UYGULAMADA DENETİMLİ SERBESTLİK KARARLARI

1. UYGULAMADA DENETİMLİ SERBESTLİK KARARLARI Av. Devrim KARAKÜLAH devrimkarakulah@devrimhukuk.com www.devrimhukuk.com

2. DENETİMLİ SERBESTLİK KARARLARI Soruşturma ve Kovuşturma Aşaması Hükümle Birlikte Verilen Kararlar İnfaz Aşamasında Verilen Kararlar

3. Soruşturma ve Kovuşturma Aşaması Soruşturma Aşaması Kovuşturma Aşaması Adli Kontrol Kararı 5395 Sayılı ÇKK Md.20/1,a,b,c CMK 109

4. Hükümle Birlikte Verilen Kararlar Seçenek Yaptırım Kararı TCK Md. 50/1,c,d,e,f Erteleme Kararı TCK Md. 51/3,4 Güvenlik Tedbiri Kararları TCK Md. 53 Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlar TCK Md. 58/6,8,9 Uyuşturucu Madde Kullananlar TCK Md. 191 Etkin Pişmanlık TCK Md. 221/5 Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması CMK Md. 231

5. İnfaz Aşamasında Verilen Kararlar Şartla Salıverme Kararı CGTİK Md. 107 Kamuya Yararlı İşte Çalıştırma CGTİK Md. 105/4 Özel İnfaz Usulleri Konutta İnfaz CGTİKMd. 110/2

6. Adli Kontrol Kararı 5395 Sayılı ÇKK Md.20/1,a,b,c CMK Md. 109 Adli kontrol kararı tutuklama tedbirine alternatif tedbir kararıdır.

7. Adli Kontrol Kararının Şartları MADDE 109.-(1) 100 üncü maddede belirtilen tutuklama sebeplerinin varlığı halinde, üst sınırı üç yıl veya daha az hapis cezasını gerektiren bir suç sebebiyle yürütülen soruşturmada, şüphelinin tutuklanması yerine adli kontrol altına alınmasına karar verilebilir.

8. MADDE 109.- … (3) Adli kontrol, şüphelinin aşağıda gösterilen bir veya birden fazla yükümlülüğe tabi tutulmasını içerir: a) Yurt dışına çıkamamak. b) Hakim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak. c) Hakimin belirttiği merci veya kişilerin çağrılarına ve gerektiğinde mesleki uğraşlarına ilişkin veya eğitime devam konularındaki kontrol tedbirlerine uymak. d) Her türlü taşıtları veya bunlardan bazılarını kullanamamak ve gerektiğinde kaleme, makbuz karşılığında sürücü belgesini teslim etmek. e) Özellikle uyuşturucu, uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla, hastaneye yatmak dahil, tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olmak ve bunları kabul etmek. f) Şüphelinin parasal durumu göz önünde bulundurularak, miktarı ve bir defada veya birden çok taksitlerle ödeme süreleri, Cumhuriyet savcısının isteği üzerine hakimce belirlenecek bir güvence miktarını yatırmak. g) Silah bulunduramamak veya taşıyamamak, gerektiğinde sahip olunan silahları makbuz karşılığında adli emanete teslim etmek. h) Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim tarafından miktarı ve ödeme süresi belirlenecek parayı suç mağdurunun haklarını güvence altına almak üzere ayni veya kişisel güvenceye bağlamak. i) Aile yükümlülüklerini yerine getireceğine ve adli kararlar gereğince ödemeye mahkum edildiği nafakayı düzenli olarak ödeyeceğine dair güvence vermek. ...

9. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu MADDE 20- (1) Suça sürüklenen çocuklar hakkında soruşturma veya kovuşturma evrelerinde adli kontrol tedbiri olarak Ceza Muhakemesi Kanununun 109 uncu maddesinde sayılanlar ile aşağıdaki tedbirlerden bir ya da birkaçına karar verilebilir: a) Belirlenen çevre sınırları dışına çıkmamak. b) Belirlenen bazı yerlere gidememek veya ancak bazı yerlere gidebilmek. c) Belirlenen kişi ve kuruluşlarla ilişki kurmamak.

10. … CMK 100. madde gereğince tutuklanmasına …

11. Ya da … CMK 100. madde gereğince tutuklanmasına, adli koruma tedbiri uygulamasına yer olmadığına …

12. CMK Tutuklama kararı MADDE 101.- (1) Soruşturma evresinde şüphelinin tutuklanmasına Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimi tarafından, kovuşturma evresinde sanığın tutuklanmasına Cumhuriyet savcısının istemi üzerine veya re'sen mahkemece karar verilir. Bu istemlerde gösterilir ve adli kontrol uygulamasının yetersiz kalacağını belirten yer verilir. … mutlaka gerekçe mutlaka gerekçe mutlaka gerekçe mutlaka gerekçe hukuki ve fiili nedenlere hukuki ve fiili nedenlere hukuki ve fiili nedenlere hukuki ve fiili nedenlere

13. Bütün Tutuklama Kararlarında • Tutuklama şartlarının olup olmadığı (Madde 100) • Tutuklama şartları varsa adli kontrol tedbiri şartlarının hukuksal ve fiili olarak oluşup oluşmadığı (Madde 101) • Adli kontrol tedbiri şartı oluşmuşsa, neden uygulanmadığı • gerekçede ayrı ayrı tartışılmak zorundadır.

14. HÜKÜMLE BİRLİKTE VERİLEN SEÇENEK YAPTIRIMLAR • MADDE 50 - (1) Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki özelliklere göre; ... • Sonuç cezanın bir yıl ve altında hapis cezası olması • Suçlunun ekonomik ve sosyal durumu • Yargılama sürecindeki pişmanlığı • Suçun işlenmesindeki özellikler • Dikkate alınarak seçenek yaptırımlara karar verilebilir.

15. DENETİMLİ SERBESTLİĞE TABİ SEÇENEK YAPTIRIMLAR MADDE 50 - (1) ... c) En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye, d) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya, e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya, f) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya, çevrilebilir.

16. DENETİMLİ SERBESTLİĞE TABİ SEÇENEK YAPTIRIMLAR MADDE 50 - (1) … (5)Uygulamada asıl mahkûmiyet, bu madde hükümlerine göre çevrilen adlî para cezası veya tedbirdir. (6) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz gün içinde seçenek (Değişik ibare: 5739 - 26.2.2008/m.4) "tedbirin" gereklerinin yerine getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devam edilmemesi halinde, hükmü veren mahkeme kısa süreli hapis cezasının tamamen veya kısmen infazına karar verir ve bu karar derhal infaz edilir. Bu durumda, beşinci fıkra hükmü uygulanmaz.

17. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI Hükmün açıklanmasının geri bırakılması; CMK madde 223 e göre kurulan hükmün hukuki sonuç doğurup doğurmaması belli bir süreye ve bazı şartlara bağlı kılınması anlamındadır.

18. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI • ŞARTLARI (CMK Md. 231) • Öncelikle yargılama sonunda CMK 223. maddeye göre bir hüküm kurulmalıdır. • Yargılama sonunda hükmolunan ceza, "iki yıl" veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olmalıdır. • Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması, • Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, • Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, • gerekir.

19. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI • UYGULANACAK DENETİMLİ SERBESTLİK TEDBİRLERİ • Sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tabi tutulur. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak; • Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine, • Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına, • Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir.