24.01.2008

1. Utkantstrategi i ei sentraliseringstid Rapport frå arbeidsgruppa ’Tenketanken til Nils R.’ 24.01.2008

2. Sats på TALENTA! Sats på TOLERANSE! Sats på TEKNOLOGI! 24.01.2008

3. Sats på TALENTA! Gründersenter Arbeidsgruppa utfordrar fylkeskommunen som hovudansvarleg for å greie ut og ta initiativ til gründersenteret som: • har totalkompetansen om korleis ein kan få realisert spanande og nyskapande prosjekt • har oversikta som skal til for å kjenne saksgangen for dei som søkjer stønad til ulike prosjekt • kan rettleie i høve kvar vedkomande bør vende seg, og ordninga krev eit tett samarbeid med kommunane, Innovasjon Noreg, Fylkesmannen, Kunnskapsparken Sogn og Fjordane, inkubatorordningane, næringshagar, NHO/Ungt Entreprenørskap • drifta av senteret vil vere eit fylkeskommunalt ansvar og at eit ev. driftsansvar for ulike portalar som Framtidsfylket, entreprenørskapsportalen eller andre slike informasjons- og formidlingsportalar kan leggjast til senteret 24.01.2008

4. Sats på TALENTA! Internasjonal tilflytting Kommunane blir utfordra til å gjennomføre eit prosjekt der målet er at Sogn og Fjordane blir fylket: • som tek i mot heile familien • som har ein mangfaldig arbeidsmarknad og som tilbyr eit godt arbeidsmiljø • der kommunane og lokalsamfunn legg til rette for den enkelte i samarbeid med bedrifta eller arbeidsplassen • med ei satsing på språkopplæring der tilflyttarar (arbeidstakarar) slepp å betale sjølve for denne • der føremålet er å få internasjonal arbeidskraft til å bli, ved å leggje til rette på ein måte som gjer at ein motverkar flyttetrenden frå distrikta til meir sentrale strok • som stiller krav til alle arbeidsgjevarar om å gjere seg nytte av fagkompetansen som internasjonale tilflyttarar har, og som har ansvarlege arbeidsgjevarar som ivaretek dei tilsette • som har dei mest inkluderande lokalsamfunna for internasjonale tilflyttarar 24.01.2008

5. Sats på TALENTA! Senterutvikling Arbeidsgruppa utfordrar kommune-, fylkes- og stortingspolitikarar til å samordne seg tverrpolitisk for særleg å satse på: • ein felles strategi for å utvikle regionsentra i fylket m.a. ved å arbeide for nye statlege arbeidsplassar (legge til rette for arbeidsplassar innanfor eit breitt sett av utdanningsgrupper) • å skape eit behov for fleire servicetenester (økonomi/rekneskap, juridisk rådgjeving, organisasjonsutvikling m.m.) • kommune- og fylkespolitikarar må starte ein prosess for å einast om ei arbeidsdeling mellom sentra slik at vi internt i fylket unngår store lokaliserings- og interessekonfliktar 24.01.2008

6. Sats på TALENTA! Bygdeutvikling Arbeidsgruppa utfordrar dei sentrale aktørane bak bygdeutviklingsprogrammet med Fylkesmannen som leiar til å ta initiativ til: • å utvide bygdeutviklingsprogrammet • ei målsetjing om at fleire bygder blir med på satsinga for å utvikle livskraftige lokalsamfunn • ei lokal mobilisering og samarbeid mellom private personar, utviklingslag, kommunane og fylket • at satsinga på småskala- og opplevingsnæringar held fram 24.01.2008

7. Sats på TALENTA! Bustadpolitikk (pilotprosjekt) Arbeidsgruppa utfordrar fylkeskommunen til å ta initiativ til: • eit pilotprosjekt med ei målsetjing om at Sogn og Fjordane blir langt betre enn i dag til å legge til rette for rimelege og attraktive bustader for tilflyttarar • at det lokale arbeids- og næringslivet går i lag med fylkeskommunen og kommunane om å etablere ei strategisk satsing på bustadutleige • at dei som faktisk vil prøve seg både i sentra og på bygda i fylket får høve til det utan å måtte ta belastninga med å kjøpe bustad eller å pendle langt frå regionsentra (som ofte har ein breiare bustad-/utleigemarknad) • at ein prøver ut modellar med eit mottaksapparat som tilbyr full pakke; bustad, barnehage og inkludering i sosiale aktivitetar • at styresmaktene i større grad enn i dag opnar for at fleire gardar og bustader vert lagt ut for fritt sal • at odelsretten vert problematisert, og at det vert greidd ut kva som er konsekvensane av ei fjerning av Odelslova • at styremaktene gjev større opning for heilårsbusetnad i 100-metersbeltet (strandsona) og at det vert gjeve løyve til frådeling av særleg store og fine tomter • ei skjerping/strengare handheving av buplikta 24.01.2008

8. Sats på TOLERANSE! Omdømeprosjektet Arbeidsgruppa utfordrar fylkeskommunen til å ta initiativ til: • eit omdømeprosjekt over to år der føremålet er å finne fram til kunnskap og haldningar til fylket, lokalsamfunna og livet i distrikta – både sett innan- og utanfrå • at eit hovudfokus i prosjektet bør setjast på eigenart og særpreg kombinert med modernitet • at prosjektet profilerer fylket som heile og driv eit aktivt marknadsføringsarbeid • nettportalen Framtidsfylket.no eller ein liknande nettstad kan nyttast for at kommunane skal få synleggjort sosiale arenaer og lokale tilbod 24.01.2008

9. Sats på TOLERANSE! International Festival of Regional and Rural Development Arbeidsgruppa utfordrar fylkeskommunen til å ta initiativ til: • at Sogn og Fjordane årleg er vertskap for ei mønstring med konferansar, seminar og debattar om internasjonal region- og bygdeutvikling • at føremålet med festivalen er å få fram ’best practice’ både nasjonalt og internasjonalt: • kven har faktisk lukkast i lokal og regional utvikling, og korleis har dei gjort det? • kva kan, ikkje berre Sogn og Fjordane, men alle regionar i landet med sine ulike særpreg og utfordringar, lære av regionar og lokalsamfunn elles i Europa? • eit arrangement som har ei viss breidde i målgruppa, og der musikk, litteratur og andre kulturinnslag gjer dette til ei mønstring for mange som er opptekne av samfunnsutviklinga i fylket • at festivalen kan arrangerast ulike stader i fylket, men det bør vere ein fast arrangørorganisasjon som planlegg og koordinerer arbeidet 24.01.2008

10. Sats på TOLERANSE! Heilårsopne møtestadar – ut av sofaen! Arbeidsgruppa utfordrar kommunane og frivillige organisasjonar lokalt til å gå saman for: • å etablere opne og inkluderande fritidstilbod som inviterer nytilflytta inn i lokalmiljøet • at idrettstilbod, kulturtilbod og andre aktivitetstilbod vert marknadsførte som noko tilflyttarane er velkomne til å ta del i med ein gong dei kjem • unngå at det berre er arbeidsplassen som knyter sosiale relasjonar mellom tilflyttarar og lokalsamfunnet • generelt gjere kommunen eller lokalsamfunnet inkluderande og tilgjengeleg ved at ein marknadsfører kommunane/lokalsamfunna, og tilboda som faktisk er der ved hjelp av ein eigen nettportal (felles inngang til kommunane i fylket, ev. Framtidsfylket.no) Arbeidsgruppa oppmodar innbyggarar i alle aldrar: • til å kome seg ut av sofaen, og til å nytte dei uformelle og formelle sosiale møtestadane vi har i sentra og særleg på bygdene – fordi dette betyr mykje for samhald, inkludering og integrering! 24.01.2008

11. Sats på TEKNOLOGI! Energifylket • Arbeidsgruppa meiner Sogn og Fjordane bør vere tidleg ute og etablere eit grunnlag for å ta del i den nødvendige satsinga som må gjerast for å kvalifisere arbeidskraft innanfor alternativ og fornybar energi. Dette har to grunnar: • For det fyrste er det naturlegvis viktig å kome i gang no med ei meir heilskapleg satsing på fornybar og alternativ energi grunna miljøutfordringane. • For det andre er det viktig å vere tidleg ute og sikre at fylket får ta del i oppbygginga av nye og spanande fagmiljø. Her vil vere behov for mange tilsette i næringar som krev høg kompetanse. Ein føresetnad for ein slik vekst er at det vert satsa på utdanningar retta mot miljøvenleg energiteknologi. Mål: • Oppbygging av nasjonal kompetanse • Reelle miljøvinstar ved at lokalt næringsliv faktisk set seg i førarsetet i høve fornybare energikjelder • Sikre høgkompetansearbeidsplassar i fylket, og såleis også stimulere til tilflytting, satsing og folketalsauke • Vi får høve til å profilere Sogn og Fjordane som ‘energifylket’! 24.01.2008

12. Sats på TEKNOLOGI! Fiberfylket • Informasjonssamfunnet stiller oss overfor nye utfordringar, og gruppa er oppteken av at tilgangen til infrastruktur er viktig. I IKT-samanheng er infrastruktur gjerne nettverk i seg sjølv (fiber/breiband, Internett-tilgang), men også ressursar som er tilgjengelege gjennom eit fysisk nettverk • Eit moderne Sogn og Fjordane må ha eit utbygd nettverk/infrastruktur som gjer at vi kan leve i distriktet og arbeide ‘fleksibelt’. Nettopp i vårt fylke er tilgangen til Internett og heimekontorløysingar særleg viktig: pendling berre nokre dagar i veka, jobbe i sentral organisasjon frå lokal ’satellitt’ m.m. Arbeidsgruppa meiner Fornyingsdepartementet må: • løyve tilstrekkelege midlar til at det kjem på plass ein naudsynt innsats for å få dekkinga opp også i utkantane og i distrikta der ein i dag hamnar i skuggen • sikre kopar- eller fibertilgang til alle husstandar i Sogn og Fjordane innan 2010 24.01.2008

13. Sats på TEKNOLOGI! Kommunikasjons- og samferdslefylket • Fly som ikkje landar og vegar som er stengde på grunn av ras og rasfare er ikkje god marknadsføring for Sogn og Fjordane. Kva er det som gjenstår av kritiske flaskehalsar når det gjeld kommunikasjon og samferdsle (infrastruktur), og korleis vert det arbeidd med dette? Kva er det av kommunikasjonar som på lengre sikt bør prioriterast for at vi skal greie å samarbeide på ein effektiv måte mellom kommunar og regionar? • For det fyrste meiner arbeidsgruppa at dette har samanheng med korleis fylket sett under eitt blir framstilt for omverda. • For det andre har dette sjølvsagt mange praktiske sider ved seg. Kommunane langs kysten har eit stort fokus på temaet kommunikasjon, samferdsle og vegsamband som grunnlag for eit tettare samarbeid. • For det tredje er det også eit spørsmål om rasproblematikk og tryggleik. 24.01.2008