Mustafa Akgül Linux Kullanıcılar Derneği, mustafa.akgul@linux.tr akgul@bilkent.tr

1. İnternet, Linux, Özgür Yazılım ve Yansımaları Mustafa Akgül Linux Kullanıcılar Derneği, mustafa.akgul@linux.org.tr akgul@bilkent.edu.tr

2. Özet • İnternet, acık kaynak • Özgürlük Çeşitleri • Lisans farklılıkları • Yazılım üretim modeli • Yeni iş modelleri • Sayılar • Yapılar • Yazılım örnekleri • Ülke örnekleri • Türkiye’deki gelişmeler • Üniversiteler • Neler yapılabilir? Mart 2007 2

3. İnternet Nedir ? • Bilim adamları için başladı • E-kütüphane olarak öne çıktı • Etkileşim, zaman ve mekanın önemi azaldı • Bireysel gelişim olanakları artı • Matbaa, gazete, radyo, tv • Eglence ortamı, reklam ortamı ticaret ortamı

4. İnterneti Nasıl Algılamalı? • Ağların Ağı: 2+ milyar insan, 820 M makina, 312M web, 205+ alan adı, 100+M video, 130+M blog, 127++ milyar sayfa • Face:600, twitter:200, linkedin:100, WP:20M • Kütüphane, gazete, hastane, iş yeri, eglence, ... : kalıba sığmaz: yaşamın yansısı • Etkileşim, zaman ve mekanın etkisi azalıyor • Birey öne çıkıyor: üretici ve tüketici • Rakipler işbirligi yapıyor: rekabirlik 4

5. İnterneti Nasıl Algılamalı-II • Sanayi devrimi: kol gücünün çoklanması Bilgi Devrimi: beyin gücünün çoklanması • Bilgi/enformasyonun: üretilmesi, saklanması, işlenmesi, yayılması • Katılım, saydamlık ortamı • Web 2.0: sosyal ağlar, wiki, rss • Sıradan insanın yarattığı içerik: • Reklam, tanıtım, örgütlenme, halkla ilişkiler 5

6. Bilgi Ekonomisi/Toplumu • Bilgiye erişebilen, kullanan, işleyen ve Bilgi Üreten! • Emek ve dogal kaynak yogundan: Bilgi yogun ekonomi ve topluma geçiş • Kültür : bagımsız, sorgulayan, yaratıcı, girişimci bireyler • Kurumlar ve Ortam gerekir • Bilgi'nin özel konumu (açlık, DEC!)‏ 6

7. Internet ve Açık Kaynak • Açık kaynak İnternet Ortamında Gelişti • İnternet açık standart ve büyük ölçüde açık kaynak ürünler üzerinde çalışıyor • İnternet, insanların birlikte calışmasını destekliyor • Böyle gelişen yazılımlar açık kaynak • Sarmal , birbirini tetikleyen bir ilişki! 7

8. Tarihçe • 80 öncesi • Stallman, MIT, GNU (Gnu is Not Unix!)‏ • Torvalds and Linux • Open Source – Raymond • OSL, Linux International Mart 2008 8

9. Özgürlükler • 1. Kısıtsız kullanım • 2. Yazılımı gereksinimlere uyarlama • 3. Ücretli/ücretsiz dağıtım • 4. Değişiklikleri dağıtma • Binanın planına sahip olma • Arabanın kaportasının kapalı olması Aralık 2004 JGK - Açık Kaynak Dünyası 9

10. Lisans Farklılıkları • Lisans yazılımın sahibi ile kullanıcısı arasında sözleşme • Kapalı yazılım-”propriety “ • 60+ lisans var: BSD, Açık kaynak, GPL • Değişiklikleri yayınlama/dağıtma • GPL, copyleft, “virutik” • GPL, LGPL 3. sürüm 10

11. Yazılım Üretim Modeli • “Catedral and Bazaar” modeli • İnternet’in ürünü: dagıtık bir yapı • Tam zamanlı, gönüllü, pro/amatör • Demokratik, hiyararşik: tek model yok • Debian’da 1300 developer, kernel-l 2000 • Çok sık çatallaşıyor, biraz kaotik 11

12. Yapılar! • İnternet temelli, gönüllü, yarı kaotik • Kernel, standart, • OSL- open software Libraries • Linux İnternational • Open source initiative • LUG- Linux user groups • Ticari destek 12

13. Sayılar • Sourceforge.net: 260K proje, 2.7M kayıtlı kullanıcı, 3.5M indirme/gün • Freshmeat.net: 45K proje, 400K kullanıcı? • Savannah: 410 Gnu, toplam 3330, 52K kayıtlı kullanıcı • FSF/Unesco: 7000+paket • Dagıtım: 320 aktif, 240 bekleyen, 305 durmus,55 duraksamış; toplam 680 • TR: 10+: turkuaz, gelecek, pardus, truva .. 13

14. Yeni İş Modelleri • Nasıl Para Kazanıyorlar ? • Destek: telefon, e-posta, fiziki ziyaret • Yazılım desteği, uyarlama • Danışmanlık • Farklı sürümler; sürümü “kapalı” da kullan • Niye yapıyorlar: paylaşmak, tanınmak, saygı görmek, başka iş almak 14

15. Yazılım Örnekleri • Web: Apache %70 (+)‏ • Mail: postfix, qmail, sendmail, ... • Samba: NT for unix! • PHP (+)‏ • Mysql (+), postgresql • Squid, • Dansguardian • Openoffice (+)‏ • Mozilla, firefox, thunderbird (+)‏ • Gimp (+)‏ • Tex/latex(+), Lynx • Gcc, dev (+)‏ • Multimedia • Clamav (+)‏ 15

16. Yazılım Örnekleri: II • Perl, Python,Java, c++ • Htdig, glimpse, z3950 harvest, yaz, ASF • Bind, dig • İptables, ...(firewall)‏ • Zebra (routing)‏ • Paralel, cluster • Zope, plone , drupal, joomla • Octave, freemat • Jbass, tomcat, • Stat: R, DAP, StatistX • Grass, openGIS • GNU LP, C++ lib • İmage, crypto, visual • openSSL, openLDAP • Amavisd-new,amavis 16

17. Özgür Yazılım, Açık kaynak • Kaynak kodu: açık - değiştirebilirsin • Özgür: kullanma, değiştirme ve dağıtma • Farklı lisans: kamu lisansı – kamuda kalır • BSD: adımı tut, canın istedigi gibi • İkili lisans: ticari ve kendi kullanımı, google • Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak • Farklı paradigma, farklı iş modelleri 17

18. Açık Kaynak: Yansımalar • Açık Erişim: Bilimsel yayınlar, kurumsal • Açık Biyoloji: patentleri paylaşmak • Opencourse work: MIT, Rice, Stanford, JH • Creative Commons: fikir, sanat, kültür • Politika: deanspace, extremedemocracy.com • Niye: ortak üretmek, katkı vermek, işini görmek, takdir edilmek, meşhur olmak • Farklı paradigma, farklı iş modelleri 18

19. E-türkiye, e-devlet • Ülkenin yeniden yapılanması: e-türkiye • Devletin yeniden yapılanması: e-devlet • E-devlet, e-türkiye için öncü güç • Bilgisayarlaşma, internet olmazsa olmaz! • Ama, felsefe, insan, organizasyon önemlidir • Bu bir süreçtir • Bilgi toplumu bir tercih meselesi değildir! 19

20. Linux ve e-devlet • Linux ucuz, yüksek başarımlı, güvenli, güvenilir ve dolayısıyla verimli alternatif • En kritik ve yüksek başarım işleri • En yaygın uygulamalara talibiz: ofis, internet; barış içinde yaşabiliriz • İhtiyaca uygun yazılım geliştirmek, uyarlamak, var olan binlerceyi kullanmak, üretileni paylaşmak 20

21. Dünya’da Neler oluyor? • Hemen her ülkede ciddi bir yöneliş var • Eavrupa kapsamında güvenlik ve kamu • Çin, çin-kore-japonya, malezya, ispanya, • Abd, ingiltere, almanya, rusya, italya • Türkiye’de: üniversiteler, ISS’ler, Kamu • Sourceforge: 147K proje, 1.5M geliştirici • Freshmeat: 42K/380K • Unesco/FSF: 5.3K yazılım, GNU da 3K/50K • Linux dagıtımı: 350+ aktif, 21

22. Linux ve e-türkiye • Linux bir öğrenme ve deney ortamıdır! • Teknoloji üretmek zorundayız! • Binlerce bilişimci yetişmeli • Bunların yolu Linux’dan geçer • Donanım ve yazılım tasarrufu • Eski bilgisayarlar, sayısal bölünme • Ulusal işletim sist.,uludag, PARDUS • istahdam, rekabet, güvenlik, tasarruf 22

23. Linux ve Eğitim • Her okula internet, her okula Linux • Her öğrenci Linux’ü ve openofis’i görsün • Pilot projelerle tüm seçenekler denensin • Linux sunucular: firewall, yönlendirici, web, e-posta, listeci, ... • Her okul, ögretmen ve öğrenciye web • Okul labi çevrenin icafe’si olsun • Eğitimi zenginleştirici kullanım 23

24. Eğitim ve açık kaynak • sf.net: egitim: 5200, CAI: 852, kütüp: 500, test:500 • sci/eng: 15700, multimedia: 16K, oyun/eg: 17K, • internet: 30K, yazilim geliştirme: 30K, masaustu: 4K • Astronomi: 305, kimya: 318, cevre: 108, yer: 300, • fizik: 690, matematik: 2000, tip: 550, elek: 400 • feshmeat.net egit: 1200, oyun: 3300,bilim/muh: 3500 • GNU/Unesco: 5300+, moodle, manhattan virtual classrom, whiteboard 24

25. Eğitim ve açık kaynak-II • k12os.org: k12linux.org, k12ltsp.org, k12edcom.org ocw • oedb.org: online education database • schoolforge.net: koalisyon; curriki, wikiversity • SEUL/EDU, richtech.ca/seul/, 700+ • OCW-mit: hopkins, irvine, utah, tuft, notre dame, rice • ocw-con. osef.org, gnacademy.org, schoolforge.net • wikipedia, citizendium, stanford felsefe, connextions • gutenberg, linux, openoffice, mozilla, google 25

26. Açık Kaynak -freshmeat • Freshmeat.net: • 44K proje , 390 K users • Geography 124/149 • Visualization 633/649 • image recognation 69 • scientific/eng 3700 • yazılım geliştirme 14000 26

27. Açık Kaynak - sf.net • 160K proje, 1.7M users(360K, 2.7M) • scientific/eng 18K • education 6000 • yazılım geliştirme 35K • GIS - 731 • earth sciences 296 • information analysis 1420 • matematik 2200 27

28. opensourcegis.org • 245 proje; remotesensing.org, freegis.org, • Kalyposo, KIDS, Rgeo, Geos • http://gis.coaps.fsu.edu/moodle/ • Mapwindow, quantum gis, uDig, • Basin4, AccuGlobe • www.geomony.com - 28

29. Linux Kullanıcıları Derneği • 1994 linux@bilkent.edu.tr • 1995 inet-tr • 1996 inet-tr, linux.org.tr • İnet-tr, AB, İnternet Haftası • 2000 Mayısı LKD Kuruldu • Linux ve Özgür Yazılım, açık kaynak • Kullanıcı, geliştirici, kurum, firma; çerceve LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 15 Haziran 2004 29

30. LKD - II • Camia ve yurttaş için portal ve platform • Sürekli seminer: ankara, istanbul, izmir? • Gezici seminer: 30+ il, 70 ziyaret • Klasik: inet-tr, AB, i-hafta • Linux ve Özgür Yazılım Şenliği, 1-1.5K • Listeler: ayda 1 milyon ileti • ftp (160 giga), web’ler; 450 üye(1000+)‏ LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 15 Haziran 2004 30

31. Bilgi Toplumuna Doğru • İnternet  Bilgi Toplumu • Bilim, teknoloji, ar-ge, inovasyon • Beyinsel emek, entellektüel sermaye • Yaratıcı birey, üretici/tüketici birey • Hiyararşı yıkılıyor, yatay/network örgüt • Ekosistem, rekabirlik • Katılımcı, saydam yönetim; her yerde STK LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 15 Haziran 2004 31

32. Linux ve e-devlet • Linux ucuz, yüksek başarımlı, güvenli, güvenilir ve dolayısıyla verimli alternatif • En kritik ve yüksek başarım işleri • En yaygın uygulamalara talibiz: ofis, internet; barış içinde yaşabiliriz • İhtiyaca uygun yazılım geliştirmek, uyarlamak, var olan binlerceyi kullanmak, üretileni paylaşmak LKD Linux, e-devlet ve Bilgi Toplumu 15 Haziran 2004 32

33. Ne Yapmalı? • Linux’u ciddiye alın, tanışın! • Linux sunucu ve masaüstünüz, (virus, dns)‏ • Sunucularınızı, taşımadınızsa, linuxa ... • Yazılımlarınızı platform bağımsız yazın • Açık kaynak kod’tan ve Linux camiasından • Yazılımları paylaşın ve beraber üretelim • Ulusal işletim sistemi, ulusal yazılım sanayi 33 33

34. Ne Yapabilirim ? • Firefox, thunderbird, gimp, openoffice ... başlayın • Eşdeğer yazılımlar listesi: acik-kaynak.org.tr • Ikili kurulum: windows + Linux • Sanal makina: yanyana native winodoes, linux, .. • belgeler.org, acik-kaynak.org.tr, linux.org.tr, ... • LDP, wikipedia, tr.wikipedia.org • LKD listeleri, ftp, seminerleri, google ve dünya linux/özgür yazılım camiası 34 34

35. Biz Ne Yapabiliriz? • Linux gelecektir! • Bilişim tüm sektörler için önemlidir, • Linux bilişimin her boyutu ve toplumun her kesimi için önemlidir • Biz STK olarak buradayız! Yardıma hazırız • Platform ve katalizör olarak varız 35

36. Teşekkür ederiz • Linux.org.tr • Lkd.org.tr • Seminer.linux.org.tr • bilgi@lkd.org.tr • akgul.bilkent.edu.tr • akgul.web.tr/yazilar/ Nisan 2005 JGK - Açık Kaynak Dünyası 36

37. Bazı adresler • internethaftasi.org.tr • acik-kaynak.org.tr • linux.org.tr liste.linux.org.tr • gnu.org pardus.org.tr pardus-linux.org • sf.net freashmeat.net • www.linux.org • inet-tr.org.tr ab.org.tr • blog.{akgul.web.tr} • akgul.bilkent.edu.tr