Femijeria e mesme

1. Femijeria e mesme • Psikologjia e zhvillimit • Zhvillimi fizik, konjitiv dhe psikosocial

2. c

3. Femijeria e mesme • 6-10,11 vjec • Fillimi i shkolles • Pre-adoleshenca, pre-puberteti • Faza latente • Operacionet konkrete • Stadi III i Erikson • Vajtja ne shkolle

4. Zhvillimi fizik Trupi: rritje graduale, uniforme 6-12 vjec: (20 cm) 6 vjec: 20 kg 12 vjec:39 k Dhembet tek 6 vjecaret dhe tek pre-adoleshentet djem Mielinizimi Truri: 8 vjec, nivel maturimi Ndryshimet fizike mes djemve dhe vajzave

5. Zhvillimi motorik • Kontroll me i madh mbi trupin • Shprehite e muskujve fine me pak te zhvilluara • Diferencat mes gjinive • Pergjigjen ngadale ne kohen e reagimit

6. Femijeria e mesme • Shendeti • Obeziteti: peshe trupore % me e larte se pesha normale ne raport me trupin • Te ekspozuar ndaj semundjeve • 3 faktore tek obeziteti: trashegimia, aktivitetet, dieta

7. Zhvillimi konjitiv sipas Piaget • Decentracioni • Kthyeshmeria e te menduarit • Aftesia e konservimit • Shprehite klasifikuese • Aftesia e humorit • Eliminimi i egocentrizmit • Konjicioni social • Perdorimi i logjikes

8. Teoria e perpunimit te informacionit • Vemendja • Rritet perqendrimi i vemendjes • Rritet forca selektive e vemendjes • Kujtesa • Rritet aftesia e riprodhimit • Kodimi (perpunimi) • Riprodhimi (KAGJ)

9. Teoria e perpunimit te informacionit Strategjite: • Perseritja • Grupimi • Perpunimi • Te kerkuarit sistematik

10. Teoria e mendjes: kuptim psikologjik i botes sociale Lexim i mendjes ose : MINDREADING (Baron-Cohen, 1995) Aftesi menderimi ose funksioni refleksiv (Fonagy e Target, 1997) Kuptim i subjektivitetit (Battistelli, 1992) Kuptim ose ndergjegjesim per mendjen (Marchetti e Massaro, 2002)

11. Funksionet e TOM I jep nje kuptim sjelljes nderpersonale Femija i jep kuptim sjelljes se tjetrit (Fonagy e Target, 2001) Jap kuptim = parashikon sjelljen e tjetrit Te mund te jete nje moshatar komunikativ kompetent Kjo aftesi ben te mundur te kete nje sjellje fleksibel Te kuptoje sinjalet (e kuptueshme apo jo) te mesazhit te vet dhe ta modifikoje Vetedije dhe reflektim mbi boten dhe mbi proceset vetiake mendore Funksionet sociale Funksioni pershtates

12. Funksionet e TOM Te kuptoje origjinen ose qellimin e sjelljes se vet Shkova ne ballkon se mendova se babi ishte atje Deshtim i bestytnive te veta Kur isha i vogel nuk e pranoja faktin se te tjeret kishin nje mendje E di qe brenda kutise ka goma sepse i pashe Para se te merrja mamin mendova qe … Njohje me burimin e njohurive te veta “te mendosh para se te veprosh” ose aftesi para-vendimi Funksioni pershtates Vetedije dhe reflektim mbi boten dhe mbi proceset vetiake mendore

13. TOM ne shkolle Mund te lexohet mendja ne shkolle? Shkolla: kohe dhe hapesire e rritjes konjitive, afektive, sociale edhe relacionale

14. TOM dhe shkolla Olson (1994) e koncepton shkollimin si vendi ku ndertohen aftesite metakonjitive dhe metalinguistike te femijes. Pjesemarrja e femijes ne aktivitete shkollore kerkon dhe zhvillon perdorimin e gjuhes mendore per te folur, menduar mbi mendimin dhe mbi gjuhen. Per shembull: te mendosh, te kuptosh, te besosh, te deshirosh . . .

15. TOM dhe shkolla: mendimi kritik Eksperienca shkollore inkurajon MK: aftësia të dallojë nëpërmjet sjelljes pikëpamjen e tjetrit, qellimin dhe opinionin e tij. Supozimi i MK: dallim mes permbajtjes se fjaleve (domethenia e pohimit) dhe forces shprehese te afirmimit ( qellimet e tjetrit). Zhvillimi i MK mund te jete i lidhur me kuptimin e pikepamjes false, sepse mund te kerkoje aktivizimin e nje gjuhe mendore dhe reflektive.

16. TOM dhe shkolla: te mesuarit «Takim i mendjes» (Olson e Bruner, 1996). Tommasello (2001) dallon tre lloj te mesuarish: Imitues  “agjent i qellimshem” Nepermjet instruktimit “agjent mendor” Bashkepunues “agjent reflektiv”

17. TOM dhe jeta sociale Lidhje pozitive mes TOM dhe Kompetences Sociale (KS) te vleresuar nga mesuesit. Kujdes: procesi i aktivitetit mendor mund te coje ne manipulimin, kontrollin dhe dominimin e tjetrit  bulizmi …

18. TOM ne lidhje me mesuesen Cilesia e lidhjes varet nga koherenca. Marchetti (2001), kujdestaret kane funksion mbajtes dhe mentalizimi, duke qene se jane figure afektive domethenese.

19. Ne perfundim … • Eksperimentet e TOM: • Rendesia e kontekstit relacional-afektiv ne ambientin shkollor per studimin e proceseve mendore. • Edhe mesuesit duke qene kujdestare modelojne kursin e zhvillimit mendor te femijes. • Mesuesi dhe nxenesi jane te perfshire aktivisht ne ndertimin e nje lidhjeje qe rritet dhe modifikohet ne baze te dimensioneve edukative, mentalistike dhe afektive. • Rendesi te studiohet jo vetem lidhja por edhe imazhet qe te dy pozicionet kane per kete lidhje.

20. Stilet konjitive • Varesi/pavaresia nga fusha • Impulsiv-refleksiv

21. Zhvillimi psikosocial • Vetekoncepti • Sjellja e qendrueshme • Vetevleresimi • Egocentrizmi

22. Konjicioni social • Njohja me realitetin/eliminimi definitiv i egocentrizmit • Konkluzioni social • Pergjegjesia sociale • Rregullat sociale

23. Zhvillimi i arsyetimit moral • Stadi 1: Gjykimi paramoral • Stadi 2: Realizmi moral • Stadi 3: Moraliteti autonom

24. Zhvillimi moral sipas Kohlberg • Morali parakonvencional • Orientimi ndaj bindjes dhe ndeshkimit • Orientimi ndaj shperblimit • Morali konvencional - Orientimi ndaj rregullave per te marre aprovim - Moraliteti i ligjit dhe rregullit • Morali paskonvencional • Orientimi ndaj kontrastit social • Orientimi ndaj principeve morale universale

25. Karol Gilligan • Tipi i arsyetimit moral mashkullor: bazohet ne konceptin e drejtesise • Tipi i arsyetimit moral femeror: bazohet ne marredheniet njerezore dhe ne te perkujdesurit

26. Nancy Einsberg • Arsyetim me fleksibel • Empatia e vajzave 10-vjecare

27. Moshataret • Koncepti i shoqerise • 4 stadet e Selman: • Me pak se 6 vjec (faktore fizike dhe gjeografike) • 7-9 vjec (reciprociteti) • 9-12 vjec (besimi) • 12 vjec e lart (kendveshtrim abstrakt)

28. Shoqeria • Konflikti element baze, i pandare i shoqerise

29. Funksionet e shoqerise • Njohje me konceptet sociale • Zhvillim i vetevleresimit • Ofron struktura per aktivitete • Perforcon normat, qendrimet e grupit, konkurrencen • Rrit rezultatet • Mjet veteshprehjeje • Kompensim i tjetrit

30. Grupi • Fleksibel • Informale • Te rastesishem • Te perkohshem • Konformizmi dhe presioni (preadoleshenca) • Diferenca gjinore (preadoleshenca)

31. Statusi • Rezultatet konjitive dhe fizike • Vleresimi i mesuesit • Sjellja (ekstroversi dhe introversi) • Vetevleresimi per pjesemarrjen

32. Konformizmi • Relativisht e dobishme • Sjellje e vetemonitoruar • Presioni i grupit • Nevoja per perkatesi (pas largimit nga rrethi familjar) • Autonomi • Paragjykimet dhe diskriminimi (zhvillimi i vetedijes gjinore dhe racore)zhvleresim

33. Familja • Marredhenia prind-femije • Monitorim jo i drejtperdrejte • Orientim nga prinderit per sjelljen • Mbi bazen e arsyetimit dhe sugjerimit • Perfshirja ne vendime • Bashkepunimi dhe pergjegjesia • Diskutimet dhe negocimet

34. Familje me nje prind: sugjerime • Rritja e statusit ekonomik • Rritja e cilesise se ushqimit • Perkujdesje mjekesore • Perkujdesje emocionale (nevoje per mbeshtetje)

35. Eliminim i pasojave te divorcit • Heqja e merzise, ankthit, zemerimit, konfuzionit, depresionit. • Heqja e mendimit se ai eshte pergjegjes per ndarjen • Rimartesa

36. Abuzimi • Refuzimi aktiv • Mohim i ngrohtesise emocionale • Poshterimi ne vende publike • Terrorizimi • Izolimi • Shfrytezimi (seksual)

37. Pyetje baze • Cila eshte natyra e ndryshimit qe karakterizon zhvillimin • Cilat procese shkaktojne kete ndryshim • Eshte nje ndryshim i vazhdueshem dhe gradual apo anasjelltas, i nderprere dhe i papritur?

38. Cila eshte natyra e ndryshimit qe karakterizon zhvillimin Ndryshime sasiore Ndryshime cilesore Koha

39. Behet fjale per nje ndryshim gradual e te vazhdueshem apo te papritur dhe te nderprere Proces i vazhdueshem Proces me nderprerje Njekohesisht me nderprerje dhe te vazhdueshem Ndryshime cilesore Struktura me stade Teorite organizmike Ndryshime sasiore Natyra e nje sjellje te re mund te parashikohet ne baze te asaj te meparshmes. Pocicion i ndermjetem (Piaget)

40. Individet ndertojne aktivisht proceset e tyre te zhvillimit Parime per t’u mbajtur mend • Cdo eksperience nuk ndodh thjesht, por ndertohet ne menyre aktive • Behet nje «marreveshje» mes individit dhe ambientit. • Cdo eksperience u hap rrugen reagimeve dhe pergjigjeve sa me te ndryshme

41. Rendesia e diferencave individuale Parime per t’u mbajtur mend • individet kane ritme dhe rruge zhvillimi vetiake • diferencat individuale shpjegojne shpjegojne ndjeshmerine e ndryshme per faktoret ambientale Dy lloj diferencash: Diferenca ne zhvillimin e individive te ndryshem (nderindividuale) Diferenca mes aspekteve te zhvillimit ne te njejtin individ (intraindividuale)

42. Parime per t’u mbajtur mend Zhvillimi perfshin vazhdimesi dhe mosvazhdimesi • vazhdimesi: ndryshimet jane te prejardhura • mosvazhdimesi: ndryshimet karakterizohen nga nje frakture me ato te meparshmet

43. Parime per t’u mbajtur mend Ekzistojne efekte zinxhir indirekte • lidhje te zhdrejta mes eksperiencave te ndryshme, edhe reaksione zinxhir • Psh.: Veshtiresi per perpunim te informacionit social  sjellje te papershtatshme qe interpretohen si agresive  refuzim social  probleme te sjelljes (Dodge, 1986)