Download
1 / 27
270 likes | 455 Vues
اثرات صدا بر انسان. اثرات صدا بر انسان. صدمه به دستگاه شنوائي
E N D
اثرات صدا بر انسان • صدمه به دستگاه شنوائي • تداخل با مكالمه : مكالمه درمحيطهاي كاري به عنوان يكي از راههاي ارتباط ميباشد. كه در صورت وجود صداي زمينه مخصوصا در فركانسهاي حدود مكا لمه (4000-1000) هرتز ميتواند ارتباط بين افراد را از طريق كلامي مختل سازد و باعث بروز اشتباه و نيز حوادث گردد. • اثربرروي اندام بينائي:در مواجهه با صدا ،كنترل تطابق و تعقيب اشيا بهم ميخوردوعكس العمل به نوركم مي شود. • اثر برسيستم تعادلي: گيجي، تهوع،اختلال در راه رفتن .
ناراحتياجتماعي:اثر بر خواب و روابط اجتماعي وخانوادگي خصوصا هنگاميكه افت شنوائي به ناحيه مكالمه سرايت نموده باشد.افرادي كه دچارافت دائم شنوائي شوند ميل دارند اين عارضه مخفي بماند،لذا در مناسبات اجتمائي كمتر شركت مي نمايند. اثرات عصبي:اثر بردستگاه گوارش شامل اختلالات وحتي دردهايشكمي و ترشح زياد اسيد معده و تشديد بيماريهاي مرتبط اثر برالكتروليتها:مخصوصا روي نگهداري سديم در ادرار نقش محدود كننده دارد، تطابق بدن با گرما را مختل مينمايد. اثرات جانبي:كاهش راندمان كار ،افزايش ريسك حوادث.
اثرات رواني:هيجان، تحريك پذيري و اختلالات رواني،مطالعات نشان داده است افراديكه باصدا مواجهه دارند بيشتربه اختلالات رواني دچار ميگردند. • اثرات فيزيولوژيك عمومي:صدا میتواند باعث تحريك عصبي شده و ضربان قلب ،فشارخون،مصرف اكسيژن وتعداد تنفس را افزايش دهدكه اين تغييراتبرعملكرد دستگاههاي بدن اثر نامطلوب دارد،اين عوارض برايكسانيكه داراي بيماريهاي قلب و عروق هستند همچنين زنان باردار بسيارخطرناك است. • اثرذهني صدا: براي همه افراد چه درمحيطكار چه دراجتماع اثر ذهني صدا يكسان نبوده و افراد مختلف ازنظراثرات رواني و عصبي آن يكسان تحت تاثير قرار نميگيرند لذا ممكن است يك صداي واحد براي بعضي افراد قابل تحمل و براي ديگران آزار دهنده باشند.اين مستقل از تراز فشار است و منحصر به ترازهاي بالا نيز نيست.
مكانيسم دستگاه شنوايي • گوش خارجي : شامل لاله گوش و مجرا است كه جزء اندامهاي حفاظتي وهدايتيگوش هستند. • گوش مياني: شامل پرده صماخ و استخوانهاي سه گانه ( چكشي،سنداني، ركابي) است. • گوش داخلي: شامل حلزون (كوكله) بوده و در مجاورت آن اندام تعادلي قرار دارد.
گوش خارجي • نقش لاله گوش درشنيدن اصوات حائز اهميت است زيرا شكل آن به گونه اي است كه امواج محيط را به سمت مجرا هدايت ميكند. • طول مجراي گوش در بالغين 3- 5/2سانتيمتر است. • وظيفه مجرا هدايت صوت بسمت پرده صماخ (تيمپان)وهمچنين محافظتپرده از آسيبهاي مستقيم ميباشد . • ضخامت پرده صماخ حدود یکدهم میلیمتر و مساحت آن حدود65 میلیمتر است .
گوش مياني درقسمت پايين شيپوري بوده ومنتهي به يك راه ارتباطي ( مجراي اوستاش) به حلق ميباشد. مجراي اوستاش نقش مهمي در تخليه ترشحات و تنظيم فشاردردو طرف پرده صماخ دارد. انتقال مكا نيكي وتقويت انرژي صوتي دريافت شده توسط صماخ به دريچه بيضي به عهدهگوش مياني است. كه اين عمل توسط سه قطعه استخواني صورت ميگيرد. استخوان چكشي به پرده صماخ و ركابي به پرده بيضي متصل است و رابط اين دو ،استخوان سنداني است. جابجائي پرده صماخ باعث حركت استخوانها شده و انرژي به اين ترتيب به دريچه بيضي درحلزون گوش منتقل ميگردد.
گوش مياني ماهيت كار اين بخش از دستگاه شنوايي به گونه اي است كه بخشي از انرژي تلف شده صوت در اثر تغيير ناگهاني محيط انتشار آن را جبران ميكند. عبورامواج صوتي از محيط گاز (هوا) به محيط مايع ( آندولنف گوش داخلي) با از دستدادن مقدار زيادي انرژي همراه است آزمايش نشان داده است كه قسمت اعظم انرژي صوتي هنگام ورود به مايع منعكس ( تلف) ميشود.كه اين ميزان افت برابر با 30 دسی بل است. وظيفه گوش مياني جبران بخشي از اين اتلاف و در واقع تقويت صوت دريافتي است.و به شكل آمپلي فاير عمل ميكند.
گوش داخلي • اين بخش از دستگاه شنوايي شامل حلزون ( Cochliea ) شبكه عصبي انتقالي ودر مجاورت آن مجاري نيم دايره تعادلي است كه نقش آن حفظ تعادل اندامهاي حركتي ميباشد. • حلزون استخواني است و مار پيچ كه 5/2دورحول محور مركزي خود چرخيده است . • درون اين مجراي استخواني با سه كانال محتوي مايع آندولف بوده و گيرنده هاي دستگاه شنوايي در آن قرار دارد.
در يك برش عرضي از حلزون سه مجراي مختلف ملا حظه ميگردد: مجراي وستيبولي يا دهليزي در بالا، كه از دريچه بيضي شروع ميشود. مجراي صماخي يا تيمپاني كه به دريچه گرد ختم ميشود . مجراي مياني كه بين اين دو قرار دارد. اين سه مجرا با غشاي مربوطه از هم جدا شده اند و بصورت موازي تا راس حلزون ادامه دارند.مهمترين مجرا از لحاظ شنوايي مجراي مياني است.بر روي غشا پايه اين مجرا حساس ترين قسمت كوكله يعني اندام كرتي (Corti System) قرار گرفته است. امواج صوتي بصورت لرزشهاي مكانيكي از دريچه بيضي وارد مجراي دهليزي يا وستيبولا شده و در اين مجرا با اعمال فشار در طول آن مايع آندولنف را مرتعش مينمايد.
امواج صوتي عبوري از دريچه بيضي در اين سيستم دريافت و به گيرنده هاي عصبي شنوايي منتقل ميگردد. كه از يك طرف به دريچه بيضي واز طرف ديگر به دريچه گرد منتهي ميشود. • وظيفه دريچه گرد ايجاد تعادل فشاري است كه در اثر ورود امواج صوتي به حلزون گوش ايجاد ميگردد. • دريچه بيضي به مجرايدهليزي ودريچه گردبه مجراي صماخي متصلمیباشد.
در روي غشا پايه مجموعه اي از سلولهاي گيرنده امواج عصبي مژكدار در مايع حلزون غوطه ور هستند. زمانيكه مايع درون حلزون (مايع مجراي صماخي) مرتعش ميگردد، باعث ارتعاش غشاي پايه شده و در نتيجه باعث تحريك سلولهاي مژكدار شده و اين عمل به پالس عصبي متناظر با فشار صوت تبديل ميگردد. - حدود 24 – 30 هزار سلول در طول مجرا وجود دارد. - در نزديكي پرده بيضي سلولهاي گيرنده به فركانسهاي بالا (زير) و هر چه به سمت حلزون برويم حساسيت اندام كرتي به فركانسهاي پائین ( بم ) ميل پيدا ميكند.
محدوده شنوايي انسان باتوجه به اتلاف انرژي در طول حلزون و عمل عضلات گوش مياني،حساسيت گوش انسان به فركانسهاي بم درمنحني گوشكمترازفركانسهاي زير است. اندام كرتي درناحيه معيني از فركانسها حساسيت بيشتري داردكه طبق تجربيات ناحيه فركانس 4096Hz ناحيه شكننده يا آسيب پذير در گوش ميباشد و در مواجهه با صدا اين ناحيه بيشترين آسيب شنوايي را متحمل ميگردد.كه بيشتر به دليل بازتاب انرژي امواج صوتي در مجرا ميباشد.
صدمات صوتي به دستگاه شنوائي • افت موقت شنوايي (TTS)Temporary Threshold Shift • افت دائم شنوائي Permenent Threshold Shift(PTS) تحت عنوان كلي افت شنوائي ناشي از صدا Noise Induced Hearing Loss(NIHL) • ضربه صوتيAcoustic Throuma وز وز گوش Tinitus
افت موقت شنوائي زماني اتفاق مي افتد كه فرد بطور اتفاقي يا به صورت غير شغلي با امواج صوتي با لا تر از 65 دسي بل مواجهه داشته با شد. - اين تغيير بصورت افزايش آستانه شنوائي ميتواند از چند دسي بل تا دهها دسي بل با شد. - در اين عارضه شخص احساس سنگيني و كيپي در گوش دارد . - ويژگي اين آسيب ، موقت بوده و پس از قطع مواجهه با صدا ،عمدتا در مدت چند ساعت بهبود پيدا ميكند. - اصوات با فركانس پائين اثر كمتري در ايجاد TTSداشته و محدوده فر كانس6KHz-2 بيشترين اثر را دارد. - حداقل تراز فشاري كه ميتواند با عث TTSگردد 65 دسي بل است. - عارضه TTSبسته به تراز فشار صوت و مدت مواجهه مي تواند از چند ساعت تا چند هفته طول بكشد.
افت دائم شنوائي در صورتيكه مواجهه با صدا تكرار گردد و بصورت دائمي درآيد افت موقت به دائم تبديل مگردد. اين افت در اثر تخريب سلولهاي مژكدار اندام كرتي صورت ميگيرد و در اغلب بهبودي به دنبال ندارد. افرادي كه دچار PTSهستند ممكن است بطورهمزمان دچار TTSنيز با شند براي مشخص كردن مقدار واقعي PTSكارگر را صبح روز بعد از كار جهت شنوائي سنجي هدايت مينمايند. افت دائم شنوائي در اثر صدا عمدتا از فركانس 4000Hzشروع ميگردد وميزان آن بسته به عوامل مختلف فردي و محيطيمتفاوتميباشد.خصوصيات فردي مهم شامل: سن،سابقه كا ر، نژاد،تغذيه و بيماريها است.
مسموميت به اكسيد كربن،جيوه،فسفر،سرب و برخي داروها نظير : استرپتومايسن،ساليسيلات جنتامايسين نيز ميتواند با ايجاد كم شنوائي اثر صدا را بر دستگاه شنوايي تشديد نمايد. ضربه به سر ،عفونتها و برخي بيماريهاي غيرشغلي نيزميتوانددليل افت شنوائي باشد. عوامل محيطي موثر بر افت شنوائي شامل :نوع صدا،تراز فشار صوت و مدت زمان مواجهه روزانه فرد ميباشد. • بعلت شروع افت از نواحي اطراف 4KHzفرد در ابتدا متوجه كاهش خود نمي گردد حتي ممكن است به اشتباه اظهار نمايد كه به صداي محيط كار خود عادت كرده است. • دستگاه شنوائي هرگز قادر به تطابق فيزيولوژيك با صدا نيست.
بعلت شروع افت از نواحي اطراف 4KHzفرد در ابتدا متوجه كاهش خود نمي گردد حتي ممكن است به اشتباه اظهار نمايد كه به صداي محيط كار خود عادت كرده است. دستگاه شنوائي هرگز قادر به تطابق فيزيولوژيك با صدا نيست. زماني فرد متوجه افت شنوائي خود ميشود كه در مكالمه و ارتباط اجتمائي او محدوديت ايجاد شده باشد، در چنين شرائطي شخص دچار درجاتي از كري شغلي شده است كه عمدتا براي بهبودي به درمان جواب نميدهد. مقدار PTSتوسط اديوگرام صنعتي معلوم ميگردد كه درآن ميزان افت و درصد معلوليت دستگاه شنوائي تعيين ميگردد.
ضربه صوتي اين عارضه منحصرا در اثر يك مواجهه يا چند مواجهه نسبي باترازهاي خيلي بالاي فشار صدا مانند صداي مربوط به انفجارات بوجود ميآيد كه به اين ترازها ، ترازهاي صدايتروماتيك (آسيب رسان) گفته ميشود. به محضمواجهه با اين صداكه خارج ازتحملاندام شنوايي ميباشد صدمه مكانيكي نظير پارگي پرده صماخ يا صدمه به بافتهاي متصل كننده قطعات استخواني به يك يا چند عضواز اندام شنوايي وارد ميگردد. نتايج اين مواجهه شديد بوده و نياز به توجه درماني فوري دارد.در مواجهه با موجهاي بسيار بزرگ فشار صوتي اندامهاي ديگر و حتي بافت مغز نيز ازآسيب در امان نيست.
وزوزگوش اين عارضه بطور توام با PTSويا ضربه صوتي ميباشد. شخصهمواره دچاراحساس وزوزدريك يا دوگوشگرديده بطوريكهتحمل آن بسيار مشكل ميگردد. وزوزگوش حتي درساعت استراحت وسكوت نيز به شدت فرد را مورد آزار قرار ميدهد. اين عارضه حتي ممكن است سبب عوا رض روا ني نيز گردد. در اين عارضه فرددرگوش خود وزوزفركانسهاي بالاو پايين را احساس ميكند.
NIHL عوامل موثر در خصوصیات فیزیکی صوت : شدت ، فرکانس ، الگوی زمان حساسیت فردی : سن ،جنس ، تیب شخصی ،کمبود ملا نین، مصرف داروها ، بیماریها اصابت ضربه به گوش تماس با مواد شیمیائی طمل مدت تماس حد مجاز صدای محیط برای 8 ساعت کار روزانه در حد 85 دسی بل است. بر طبق دستور العمل ACGIHبه ازای هر 3 دسی بل افزایش در شدت صوت محیط کار زمان مجاز کار نصف میگردد.
تعيين افت دائم شنوائي دراثر صدا • براي تعيين افت دائم شنوائي در اثر صدا ، آستانه شنوائي در هر يك از 4 فركانس مهم 4000،2000،1000،500 هرتز را پس از كسر اثر سن در فرمول زير وارد و ميزان PTSيا نقصان دائم شنوائي با شاخص NIHLمحاسبه ميگردد. NIHL=(TL500Hz)+(TL1000Hz)+(TL2000Hz)+(TL4000Hz) 4 • TL : آستانه شنوائي در فركانس مورد نظر در هر گوش • NIHL : افت دائم شنوائي ناشي از صدا (dB )
تعيين درصد معلوليت گوش • با داشتن افت دائم ،بر اساس روش زير ميتوان ميزان يا درصد معلوليت هر گوش را تعيين نمود: • MI(%)=(NIHL_ 25)*1.5 MI : درصد معلوليت هر گوش • درصد معلوليت كلي هر دو گوش نيز از رابطه زير محاسبه ميشود: MIT= (Mib* 5)+(Mip*1) 6 • Mit: درصد معلوليت كلي شنوائي فرد • Mib : درصد معلوليت گوش بهتر • Mip : درصد معلوليت گوش بدتر
برنامه حفاظت شنوائی در مقابل NIHL • بررسی احتمال خطر در محیط کار • آموزش و ایجاد انگیزه در کارگران و کارفرمایان • کاهش تماس با صدا در محیط کار • طراحی مناسب جهت کاهش صدا در منبع تولید. • نگهداری و تعمیر وسائل بنحو احسن. • جایگزینی عملیات کم صدا بجای پر صدا . • جدا سازی منابع صوت بطور کامل یا قسمتی از آن . • کاهش صدا با استفاده از جاذبها و میراکننده ها. • آخرین راه حل استفاده از وسائل حفاظت فردی. • نگهداری پروندها . • انجام ادیومتری جهت بیگیری صحت اجرای برنامه.
