkte ve hafif tüylüdür. BİTKİ EŞEY DURUMU:Bir Evcikli ÇİÇEK:Erkek çiçekler yaz sonunda belirmeye başlar ve ilkbaharda olgunlaşır. Olgunlukta sarkık kurullar oluştururlar, üzerleri hafif tüylüdür.Dişi çiçekler ilkbaharda belirir ve kısa sürede olgunlaşırlar. İnce sarkık kurullar halindedir. ÇİÇEKLENME ZAMANI:Erkek çiçekler yaz sonunda belirmeye başlar, ilkbaharda olgunlaşır. Dişi çiçekler ilkbaharda belirir ve kısa sürede olgunlaşırlar. Bahar (Nisan) Bahar Sonu (Mayıs)

22. ÇİÇEKLİLİK SÜRESİ:Birkaç ay MEYVE:Meyve kurulları aşağı doğru sarkan 2-4 cm boyunda ve 6-8 mm çapında silindir biçimindedir. Önceleri yeşil, olgunlaştıklarında kahverengidir. RAKIM(en düşük):1600 m (en yüksek):2500 m dir.

23. BİTKİ TANIMA BİTKİ TİPİ:Geniş yapraklı yaprak döken BİTKİ YETİŞME ALANLARI:Mağmasal kayalık yamaçlar, Quercus ve spiraea fundalığı. YAŞAM SÜRESİ:Çok yıllık. YETİŞTİĞİ ŞEHİRLER:Artvin, Bayburt ,Erzincan ,Kars ,Trabzon ,Tunceli ORMAN ALANI VE ORMAN ÖZELLİĞİ:Mağmasal kayalık yamaçlar, Quercus ve spiraea fundalığı.

24. Anavatanı, Kökeni ve Dünyada Doğal Yayılış Alanları Karadeniz kökenlidir. Kuzeydoğu Anadolu ve bu bölgeye komşu Doğu Anadolu ile Kafkasya yayılışlıdır. YÖRESEL ADI:DÜZÜK

25. Betula recuruvata 5-7 metre boylanabilen çalıdır Kabuk beyaz , siyah lentiselli Sürgün ve yaprak sapı tüylü Yaprak, 3-5 cm uzunluğunda yaprak sapı ve alt damar tüylü. Dişi çiçek dik durur. Yayılış,Artvin ,Tunceli,Çoruh,

26. Betula browicziana 5-8metre boylanabilir(?) Kabuk beyaz, siyah lentisellidir Endemiktir, Rize-çamlı hemşinde 3-5m çalı Yaprak; alt yüz tüylü

27. DİĞER BETULA TÜRLERİ

28. Betula albosinensis var.septentrionalis - Kuzey Çin kırmızı huşu Betula allegheniensis - Sarı huş Betula alnoides Betula austrosinensis - Güney Çin huşu Betula borealis - Kuzey huşu Betula browicziana - Rize huşu.(Türkiye) Betula chinensis - Çin bodur huşu Betula cordifolia - Kalp yapraklı huş Betula corylifolia - Fındık yapraklı huş Betula davurica - Dahurian Huşu Betula delavayi - Delevay huşu Betula ermanii - Tatlı huş Betula fargesii - Farges huşu Betula glandulosa - Amerikan bodur huşu Betula grossa - Japon huşu Betula jacquemontii - Beyaz kabuklu Himalaya huşu

29. Betula kenaica - Kenai huşu Betula lenta - Tatlı huş Betula lenta subsp.uber Betula litwinowii - Kafkas tüylü huşu.(Türkiye) Betula mandschurica - Mançurya huşu Betula maximowiczii - Kral huşu Betula medwediewii - Kızılağaç yapraklı huş.(Türkiye) Betula michauxii Betula minor - Bodur ak huş Betula murrayana - Betula nana - Bodur huş Betula neoalaskana - Alaska huşu Betula nigra - Kara huş Betula occidentalis - Batı huşu Betula papyrifera - Kağıt huşu Betula pendula - Adi huş Betula platyphylla - Asya ak huşu Betula populifolia - Kavak yapraklı Huş Betula pubescens- Tüylü huş Betula pubescens ssp.tortuosa Betula pumila - Bataklık huşu Betula utilis - Himalaya huşu

30. Betulaoccidentalis Yaprak, yaprak döken türdür, ovat basit şekilli, 3 / 4-2 cm uzunluğunda, sarı-yeşil ve başlangıçta yapışkan ama pürüzsüz , solgun ve sonra glandüler . Kenarları belirgin veya tırtıklı iki kat tırtıklı

31. Çiçek: Monoik; her iki cinste aments (catkins), erkek çicek olarak karşılanır ve önceden kümelenmiş, dişi çicek genellikle yalnız. 

32. Meyve: silindirik bir kâğıt gibi strobile (konik) bir vade sonunda hem parçalar, 1 cm uzunluğunda, tohum minik kanatlı nutlets. 

33. Dal: Genç,yeşil ve yapışkan, ancak kırmızımsı kahverengi ve reçine-noktalı, sonunda gri döner dönüşü kahverengi ve pürüzsüz. Form:  gevşek dallı yaprak döken çalı veya küçük ağaç 40 metre boy ve çapı 1 m , uzun boylu bir ağaçtır. 

34. gövde: İnce ve düzgün, ama göze çarpan lentisel var noktalı, gençken siyah, sonra bakır kırmızımsı kahverengi olarak değişir , büyük kabuk gevşetin olabilir ve Curl ama pul pul dökmek değildir.

35. yayılışı

36.  Habitat kuzeydoğu Kuzey Amerika'ya özgü serin bölgelerde yaygın; çoğu zaman kuzeye bakan yamaçlarında genellikle 60 m 75' m uzunluğunda; ‘en çok 100 m ye ulaşabilir. piramidimsi ve genç , gelişmekte olan bir taç yapısı var düzensiz zamanla olgunlaşır. yaprak döken ağaçtır.

37. Betula allegheniensis - Sarı huş

38. Bir orta-yaprak döken ağaç 20 m 30 (istisnai m boyunda ulaşan boy) 80 cm çapında bir gövde . Kabuğu, sarı pürüzsüz bronz, ince yatay şeritler dökülmeye ve genellikle küçük siyah işaretleri ve izleri var. Wintergreen yağı hafif bir kokusu var  tatlı huş gibi. Yaprakları, ovat, ince testere gibi 6-12 cm uzunluğunda ve 4-9 cm genişliğinde, alternatifi vardır. Çiçekler rüzgar uzun 3-6 cm çicek tozlaşma vardır, erkek çicekler sarkan, dişi çicekler dik. Meyve, sonbaharda, çok sayıda küçük kanatlı tohumlar oluşturur. Betula alleghaniensis   yaygın merisier denir, Fransa yabani kiraz için kullanılan bir isim. Ismi "sarı huş" ağacın kabuğu rengini yansıtır.  Betula alleghaniensis ve geniş ahşap döşeme, dolap ve kürdan yapımı için kullanılır. En ahşap Kuzey Amerika'da huş olarak satılan bu ağactır. Lepidoptera birkaç türü kendi tırtıllar için bir gıda olarak bitki kullanılır. 

39.  Kültür serin ortamlar tercih eder. Güneş isteği iyidir. serin nemli topraklar tercih edilir  Peyzaj kullanılır. gölge nispeten hafif gölge ağacı yaşam alanları; orman kenarı belki de özellikle yaprak veya bronz huş matkap küçük duyarlı değildir çünkü yararlıdır ısı veya kuraklık sorun yaratmaktadır belki de kısa ömürlü   Özellikler sarı veya gümüşi kabuğu paçavra veya rulo olarak soyulur,uzun oval biçimli yaprakları bulunur  Yayılma tohum tarafından

41. güneydoğu, güney Manitoba İstanbul üzerinden Newfoundland, Nova Scotia, New Brunswick gelen Sarı huş aralıklarını ve Anticosti Adası batısında; Minnesota ve kuzeydoğu Iowa güneyinde; Illinois, Ohio, Pennsylvania kuzey kuzey doğu New Jersey ve New England ve güneyde Appalachian Dağları Doğu Tennessee ve kuzeydoğu Gürcistan. Güneye sarı huş yükselmeler de, daha düzensiz ve son olarak 914 m (3,000 ft) Yukarıdaki boğazlardan nemli sınırlı yetişir.

42. YAYILIŞI

43. Betula nana(bodur huş)

44. Bir funda 1-1,2 metre boylanabilen bir tür. Kabuğu soyulmayan ve parlak kırmızı bakır renklidir. yaprakları, 6-20 mm çapında, bir dişli açık yuvarlanır. Meyve, dik olan 5-15 mm uzunluğunda ve 4-10 mm genişliğinde.

45. DAĞILIMI B. nanakutup ve serin yerlerde Kuzey Avrupa, Kuzey Asya ve  Kuzey Amerika ve ılıman bölgelerde doğal yetişir ve koşullar çeşitli artacaktır. kuzey alanların dışında, genellikle sadece 300 metre yukarıda dağların içinde, yukarı İskoçya da 835 m de ve Alpler de  2200 m de yetişebilen türdür.  Doğu aralığı sınırını Svalbard ve burada sıcak sitelerine sınırlıdır.

46. EKOLOJİ Iki alt türü vardır: Betula nana ssp. Nana.Kanada(Baffin Adası),Grönland, Kuzey Avrupa (Güney Alpler yüksek rakımlarda), Kuzeybatı Asya. Küçük tüylü, reçine olmadan, daha uzun (20 mm), genellikle geniş olarak bırakır. Betula nana ssp. Exilis. Kuzeydoğu Asya, kuzey Kuzey Amerika (Alaska, Kanada Nunavut doğu). Küçük ya da dağınık saçların sadece saçsız, dallar ama reçine kaplı; kısa yaprakları (12 mm uzunluğunda) , üzeri genellikle uzun ve daha geniş.

48. Betula pumila(bataklık huşu)

49. Çok yıllık odunsu çalı; yaprak döken bir tür Mayıs ve Haziran aylarında çiçeklenir. Bataklık ve sulak alanlarda yetişir orman içi sulak alanlar.

50. Belirgin biçimli yaprakları ile çalı, 0,3-3 metre boyutlu. Yaprakları, dönüşümlü karanlık çok kaba diş ile yaprak marjı etrafında yuvarlak; onlar yeşil veya hafif beyazımsıdır. Aments () diktir ve uzunluğu yaklaşık 2-3 cm meyve kümeleri tipik uzamış.