بِسْمِ اللهِ الرَّحمَن الرَّحيم

1. بِسْمِ اللهِ الرَّحمَنالرَّحيم

2. وزارت جهاد كشاورزي سازمان جنگلها ، مراتع كشور و آبخيزداري دستورالعمل ضوابط و شرايط بهره برداري صحيح از مراتع به منظور چراي دام (( دستورالعمل مميزي))

3. مميزي مرتع: تعريف: به مجموعه اقداماتي گفته مي شود كه منجر به شناخت بهره برداران ذيحق در عرصه مراتع و رسميت دادن به حقوق ايشان توسط سازمان جنگلها ، مراتع و آبخيزداري مي گردد.

4. «بسمه تعالي» « دستورالعمل ضوابط و شرايط بهره برداري صحيح از مراتع به منظور چراي دام» « دستورالعمل مميزي مراتع» شماره: 41 / 9590 تاريخ: 1/10 / 1381 باستناد تبصره يك ماده سه قانون حفاظت و بهره برداري از جنگلها و مراتع كشور مصوب 30/5/1346 و اصلاحات بعدي، شرايط زير جهت چراي دام در مراتع كشور تعيين مي گردد: فصل اول: تعاريف: 1-مرتع: اعم است از مشجر و غير مشجر الف – مرتع غير مشجر: زميني است اعم از كوه و دامنه يا زمين مسطح كه در فصل چرا، داراي پوششي از نباتات علوفه اي خودرو بوده و با توجه به سابقه چرا، عرفاً مرتع شناخته شود. اراضي كه آيش زراعتند، ولو آنكه داراي پوشش نباتات خودرو باشند، مشمول تعريف مرتع نيستند. ب – مرتع مشجر: اگر مرتع داراي درختان جنگلي خودرو باشد، مرتع مشجر نــــاميده مي شود، مشروط بر آنكه حجم درختان موجود در هر هكتار، در شمال، از حوزه آستارا تا حوزه گليداغي بيش از پنجاه متر مكعب و در ساير مناطق ايران بيش از بيست متر مكعب نباشد.

5. 2- مرتع روستايي: مرتع اطراف روستا است كه عرفاً مورد بهره برداري دامهاي روستائيان قرار مي گيرد و توسط هيأت هاي موضوع بند 25 فصل دوم اين دستورالعمل تشخيص و تعيين مي گردد. 3- واحد دامي: هر رأس گوسفند يك واحد دامي محسوب مي گردد ساير احشام با توجه به نياز غذائي برآورد و مورد محاسبه مي گيرند. توضيح: نتاج بز، گوسفند و گوساله بعد از 6 ماهگي مورد محاسبه قرار مي گيرد. 4- ظرفيت چرا (ظرفيت مرتع): عبارت از تعداد واحد دامي كه طبق برآورد سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور (ادارات كل منابع طبيعي) در يك فصل چرا در يك هكتار مرتع، موضوع پروانه مرتعداري ( پروانه چراي دام) يا طرح مرتعداري مي تواند تعليف نمايد. 5- پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام): مجوزي است كه با در نظر گرفتن ظرفيت مرتع، فصل چرا، مدت و سابقه بهره برداري بنام شخص واجد شرايط براي تعليف دام در يك دوره و با توجه به عرف محل در يك مرتع با محدوده مشخصي صادر مي گردد. 6- مرتعدار: شخص حقيقي و يا حقوقي است كه توسط هيأت هاي مميزي تشخيص و تعيين صلاحيت مي گردند و مجوز بهره برداري به وي اعطاء مي شود. 7- طرح مرتعداري: عبارت از برنامه مدوني است كه به منظور اعمال مديريت با هدف حفظ، احياء ، توسعه و بهره برداري صحيح از مراتع، جهت تثبيت استمرار توليد، حفظ منابع پايه (آب و خاك) تدوين و پس از تصويب و انعقاد قرارداد با مجري قانوني آن به مرحله اجرا در مي آيد. 8- فصل چرا: مدت زمان مناسبي است كه با توجه به شرايط اكولوژيك و عرف محل جهت تعليف دام تعيين مي گردد. بديهي است كه شرايط اكولوژيك در اولويت مي باشد. 9- مرتعدار عشايري: مرتعداري است كه جزء نظام خاص اجتماعي عشايري بوده و براي تعليف دامهايش كوچ مي كند.

6. 10- مرتعدار متحرك: مرتعداري است كه براي تعليف دامهايش كوچ مي كند ولي جزء نظام عشايري نمي باشد. 11-مرتعدار ساكن: مرتعداري است كه در روستا ساكن بوده و براي چراي دام خود از مراتع محدوده روستا و يا از مراتع يك منطقه در فصل چرا استفاده مي نمايد. 12-روستائي دامدار: دامداري است كه در روستا ساكن بوده و دامداري فعاليت تكميلي اوست و جهت چراي دامهايش كه كمتر از 10 واحد دامي خواهد بود از مراتع روستائي استفاده مي نمايد. 13- كارت مرتعداري: برگه اي است كه پس از انعقاد قرارداد اجراي طرح مرتعداري جايگزين پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) مي گردد. تبصره: در صورتيكه تعاريف قانوني جديدي وضع گردد آن تعاريف ملاك عمل خواهد بود. فصل دوم: شرايط عمومي: 1- چراي دام در مرتع “ قبل از تهيه طرح مرتعداري” مستلزم اخذ پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) از طــــرف ســازمان جنگلها ، مراتع و آبخيزداري كشور ( ادارات كل منابع طبيعي ) مي باشد. تبصره يك: مواردي كه بايد در پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) قيد گردد: - نام مرتع (محلي و ثبتي) - محدوده جغرافيائي - مساحت مرتع

7. - فصل و مدت بهره برداري - ظرفيت مرتع براي يك فصل بهره برداري - مشخصات مرتعدار - تعداد دام مجاز و سهم هر مرتعدار - غير قابل انتقال بودن پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) به هر نحوي از انحاء و بدون كسب مجوز - درج مواردي كه بهره بردار بايد اجراي آنها را تعهد نمايد. تبصره دو: - پروانه مرتعداري (پروانه چراي د ام) بايد به امضاء مدير كل منابع طبيعي استان و يا معاون فني آن واحد به عنوان نماينده تام الاختيار ايشان برسد. - پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) بايد ممهور به مهر اداره كلمنابع طبيعي باشد. - پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) بايد داراي شماره مسلسل و تاريخ صدور باشد. 2- ادارات كل منابع طبيعي مكلّف هستند جهت برقراري تعادل دام با ظرفيت مرتع و اعمال مديريت بهره برداري بهينه از مراتع نسبت به تجديد مميزي كليه مراتعي كه تا پايان سال 1358 پروانه چراي آن صادر شده است اقدام نمايند. تبصره: ادارات كل منابع طبيعي در صورت ضرورت مي توانند نسبت به تجديد مميزي مراتعي كه بعد از سال 1358 تا تاريخ 29/3/1369 پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) آن صادر شده بدون مجوز، كميسيون بند 49 فصل دوم اين دستورالعمل اقدام نمايند. 3- پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) براي اشخاص، پس از احراز شرايط مقرر در اين دستورالعمل توسط هيأت مميزي، از طريق اداره كل منابع طبيعي صادر مي گردد. 4- مميزي مرتع و صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) براي هر مرتع فقط براي يكبار با رعايت بند دو فصل دوم اين دستور العمل انجام خواهد شد.

8. 5- با مميزي هر مرتع و قطعيت يافتن آن كليه پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) و مجوزهاي صادره قبلي همان مرتع ابطال و از درجه اعتبار ساقط مي گردد. تبصره: ادارات كل منابع طبيعي قبل از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) جديد، بايستي پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) قبلي را دريافت و پس از ابطال در سوابق ضبط نمايند. 6- مميزي در مراتعي كه منجر به عقد قرارداد اجراي طرح مرتعداري شده است، مطلقاً ممنوع مي باشد. تبصره: پس از انعقاد قرارداد، در صورتيكه افراد ادعائي در طرح مرتعداري، داشته باشند و اين موضوع مورد تائيد اداره كل منابع طبيعي و تمامي بهره برداران قرار گيرد، ادارات كل منابع طبيعي مي توانند اسامي افراد جديد را در طرح منظور و مدارك را اصلاح نمايند. 7- ادارات كل منابع طبيعي پس از دريافت گزارش هيأت مميزي با رعايت مفاد بندهاي 5 ، 37 و 42 فصل دوم اين دستور العمل موظف به صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) بنام مرتعدار و يا مرتعداران مي باشد. 8- اشخاص با توجه به سوابق قبلي، تعداد دام، و فصل بهره برداري مي توانند در مراتع متعددي پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) دريافت دارند. 9- پــروانه مــرتعداري (پروانه چراي دام) در مراتع روستايي بنام شوراي اسلامي صادر مي گردد. تبصره: در صورت عدم تشكيل شوراي اسلامي، معتمدين محل يا نمايندگان روستائيان ملاك اعتبار خواهند بود. 10- تجديد مميزي مراتعي كه از تيرماه 1369 مورد مميزي واقع شده، فقط با مجوز كتبي كميسيون بند 49 فصل دوم اين دستورالعمل امكان پذير مي باشد. 11- پروانه هاي مرتعداري (پروانه هاي چراي دام) بر اساس اين دستورالعمل براي يك دوره بهره برداري براي هر مرتع صادر مي گردد و تا زماني كه بر اساس قوانين و دستورالعمل ها لغو و يا

9. از درجه اعتبار ساقط نشده و يا قرارداد اجراي طرح مرتعداري براي مراتع محدوده مورد پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) منعقد نگرديده با پرداخت حقوق و عوارض دولتي قابل تمديد و داراي اعتبار مي باشد. تبصره: در صورت عدم پرداخت به موقع حقوق و عوارض دولتي پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) فاقد اعتبار بوده و دام موجود در مرتع به عنوان دام غيرمجاز محسوب و برابر مقررات با متخلف رفتار خواهد شد. 12- بنياد مستضعفان و جانبازان، سازمان اتكا، بانكها، شركتهاي وابسته به دولت و … همانند ساير مرتعداران بوده و برابر مفاد اين دستورالعمل با آنها رفتار خواهد شد. 13- در صورتيكه ظرفيت مرتع بيش از تعداد دام (موجود يا مجاز) مرتعداران ذيحق باشد نمي توان فرد حقيقي و يا حقوقي ديگري را وارد مرتع نمود. تبصره يك: در صورتيكه در مرتعي، بهره بردار يا بهره برداران از مرتعداري منصرف ،ياپروانه مرتعداري(پروانه چراي دام) ابطال شود، مرتع بلامعارض مي گردد، و پس از تهيه طرح مرتعداري و انعقاد قرارداد با مجري جديد، بهره برداري از آن امكان پذير خواهد بود. بهره بردار يا بهره برداران جديد پس از صدور آگهي طبق ضوابطي كه از طرف دفتر فني مرتع اعلام مي گردد، توسط ادارات كل منابع طبيعي تعيين خواهند گرديد. تبصره دو: در اجراي تبصره يك اين بند، هزينه هاي متعلقه از مجري طرح جديد دريافت و به حساب خزانه واريز خواهد شد. 14- مراتعي كه بوسيله سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري قرق اعلام گردد، باعث سلب امتياز بهره برداران نگرديده و پس از اتمام دوره قرق، بهره برداران ذيحق مي توانند بر اساس ضوابط مندرج در پروانه مرتعداري ( پروانه چراي دام) يا مجوزهاي صادره، به تعداد مجاز تعيين شده، دام وارد مرتع نمايند.

10. تبصره يك: مرتعداران صاحب پروانه كه با صلاحديد و نظر اداره كل منابع طبيعي اقدام به قرق مرتع خود نمايند تا هر زمان كه اين مراتع قرق باشد، حقوق آنان در مرتع فوق محفوظ خواهد بود. تبصره دو: قرق در مراتع به مفهوم عدم چراي دام در عرصه بوده و مانع حضور بهره بردار در منطقه نمي باشد. تبصره سه: حقوق و عوارض دولتي تمديد پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) در مدت قرق دريافت نخواهد شد. 15- صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) در جنگلهاي شمال كشور مطلقـاً ممنوع مي باشد. 16- صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) در مناطقي از جنگلهاي خارج از شمال كه داراي قرار داد اجراي طرح مديريت منابع جنگلي است، ممنوع مي باشد. تبصره: در مناطق مذكور كه فاقد طرح مي باشد، مميزي مرتع با نظر واحد مربـــــوطه انجـــام مي پذيرد. 17- مميزي و بهره برداري در مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محيط زيست بر اساس توافقنامه هاي منعقده بين سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري و سازمان ياد شده مي باشد. تبصره: در صورتيكه رعايت ضوابط زيست محيطي باعث سلب حقوق انتفاعي بهره برداران گردد، سازمان حفاظت محيط زيست به استناد قوانينجاري موظف به اعاده حقوق ايشان خواهد بود. 18- مرتعداراني كه پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) دريافت داشته اند با اعلام كتبي ادارات كل منابع طبيعي موظف اند ظرف مدت 2 سال نسبت به تهيه طرح مرتعداري اقدام نمايند. 19- در صورت عدم اجراي بند 18 چنانچه حداكثر يك فصل بهره برداري پس از اخطار كتبي اداره كل منابع طبيعي، مرتعدار يا مرتعدارن نسبت به تهيه طرح مرتعداري اقدام ننمايد، اداره كل منابع طبيعي رأساً نسبت به تهيه طرح اقدام و هزينه آن را بر اساس تعرفه روز از مجري طرح دريافت و به حساب خزانه واريز خواهد نمود.

11. 20 - چنانچه مرتعداريا مرتعداران نسبت به عقد قرارداد اجراي طرح و پرداخت هزينه هاي انجام شده از طريق اداره كل منابع طبيعي، اقدام ننمايد، دام موجود در عرصه به عنوان دام غيرمجاز محسوب و برابر مقررات با وي رفتار خواهد شد. 21- با انعقاد قرارداد اجراي طرح مرتعداري در هر مرتع، كليه پروانه هاي مرتعداري (پروانه هاي چراي دام) و مجوزهاي صادره لغو، و از درجه اعتبار ساقط مي گردد. تبصره: انعقاد قرارداد اجراي طرح، مستلزم تهيه و تصويب طرح مي باشد. 22- در صورت مفقود شدن پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، ادارات كل منابع طبيعي با رسيدگي دقيق سوابق، و در صورت تائيد، براي اينگونه مرتعداران مجوز موقت مرتعداري كه به صورت پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) نخواهد بود، صادر مي نمايند. اين مرتعداران بايد با كمك ادارات كل منابع طبيعي حداكثر ظرف دو سال نسبت به تهيه طرح مرتعداري اقدام نمايند. صدور آگهي، تشكيل هيأت و نحوه اقدام مميزي: 23- ادارات كل منابع طبيعي موظفند قبل از صدور آگهي اسامي مراتع مورد مميزي را دقيقاً كنترل، بررسي و با شرايط دستورالعمل مميزي تطبيق نمايند. 24- ادارات كل منابع طبيعي موظفند در فصل تعليف و يك ماه قبل از عزيمت هيأت هاي مميزي به مراتع، مراتب را آگهي و به طريق مقتضي از قبيل رسانه هاي گروهي، صدا و سيما، نيروهاي انتظامي، شوراي اسلامي و يا راههاي قانوني ديگر به اطلاع اشخاص برسانند. تبصره: آگهي منتشر شده بايستي توسط واحدهاي اجرايي يا نيروي انتظامي در محل الصاق، و مراتب، صورتجلسه و مدارك، جهت ضبط در سوابق به ادارات كل منابع طبيعي ارسال گردد. 25- مميزي مراتع و تشخيص مرتعدار، بر اساس سوابق و مدارك بعهده هيأتي مركب از 3 نفر مي باشد كه عبارتند از:

12. تاریخ : ......................... شماره : ........................ بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… آگهی ممیزی مراتع جهت صدور پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) در حوزه استحفاظی شهرستان …………… استان …………… به استناد تبصره یک ماده 3 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع کشور مصوب 30/5/1346 و اصلاحات بعدی و در اجرای بند 24 و 29 دستورالعمل ضوابط و شرایط بهره‌برداری صحیح از مراتع به منظور چرای دام به اطلاع کلیه مرتعداران، دامداران ذینفع و صاحبان پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) در مراتع و روستاهای مشروحه زیر می رساند، هیات ممیزی مراتع به منظور تعیین دامداران ذیصلاح و ممیزی مراتع جهت صدور پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) تاریخ های تعیین شده در مراتع (قشلاقی  میانبند  ییلاقی ) فوق الذکر مستقر خواهد شد. لذا مقتضی است کلیه مرتعداران، دامداران ذینفع در تاریخهای فوق ضمن حضور در مرتع، درخواست کتبی و مدارک و سوابق قانونی که دامداری آنها را به اثبات می رساند با اخذ رسید در اولین روز اعلام شده به هیات اعزامی تحویل تا برابر مقررات درخواست آنها مورد رسیدگی قرار گرفته و اقدام قانونی لازم صورت پذیرد. بدیهی است در صورت عدم مراجعه و تکمیل فرم مربوطه در مهلت تعیین شده اعتراضات و تقاضای بعدی مورد رسیدگی قرار نخواهد گرفت. 1- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 2- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 3- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 4- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 5- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ مدیرکل منابع‌طبيعي استان

13. 20 - چنانچه مرتعداريا مرتعداران نسبت به عقد قرارداد اجراي طرح و پرداخت هزينه هاي انجام شده از طريق اداره كل منابع طبيعي، اقدام ننمايد، دام موجود در عرصه به عنوان دام غيرمجاز محسوب و برابر مقررات با وي رفتار خواهد شد. 21- با انعقاد قرارداد اجراي طرح مرتعداري در هر مرتع، كليه پروانه هاي مرتعداري (پروانه هاي چراي دام) و مجوزهاي صادره لغو، و از درجه اعتبار ساقط مي گردد. تبصره: انعقاد قرارداد اجراي طرح، مستلزم تهيه و تصويب طرح مي باشد. 22- در صورت مفقود شدن پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، ادارات كل منابع طبيعي با رسيدگي دقيق سوابق، و در صورت تائيد، براي اينگونه مرتعداران مجوز موقت مرتعداري كه به صورت پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) نخواهد بود، صادر مي نمايند. اين مرتعداران بايد با كمك ادارات كل منابع طبيعي حداكثر ظرف دو سال نسبت به تهيه طرح مرتعداري اقدام نمايند. صدور آگهي، تشكيل هيأت و نحوه اقدام مميزي: 23- ادارات كل منابع طبيعي موظفند قبل از صدور آگهي اسامي مراتع مورد مميزي را دقيقاً كنترل، بررسي و با شرايط دستورالعمل مميزي تطبيق نمايند. 24- ادارات كل منابع طبيعي موظفند در فصل تعليف و يك ماه قبل از عزيمت هيأت هاي مميزي به مراتع، مراتب را آگهي و به طريق مقتضي از قبيل رسانه هاي گروهي، صدا و سيما، نيروهاي انتظامي، شوراي اسلامي و يا راههاي قانوني ديگر به اطلاع اشخاص برسانند. تبصره: آگهي منتشر شده بايستي توسط واحدهاي اجرايي يا نيروي انتظامي در محل الصاق، و مراتب، صورتجلسه و مدارك، جهت ضبط در سوابق به ادارات كل منابع طبيعي ارسال گردد. 25- مميزي مراتع و تشخيص مرتعدار، بر اساس سوابق و مدارك بعهده هيأتي مركب از 3 نفر مي باشد كه عبارتند از:

14. 1 -25- نماينده مدير كل منابع طبيعي 2-25- كارشناس يا كمك كارشناس مرتع 3-25- نماينده اداره منابع طبيعي شهرستان تبصره يك: در مناطق عشـايري، نماينده، واحد ياد شده بعنوان عضو سوم هيأت مميزي تعيين مي گردد. ادارات كل منابع طبيعي بايستي زمان حضور هيأت در مناطق مذكور را به واحد ذيربط جهت معرفي نماينده، اعلام نمايند، تا با صدور ابلاغ توسط مدير كل منابع طبيعي بعنوان عضو هيأت اعزام گردد. در صورت عدم معرفي و يا عدم حضور نماينده ياد شده عضو سوم توسط اداره كل منابع طبيعي تعيين مي گردد. تبصره دو: سرپرست هيأت توسط مدير كل منابع طبيعي استان تعيين مي گردد. تبصره سه: ابلاغ اعضاي هيأت توسط مدير كل منابع طبيعي براي مميزي مراتع مشخص و براي همان فصل صادر مي گردد. تبصره چهارم: هيأت با حضور تمامي اعضاء تشكيل و رسميت مي يابد. تبصره پنجم: ابلاغ اعضاء هيأت و برگهء مأموريت، تصاوير آگهي، صورتجلسه الصاق و … نيز از جملهء مدارك مميزي بوده و بايستي در سوابق ضبط گردد. 26- مميزي در اجراي بند 17 اين دستورالعمل(مناطق طبيعي مورد عمل سازمان حفاظت محيط زيست ) با حضور نماينده سازمان ياد شده مي باشد، ولي حق رأي در تعيين صلاحيت مرتعدار را ندارد. تبصره: ادارات كل منابع طبيعي، بايستي زمان حضور هيأت مميزي در مراتع مذكور را به اداره محيط زيست منطقه مربوطه جهت معرفي نماينده، اعلام نمايند، عدم معرفي و حضور نمايندگان ياد شده در مراتع مورد مميزي، مانع از تصميم گيري نخواهد شد.

16. 1 -25- نماينده مدير كل منابع طبيعي 2-25- كارشناس يا كمك كارشناس مرتع 3-25- نماينده اداره منابع طبيعي شهرستان تبصره يك: در مناطق عشـايري، نماينده، واحد ياد شده بعنوان عضو سوم هيأت مميزي تعيين مي گردد. ادارات كل منابع طبيعي بايستي زمان حضور هيأت در مناطق مذكور را به واحد ذيربط جهت معرفي نماينده، اعلام نمايند، تا با صدور ابلاغ توسط مدير كل منابع طبيعي بعنوان عضو هيأت اعزام گردد. در صورت عدم معرفي و يا عدم حضور نماينده ياد شده عضو سوم توسط اداره كل منابع طبيعي تعيين مي گردد. تبصره دو: سرپرست هيأت توسط مدير كل منابع طبيعي استان تعيين مي گردد. تبصره سه: ابلاغ اعضاي هيأت توسط مدير كل منابع طبيعي براي مميزي مراتع مشخص و براي همان فصل صادر مي گردد. تبصره چهارم: هيأت با حضور تمامي اعضاء تشكيل و رسميت مي يابد. تبصره پنجم: ابلاغ اعضاء هيأت و برگهء مأموريت، تصاوير آگهي، صورتجلسه الصاق و … نيز از جملهء مدارك مميزي بوده و بايستي در سوابق ضبط گردد. 26- مميزي در اجراي بند 17 اين دستورالعمل(مناطق طبيعي مورد عمل سازمان حفاظت محيط زيست ) با حضور نماينده سازمان ياد شده مي باشد، ولي حق رأي در تعيين صلاحيت مرتعدار را ندارد. تبصره: ادارات كل منابع طبيعي، بايستي زمان حضور هيأت مميزي در مراتع مذكور را به اداره محيط زيست منطقه مربوطه جهت معرفي نماينده، اعلام نمايند، عدم معرفي و حضور نمايندگان ياد شده در مراتع مورد مميزي، مانع از تصميم گيري نخواهد شد.

17. مميزي مرتع: 27- هيأت هاي مميزي قبل از عزيمت به مراتع، بايستي كليه سوابق و مدارك موجود در مركز استان و شهرستان مربوطه را مطالعه نمايند. 28- هيأت موظف است در تاريخ مندرج در آگهي در مراتع حضور يابد. تبصره: انجام مميزي در خارج از مهلت اعلام شده در آگهي فاقد اعتبار خواهد بود. 29- صاحبان پروانه مرتعداري (پروانه هاي چراي دام) و يا متقاضيان صدور پروانه مرتعدراي (پروانه چراي دام) بايد تقاضاي كتبي و فرم هاي درخواست صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) را در دو برگ تكميل و با اخذ رسيد، يك نسخه آن را جهت بررسي درخواست، به هيأت هاي مميزي تحويل نمايند. 30- براي تشخيص و تعيين مرتعدار و صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، رعايت شرايط زير الزامي است: الف: در مراتعي كه داراي سابقه مميزي و پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) مي باشند: - ارائه مدارك مثبته توسط متقاضي - داشتن مدرك و سوابق قانوني مثبته در پرونده هاي اداره كل منابع طبيعي - حضور دام متقاضي در مرتع و تداوم فعاليت تا هنگام مميزي - انجام تحقيقات لازم توسط هيأت مميزي از مرتعداران همجوار ومنطقه - ارائه مدارك قانوني دال بر ارث و يا موارد مشابه ب: مراتعي كه براي اولين بار مورد مميزي قرار مي گيرد: - ارائه سوابق و مدارك مثبته بهره برداري توسط متقاضي - حضور دام متقاضي در مرتع و تداوم مرتعداري از سال 1359 تا هنگام مميزي

18. بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 1 ممیزی مرتع تاریخ فرم درخواست صدور پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) اینجانب نام .........................نام خانوادگی ................................. فرزند .................... تاریخ تولد (......روز ...... ماه..... سال) شماره شناسنامه ..................... کد ملی .............................................. محل اقامت اصلی .................................. (مرتعدار): عشایری  متحرک  ساکن  روستایی دامدار  که دارای ................... راس گوسفند و .................. راس بز و .................. سایر احشام می باشم تقاضا دارم نسبت به ممیزی و صدور پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) در مرتع ........................................ واقع در دهستان .............................. در بخش .................... شهرستان ............................... استان....................... که به استناد پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) شماره .............................. مورخ ....................... قبلی و مدارک پیوستی سابقه تعلیف دام در مرتع فوق را دارم اقدام لازم معمول فرمایند./ نام : ...................................... نام خانوادگی: .............................. امضاء و اثرانگشت * ضمائم و مدارک پیوستی: - کپی تصویر صفحه اول شناسنامه - کپی کارت ملی ** این فرم (درخواست) در تاریخ ................... تحویل سرپرست هیات ممیزی گردید. امضاء سرپرست هیات ممیزی تاریخ

19. مميزي مرتع: 27- هيأت هاي مميزي قبل از عزيمت به مراتع، بايستي كليه سوابق و مدارك موجود در مركز استان و شهرستان مربوطه را مطالعه نمايند. 28- هيأت موظف است در تاريخ مندرج در آگهي در مراتع حضور يابد. تبصره: انجام مميزي در خارج از مهلت اعلام شده در آگهي فاقد اعتبار خواهد بود. 29- صاحبان پروانه مرتعداري (پروانه هاي چراي دام) و يا متقاضيان صدور پروانه مرتعدراي (پروانه چراي دام) بايد تقاضاي كتبي و فرم هاي درخواست صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) را در دو برگ تكميل و با اخذ رسيد، يك نسخه آن را جهت بررسي درخواست، به هيأت هاي مميزي تحويل نمايند. 30- براي تشخيص و تعيين مرتعدار و صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، رعايت شرايط زير الزامي است: الف: در مراتعي كه داراي سابقه مميزي و پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) مي باشند: - ارائه مدارك مثبته توسط متقاضي - داشتن مدرك و سوابق قانوني مثبته در پرونده هاي اداره كل منابع طبيعي - حضور دام متقاضي در مرتع و تداوم فعاليت تا هنگام مميزي - انجام تحقيقات لازم توسط هيأت مميزي از مرتعداران همجوار ومنطقه - ارائه مدارك قانوني دال بر ارث و يا موارد مشابه ب: مراتعي كه براي اولين بار مورد مميزي قرار مي گيرد: - ارائه سوابق و مدارك مثبته بهره برداري توسط متقاضي - حضور دام متقاضي در مرتع و تداوم مرتعداري از سال 1359 تا هنگام مميزي

20. - انجام تحقيقات لازم توسط هيأت مميزي از مرتعداران همجوار و منطقه تبصره: چنانچه هنگام مميزي به دلايل موجه، دام مرتعدار در مرتع نباشد ساير عوامل جهت صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، كافي است. احراز موجه بودن دلايل، به عهده هيأت مميزي مي باشد. 31- ظرفيت مرتع هنگام مميزي، براي تعيين دام مجاز مرتعداران توسط هيأت مميزي و بر اساس روشهاي علمي محاسبه مي گردد. تبصره: ادارات كل منابع طبيعي مي توانند در صورت ضرورت، هر ساله قبل از حضور دام، ظرفيت مراتع را تعيين و نتيجه را كتباً به مرتعداران ابلاغ نمايند. مرتعداران موظف به رعايت ظرفيت جديد مي باشند. 32- تعيين محدوده مراتع روستائي و عمومي با انجام تحقيقات مستدل و كافي بعهده هيأتهاي مميزي مي باشد. 33- معرفي روستائي دامدار، در مراتع روستائي به عهدهء شوراي اسلامي محل و تائيد آن به عهدهء هيأتهاي مميزي مرتع مي باشد. تا تشكيل شوراي اسلامي، معرفي روستايي دامدار به عهده معتمدين هر روستا خواهد بود. 34- شناسنامه مرتع، مدرك رسمي بوده و كليه نسخ آن بايد خوانا و بدون قلم خوردگي، تكميل و اسامي افراد با صورتجلسه نهايي هيأت مميزي منطبق باشد 35- محدوده هاي عرفي بهره برداران بايستي بر روي نقشه هاي 1:50000 يا 1:25000 سازمان جغرافيايي كشور مشخص و منضم به صورت جلسات مميزي باشد. 36- سرپرست هيأت مميزي مرتع موظف است پس از اعلام نظر قطعي هيأت، شناسنامه مرتعدر سه نسخه تكميل و هر دو روي آن را به امضاء اعضاء هيأت و مرتعدار يا نمايندگان مرتعداران برساند خودداري مرتعدار يا نمايندگان مرتعداران مانع از اجراي تصميمات اتخاذي نخواهد بود.

24. - انجام تحقيقات لازم توسط هيأت مميزي از مرتعداران همجوار و منطقه تبصره: چنانچه هنگام مميزي به دلايل موجه، دام مرتعدار در مرتع نباشد ساير عوامل جهت صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، كافي است. احراز موجه بودن دلايل، به عهده هيأت مميزي مي باشد. 31- ظرفيت مرتع هنگام مميزي، براي تعيين دام مجاز مرتعداران توسط هيأت مميزي و بر اساس روشهاي علمي محاسبه مي گردد. تبصره: ادارات كل منابع طبيعي مي توانند در صورت ضرورت، هر ساله قبل از حضور دام، ظرفيت مراتع را تعيين و نتيجه را كتباً به مرتعداران ابلاغ نمايند. مرتعداران موظف به رعايت ظرفيت جديد مي باشند. 32- تعيين محدوده مراتع روستائي و عمومي با انجام تحقيقات مستدل و كافي بعهده هيأتهاي مميزي مي باشد. 33- معرفي روستائي دامدار، در مراتع روستائي به عهدهء شوراي اسلامي محل و تائيد آن به عهدهء هيأتهاي مميزي مرتع مي باشد. تا تشكيل شوراي اسلامي، معرفي روستايي دامدار به عهده معتمدين هر روستا خواهد بود. 34- شناسنامه مرتع، مدرك رسمي بوده و كليه نسخ آن بايد خوانا و بدون قلم خوردگي، تكميل و اسامي افراد با صورتجلسه نهايي هيأت مميزي منطبق باشد 35- محدوده هاي عرفي بهره برداران بايستي بر روي نقشه هاي 1:50000 يا 1:25000 سازمان جغرافيايي كشور مشخص و منضم به صورت جلسات مميزي باشد. 36- سرپرست هيأت مميزي مرتع موظف است پس از اعلام نظر قطعي هيأت، شناسنامه مرتعدر سه نسخه تكميل و هر دو روي آن را به امضاء اعضاء هيأت و مرتعدار يا نمايندگان مرتعداران برساند خودداري مرتعدار يا نمايندگان مرتعداران مانع از اجراي تصميمات اتخاذي نخواهد بود.

25. تبصره: اقدامات هيأت مميزي بايد طبق فرمهاي ابلاغي سازمان جنگلها ، مراتع و آبخيزداري انجام پذيرد. 37- سرپرست هيأت مميزي موظف است پس از تكيمل اقدامات مميزي، نتيجه را حداكثر ظرف مدت ده روز پس از پايان مأموريت به همراه مدارك مميزي( ابلاغ اعضاي هيأت، برگ مأموريت، تصاوير آگهي، صورتجلسه الصاق و …) جهت صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) به ادارات كل منابع طبيعي اعلام و تحويل نمايد. 38- در مورد مراتعي كه پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) صادر گرديده، بايد به مرتعداران كتباً ابلاغ گردد كه محدوده مراتع مورد پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) خود را با كمك ادارات كل منابع طبيعي علامت گذاري ومسئوليت حفاظت از آن را به عهده گيرند و در صورت مشاهده هر گونه تجاوز و تخلف مراتب را به واحد منابع طبيعي يا نيروي انتظامي محل اطلاع دهند. تبصره: صاحبان پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) ميتوانند رأساً از طريق مراجع قضايي نسبت به اقامه دعوي (در مورد تضييع حقوق مورد پروانه) اقدام نمايند. ادارات كل منابع طبيعي موظّف به همكاري لازم مي باشند. 39- در صورتيكه پلاك روستايي كلاً وقف عام باشد پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) مراتع موجود در پلاك وقف شده مذكور به نام متولي وقف عام صادر خواهد شد. 40- اختيار و مسئوليت مميزي مراتع حوزه استحفاظي هر استان بعهده اداره كل منابع طبيعي همان استان (منطقه) بوده و هيأتهاي مميزي حق دخالت در مميزي استانها (مناطق) ديگر را ندارند.. تبصره : در صورتيكه مرز استان مشخص نشده باشد، ابتدا ادارات كل براي جلوگيري از اتلاف وقت با توافق يكديگر مرزي را مشخص و در محدوده هاي مرتبط به استان هاي خود اقدام به مـميزي مي نمايد.

26. 41- حدود اختيارات هيأت هاي مميزي منحصر به موارد مندرج در اين دستورالعمل بوده و در اموري كه رسيدگي و اظهار نظر در مورد آنها در صلاحيت ساير مراجع مي باشد حق دخالت و رسيدگي ندارند. رسيدگي به اعتراضات قبل از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، نحوه صدور و رسيدگي به اعتراضات پس از صدور پروانه مرتعداري‌(پروانه چراي دام): 42- كليه اعتراضات واصله به مميزي هاي انجام شده بر اساس اين دستورالعمل «قبل از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) »، در كميسيوني مركب از رئيس اداره مرتع، نماينده اداره حــقوقي (كـارشــناس حــقوقي) و نماينده مدير كل منابع طبيعي استان حداكثر تا فصل بهره برداريبعدي، مورد رسيدگي شكلي واقع و طبق تبصره هاي 2 و 3 همين بند عمل مي گردد. تبصره يك: رعايت دقيق مفاد دستورالعمل، خصوصاً بند 41 همين فصل ، مبناي كار كميسيون رسيدگي به اعتراضات و شكايات مي باشد. تبصره دو: در صورت تائيد اعتراض، تصميم كميسيون و پرونده از طريق ادارات كل منابع طبيعي به هيأت مميزي كننده احاله تا نسبت به اظهار نظر قطعي و تكميل پرونده براي صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) اقدام نمايد. تبصره سه: در صورت عدم وصول اعتراض پس از يك سال از اعلام گزارش هيأت به ادارات كل منابع طبيعي، عملاً اقدام هيأت، تائيد شده محسوب و مرتع مذكور داراي پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) تلقي ميگردد. در صورت وصول اعتراض پس از اين مرحله، هيأت مندرج در اين بند حق

27. رسيدگي را نداشته و موضوع بايد در كميسيون بند 49 فصل دوم اين دستورالعمل مطرح و اتخاذ تصميم گردد. 43- اداره كل منابع طبيعي موظف است با رعايت بند 42 همين دستورالعمل نسبت به صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) براي افراد ذيحق اقدام نمايد. 44- اداره كل منابع طبيعي پس از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، موظف است يك نسخه از صورتجلسه هيأت، بانضمام يك نسخه از شناسنامه مرتع را جهت ضبط در سوابق به دفتر فني مرتع و شهرستان مربوطه، ارسال دارد. 45- براي مرتعداراني كه داراي سهمي كمتر از 50 واحد دامي مجاز مي باشند پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) مستقل صادر نمي گردد. تبصره يك : هيأتهاي مميزي بايستي سهم دام مجاز هر يك از اين مرتعداران را با كسب امضاء بر روي شناسنامه هاي مرتع به اطلاع بهره برداران مذكور برسانند. تبصره دو : در مراتع مشاعي مرتعداراني كه كمتر از 50 واحد دامـي تـعييـن صلاحيت شده اند مي توانند با اخذ و قبول امتيازات مرتعداران همان مرتع، نسبت به افزايش واحد دامي مجاز خود با رعايت بند 51 اين دستورالعمل اقدام و پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) دريافت نمايند. 46- جهت اشخاصي كه صلاحيت آنها از طرف هيأتهاي مميزي تائيد و داراي دام مجاز كمتر از 50 واحد مي باشند در صورت ايجاد تشكل هاي قانوني بصورت يك واحد حقوقي پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) صادر مي گردد. تبصره: صاحبان سهام تشكل هاي موضوع بند 46 اين دستورالعمل مجاز به فروش سهام خود به غير از اشخاص سهامدار مورد تائيد هيأت مميزي مرتع نمي باشند. مؤسسين و مجامع عمومي و عادي، حق تغيير اين موضوع را در اساسنامه ندارند. ادارات كل منابع طبيعي در صورت تقاضاي

29. رسيدگي را نداشته و موضوع بايد در كميسيون بند 49 فصل دوم اين دستورالعمل مطرح و اتخاذ تصميم گردد. 43- اداره كل منابع طبيعي موظف است با رعايت بند 42 همين دستورالعمل نسبت به صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) براي افراد ذيحق اقدام نمايد. 44- اداره كل منابع طبيعي پس از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، موظف است يك نسخه از صورتجلسه هيأت، بانضمام يك نسخه از شناسنامه مرتع را جهت ضبط در سوابق به دفتر فني مرتع و شهرستان مربوطه، ارسال دارد. 45- براي مرتعداراني كه داراي سهمي كمتر از 50 واحد دامي مجاز مي باشند پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) مستقل صادر نمي گردد. تبصره يك : هيأتهاي مميزي بايستي سهم دام مجاز هر يك از اين مرتعداران را با كسب امضاء بر روي شناسنامه هاي مرتع به اطلاع بهره برداران مذكور برسانند. تبصره دو : در مراتع مشاعي مرتعداراني كه كمتر از 50 واحد دامـي تـعييـن صلاحيت شده اند مي توانند با اخذ و قبول امتيازات مرتعداران همان مرتع، نسبت به افزايش واحد دامي مجاز خود با رعايت بند 51 اين دستورالعمل اقدام و پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) دريافت نمايند. 46- جهت اشخاصي كه صلاحيت آنها از طرف هيأتهاي مميزي تائيد و داراي دام مجاز كمتر از 50 واحد مي باشند در صورت ايجاد تشكل هاي قانوني بصورت يك واحد حقوقي پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) صادر مي گردد. تبصره: صاحبان سهام تشكل هاي موضوع بند 46 اين دستورالعمل مجاز به فروش سهام خود به غير از اشخاص سهامدار مورد تائيد هيأت مميزي مرتع نمي باشند. مؤسسين و مجامع عمومي و عادي، حق تغيير اين موضوع را در اساسنامه ندارند. ادارات كل منابع طبيعي در صورت تقاضاي

30. اعمال بند 51 اين دستورالعمل از طرف اينگونه شركت ها، مي بايست كليه مفاد اين تبصره را قبل از صدور مجوز، بررسي و رعايت نمايند. 47- در صورت تحقق مفاد بندهاي 37 ، 49 و 51 اين دستورالعمل نياز به مميزي جديد نبوده، و ادارات كل منابع طبيعي بايستي پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) صادره قبلي را ابطال و بنام افراد جديد يا تشكل هاي رسمي، پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) صادر، و مدارك را اصلاح و نتيجه به دفتر فني مرتع سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور اعلام نمايند. تبصره: موافقت و صدور اجازه واگذاري امتياز پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) ، فقط در اختيار اداره كل منابع طبيعي استانها مي باشد. 48- در صورت فوت دارنده پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) ، يكي از ورّاث قانوني مي تواند از مرتع با كسب وكالت كتبي يا مصالحه حقوق ساير ورّاث و يا تشكيل يك واحد حقوقي پروانه مرتعداري(پروانه چراي دام) دريافت نمايد و در صورت اختلاف بين ورّاث، پروانه مرتعداري(پروانه چراي دام) صادر نشده و پس از دو فصل بهره برداري در صورت عدم مصالحه، مراتع بلامعارض تشخيص داده شده و از طريق اداره كل منابع طبيعي در اختيار مرتعداران همان مرتع يا همجوار همان منطقه قرار داده خواهد شد. 49- مرجع رسيدگي به اعتراضات، از اقدامات هيأتهاي مميزي استانها، پس از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، به عهده كميسيوني مركب از نمايندگان دفاتر فني مرتع، حقوقي وبازرسي سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري ونماينده ادارات كل منابع طبيعياستان هاي مربوطه مي باشد. كميسيون باحضور تمامي اعضاءرسميت داشته و به اعتراضات واصله با توجه به مدارك ارائه شده و سوابق موجود در پرونده هاي مميزي و گزارش كميسيون مندرج در بند 42 رسيدگي مي نمايد. تبصره يك: دبيرخانه كميسيون بند 49 اين دستورالعمل در دفتر فني مرتع سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور مي باشد و كليه مكاتبات در اين مورد از طريق دفتر مذكور انجام خواهد گرفت.

31. بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 5 ممیزی مرتع تاریخ تعیین نماینده وراث مرتعدار متوفی صاحب پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) طبق بند 48 دستورالعمل ضوابط و شرایط بهره‌برداری صحیح از مراتع اینجانبان: 1- ......................................... 2- ......................................... 3- ......................................... 4- ......................................... 5- ......................................... 6- ......................................... 7- ......................................... 8- ......................................... وراث قانونی مرحوم ........................................ مرتعدار صاحب پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) مرتع ..................................... قشلاقی  میانبند  ییلاقی  بدینوسیله * آقای / خانم ......................................... را بعنوان نماینده وراث جهت دریافت پروانه مرتعداری پروانه چرای دام موقت به هیات ممیزی مراتع معرفی می نمائیم. نام و نام خانوادگی و اثرانگشت وراث متوفی 1- 5- 2- 6- 3- 7- 4- 8- مراتب فوق را گواهی و تائید می نمائیم. مهر و امضاء و اثرانگشت شورای اسلامی، معتمدین و نمایندگان مرتعداران: 1- 2- 3- 4- نام ونام خانوادگی و امضاء اعضاء هیات ممیزی مراتع شهرستان ................................. رئیس هیات ممیزی عضو هیات ممیزی عضو هیات ممیزی توضیح: مدارک پیوستی : 1- فتوکپی شناسنامه متوفی از تمامی صفحات 2- یکبرگ حصر وراثت (در صورت امکان) 3- فتوکپی شناسنامه نماینده وراث * این فرم زمانی توسط هیات ممیزی امضاء و تائید می گردد که تمامی وراث قانونی در مرتع(منطقه) حاضر و فرم مربوطه در حضور هیات توسط آنان(تمامی وراث) تکمیل و امضاء می گردد. - صدور و تحویل پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) قطعی به نماینده وراث منوط به ارائه وکالت نامه رسمی می‌باشد. - نماینده وراث بایستی از بین یکی از آنان انتخاب گردد. - در صورت عدم تنظیم فرم هیات ممیزی در صورت ذیحق بودن متوفی سهم وی را در کارت شناسنامه مرتع بعنوان«یکی از وراث مرحوم …» معین می نماید.

32. اعمال بند 51 اين دستورالعمل از طرف اينگونه شركت ها، مي بايست كليه مفاد اين تبصره را قبل از صدور مجوز، بررسي و رعايت نمايند. 47- در صورت تحقق مفاد بندهاي 37 ، 49 و 51 اين دستورالعمل نياز به مميزي جديد نبوده، و ادارات كل منابع طبيعي بايستي پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) صادره قبلي را ابطال و بنام افراد جديد يا تشكل هاي رسمي، پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) صادر، و مدارك را اصلاح و نتيجه به دفتر فني مرتع سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور اعلام نمايند. تبصره: موافقت و صدور اجازه واگذاري امتياز پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) ، فقط در اختيار اداره كل منابع طبيعي استانها مي باشد. 48- در صورت فوت دارنده پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) ، يكي از ورّاث قانوني مي تواند از مرتع با كسب وكالت كتبي يا مصالحه حقوق ساير ورّاث و يا تشكيل يك واحد حقوقي پروانه مرتعداري(پروانه چراي دام) دريافت نمايد و در صورت اختلاف بين ورّاث، پروانه مرتعداري(پروانه چراي دام) صادر نشده و پس از دو فصل بهره برداري در صورت عدم مصالحه، مراتع بلامعارض تشخيص داده شده و از طريق اداره كل منابع طبيعي در اختيار مرتعداران همان مرتع يا همجوار همان منطقه قرار داده خواهد شد. 49- مرجع رسيدگي به اعتراضات، از اقدامات هيأتهاي مميزي استانها، پس از صدور پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، به عهده كميسيوني مركب از نمايندگان دفاتر فني مرتع، حقوقي وبازرسي سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري ونماينده ادارات كل منابع طبيعياستان هاي مربوطه مي باشد. كميسيون باحضور تمامي اعضاءرسميت داشته و به اعتراضات واصله با توجه به مدارك ارائه شده و سوابق موجود در پرونده هاي مميزي و گزارش كميسيون مندرج در بند 42 رسيدگي مي نمايد. تبصره يك: دبيرخانه كميسيون بند 49 اين دستورالعمل در دفتر فني مرتع سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور مي باشد و كليه مكاتبات در اين مورد از طريق دفتر مذكور انجام خواهد گرفت.

35. تبصره دو: افراد مي توانند اعتراضات خود را با ارائه مدارك مثبته به هر يك از دفاتر فني مرتع، حقوقي و بازرسي و اداره كل منابع طبيعي، جهت طرح در كميسيون بند 49 تسليم نمايند. تبصره سه: كليه اعتراضات واصله پس از تكميل و تنظيم فرمهاي مربوطه، توسط ادارات كل منابع طبيعي، جهت طرح در كميسيون بند 49 ، ارسال مي گردد و دبيرخانه پس از تكميل پرونده، موضوع را در كميسيون بند 49 اين دستورالعمل، مطرح خواهد نمود. تبصره چهار: تصميم كميسيون بند 49 قطعي و لازم الاجرا مي باشد. تبصره پنج:عدم اجراي تصميمات كميسيون ياد شده توسط ادارات كل منابع طبيعي تخلف محسوب مي گردد. وظايف و اختيارات صاحب پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام): 50- رعايت مندرجات پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) صادره، از طرف بهره بردار الزامي است و با متخلف برابر مقررات رفتار خواهد شد. 51 - به صاحبان پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، اجازه داده مي شود، تمامي اختيارات حاصل و ناشي از پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) خود را، پس از اخذ مجوز كتبي از ادارات كل منابع طبيعي، در مراتعي كه به صورت مشاع مورد بهره برداري قرار مي گيرد، به دامداران همان مرتع، و در مراتعي كه به صورت افرازي مورد استفاده واقع مي شود ، در اختيار دامداران همجوار قرار دهند. تبصره يك: اداره كل منابع طبيعي استان بايستي رضايت ساير بهره برداران مرتع مورد نظر در انتقال پروانه مرتعداري(پروانه چراي دام) را لحاظ نمايد. تبصره دو: در مراتع مشاعي، در صورت عدم تمايل مرتعداران همان مرتع، مرتعداران همجوار الويت دارند.

36. تبصره سه: در صورت موافقت مرتعدار صاحب پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، در مراتع مفروز و يا كليه صاحبان پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، در مراتع مشاعي، مي توانند تمامي اختيارات حاصل و ناشي از پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام) را پس از اخذ مجوز از ادارات كل منابع طبيعي، به يكي از فرزندان خود، افراد حقيقي و يا حقوقي واگذار نمايند. 52- مرتعداران صاحب پروانه مرتعداري ( پروانه چراي دام )، درصورتيكه مشمول طرح اسكان عشاير گردند، قبل از اجراي طرح اسكان، بايستي كليه حقوق حاصله از پروانه هاي مرتعداري ( پروانه چراي دام) خود را در قطب مخالف اسكان به ادارات كل منابع طبيعي استانها واگذار نمايند. 53- بهره برداراني كه اقدام به تنسيق و علامت گذاري محدوده هاي پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام) مي نمايند مي توانند از كمك هاي فني بخش دولتي استفاده كنند. فصل سوم: شرايط و موارد ابطال يا لغو پروانه مرتعداري: (پروانه چراي دام) 1- هر گونه جعل در پروانه هاي مرتعداري (پروانه چراي دام). تبصره: در اين گونه موارد ضمن ابطال پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، با متخلف برابر مقررات رفتار خواهد شد. 2- در مواردي كه صاحب پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، بدون كسب مجوز كتبي از ادارات كل منابع طبيعي، پروانه مرتعداري ( پروانه چراي دام) را، به فرد ديگري، اعم از حقيقي و يا حقوقي واگذار نمايد.

37. 3- ابطال پروانه در يك مرتع، جهت تغيير محل تعليف دام بهره برداران ذيحق تبصره يك : اجراي بند 3 همين فصل موكول به تشخيص يكي از واحدهاي دفاتر فني مرتع، حقوقي و بازرسي و اداره كل منابع طبيعي و با تصويب كميسيون بند 49 ، امكان پذير خواهد بود. تبصره دو : كميسيون بند 49 ، در اين مورد، صرفاً متشكل از مدير كل دفتر فني مرتع، مدير كل دفتر حقوقي و بازرسي سازمان و مدير كل منابع طبيعي استان مربوطه و يا معاونين آنها ( در خصوص اداره كل منابع طبيعي استان ، معاون فني )خواهد بود. 4- در صورت انصراف از مرتعداري، و اعلام كتبي آن به اداره كل منابع طبيعي. 5- تبديل مراتع، جهت مصارف غير از تعليف، بدون كسب مجوز. تبصره: در مورد خسارت هاي وارده به مرتع، اداره كل منابع طبيعي بر اساس دستورالعمل هاي مربوطه اقدام خواهد نمود. 6- ترك مرتعداري، بدون اعلام كتبي به ادارات كل منابع طبيعي به مدت 3 سال. 7- عدم اجراي مفاد پروانه از قبيل ظرفيت، مدت، زمان استفاده، عدم پرداخت حقوق دولتي و يا ساير شرايط مندرج در پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، تخلف محسوب شده و به شرح زير رفتار خواهد شد: الف: دوبار اخطار و ابلاغ رسمي ادارات كل منابع طبيعي يا واحدهاي تابعه به متخلف. ب : براي سومين مرتبه، ابطال دائم پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام). تبصره يك : اعمال مجازات هاي ياد شده مانع از وصول خسارات و زيان ناشي از عدم رعايت ضوابط نمي گردد. تبصره دو: در صورت وقوع تخلف، بايستي مراتب با مشخص نمودن نوع آن در محل، با حضور متخلف يا متخلفين صورتجلسه گردد.

42. تبصره سه: در كليه مواردي كه پروانه مرتعداري (پروانه چراي دام)، ابطال مي گردد، مرتع فاقد بهره بردار تلقي شده و اداره كل منابع طبيعي مي تواند جهت رعايت تعادل دام و مرتع، بر اساس طرح مرتعداري، مرتع را در اختيار افراد واجد شرايط همان مرتع و يا مرتع همجوار و يا افراد حقيقي و حقوقي قرار دهد. رعايت تبصره يك بند 13 فصل دوم اين دستورالعمل الزامي است. 8- انعقاد قرارداد اجراي طرحهاي مرتعداري. اين دستورالعمل در فصل اول با سيزده بند و يك تبصره، در فصل دوم با پنجاه و سه بند و چهل و سه تبصره و فصل سوم با هشت بند و هفت تبصره تنظيم گرديده، و از زمان تصويب و ابلاغ اين دستورالعمل كليه دستورالعملهاي قبلي باطل و از درجه اعتبار ساقط مي گردد

43. تاریخ : ......................... شماره : ........................ بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… آگهی ممیزی مراتع جهت صدور پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) در حوزه استحفاظی شهرستان …………… استان …………… به استناد تبصره یک ماده 3 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع کشور مصوب 30/5/1346 و اصلاحات بعدی و در اجرای بند 24 و 29 دستورالعمل ضوابط و شرایط بهره‌برداری صحیح از مراتع به منظور چرای دام به اطلاع کلیه مرتعداران، دامداران ذینفع و صاحبان پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) در مراتع و روستاهای مشروحه زیر می رساند، هیات ممیزی مراتع به منظور تعیین دامداران ذیصلاح و ممیزی مراتع جهت صدور پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) تاریخ های تعیین شده فوق الذکر مستقر خواهد شد. ( میانبند  ییلاقی  در مراتع (قشلاقی لذا مقتضی است کلیه مرتعداران، دامداران ذینفع در تاریخهای فوق ضمن حضور در مرتع، درخواست کتبی و مدارک و سوابق قانونی که دامداری آنها را به اثبات می رساند با اخذ رسید در اولین روز اعلام شده به هیات اعزامی تحویل تا برابر مقررات درخواست آنها مورد رسیدگی قرار گرفته و اقدام قانونی لازم صورت پذیرد. بدیهی است در صورت عدم مراجعه و تکمیل فرم مربوطه در مهلت تعیین شده اعتراضات و تقاضای بعدی مورد رسیدگی قرار نخواهد گرفت. 1- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 2- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 3- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 4- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ 5- مرتع ............................ از تاریخ ..................... تا تاریخ ........................ مدیرکل منابع‌طبيعي استان

44. وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 1 ممیزی مرتع تاریخ فرم درخواست صدور پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) اینجانب نام .........................نام خانوادگی ........................... فرزند .................... تاریخ تولد (......روز ...... ماه..... سال) شماره شناسنامه ..................... کد ملی .............................................. محل اقامت اصلی .................................. (مرتعدار): عشایری  متحرک  ساکن  روستایی دامدار  که دارای ................... راس گوسفند و .................. راس بز و .................. سایر احشام می باشم تقاضا دارم نسبت به ممیزی و صدور پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) در مرتع ........................................ واقع در دهستان .............................. در بخش .................... شهرستان ............................... استان....................... که به استناد پروانه مرتعداری (پروانه چرای دام) شماره .............................. مورخ ....................... قبلی و مدارک پیوستی سابقه تعلیف دام در مرتع فوق را دارم اقدام لازم معمول فرمایند./ نام : ...................................... نام خانوادگی: .............................. امضاء و اثرانگشت * ضمائم و مدارک پیوستی: - کپی تصویر صفحه اول شناسنامه - کپی کارت ملی ** این فرم (درخواست) در تاریخ ................... تحویل سرپرست هیات ممیزی گردید. امضاء سرپرست هیات ممیزی تاریخ ...................

45. بسمه تعالي • وزارت جهادکشاورزی • سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری • اداره کل منابع‌طبيعي استان …… • فرم شماره 2 ممیزی مرتع تاریخ • تعیین نماینده مرتعداران • اینجانبان مرتعداران مرتع .............................................. قشلاقی  میانبند  ییلاقی  متقاضیان پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) بدینوسیله با رضایت و آگاهی و اختیار کامل • آقای : 1- 3- • 2- 4- • را بعنوان معتمدین و نمایندگان خود در مرتع فوق الذکر، انتخاب و جهت همکاری با هیات ممیزی مراتع به منظور اعلام نظر در خصوص فرم درخواست صدور پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) متقاضیان و تعیین(مرتعداران) ذیحق و ذیصلاح، تکمیل شناسنامه مرتع، نقشه و حدود مرتع و سایر موارد در ارتباط با شناسائی مرتعداران معرفی و اقدامات و اظهارنظر افراد فوق مورد قبول و تائید اینجانبان می باشند. • نام و نام خانوادگی، امضاء و اثر انگشت • 1. - • 2- • 3- • 4- • 5- • 6- • 7- • 8- • 9- • 10- • نام و نام خانوادگی، امضاء اعضای هیات ممیزی مراتع شهرستان .............................. • رئیس هیات ممیزی • عضو هیات ممیزی • عضو هیات ممیزی • * توضیح- در صورتیکه تنظیم لیست جداگانه ضرورت داشته باشد، ضمیمه همین برگه خواهد شد.

46. بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 3 ممیزی مرتع تاریخ استعلام و تحقیقات محلی: بدینوسیله از مرتعداران و دامداران صاحب پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام)، مطلعین مرتع .......................... که همجوار مرتع ................................... می باشند استعلام می گردد با درنظر گرفتن خداوند متعال ذیلاً اعلام نمائید اسامی مرتعداران و دامداران ذیحق و ذیصلاح و با سابقه مرتع ............... چه کسانی هستند و سوابق دامداری آنان چگونه بوده و همچنین تاریخ و مدت بهره‌برداری از مرتع مذکور طبق عرف، چه زمانی است. ضمناً اگر اطلاعی از حدود و ثغور عرفی مرتع دارید آن را نیز بیان نمائید. نام و نام خانوادگی، امضاء اعضای هیات ممیزی مراتع شهرستان ................ 1- رئیس هیات ممیزی 2- عضو هیات ممیزی 3- عضو هیات ممیزی اینجانبان امضاءکنندگان ذیل مرتعداران و دامداران مرتع ................................ که همجوار مرتع می باشیم با درنظر گرفتن خداوند متعال اعلام می داریم که در مرتع .................................... افراد ذیل 1- 2- 3- 4- 5- 6- 7- 8- دارای سابقه دامداری بوده و مدت .............. سال است که احشام آنان در این مرتع از تاریخ ....................... به مدت ...................... ماه استفاده و تعلیف می نمایند ضمناً حدود و ثغور مرتع فوق بشرح ذیل است: شمال جنوب شرق غرب ضمناً اینجانبان با امضاء و اثرانگشت، اظهارات خود را گواهی و در قبال صحت و سقم آن ضامن بوده و در صورتیکه خلاف آن ثابت شود مسئول و پاسخگو خواهیم بود. 1- 2- 3- 4- 5- * درصورتیکه تنظیم لیست سیاهه جداگانه ضرورت داشته باشد، ضمیمه همین برگه خواهد شد..

47. بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 4 ممیزی مرتع تاریخ فرم تعیین محدوده مرتع ......................................... مشخصات مرتع: شمال: جنوب: شرق: غرب: دارای نقشه* ......................................... قشلاقی  میانبند  ییلاقی  کروکی ......................................... ** پلاک ............................ بخش ............................ شهرستان ............................ استان ............................ تصویر نقشه محدوده مرتع با استفاده از نقشه 1:50000 یا 25000 به شماره ............................ ممهور به مهر اداره کل استان در ضمیمه همین فرم پیوست می‌باشد. نام و نام خانوادگی، امضاء و اثرانگشت مرتعداران مراتع همجوار مرتع ............................ 1- ............................ از مرتع ............................ 2- ............................ از مرتع ............................ 3- ............................ از مرتع ............................ 4- ............................ از مرتع ............................ نام و نام خانوادگی و امضاء اعضاء هیات ممیزی مراتع شهرستان ............................ نماینده مرتعداران مرتع نام و نام خانوادگی، اثرانگشت و امضاء 1- رئیس هیات ممیزی 1- 2- عضو هیات ممیزی 2- 3- عضو هیات ممیزی 3- * نام برگ نقشه، شماره و مقیاس اشاره گردد. ** اگر محدوده مرتع شامل چند پلاک و یا قسمتی از یک پلاک باشد، توضیح داده شود. تذکر: در صورت نیاز برای هر یک از جهات حدود فرم جداگانه تنظیم گردد.

48. بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 5 ممیزی مرتع تاریخ تعیین نماینده وراث مرتعدار متوفی صاحب پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) طبق بند 48 دستورالعمل ضوابط و شرایط بهره‌برداری صحیح از مراتع اینجانبان: 1- ......................................... 2- ......................................... 3- ......................................... 4- ......................................... 5- ......................................... 6- ......................................... 7- ......................................... 8- ......................................... وراث قانونی مرحوم ........................................ مرتعدار صاحب پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) مرتع ..................................... قشلاقی  میانبند  ییلاقی  بدینوسیله * آقای / خانم ......................................... را بعنوان نماینده وراث جهت دریافت پروانه مرتعداری پروانه چرای دام موقت به هیات ممیزی مراتع معرفی می نمائیم. نام و نام خانوادگی و اثرانگشت وراث متوفی 1- 5- 2- 6- 3- 7- 4- 8- مراتب فوق را گواهی و تائید می نمائیم. مهر و امضاء و اثرانگشت شورای اسلامی، معتمدین و نمایندگان مرتعداران: 1- 2- 3- 4- نام ونام خانوادگی و امضاء اعضاء هیات ممیزی مراتع شهرستان ................................. رئیس هیات ممیزی عضو هیات ممیزی عضو هیات ممیزی توضیح: مدارک پیوستی : 1- فتوکپی شناسنامه متوفی از تمامی صفحات 2- یکبرگ حصر وراثت (در صورت امکان) 3- فتوکپی شناسنامه نماینده وراث * این فرم زمانی توسط هیات ممیزی امضاء و تائید می گردد که تمامی وراث قانونی در مرتع(منطقه) حاضر و فرم مربوطه در حضور هیات توسط آنان(تمامی وراث) تکمیل و امضاء می گردد. - صدور و تحویل پروانه مرتعداری(پروانه چرای دام) قطعی به نماینده وراث منوط به ارائه وکالت نامه رسمی می‌باشد. - نماینده وراث بایستی از بین یکی از آنان انتخاب گردد. - در صورت عدم تنظیم فرم هیات ممیزی در صورت ذیحق بودن متوفی سهم وی را در کارت شناسنامه مرتع بعنوان«یکی از وراث مرحوم …» معین می نماید.

49. بسمه تعالي وزارت جهادکشاورزی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اداره کل منابع‌طبيعي استان …… فرم شماره 6 ممیزی مرتع تاریخ: «صورتجلسه و نظریه نهایی هیات ممیزی مراتع» در اجرای حکم ماموریت شماره .................... مورخ ................. اداره منابع‌طبيعي شهرستان............................ و بنابه آگهی شماره .................. مورخ .................... اداره کل منابع‌طبيعي استان و با توجه به ابلاغ های صادره، هیات ممیزی در مورخه ............................ به مرتع ......................................... (قشلاقی میانبند  ییلاقی ) وارد، پس از استماع سخنان متقاضیان حاضر و بازدید از محدوده مرتع و تعیین ظرفیت مرتع و جمع آوری فرم های درخواست صدور پروانه و مذاکره و تبادل نظر با شورای اسلامی، معتمدین و متقاضیان و دریافت مدارک و مستندات قابل قبول و جمع آوری اطلاعات، انجام تحقیقات محلی و مطالعه سوابق و مدارک موجود در پرونده های اداره کل و اداره شهرستان، هیات ممیزی به اتفاق آراء افراد مندرج در شناسنامه مرتع به تعداد ............... نفر را با توجه به دلایل مشروحه زیر بعنوان دامداران ذیصلاح و ذیحق تشخیص و آنان را محق بهره‌برداری از مرتع ................................... می دانیم. 1- 2- 3- همچنین برابر تحقیقات انجام شده افراد مشروحه ذیل محق بهره‌برداری از مرتع مذکور نمی دانیم. نام و نام خانوادگینام پدردلایل عدم ذیحق بودن 1- 2- 3- 4- 5- امضاء نماینده دامداران - معتمدین محلینام ونام خانوادگی و امضاء اعضای هیات ممیزی مراتع شهرستان.................... 1- 1- سرپرست هیات ممیزی 2- 2- عضو هیات ممیزی 3- 3- عضو هیات ممیزی