Download
1 / 30
E N D
*Kieåm tra baøi cuõ :1/ Coù yù kieán cho raèng : “Truyeän coå tích laø moät giaác mô ñeïp” cuûa nhaân daân lao ñoäng. Theo em ñieàu aáy coù ñuùng khoâng ? Vì sao ? 2/ Truyeän “Tam ñaïi con gaø” cöôøi ñieàu gì ôû anh hoïc troø ? A- Söï doát naùt. B- Ñaõ doát laïi hay noùi chöõ. C- Söï luoáng cuoáng cuûa thaày ñoà tröôùc chuû nhaø. D- Söï daáu doát. Giaûi thích vì sao em laïi choïn phöông aùn ñoù ?
TIEÁT 26-27 :Ñoïc vaên CA DAO Than thaân Yeâu thöông-Tình nghóa
Tieát1: • I/Tieåu daãn : • *Ñoïc tieåu daãn sgk vaø cho bieát khaùi nieäm, ñaëc ñieåm noäi dung – ngheä thuaät cuûa ca dao? • 1/Khaùi nieäm: • Ca dao laø nhöõng lôøi thô tröõ tình daân gian, thöôøng keát hôïp vôùi aâm nhaïc khi dieãn xöôùng, nhaèm dieãn taû theá giôùi noäi taâm cuûa con ngöôøi
a.Veà noäi dung: Ca dao dieãn taû ñôøi soáng taâm hoàn, tö töôûng, tình caûm cuûa nhaân daân trong caùc moái quan heä gia ñình vaø xaõ hoäi (than thaân, yeâu thöông, tình nghóa, haøi höôùc…) b.Veà ngheä thuaät: Ca dao thöôøng ngaén goïn, ngoân ngöõ thô gaàn guõi vôùi lôøi noùi haèng ngaøy, giaøu hình aûnh so saùnh aån duï,bieåu töôïng truyeàn thoáng vôùi hình thöùc laëp laïi, loái dieãn ñaït coâng thöùc… • 2/ Nhöõng ñaëc ñieåm veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa ca dao :
II/Ñoïc hieåu : • A/ Ñoïc : • *Caûm nhaän chung cuûa em veà noäi dung cuûa 6 baøi ca dao vaø caùch ñoïc cuûa töøng baøi ? • * Noäi dung vaø caùch ñoïc : • - Baøi 1,2 : Lôøi than thaân cuûa ngöôøi phuï nöõ trong xaõ hoäi cuõ ñoïc vôùi gioïng xoùt xa, thoâng caûm. • - Baøi 3: Duyeân kieáp khoâng thaønh nhöng tình nghóa vaãn beàn vöõng saét son. • - Baøi 4 : Noãi nieàm thöông nhôù ngöôøi yeâu da dieát, boàn choàn. • -Baøi 5 : Öôùc muoán maõnh lieät trong tình yeâu. • -Baøi 6 : Nghóa tình gaén boù thuûy chung cuûa vôï choàng • =>Caùc baøi naøy ñoïc vôùi gioïng tha thieát, laéng saâu.
B/Tìm hieåu vaø caûm nhaän caùc baøi ca dao: • 1/ Tieáng haùt than thaân (baøi 1, 2 ): • a.Hình thöùc ngheä thuaät : • *Em haõy cho bieát ñieåm gioáng vaø khaùc nhau veà ngheä thuaät bieåu hieän cuûa 2 baøi ca dao? • -Gioáng : cuøng söû duïng moät moâ thöùc môû ñaàu baèng 3 chöõ “Thaân em nhö”. • - Khaùc : Moãi baøi söû duïng moät hình aûnh so saùnh aån duï rieâng : • +Baøi 1: Thaân em ñöôïc so saùnh vôùi “taám luïa ñaøo”gôïi neân moät veû ñeïp meàm maïi, thöôùt tha,duyeân daùng. • +Baøi 2 : Thaân em ñöôïc so saùnh vôùi “cuû aáu gai”beà ngoaøi xaáu xí, ruoät trong laïi traéng ñeïp.
b/Veà noäi dung : • - Ñieåm chung cuûa hai baøi: • *Caùch môû ñaàu cuøng vôùi hình aûnh so saùnh aån duï cuûa hai baøi ca dao ñaõ giuùp ta hieåu ñöôïc chuû theå than thaân ôû ñaây laø ai ? Lôøi than cuûa hoï ñöôïc caát leân vôùi aâm ñieäu nhö theá naøo? • -Chuû theå cuûa hai baøi ca dao naøy ñeàu laø ngöôøi phuï nöõ soáng trong xaõ hoäi cuõ vôùi thaân phaän bò leä thuoäc,giaù trò cuûa hoï khoâng ai bieát ñeán. • -Lôøi than cuûa hoï mang aâm ñieäu xoùt xa, ngaäm nguøi . • - Caû hai baøi ñeàu khai thaùc theo chieàu höôùng boái caûnh söû duïng : ñoù laø “chôï” ôû laøng queâ hoaëc choán thò thaønh.
*Thaân phaän coù neùt chung nhöng noãi ñau cuûa töøng ngöôøi phuï nöõ laïi mang saéc thaùi rieâng ñöôïc dieãn taû qua h/aû aûnh so saùnh aån duï khaùc nhau. Em caûm nhaän ñöôïc gì qua moãi h/aû ? • - Ñ ieåm khaùc : moãi baøi laïi bieåu hieän moät saéc thaùi tình caûm rieâng qua h/aû so saùnh aån duï : • +Baøi 1: ngöôøi phuï nöõ yù thöùc ñöôïc saéc ñeïp, tuoåi xuaân vaø giaù trò cuûa mình “…nhö taám luïa ñaøo”, nhöng soá phaän cuûa hoï laïi choâng cheânh, khoâng coù gì ñaûm baûo (…phaát phô giöõa chôï bieát vaøo tay ai?” thaân phaän cuûa hoï nhö moät moùn haøng ñeå mua baùn, tuøy thuoäc vaøo ngöôøi söû duïng.
+Baøi 2 :Ngöôøi phuï nöõ töï so saùnh mình vôùi “cuû aáu gai…”- cuï aáu gai laø thöù bình thöôøng, coù nhieàu ôû thoân queâ.Hình daïng cuû aáu gai • caùch ví von naøy ñaõ gôïi ra söï ñoái laäp giöõa hình thöùc (ñen ñuûi, xaáu xí) vôùi phaåm chaát (traéng trong) ñaùng quí cuûa ngöôøi phuï nöõ. • ** Hình aûnh naøy coù yù nghóa : ngöôøi phuï nöõ bình daân chua xoùt cho thaân phaän ngheøo heøn, nhöng ñoàng thôøi cuõng töï haøo veà taâm hoàn trong traéng ñeïp ñeõ cuûa mình.
*** Toùm laïi, caû hai baøi ca dao khoâng chæ noùi leân thaân phaän bò leä thuoäc cuûa ngöôøi phuï nöõ trong XHPK maø coøn laø tieáng noùi khaúng ñònh veû ñeïp vaø giaù trò phaåm chaát cuûa hoï.
2/ Tieáng haùt yeâu thöông, tình nghóa (baøi 3,4,5,6) : • a/ Baøi 3 : • *Ñoïc vaø nhaän xeùt veà caùch môû ñaàu cuûa baøi ca dao naøy coù khaùc gì vôùi caùch môû ñaàu cuûa hai baøi treân? • - Baøi ca dao duøng loái ñöa ñaåy, gôïi caûm höùng qua haønh ñoäng cuûa nhaân vaät tröõ tình : • “Treøo leân caây kheá nöûa ngaøy…” (loái môû ñaàu naøy thöôøng gaëp trong ca dao…) • *Neáu “Thaân em nhö…” laø söï theå hieän noãi ñau cuûa ngöôøi phuï nöõ, thì caùch môû ñaàu naøy laïi giuùp em caûm nhaän ñöôïc taâm traïng – noãi nieàm cuûa ai? • -Ñoù laø noãi nieàm chua xoùt vì lôõ duyeân cuûa caùc chaøng trai.
* Em haõy phaân tích yù nghóa bieåu caûm cuûa töø“ai” trong caâu thô “Ai laøm chua xoùt loøng naøy, kheá ôi!” ? • -Chöõ “ai” phieám chæ nhöng ôû ñaây laïi bao haøm yù nghóa xaùc ñònh : ñoù laø xaõ hoäi phong kieán xöa ñaõ töøng laøm ngaên caùch bao moái tình cuûa nhöõng ñoâi löùa yeâu nhau . • - Moät chöõ “ai” maø nhö xoaùy saâu vaøo loøng ngöôøi bao noãi nieàm chua xoùt, ñaéng cay ngheä thuaät chôi chöõ taøi hoa, tinh teá : Kheá chua, loøng ngöôøi cuõng chua xoùt. Chaøng trai hoûi kheá ñeå boäc loä loøng mình.Caùch hoûi aáy caøng khieán cho lôøi than theâm da dieát, thaám thía.
*Maëc daàu lôõ duyeân, nhöng tình caûm cuûa chaøng trai vaãn theá naøo? Vì sao taùc giaû daân gian laïi phaûi duøng ñeán caû moät heä thoáng so saùnh aån duï baèng nhöõng h/aû cuûa thieân nhieân, vuõ truï ñeå noùi leân tình caûm aáy? • - Maëc daàu lôõ duyeân, nhöng tình nghóa con ngöôøi vaãn beàn vöõng, thuûy chung nhö thieân nhieân, vuõ truï vónh haèng : • Maët traêng saùnh vôùi maët trôøi Sao Hoâm saùnh vôùi sao Mai chaèng chaèng => Laáy h/aû thieân nhieân, vuõ truï laø caùi to lôùn vónh haèng khoâng theå ñoåi khaùc ñeå khaúng ñònh loøng ngöôøi beàn vöõng, thuûy chung.
*Caûm nhaän cuûa em veà noãi loøng vaø taâm söï cuûa chaøng trai ôû hai caâu thô cuoái ? • Mình ôi coù nhôù ta chaêng • Ta nhö sao vöôït chôø traêng giöõa trôøi. • -Chaøng trai caát lôøi hoûi coâ gaùi nhöng chính laø ñeå töï boäc loä loøng mình. Noãi loøng aáy ñöôïc göûi vaøo h/aû “sao Vöôït chôø traêng” – moät söï chôø ñôïi moûi moøn trong coâ ñôn, voâ voïng nhöng vaãn hy voïng, thuûy chung. • -Aâm ñieäu cuûa caâu ca dao vang leân thaät tha thieát, traø ngaäp moät noãi nieàm nhôù thöông da dieát. • => Baøi ca dao ñaõ theå hieän moät caùch saâu saéc veû ñeïp tình ngöôøi cuûa nhöõng moái tình lôõ laøng duyeân kieáp.
*Haõy tìm ñoïc theâm moät soá baøi ca dao coù cuøng moâtíp vôùi 3 baøi ca dao treân ? • +Moâtip “Thaân em nhö…” • - “Thaân em nhö haït möa raøo…” • -“Thaân em nhö gieáng giöõa ñaøng…” • - “Thaân em nhö mieáng cau khoâ…” • +Moâtip môû ñaàu baèng caùch gôïi höùng : • - “Treøo leân caây böôûi haùi hoa…” • - “Treøo leân caây böôûi haùi hoa, • Ngöôøi ta haùi heát ñoâi ta beû caønh… • - “ Treøo leân caây gaïo cao cao,”
Tieát 2: • b/ Baøi 4: (troïng taâm) • b1-Taâm traïng cuûa nhaân vaät tröõ tình : • * Ñoïc baøi ca dao,em coù caûm gì veà taâm traïng cuûa nhaân vaät tröõ tình ? • - Nhaân vaät tröõ tình trong baøi ca dao laø coâ gaùi ñang soáng trong taâm traïng thöông nhôù ngöôøi yeâu khoân nguoâi. • b2.Hình thöùc bieåu ñaït: • * Vaäy thì, noãi nhôù thöông ngöôøi yeâu cuûa coâ gaùi ñaõ ñöôïc taùc giaû daân gian bieåu ñaït thoâng qua nhöõng töø ngöõ, h/aû naøo ?
Noãi nhôù thöông ngöôøi mình yeâu cuûa coâ gaùi ñöôïc theå hieän qua nhieàu cung baäc, gaén vôùi nhöõng h/aû giaøu yù nghóa bieåu töôïng : • @/-Coâ gaùi göûi noãi nhôù vaøo chieác khaên: • * Vì sao môû ñaàu baøi ca dao, coâ gaùi laïi choïn h/aû aûnh chieác khaên ñeå baøy toø noãi nhôù cuûa mình? • *Qua h/aû chieác khaên vôùi caùc traïng thaùi khaùc nhau cuøng vôùi caùch söû duïng moät loïat caùc thanh baèng trong ñoïan thô, em coù caûm nhaän gì veà noãi nhôù cuûa coâ gaùi khi hoûi khaên ? • + Caùi khaên thöôøng laø vaät trao duyeân, vaät kyû nieäm gôïi nhôù ngöôøi yeâu cuûa caùc coâ gaùi xöa.Noù luoân quaán quyùt beân ngöôøi con gaùi nhö cuøng chia seû vôùi hoï noãi nieàm thöông nhôù ngöôøi yeâu khi chia xa.
+ 6 caâu thô hoûi khaên ñöôïc caáu truùc theo loái vaét doøng, laùy laïi 6 laàn töø “khaên” cuøng vôùi ñieäp ngöõ “thöông nhôù ai” vaø 16 thanh baèng (chuû yeáu laø thanh khoâng) … dieãn taû ñöôïc moät caùch sinh ñoäng noãi nhôù trieàn mieân, baâng khuaâng, da dieát cuûa coâ gaùi vôùi ngöôøi mình yeâu. • + Ñaëc bieät hình aûnh vaän ñoäng cuûa chieác khaên (rôi xuoáng ñaát, vaét leân vai, chuøi nöôùc maét ) gôïi taû taâm traïng ngoån ngang cuûa coâ gaùi :nhôù tôùi möùc khoâng coøn töï chuû ñöôïc caû böôùc ñi, daùng ñöùng… moät noãi nhôù nhö bao truøm leân caû khoâng gian taïo vaät
@/-Coâ gaùi göûi noãi nhôù vaøo aùnh ñeøn : • * Theo böôùc ñi cuûa thôøi gian, noãi nhôù cuûa coâ gaùi cuõng tieáp tuïc keùo daøi töø ngaøy sang ñeâm ôû 4 caâu thô tieáp. Em coù caûm nhaän nhö theá naøo veà tình caûm cuûa coâ gaùi göûi gaém qua h/aû aûnh ngoïn ñeøn ? • - Hình aûnh ngoïn ñeøn gôïi ra caûnh coâ gaùi trong ñeâm khuya voø voõ canh taøn. H/aû aùnh ñeøn ñang saùng kia bieåu töôïng cho noãi nhôù ñang chaùy röïc trong loøng coâ gaùi. • - Ngoïn ñeøn “khoâng taét” nhö noãi nhôù da dieát khoân nguoâi traûi daøi theo thôøi gian cuûa coâ gaùi vôùi ngöôøi mình yeâu.
@/- Coâ gaùi baøy toû noãi nhôù qua ñoâi maét : • * Möôïn khaên vaø ñeøn ñeå baøy toû noãi nhôù, nhöng ñoù chæ laø caùch noùi giaùn tieáp theo loái bieåu töôïng, nhaân hoùa. Ñeå roài, ôû 2 caâu tieáp theo coâ gaùi ñaõ tröïc tieáp theå hieän tình caûm cuûa mình nhö theá naøo? • - Noãi nhôù nhö daâng traøo, khoâng kìm loøng ñöôïc, coâ gaùi ñaõ hoûi tröïc tieáp chính mình : • “Maét thöông nhôù ai • Maét nguû khoâng yeân” • h/aû “ñoâi maét” cuûa coâ gaùi bieåu ñaït moät söùc gôïi caûm saâu saéc taïo neân moät ñoái xöùng raát ñeïp vôùi “ñeøn khoâng taét” ôû treân, gôïi taû moät caûnh töôïng raát thöïc :coâ gaùi giöõa ñeâm khuya moät mình ñoái dieän vôùi ngoïn ñeøn maø nhôù ngöôøi yeâu – moät noãi nhôù thöông vôøi vôïi khoân nguoâi.
@/ Nhôù thöông ngöôøi yeâu da dieát, nhöng keát thuùc baøi ca dao, vì sao coâ gaùi laïi theå hieän noãi nieàm lo laéng? • Ñeâm qua em nhöõng lo phieàn • Lo vì moät noãi khoâng yeân moät beà… • -Coâ gaùi lo cho soá phaän cuûa mình, cho duyeân phaän ñoâi löùa “khoâng yeân moät beà”, bôûi haïnh phuùc cuûa ngöôøi phuï nöõ trong XHPK thöôøng baáp beânh vì tình yeâu tha thieát coù bao giôø troïn veïn.
-Möôøi caâu thô vôùi 5 caâu hoûi khoâng coù lôøi ñaùp. - Ñieäp khuùc “Thöông nhôù ai”trôû ñi troû laïi nhö xoaùy vaøo moät noãi nieàm khaéc khoaûi, da dieát. - Naêm laàn töø “thöông nhôù” vaø 5 laàn töø “ai” gôïi leân moät noãi nhôù thöông saâu thaúm meânh moâng khoâng coù giôùi haïn -Caùch gieo vaàn Linh hoïat: vaàn chaân,vaàn löng xen keõ nhau; vaàn baèng –vaàn traéc luaân phieân nhau… Taát caû taïo neân moät aâm ñieäu luyeán laùy lieân hoøan khieán noãi nhôù cuûa coâ gaùi nhö neùn laïi, vöøa nhö keùo daøi meânh moâng voâ taän theo khoâng gian vaø thôøi gian. • *Veû ñeïp ngheä thuaät cuûa baøi ca dao :
Toùm laïi, • Baøi ca dao laø tieáng haùt ñaày yeâu thöông cuûa moät taám loøng ñoøi hoûi phaûi ñöôïc yeâu thöông, khieán cho noãi nhôù cuûa nhöõng ngöôøi yeâu nhau khoâng bi luïy maø vaãn chan chöùa tình ngöôøi nhö moät neùt ñeïp taâm hoàn cuûa nhöõng coâ gaùi Vieät ôû laøng queâ xöa.
c/ Baøi 5 : • * Ñoïc vaø trình baøy caûm nhaän cuûa em veà veû ñeïp noäi dung vaø ngheä thuaät baøi ca dao ? • -Baøi ca dao duøng h/aû “chieác caàu”, “daûi yeám” laø nhöõng hình töôïng ñaëc saéc, quen thuoäc trong ca dao. Noù gaàn guõi vaø gaén boù vôùi ñôøi soáng taâm hoøân tình caûm cuûa ngöôøi bình daân. • => Baøi ca dao giaõi baøy öôùc muoán khaù taùo baïo vaø tha thieát cuûa ngöôøi con gaùi trong tình yeâu : ñoùn ngöôøi yeâu baèng daûi yeám meàm maïi, mang hôi aám cuûa cô theå vaø nhòp ñaäp traùi tim mình – moät caùch theå hieän tình yeâu bình dò, maõnh lieät nhöng teá nhò vaø duyeân daùng.
@/ Moät soá baøi ca dao coù cuøng moâtip ngheä thuaät: a- Hai ta caùch moät con soâng • Muoán sang anh ngaû caønh hoàng cho sang. • b-Caùch nhau coù moät con ñaàm • Muoán sang anh beû caønh traàm cho sang • Caønh traàm laù doïc laù ngang, • Ñoá ngöôøi beân aáy böôùc sang caønh traàm. • c- Gaàn ñaây maø chaúng sang chôi • Ñeå em ngaét ngoïn moàng tôi baéc caàu • Sôï raèng chaøng chaû ñi caàu • Cho toán coâng thôï cho saàu loøng em
d/ Baøi 6 : • *Nghóa tình gaén boù thuûy chung trong ñôøi soáng vôï choàng cuûa ngöôøi bình daân ñöôïc theå hieän nhö theá naøo qua baøi ca dao? • - Baøi ca dao chæ coù 4 doøng, nhöng hai doøng ñaàu taùc giaû daân gian laïi noùi veà tính naêng cuûa göøng vaø muoái. • - Song, baøi ca dao khoâng heà noùi chuyeän muoái –göøng. Ñoù chæ laø caùi côù ñeå so saùnh noùi veà nghóa naëng tình daøy cuûa ñoâi vôï choàng : giaù trò cuûa göøng cay, cuûa muoái maën so saùnh vôùi nghóa tình cuûa con ngöôøi laø söï maën noàng, ñaäm ñaø, traûi qua thôøi gian vaãn nhö thuôû ban ñaàu.
*Qua nhöõng baøi ca dao vöøa hoïc, em haõy neâu nhöõng ñaëc ñieåm ngheä thuaät noåi baät cuûa ca dao noùi chung ?Nhöõng hình thöùc ngheä thuaät aáy coù gì khaùc vôùi ngheä thuaät theå hieän cuûa vaên hoïc vieát? - Ca dao coù söï laëp laïi moâ thöùc môû ñaàu . - Söû duïng caùc moâtip coù tính bieåu töôïng truyeàn thoáng. (caùi caàu, taám khaên, ngoïn ñeøn, göøng cay, muoái maën…). - H/aû so saùnh aån duï laáy töø cuoäc soáng ñôøi thöôøng hoaëc töø thieân nhieân. - Hình thöùc thô luïc baùt hoaëc luïc baùt bieán theå. => Ngheä thuaät ñaëc thuø rieâng cuûa ca dao in ñaäm maøu saéc daân gian khoâng coù hoaëc ít xuaát hieän trong vaên hoïc vieát.
III/ GHI NHÔÙ : • - Noãi nieàm chua xoùt, ñaéng cay vaø tình caûm yeâu thöông chung thuûy cuaû ngöôøi bình daân trong xaõ hoäi cuõ ñöôïc boäc loä chaân tình vaø saâu saéc qua chuøm ca dao than thaân, yeâu thöông- tình nghóa . • - Ngheä thuaät daân gian ñaõ toâ ñaäm theâm veû ñeïp taâm hoàn cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc caâu ca dao.
@/ Höôùng daãn hoïc baøi : • - Naém vöõng khaùi nieäm, ñaëc ñieåm noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa theå loaïi ca dao. • - Hoïc thuoäc caùc baøi ca dao ñaõ hoïc ñoàng thôøi phaân tích ñöôïc nhöõng veû ñeïp veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa töøng baøi ca dao. • - Söu taàm theâm nhöõng baøi ca dao coù cuøng moâtíp vôùi caùc baøi ca dao ñaõ hoïc vaø ñoùng thaønh taäp san ( theo nhoùm ). • @/ Höôùng daãn soïan baøi: • Soïan baøi “Ñaëc ñieåm ngoân ngöõ noùi vaø ngoân ngöõ vieát” theo höôùng daãn baøi hoïc trong sgk.
