1. تنگی نفس Dyspneaتعریف: آگاهی نامطلوب از تنفس را گویند که تجربه های شخصی از احساسهای متمایز کیفی در آن دخالت دارد

2. مقدمه: پمپ تهویه که شامل CW ( عضلات تهویه ای – استخوان و اعصاب محیطی است)، پلور و راه های هوایی است. کار سیستم تنفسی که همانا تبادل گاز و تبادل اسید و باز است، بر حسب نیاز فرد را تامین می کند. مرکز تنفس در brainstem ضمن دریافت پیام های حسی از گیرنده های مختلف در پمپ تهویه فرمان حرکتی را به عضلات تنفسی ابلاغ می دارد. ناهماهنگی بین دریافت پیام و اجرای فرمان حرکتی عامل تنگی نفس است. بین sensation تنگی نفس و perception آن که توسط cortex صورت می گیرد گاهی اختلال حاصل می شود و عوامل عاطفی می توانند perception تنگی نفس را کاهش دهند.

3. اهمیت دیسپنه: -I تشخیصی: MI، PTE، ARDS، انوریسم آئورت-II پیش آگهی درCOPD و کانسر-III درمانی: در بیماران قلبی و کانسرIV- morbidity از شدت کم تا بیحرکتی مطلق

4. مشکلات:1- بین شدت تنگی نفس و اختلال در عملکرد ریه رابطه ای خطی وجود ندارد. افراد خود دار، افراد خودنما.2- برخی عوامل ارزیابی تنگی نفس را مشکل می سازند، مانند: چاقی، بی حرکتی، دود سیگار، FX اندام تحتانی، قدرت طلبی، ارتروزتنگی نفس یک سیمپتوم است در حالیکه تاکی پنه یک sign است.3- گاهی مکانیسم های مختلف در ایجاد تنگی نفس نقش دارند.

5. بیان تنگی نفس:با واژه های مختلف بیان می شود:- تشنگی هوا - chest tightness- سختی در ورود هوا- اشکال در خروج هوا - سنگینی تنفس - تنفس سطحی

6. سه جزء اصلی در dyspnea دخالت دارند:1- بخش ارسال پیام های عصبی از گیرنده ها: afferent signals پیام های آوران2- بخش صدور فرمان حرکتی به عضلات تنفسی : efferent signals پیام های وابران3- مرکز پردازش فرایند اطلاعات در brainstem و cortex

7. پیام های آوران (afferent signals)این پیام های عصبی از گیرنده های حسی منشا می گیرند و به مرکزمی رسند تا perception صورت گیرد. Perception واکنش فرد نسبت به sensation است گیرنده ها:I -chemoreceptors-a محیطی: carotid bodies، قوس آئورتPaO2 ، PaCo2 ، PH -b مرکزی در medulla نسبت به PCo2 و PH

8. II- mechanoreceptorsUAW receptors-a : trigeminal: در صورت و UAW-b گیرنده ای ریه از عصب واگ منشا می گیرند. 1- Stretch receptors(SARs) در lamina propria قرار دارند. 2- Irritant receptors در بین سلولهای اپی تلیال قرار دارند. 3- C-Fiber receptors در فضای بینابینی در نزدیکی مویرگهای آلوئولی (pulmonary) و شریان برونشی (bronchial) قرار دارند.-c CW receptors : گیرنده در عضلات تنفسی

9. راه انتقال پیام های حسی:- عصب واگ گیرنده های ریه را به مرکز می برد.- عصب زوج 9 پیام های اجسام کاروتید را منتقل می کند.- عصب trigeminal پیام های صورت را ارسال می کند.- عصب فرنیک: اطلاعات دیافراگم را با خود دارد.بنظر میرسد پیام های عصبی ابتدا به brainstem می رسد و سپس به cortex تا عمل perception انجام می شود. (بخش insula).صدور فرمان از cortex حرکتی و brainstem صادر می شود تا به عضلات تنفسی برسد ولی همزمان به cortex حسی نیز ابلاغ می شود.

10. تبادل اطلاعات بین دو قسمت cortex را corollary discharge گویند.عدم هماهنگی بین فرمان حرکتی به عضلات تنفسی و پیام های حسی واصله عامل تنگی نفس است. ( ناهماهنگی بین پیام های آوران و وابران)- قسمت خلفی cortex مربوط به بعد روحی ( affective) تنگی نفس است.- آسیب در کورتکس insula در طرف راست -----> perception تنگی نفس- در آسم خفیف یا متوسط نیز perception تنگی نفس کمتر است.- orthopnea: PH, COPD, LVF ، بیماری پلی سیستیک کبد، panic disorder, sleep apnea- plathpnea = orthodeoxia