تعريف قانوني، دامنة فعاليت، الزامات تأسيس و فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه در ايران

1. تعريف قانوني، دامنة فعاليت، الزامات تأسيس و فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه در ايران دکتر محسنی عضو هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار

2. تعريف شركت تأمين سرمايه (بند 18 مادة 1 قانون بازار اوراق بهادار) شركت تأمين سرمايه:شركتي است كه به عنوان واسطه بين ناشر اوراق بهادار و عامه سرمايه‌گذاران فعاليت مي‌كند و مي‌تواند فعاليت‌هاي كارگزاري، معامله‌گري، بازارگرداني، مشاوره، سبدگردانی، پذيره نويسي، تعهد پذيره‌نويسي و فعاليت‌هاي مشابه را با اخذ مجوز از "سازمان" انجام دهد.

3. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه (بند 7 ضوابط فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه) موضوع اصلي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: • پذيره‌نويسي؛ • تعهد پذيره‌نويسي؛ • تعهد خريد اوراق بهادار در عرضه‌هاي ثانويه در حد امكانات مالي خود يا از طريق تشكيل سنديكا با ساير نهادهاي مشابه.

4. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه موضوع فرعي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: 1- ارايه مشاوره در زمینه‌هایی از قبیل: 1-1-روش بهینه و زمان‌بندی تأمین مالی همچنین مبلغ منابع مالی مورد نیاز؛ 1-2-روش و پیشنهاد زمان‌بندی عرضة اوراق بهادار؛ 1-3-قیمت اوراق بهاداری که توسط ناشر عرضه می‌شود؛ 1-4-فرآیند ثبت اوراق بهادار و دریافت مجوز عرضة آن؛ 1-5-فرآيند واگذاري اوراق بهادار؛

5. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه موضوع فرعي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: 1- ارايه مشاوره در زمینه‌هایی از قبیل: 1-6 پذیرش اوراق بهادار ناشر در هریک از بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس و انجام کلیه امور اجرایی به نمایندگی از ناشر در این زمینه؛ 1-7 ادغام، تملک، تجدید ساختار سازمانی و مالی شرکت‌ها؛ 1-8 امور مدیریت ریسک؛ 1-9 آماده‌سازی شرکت‌ها جهت رتبه‌بندی توسط مؤسسات رتبه‌بندی و انجام کلیة امور اجرایی در این زمینه به نمایندگی از آنها؛

6. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه موضوع فرعي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: 1- ارايه مشاوره در زمینه‌هایی از قبیل: 1-10 امور سرمایه‌گذاری؛ 1-11 خدمات مورد نياز شركت‌ها در موارد سرمايه‌گذاري‌هاي جديد، توسعه، تكميل، برنامه‌ريزي، بودجه‌بندي و قيمت‌گذاري اوراق بهادار.

7. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه موضوع فرعي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: 2- بازاریابی و یا مديريت فرآيند واگذاري اوراق بهادار؛ 3- انجام امور اجرایی به نمایندگی از ناشر در زمینة ثبت اوراق بهادار و دریافت مجوز عرضة آن؛ 4- اراية خدمات مربوط به طراحي و انتشار ابزارهای مالی براي شركت‌ها؛ 5- اراية خدمات مديريت دارايي‌ها؛

8. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه موضوع فرعي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: • 6- اراية خدمات مرتبط با صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ادارة‌ صندوق‌هاي مزبور و سرمايه‌گذاري در آنها؛ • ضمانت صندوق‌های سرمایه‌گذاری • امانت صندوق‌های سرمایه‌گذاری • مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری 7- کارگزاری؛ 8- کارگزار/ معامله‌گری؛ 9- سبدگردانی؛ 10- بازارگردانی؛

9. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه موضوع فرعي فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه عبارت است از: 11- سرمایه‌گذاری منابع مازاد شركت در سپرده‌های سرمایه‌گذاری نزد بانک‌ها و مؤسسات مالی اعتباری معتبر و اوراق بهادار داراي تضمين دولت و يا بانك‌ها؛ 12- جلب حمايت بانك‌ها، بيمه‌ها، مؤسسات مالي اعتباري و نهادهاي مالي براي شركت در پذيره‌نويسي اوراق بهادار؛ 13- كمك به شركت‌ها در تأمين منابع مالي و اعتباري؛ 14- كمك به شركت‌ها جهت صدور، تأييد و قبول ضمانت‌نامه.

10. دامنة فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه نکته 1: انجام فعاليت‌هاي سبدگرداني، خدمات صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، كارگزاري، كارگزار/معامله‌گري و بازارگرداني با اخذ مجوز جداگانه از سازمان امكان‌پذير است. نکته 2: انجام فعاليت‌هاي كارگزاري و كارگزار/ معامله‌گري صرفاً در راستاي انجام فعاليت بازارگرداني، سبدگرداني، ادارة صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، تعهد پذيره‌نويسي و تعهد خريد اوراق بهادار در عرضه‌هاي ثانويه امكان‌پذير است. نكته 3: صرفاً شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز کارگزار معرف و شرکت‌های تأمین سرمایه می‌توانند مشاور پذیرش باشند. (مادة 23 دستورالعمل پذيرش اوراق بهادار در بورس)

11. الزامات قانوني تأسيس شركت‌هاي تأمين سرمايه • صدور، تعليق و لغو مجوز فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه از جمله وظايف شورای عالي بورس و اوراق بهادار بشمار مي‌رود.(بند 5 مادة 4 قانون) • تصويب اساسنامه نهادهاي مالي موضوع این قانون از وظايف واختيارات هيات مديره سبا است.(بند 7 مادة 7 قانون) • تأسيس نهادهاي مالي موضوع اين قانون منوط به ثبت نزد سبا است و فعاليت آنها تحت نظارت سبا انجام مي‌شود.(مادة 28 قانون) • صلاحيت حرفه‌اي اعضاي هيأت مديره و مديران، حداقل سرمايه، موضوع فعاليت در اساسنامه، نحوة گزارش‌دهي و نوع گزارش‌هاي ويژة حسابرسي نهادهاي مالي موضوع اين قانون بايد به تأييد سبا برسد. (مادة 29 قانون)

12. الزامات قانوني فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه • ... بازارگردانان، مشاوران سرمايه‌گذاري و ساير تشكل‌هاي مشابه ملزم‌اند طبق دستورالعملي كه توسط سبا تنظيم و ابلاغ مي‌شود، گزارش‌هاي لازم را تهيه و به مراجع ذي‌ربط تسليم نمايند.(مادة 39 قانون) • در صورتي‌كه ..."بازارگردان"، "مشاور سرمايه‌گذاري" و ساير تشكل‌هاي مشابه درخواست كناره‌گيري موقت يا دايم از فعاليت خود را داشته باشند، مراتب را به سبا، "كانون" و نيز "بورس" مربوطه اعلام نموده و مجوز فعاليت خود را نزد "كانون" توديع مي‌نمايند. تضمين‌ها و وثايق مربوط تا تعيين تكليف معاملات انجام شده و ساير تعهدات آن‌ها به قوت خود باقي خواهد ماند. قسمت اخير اين ماده نسبت به "كارگزاران” ،"كارگزار/معامله‌گران"، "بازارگردانان"، "مشاوران سرمايه‌گذاري" و ساير تشكل‌هاي مشابه كه پروانة آن‌ها براساس مادة (35) اين قانون تعليق يا لغو مي‌شود، نيز مجري است.(مادة 38 قانون)

13. مجازات‌های قانوني شركت‌هاي تأمين سرمايه در صورت كوتاهي از انجام مسئولیتها يا تخلف از قوانين و مقررات • "ناشر"، "شركت‌ تأمين سرمايه"، حسابرس و ارزش‌يابان و مشاوران حقوقي ناشر، مسئول جبران خسارات وارده به سرمايه‌گذاراني‌اند كه در اثر قصور،‌ تقصير، تخلف و يا به‌دليل اراية اطلاعات ناقص و خلاف واقع در عرضة اوليه كه ناشي از فعل يا ترك فعل آن‌ها باشد، متضرر گرديده‌اند. (مادة 43 قانون) • اشخاصي كه اطلاعات خلاف واقع يا مستندات جعلي را به "سازمان" و يا "بورس" ارايه نمايند يا تصديق كنند و يا اطلاعات، اسناد و يا مدارك جعلي را در تهية گزارش‌هاي موضوع اين قانون مورد استفاده قرار دهند، حسب مورد به مجازات‌هاي مقرر در قانون مجازات اسلامي مصوب 6/3/1375 محكوم خواهند شد. (ماده 47 قانون)

14. مجازات‌های قانوني شركت‌هاي تأمين سرمايه در صورت كوتاهي از انجام مسئولیتها يا تخلف از قوانين و مقررات • اشخاص زير به حبس تعزيري از شش ماه تا دو سال يا به جزاي نقدي معادل يك تا سه برابر سود به‌دست آمده يا زيان متحمل نشده يا هر دو مجازات محكوم خواهند شد: (ماده 46 قانون) 1-‌ هر شخصي كه "اطلاعات نهاني" مربوط به اوراق بهادار موضوع اين قانون را كه حسب وظيفه در اختيار وي قرار گرفته به نحوي از انحاء به ضرر ديگران يا به نفع خود يا به نفع اشخاصي كه از طرف آن‌ها به‌ هر عنوان نمايندگي داشته باشند، قبل از انتشار عمومي، مورد استفاده قرار دهد و يا موجبات افشا و انتشار آن‌ها را در غير موارد مقرر فراهم نمايد. 2- هر شخصي كه با استفاده از "اطلاعات نهاني" به معاملات اوراق بهادار مبادرت نمايد. ...

15. مجازات‌های قانوني شركت‌هاي تأمين سرمايه در صورت كوتاهي از انجام مسئولیتها يا تخلف از قوانين و مقررات تذكر 1: اشخاص زير به‌عنوان اشخاص داراي "اطلاعات نهاني" شركت شناخته مي‌شوند: ...ب) بازرسان، مشاوران، حسابداران،‌ حسابرسان و وكلاي شركت. ...هـ‌‌‌‍‌) ساير اشخاصي كه باتوجه به وظايف، اختيارات و يا موقعيت خود به "اطلاعات نهاني" دسترسي دارند. تذكر 2: دارندگان "اطلاعات نهاني" موظف‌اند آن بخش از معاملات اوراق بهادار خود را كه مبتني بر "اطلاعات نهاني" نباشد، ظرف 15 روز پس از انجام معامله، به سبا و "بورس" مربوط گزارش كنند.

16. مجازات‌های قانوني شركت‌هاي تأمين سرمايه در صورت كوتاهي از انجام مسئولیتها يا تخلف از قوانين و مقررات • . "كارگزار"، "كارگزار/ معامله‌گر"، "بازارگردان" و "مشاور سرمايه‌گذاري" كه اسرار اشخاصي را كه برحسب وظيفه از آن‌ها مطلع شده يا در اختيار وي قرار دارد، بدون مجوز افشا نمايد، ‌به مجازات‌هاي مقرر در مادة (648) قانون مجازات اسلامي مصوب 6/3/1375 محكوم خواهد شد. (ماده 48 قانون)

17. مجازات‌های قانوني شركت‌هاي تأمين سرمايه در صورت كوتاهي از انجام مسئولیتها يا تخلف از قوانين و مقررات • اشخاص زير به حبس تعزيري از يك ماه تا شش ماه يا به جزاي نقدي معادل يك تا سه برابر سود به‌دست آمده يا زيان متحمل نشده يا هر دو مجازات محكوم خواهند شد: (مادة 49 قانون) الف) هر شخصي كه بدون رعايت مقررات اين قانون تحت هر عنوان به فعاليت‌هايي كه مستلزم اخذ مجوز است مبادرت نمايد يا خود را تحت هر يك از عناوين مزبور معرفي كند. ب) هر شخصي كه به موجب اين قانون مكلف به اراية تمام يا قسمتي از اطلاعات، اسناد و يا مدارك مهم به سبا و "بورس" مربوط بوده و از انجام آن خودداري كند. ج) هر شخصي كه مسئول تهية اسناد، مدارك، اطلاعات، "بيانية ثبت" يا "اعلامية پذيره‌نويسي" و امثال آن‌ها براي ارايه به سبا مي‌باشد و نيز هر شخصي كه مسئوليت بررسي و اظهارنظر يا تهية گزارش مالي، فني يا اقتصادي يا هرگونه تصديق مستندات و اطلاعات مذكور را برعهده دارد و در اجراي وظايف محوله از مقررات اين قانون تخلف نمايد. د) هر شخصي كه عالماً و عامداً هرگونه اطلاعات، اسناد، مدارك يا گزارش‌هاي خلاف واقع مربوط به اوراق بهادار را به هر نحو مورد سوءاستفاده قرار دهد.

18. مجازات‌های قانوني شركت‌هاي تأمين سرمايه در صورت كوتاهي از انجام مسئولیتها يا تخلف از قوانين و مقررات • چنانچه تخلفات و جرايم موضوع اين قانون به موجب ساير قوانين جرم شناخته شده باشد، مرتكب به مجازات اشد محكوم خواهد شد.(ماده 51 قانون)

19. فرآيند تأسيس و دريافت مجوز شركت تأمين سرمايه 1- ارايه مدارک و اطلاعات زیر به سبا: (مادة 2 ضوابط تأسيس شركت‌هاي تأمين تأمين سرمايه) • درخواست تأسيس طبق فرم "تقاضای دریافت مجوز شرکت تأمین سرمایه" • نام پيشنهادي كه دربرگيرندة عنوان ”شركت تأمين سرمايه“ باشد؛ • نوع شخصيت حقوقي مورد نظر مؤسسين براي تأسيس شركت كه مي‌تواند به‌صورت سهامي (خاص يا عام) يا تعاوني سهامي عام باشد و نوع سهام نيز با نام باشد؛ • طرح اساسنامه شركت؛

20. فرآيند تأسيس و دريافت مجوز شركت تأمين سرمايه 1- ارايه مدارک و اطلاعات زیر به سبا:(مادة 2 ضوابط تأسيس شركت‌هاي تأمين تأمين سرمايه) • مبلغ سرمايه شركت و چگونگی تأمین آن‌ شامل زمان‌بندی تأمین سرمایه، پیش‌بینی ترکیب سهامداران، درصدی از سرمايه شركت که مؤسسین تعهد و پرداخت می‌کنند، درصد نقد و غير نقد آورده موسسين و مشخصات آورده غير نقد؛ • هويت كامل، اقامتگاه، سوابق مؤسسین و نماينده آنها؛ • طرح تجاری شرکت شامل اهداف، استراتژی‌ها، برنامه‌های شركت براي 3 سال پس از تأسیس، ترازنامه پيش‌بيني‌شده براي يك سال كامل شمسي و صورت سود و زيان پيش‌بيني‌شده براي 2 سال كامل شمسي پس از تأسيس شركت؛

21. فرآيند تأسيس و دريافت مجوز شركت تأمين سرمايه 2- درصورت تكميل بودن پرونده، سبا موظف است ظرف مدت 30 روز کاری مدارک و اطلاعات موجود در این پرونده را بررسی و در صورت احراز شرایط زیر، پيشنهاد صدور مجوز را براي تصویب به شورا ارايه نماید. (مادة 3 ضوابط فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه) • طرح اساسنامه پیشنهادی برای شرکت مورد تأيید سبا باشد؛ • سرمایة در نظر گرفته شده برای شرکت برابر یا بیش از حداقل سرمایة تعیین شده توسط سبا برای شرکت‌هاي تأمین سرمایه باشد؛ • در صورتی که قسمتی از سرمایة شرکت به صورت غیرنقد تأمین شود، سرمایة غیرنقد در راستای اهداف شرکت، قابل استفاده بوده و استفاده از آن در طرح تجاری شرکت پیش‌بینی شده باشد و از 10% سرمايه تجاوز ننمايد.

22. فرآيند تأسيس و دريافت مجوز شركت تأمين سرمايه 3- موافقت نهايي شوراي عالي بورس با تأسيس شركت و ابلاغ مصوبة مربوطه(مادة 5 ضوابط فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه) 4- ثبت شرکت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها توسط مؤسسان طی مهلت: • در صورتی که تأسیس شرکت منوط به عرضة عمومي سهام شرکت باشد، 9 ماه پس از ابلاغ مجوز تأسیس به مؤسسين. • در مواردی غیر از حالت(الف)، 6 ماه پس از ابلاغ مجوز تأسیس به مؤسسين. نكته 1: درصورت عدم اقدام برای ثبت توسط مؤسسین در این مهلت مجوز تأسیس باطل خواهد شد. نكته 2: سهامدار عمده شركت پس از تأسيس بايد به تأييد سبا برسد.(ماده 4 ضوابط فعاليت)

23. فرآيند تأسيس و دريافت مجوز شركت تأمين سرمايه 5- تشکیل مجمع عمومی مؤسس شرکت تأمین سرمایه و ارايه مدارک لازم به سبا تا در صورت احراز شرایط زیر، مجوز فعاليت شرکت از سوي سبا صادر گردد. • شرايط تعيين‌شده توسط شورا رعايت شده باشند؛ • اساسنامة شرکت مطابق آنچه مورد تأيید سبا است به تصویب مجمع عمومی مؤسس رسیده باشد؛ • تأييدية سازمان مبني بر رعايت بخش نخست مادة‌ 29 قانون بازار اوراق بهادار؛ • سرمایة تأدیه شده یا تعهد شدة شرکت، در خصوص حداقل سرمایة شرکت‌های تأمین سرمایه رعايت شده باشد؛ • اجاره‌نامه يا سند مالكيت محل شركت به سبا ارايه شده باشد. 6- اعطای مجوز فعالیت توسط سبا

24. نظارت بر فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه الف) نظارت دروني • هیئت مدیره باید دارای کمیتة حسابرسی باشد. سایر کمیته‌های هیئت مدیره با تصویب هیئت مدیره تشکیل می‌شوند.(ماده 53 نمونه اساسنامه) • بازرس/حسابرس موظف به ارايه گزارش به مجمع عمومی راجع به رعایت یا عدم رعایت قوانین و مقررات توسط شرکت، مدیران و کارکنان آن در طول سال مالی است. (بند 3 ماده 59 نمونه اساسنامه) • بازرس/حسابرس موظف به بررسی سیستم‌های کنترل داخلی شرکت در هر سال مالی و تهیة گزارش در این‌مورد؛ شامل اظهار نظر راجع به کفایت سیستم‌های کنترل داخلی، موارد نقص، پیشنهادهای اصلاحی و ارایة آن همزمان به هیئت مدیره و کمیتة حسابرسی می‌باشد. (بند 4 نمونه اساسنامه)

25. نظارت بر فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه الف) نظارت دروني نكته 1: چنانچه بازرس/حسابرس در طول بررسی‌های خود از نقض قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌های داخلی مطلع گردید، باید بلافاصله موضوع را به هیئت مدیره، کمیتة حسابرسی و سبا اطلاع دهد. نكته 2: بازرس/حسابرس باید گزارش‌های موضوع این ماده را هم‌زمان به شرکت و سبا ارسال دارد.

26. نظارت بر فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه ب) نظارت بيروني • نحوه گزارش‌دهي و نوع گزارش‌هاي ويژه حسابرسي شركت بايد به تأييد سبا برسد. (مادة 29 قانون بازار اوراق بهادار) • شركت تأمين سرمايه براساس دستورالعمل‌هاي سبا موظف است گزارش‌هاي لازم را تهيه و به مراجع ذي‌ربط تسليم نمايد. (مادة 8 ضوابط فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه) • سبا در چارچوب دستورالعمل‌هاي خود مسئول نظارت بر عملكرد شركت‌هاي تأمين سرمايه است. در اجراي اين وظيفه، مديران شركت‌هاي مزبور در صورت مراجعه بازرسان سبا موظفند اسناد، مدارك و دفاتر خود را جهت انجام هرگونه بازرسي و رسيدگي‌ ارايه نموده و امكان رسيدگي جامع و كافي را براي بازرسان اعزامي سبا فراهم نمايند. (مادة 10 ضوايط فعاليت شركت‌هاي تأمين سرمايه)