Zeytin ağacının gübrelenmesi

1. Zeytin ağacının gübrelenmesi

2. G ÜBRELEME Zeytin ağacında gübreleme ağacın dikimi ile başlarbunu izleyen yıllarda devam eder. Zeytin ağaçlarının gereksinimi olan gübre miktarını belirlemenin en iyi yolu yaprak-toprak analizleridir. Kasım-Ocak aylarında yaprak ve toprak örnekleri birlikte alınarak analizleri yapılır. Uygulanacak gübreler kış ayları sonunda, ilkbahar yağmurlarından önce verilmelidir. Zeytinde kimyasal gübreler yanı sıra; -- çiftlik gübresi, -- yeşil gübrelerde kullanılabilir. Doğru gübreleme, bitkinin ihtiyacını karşılamalı ve topraktan alınamayan bitki besin maddesi miktarlarını temin etmelidir.

3. Bitkilerin gelişmesi için -- 16 element temel olarak kabul edilmiştir. Karbon (C),Hidrojen (H), Oksijen (0), Azot (N), Fosfor (P),Potasyum (K), Magnezyum (Mg), Kalsiyum (Ca), Kükürt (S),Demir (Fe), Manganez (Mn), Çinko (Zn), Bakır (Cu),Molibden (Mo), Bor (B), Klor (Cl). Bu elementler olmaksızın bitkiler hayat devrelerini tamamlayamazlar. Mineral olmayan üç element (C, H ve 0), zeytinin kuru ağırlığının yaklaşık % 95 ini tutar. fotosentez olayı sırasında bitkinin başlıca besleyici bileşiği olan karbonhidrat oluşumu sırasında birleşir. Kalan % 5'i gübrelemede önemli olan elementlerden meydana gelir .

4. Tanı • İşin özü yaprak ve toprak analizlerini birlikte değerlendirerek gübre önerisi verilmelidir.

5. YAPRAK ANALİZLERİ • Yaprak analizleri çok ve çeşitli amaçlar için yapılmaktadır. Temel bir besin elementi az ve aşırı oranlarda olduğu zaman bitki büyümesi ve ürün verimi bundan etkilenir ve noksanlık veya aşırılığın doğurduğu simptomlar yaprak meyve veya kabukta görülebilir.

6. ANALİZLER • Bununla birlikte herbisitler, ilaçlar, zararlılar, hastalıklar gibi besinsel olmayan faktörlerde besin noksanlığının doğurduğu simptomlara benzer arazlar oluşturabilir.

7. ANALİZLER • Bu gibi durumlarda teşhis yaprak analizi olmaksızın güçtür. Bitki besin element içeriğinin o besin elementi için yeterli olan seviyenin altında ama bitkide açıkça noksanlık belirtilerinin görülmediği durumlarda , belirgin olmayan verim ve kalite düşüklükleri görülmektedir.

8. ANALİZLER • Saklı noksanlık dediğimiz bu durumlarda başlangıç halindeki besinsel noksanlığı belirlemek mümkündür. İşte yaprak analizleri bu gibi bozukları gelişme derecesinde bulup çıkartarak meyve kalitesi veya verimde önemli bir düşüş meydana gelmeden önce düzeltici önlemlerin alınmasını sağlar.

9. ANALİZLER • Öte yandan noksanlıkların giderilmesi veya gübreleme amacıyla toprağa yapılan uygulamaların bitkiler tarafından alınıp alınmadığının kontrolü , bitki besin maddeleri arasındaki etkileşimlerin belirlenmesi yaprak analizleri ile mümkündür. Yaprak analizlerinin gübreleme programlarının planlanmasında yol gösterici olarak kullanılması aşırı ve yetersiz gübre uygulamalarını önler.

10. ANALİZLER • Ayrıca problemlerin çözümünde yardımcı olacak ilave analiz ve çalışmaların yapılması konusunda karar verilmesini sağlar. (Toprakta mikro element analizleri , sulama suyunun analizi vb.)Yapraktan tanımlama çalışmalarında ilk önemli nokta örneklerin alınmasıdır. Yapılacak programın başarısı sorunların bilinmesi örneklerin zamanında ve doğru alınmasına bağlıdır.

11. ANALİZLER • Zeytin ağaçlarında yaprak örnekleri meyve olgunluk dönemi olan Kasım-Aralık -Ocak aylarında alınır. Örnekleme ağaçların insan boyu yüksekliğindeki güneş gören dallarından alınmalıdır. Alınacak yapraklar tek yıllık sürgünlerin ortasındaki karşılıklı yaprak çiftidir .

12. ANALİZLER • Bahçede U şeklinde veya zikzaklı yürüyerek seçilen ağaçların dört yönünden birer yaprak çifti alınır. Yaklaşık 200 adet yaprak toplanmalıdır. Laboratuvara bez torbalar içerisinde bilgi formları ile birlikte iletilen örnekler yıkanıp kurutularak analize hazır hale getirilmekte ve gerekli görülen analizler yapılmaktadır. Elde edilen rakamsal veriler bitki için ideal seviyeyi gösteren standart değerlerle karşılaştırılarak yorumlar çok düşük ,düşük yeterli yüksek ve çok yüksek şeklinde 5 gruba ayrılarak yapılır.

13. Toprak Analizlerinin Amacı: Topraklarda bulunan bitkiye yarayışlı besin maddesi miktarlarını bularak o toprakta yetiştirin zeytinin isteği olan gübre cins ve miktarlarını ortaya koymaktır. Kârlı bir gübreleme ancak, bitkinin isteği olan gübre cins ve miktarını bilmek ve bu gübreleri en uygun zamanda ve şekilde toprağa uygulamakla yapılabilir.

14. En kazançlı gübrelemeyi yapabilmek için öncelikle toprağımızdaki besin maddesi miktarını bilmemiz gerekir.

15. toprak analizi yaptırmalıyız çünkü

16. Bitkinin ihtiyacından daha az gübre kullanılabilir. Bu durumda bitkiler yeterince beslenemediklerinden iyi gelişemezler ürün azalır, alınan ürün gübre parasını bile karşılamayabilir. • Bitkinin ihtiyacından daha fazla gübre kullanılabilir böylece fazladan attığımız gübrenin parası ziyan olduğu gibi fazla gübre toprağa ve ürüne olumsuz etkiler yapabilir.

17. Yanlış cins gübre kullanılabilir. Bunun bir sonucu olarak ürün azalabilir veya kuruyabilir. En azından üründe bir artış olmayabilir. Böylece de gübreye verilen para boşa gitmiş olur. Yanlış zamanda ve yanlış şekilde gübre kullanılabilir. Bunun sonucu olarak gübreden beklenilen yarar sağlanamayabilir.

18. Eksik veya fazla, yanlış cins ve zamansız gübre kullanmamak için gübre kullanmadan önce toprağın mutlaka analiz ettirilmesi ve laboratuardan alınacak toprak analiz raporu sonucuna göre gübre kullanılması gerekir. Ancak toprak analizi sonuçlarının beklenen faydaları sağlayabilmesi için toprak örneklerinin mutlaka usulüne uygun olarak alınması gereklidir.

19. ANALİZLER • Toprak analizleri hem toprağın beslenme gücünü ortaya koyar hem de yaprak analizi ile elde edilen verilerin yorumlanması sırasında yardımcı olması açısından önem taşımaktadır.

20. ANALİZLER • Ancak beklenen yararın sağlanabilmesi örneklerin kuralına uygun alınması gerekir. Zeytinliklerden toprak örneği alınması diğer meyve türlerinde olduğu gibidir.

21. ANALİZLER • Yaprak analizi de yapıldığı için 0-30 cm derinlikten alınan toprak örneği değerlendirilmeler için yeterlidir. Örnekler bahçede zikzaklar çizerek ve köklerin yayıldığı bölgelerden alınmalıdır.

22. ANALİZLER • Geniş aralık ve mesafe ile tesis edilmiş zeytinliklerde gübreleme uygulanan taç izdüşüm alanında sık olarak tesis edilmiş zeytinliklerde ise aralarından örmek alınmalıdır.

23. Nereden Toprak Örnekleri Alınır? Bahçenin topraklarında farklı miktarlarda bitki besin maddesi bulunmaktadır. Bunun için her Bahçeden ayrı ayrı toprak örneği alınması gerekir. • Aynı bahçe içinde, değişik özellik gösteren kısımlar bulunabilir. Mesela bahçe toprağının bir kısmı açık renkli, diğer bir kısmı koyu olabilir. Bu renk farklılığı bize bahçenin bu iki kısmında organik madde, demir gibi birçok madde bakımından farklılıklar olduğunu gösterir.

24. Bahçenin bir kısmı düz bir kısmı eğimli olabilir veya bahçenin bir kısmı çorak, diğer bir kısmı nispeten daha verimli olabilir. Eğer aynı Bahçenin içinde böyle farklı yerler varsa bu alanlardan da ayrı ayrı toprak örneği alınmalıdır.

25. Nerelerden Toprak Örneği Alınmaz? Toprak örneğinin alınacağı alan belirlendikten sonra toprak almak için küreğin batırıldığı nokta eğer; • Harman yeri veya hayvan yatmış yer ise, • Önceden gübre yığılmış yer ise, • Sap kök veya yabani otların yığın halinde yakıldığı yer ise, • Hayvan gübresinin bulunduğu nokta ise, • Bahçenin tümsek veya su birikmesi olan çukur noktaları ise, • Dere, orman, su arkı ve yollara yakın arazi kısımları ise, • Binalara yakın alanlar ise toprak örneği alınmamalıdır.

26. Örnek alma: Etiketleme:

27. Yaprak örneği alma: Zeytin ağaçlarında yaprak örnekleri meyve olgunluk dönemi olan Kasım-Aralık -Ocak aylarında alınır. Örnekleme ağaçların insan boyu yüksekliğindeki güneş gören dallarından alınmalıdır. Alınacak yapraklar tek yıllık sürgünlerin ortasındaki karşılıklı yaprak çiftidir .

28. Ağaçlara verilecek gübrelerin seçimi en uygun miktarın ve zamanın belirlenmesi gübreleme programının hazırlanmasında en son aşamadır. Verilecek gübre miktarı ağacın yaşı beslenme durumu sulama ve iklim koşulları üreticinin koşulları göz önüne alınarak her bahçe ayrı ayrı belirlenir.

29. Bunun yanında toprak özelliklerine göre düzeltici önlemlerde bulunmalıdır. Örneğin pH açısından sorun varsa duruma göre kükürtleme yada kireçleme önerilebilir.

30. ZEYTİN AĞACINDA GÜBRELEME Bitkisel üretimde daha kaliteli daha bol ürün almak için gübre kullanımı önemli bir faktördür. Gübre; bitkinin beslenmesinde, toprağı besin maddeleri bakımından zenginleştirmek için uygulanır. Toprak canlı bir varlıktır. Her canlı gibi onunda beslenmeye ihtiyacı vardır. Toprağı beslerken gübreyi toprağa en uygun zamanlarda, bitkinin isteği olan cinsten ve en uygun miktarlarda atmalıyız ki; — Faydalı olsun. — Ekonomik olsun.

31. Gübreler yapılarına göre işletme ve ticari gübreler olmak üzere 2’ ye ayrılır. İŞLETME GÜBRELERİ: İşletme gübreleri içerisinde en çok hayvan gübresi kullanılır. Ahır Gübresi Nedir? Ahır hayvanlarının ve katı dışkıları ile yataklıklarının artıklarından oluşan karışıma ahır gübresi denir.

32. Faydaları Nelerdir? Ahır gübreleri bitkilerin gelişimi için gerekli besin maddelerini sağlar. Aynı zamanda toprağın yapısını tarıma uygun hale getirir. Toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini düzenler. Ahır gübresinin toprağa verilmesi sonucu toprağın su tutma kapasitesi artar, geçirgenliği olumlu yönde etkilenir. Böylece ahır gübresi, suyun toprak yüzeyinden bağımsızca akmasına buharlaşmasına ve tarıma elverişli toprakları taşıyıp götürmesine engel olur. Gübreleme ile toprağın tarlada tutulması erozyon tehlikesine karşı tedbir olarak düşünülmelidir.

33. Ahır gübrelerinin uygulandığı topraklar daha kolay tava gelir ve işlenmesi kolaylaşır. İnce yapılı kumlu toprakların parça bağlılığını gevşetir, hava boşluklarını artırır ve toprağa bitki gelişimi için uygun bir yapı kazandırır. Ahır gübrelerinin nemli özelliklerinden biri de zengin mikroorganizma kaynağı olmasıdır. Toprakla karıştırılan ahır gübresi, topraktaki mikro organizma sayısını ve etkinliğini artırır, biyolojik değişimlerin hızlandırılmasını sağlar.

34. Hayvanlar yedikleri yemlerdeki besin maddelerinin ancak % 45'inden yararlanabilirler. Yemde bulunan bitki besin maddelerinin yarısından fazlası dışkı ile ahır gübresine geçer. Bu nedenle ahır gübreleri içerdikleri besin maddelerinden dolayı, bitki için de zengin bir besin kaynağıdır. Eğer ahır gübresi taze halde toprağa verilirse yüksek olan karbon / azot oranından dolayı, bitki bundan yaralanamaz, toprakta kurur. Bu nedenle ahır gübresinin fermente olması gerekmektedir.

35. Ahır gübresindeki organik madde ve besin maddeleri kaybını önlemek için, gübre tarlaya verilir verilmez, toprak işleme aletleri ile toprak altına gömülmelidir. Aksi halde, gübre tarlada bekletilme süresine bağlı olarak değerinden çok şey kaybeder.

36. TİCARİ GÜBRELER Gübreler içerisinde en sıklıkla kullanılan tür, ticaret gübreleridir. Gübre bayilerinde satılan ticaret gübreleri, bileşimlerinde bir veya birden fazla bitki besin maddesini bir arada bulundurur. Ahır gübresinden farklı olarak yüksek miktarda bitki besin maddesi içerir ve suda kolayca çözünürler.

37. Azot: Zeytin bahçelerinde en çok kullanılan bitki besin maddesi azottur. Azot tek başına veya diğer besin maddeleri ile kompoze edilerek kullanılmaktadır. Zeytin ağacı azot gübrelerine en kolay yanıt veren  bitkidir. Doğada organik maddelerin parçalanmasıyla zeytin köklerinin kolayca alabileceği nitrat formunda azot gübresi oluşmaktadır.

38. Azot nitrat formunda suda kolayca çözündüğünden su ile birlikte köklere kadar kolayca taşınmaktadır. Ancak su miktarının fazlasıyla, su ile birlikte kök bölgesinin dışına taşınarak, kolayca yıkanabilmektedir. Zeytin ağacı ihtiyacı olan azotun hepsini mart ve temmuz ayları arasında kullanır.

39. Ağustos ve daha sonraki aylarda azot mahsul kalitesini bozar ve takip eden yılda çiçek gözlerinin oluşumunu engeller.

40. Ocak ayındaki soğuklardan sonra oluşmaya başlayan çiçek tomurcukları, yapraklardaki azot miktarı yeterli ise daha sağlıklı oluşur. Durgun dönemde semptomolojik olarak herhangi bir belirti görülmeyebilir ancak azot noksanlığında ağaç ilkbahar aylarında yeterli tane tutamaz.

41. Baharda zeytinin uyanması ile birlikte, ağaçtaki yeni sürgünlerde, genel bir renk açıklığı görülür. Bu dönemde azotu normal alabilen ağaçların sürgünleri daha uzun yaprakları daha iri, sürgünleri daha güçlü oluşur. Azot noksanlığında meyve tutumuyla birlikte sürgün gelişimi durur ve ertesi yıl ürün verecek sürgünlerin miktarında azalmalar dikkati çeker. Azot takviyesi zamanında yapılmazsa tanelerin irileşmesi de durur. Ağacın renk açıklığı daha kolay fark edilir.

42. Fosfor: Özelikle taban suyunun derinde olduğu, sulanmayan veya yılda en çok 2–3 kez sulanan zeytin bahçelerinde, uzun yıllardan beri  2–3 yılda bir fosfor gübrelemesi yapılıyorsa fosfor noksanlığı görülmez. Ancak zamanında kökler tarafından fosfor alınamadığından, fosfor noksanlığı görülmese de  üründe artış sağlanamaz.

43. Zeytin ağacının kökleri toprağın derinliklerine yayıldığından, toprağın ısınması ile birlikte  zeytin ağacının kökleri yeterli fosforu topraktan alabilmektedir. Toprakta alınabilir fosfor 6 ppm’den  az olduğunda, köklerle alınan fosfor yeterli olmamaktadır. 

44. Fosfor noksanlığında, ağacın gelişmesinde duraklama, yapraklarda küçülme ve daralma, boğum aralarında kısalma, köklerde zayıflama, çiçeklerde azalma ve çiçek açılmasında gecikme, çekirdeklerde küçülme ve meyvelerde küçülme görülür.

45. Ancak bu belirtiler görülmeden de yaprak analizlerinde fosforun kritik seviyelere yakın olduğu üretim koşullarında, çiçek açma döneminde, köklerin bulunduğu alanda toprak soğuk olduğundan, kökler yeterli fosforu alamaz.

46. Böyle koşullarda noksanlık belirtileri görülmese de; çiçek açımı az olacağından  çok az meyve tutacaktır ve mayıs haziran aylarındaki meyve dökümü şiddetli olacaktır. Toprağın ısınması ile birlikte kökler, topraktan daha kolay fosfor alacağından, fosfor noksanlığı görülmeyecektir.

47. Bitkinde enerji oluşumunda ve transferinde olmasa olmaz tek mineral, fosfordur. Bu nedenle zeytin ağacının uyanma döneminde yapraktan fosfor takviyesi çok önemlidir.

48. Potasyum: Çekirdek sertleşmeye başladıktan sonra ihtiyaç hızla artar. Bu dönemde zeytinin potasyum ihtiyacı karşılanırsa, zeytin meyvesinin meyve eti oranı hızla artarak, tane büyümesi sağlanır. Aksi halde çekirdek iri meyve küçük olur.

49. Noksanlığında zeytinin su kaybı nedeniyle meyvelerde buruşma görülür. Topraktan aldığı suyu fotosentezde kullanamayan zeytin, organik madde oluşturamaz. Meyvede karbonhidrat ve yağ birikimi engellenir. Kayıp zaman meyve hasadının gecikmesine de neden olur.

50. Yaprakta K seviyesi %0,7 'den az olduğunda K noksanlığı var demektir. Yaşlı yapraklarda uç klorozları dibi sarı ucu kahverengi yapraklar meyve et oranı ve yağ miktarlarında azalma soğuğa kurağa ve hastalığa direncin azalması K noksanlığındandır. Katyon değişim kapasitesi düşük ve yetersiz K içeriğine sahip topraklar da noksanlığın ortaya çıkmasına sebebiyet verir.