SINDIRIM SISTEMI

1. SINDIRIM SISTEMI

2. B�t�n canlilar hayatlarini devam ettirebilmek i�in besinlere ihtiya� duyarlar. Besinler ;organizmanin yapisinda ,b�y�me ve gelismesinde ayni zamanda yasamsal faaliyetler i�in gerekli enerji ihtiyacinin karsilanmasinda kullanilir. Besinlerin v�cuda alinmasina beslenme denir. Organik besinin elde edilme yolu canlidan canliya farklilik g�sterir. Canlilar organik besini elde etme sekline g�re: Ototrof beslenme Heterotrof beslenme Hem ototrof hem de heterotrof beslenme SINDIRIME GIRIS

3. Ototrof beslenme:Bazi canlilar disaridan aldiklari su,karbondioksit ve inorganik tuzlardan kendileri i�in gerekli olan organik besini sentezler.Bu �esit beslenmeye ototrof beslenme denir.Bazi bakteriler,algler ve bitkiler ototrof beslenme g�sterir. Heterotrof beslenme:Canlilarin ihtiya� duydugu organik besini baska canlilardan temin etme y�ntemine heterotrof denir. Hem ototrof hem de heterotrof beslenme:Bazi canlilar,bazi besinlerini fotosentez yoluyla kendisi �retirken bazilarini disaridan hazir alir.Bu tip beslenmeye de hem ototrof hem de heterotrof beslenme denir.Bu canlilara �glena ve b�cek�il bitkiler �rnektir.

5. Canlilarin b�y�k kismi beslenme y�n�nden �evrelerine bagimlidir ve �evreden aldiklari besinleri kullanabilecekleri enerji formuna d�n�st�r�rler. Canlilar elde ettikleri organik besinleri degisik ama�lar i�in kullanabilir. Bunlar su sekilde �zetlenebilir: Beslenmeyle alinan besinler ,h�cresel solunumla yikilarak ATP sentezlenir.H�cresel solunumla sentezlenen ATP�de ,v�cudun enerji gerektiren(aktif tasima,protein sentezi,yag sentezi,DNA sentezi gibi)olaylarinda t�ketilir.Eriskin bir insanin dokularinda meydan gelen enerjinin %50�si karbonhidratlardan,%35-40�i yaglardan ,%10-15�i de aminoasitlerin oksidasyonundan(oksijenli solunum)saglanmaktadir.

6. Beslenme yoluyla alinan besinler,b�y�me,gelisme,farklilasma gibi olaylarda organik hammadde olarak kullanilir. Beslenme yoluyla alinan besinler ,canlilarin yipranan kisimlarinin onarilmasinda (rejenarasyon)kullanilir. Beslenme yoluyla alinan besinler ,canlilarin kendilerinin sentezleyemedigi,dolayisiyla disaridan almak zorunda oldugu organiklerin karsilanmasinda kullanilir.�r:hayvanlar bazi aminoasit ve yag asitlerini kendileri sentezleyemez,disaridan hazir alir.Hayvanlarin kendilerinin �eretemeyip disaridan almak zorunda oldugu aminoasitlere temel aminoasit,yag asitlerine temel yag asitleri denir.

7. Temel aminoasitlerin bir ya da daha fazlasini i�ermeyen bir beslenmede,protein yetersizligine bagli pek �ok hastalik ortaya �ikar.Temel aminoasitlerin en g�venilir kaynaklari hayvansal �r�nlerdir.Hayvansal �r�nlerdeki proteinler tam olup,T�m aminoasitleri gereken oranda i�eriyor kabul edilir.�ogu bitki proteini eksik olup bir yada daha �ok temel aminoasiti i�ermez.�r:Misir lizin aa.�i i�ermez. Ayrica h�credeki katabolik ve anabolik reaksiyonlarda pek �ok koenzim ve mineral maddelere de gereksinim duyulmaktadir. Koenzimler vitaminler halinde besinlerle v�cuda alinirlar ve v�cut h�crelerinde koenzimlere d�n�st�r�l�rler.Yine h�credeki t�m metabolik reaksiyonlar bir ��z�c� ortam i�inde meydana gelmekte ,su da h�crede iyi bir ��z�c� olarak g�rev yapmaktadir.

8. Besin maddeleri h�crelerin hemen alip kullanabilecekleri formda degildir.Eger �yle olsaydi su anda sindirim sistemi adi verilen bu konuyu tartismazdik. Besin maddeleri dedigimiz karbonhidratlar ,yaglar ve proteinler binlerce halkanin birlesmesiyle meydana gelen uzun zincir seklinde b�y�k molek�llerdir. Bu b�y�k molek�ller dogrudan kan dolasimi ilre h�crelere tasinamazlar ve h�creler tarafindan alinamazlar.Bunun i�in b�y�k zincirlerin karbonhidratlarda tek halkasi olan glikoza kadar ;yaglarda yag asidi ve gliserole kadar;proteinlerde ise aminoasitlere kadar par�alanmasi gerekir. Iste zincir seklindeki besin maddelerinin kendilerini meydana getiren tek halkaya kadar par�alanmalari olayina sindirim(hidroliz);canlida bunu saglayan sisteme de sindirim sistemi denir.

9. Canlilarin kompleks organik besinleri sindirdikten sonra kullanmalari iki sekilde a�iklanabilir. Besinlerin h�cre zarindan kolayca ge�melerini saglamak.Bununla h�creler arasi ve h�cre i�i besin trafigi kolaylastirilmis olur. Kendi genetik yapilarina uymayan protein gibi maddeleri kimyasal degisiklige ugratmak.Bununla da baska canliya ait ve antijenik etki yapma olasiligi olan besinlere karsi alerjik reaksiyonlarin �n�ne ge�ilir.

10. Canlilarin ortak �zelliklerinden biri olan sindirim ,bir katabolik olay olup ger�eklesmesi ATP gerektirmez.Bu nedenle hem h�cre i�inde hemde h�cre disinda ger�eklesebilir. Unutulmamalidir ki her katabolik olay sindirim degildir.�r:organik besin monomerlerinin yikilarak yapisindaki enerjinin a�iga �ikarilmasi olayi olan h�cresel solunum da bir katabolik olaydir.Yani hem sindirim hem de solunum olayi birer yikim tepkimesi olamsina karsin solunumla ATP olusurken sindirimle ATP olusmaz.Yani polimer bir maddenin monomerlerine yikilmasina sindirim:bir monomerin kendisinden �ok daha k��k maddelere yikilmasina da solunum denir.

11. Sindirim islemi kimyasal bir olaydir.Bu olayda b�y�k ve kompleks molek�ll� besinler enzimlerin kataliz�rl�g�nde su katilarak par�alanir.Sindirim olayinda g�rev alan enzimlere lizin enzimleri ya da hidrolazlar denir. Protein ,yag ve polisakkaritlerin her biri kompleks besinler olup onlari par�alayan �zel bir enzim vardir.(enzim substrat iliskisi �zeldir.) V�cuda alinan su,vitamin ve madensel tuz gibi maddeler basit yapilar olup sindirilemez.Bu maddeler hi�bir degisiklige ugramadan dogrudan emilerek kan yoluyla h�crelere ge�er.Sindirimde;enzimlerin g�rev almasi,besinlerin mekanik olarak par�alanip y�zeylerinin genisletilmesi,besinlerin belli sicaklikta olmasi sindirimin hizini artiran fakt�rlerdir.

12. Protein ,yag ve karbonhidrat gibi b�y�k molek�ll� organik besinlerin h�creler tarafindan alinip kullanilabilmesi i�in yapi taslarina kadar par�alanmasi gerekir.Si V�CUTTA BESINLERIN SINDIRIMI

13. Sindirim:Karbonhidrat,yag,protein gibi b�y�k molek�ll� besin maddelerinin kendilerini olusturan yapi taslarina par�alanarak h�cre zarindan ge�ebilecek hale gelmesidir.Bu olay mekanik ve kimyasal olarak iki sekilde ger�eklesir. Mekanik sindirim:Besinlerin fiziksel olarak k��k par�alara ayrilmasidir.K��k par�alarin olusumunda �igneyerek ezme ve mide hareketleri etkilidir.karacigerden salgilanan safra sivisinin yaglari k��k yag damlaciklarina ayirmasi da mekanik sindirimdir.Mekanik sindirimde enzimler kullanilamaz.

15. Kimyasal sindirim:B�y�k molek�ll� besinlerin hidrolizle yapi taslarina ayrismasidir.Hidroliz i�in su ve enzimler gereklidir.Sonu�ta karbonhidratlar monosakkaritlere ,yaglar gliserol ve yag asitlerine ,proteinler de aminoaasitlere par�alanir. Kimyasal sindirim,ger�eklestigi yere g�re h�cre i�i ve h�cre disi sindirim olarak ikiye ayrilir. H�cre i�i sindirim:Amip,�glena gibi bazi bir h�creli canlilarda ,s�ngerlerde ve s�lenterlerde ve ayrica akyuvarlarda g�r�len sindirim bi�imidir.Bu sindirimde besinler,h�cre zari tarafindan koful olusturularak endositozla h�creye alinir.Koful lizozomla birlesir.Lizozomdaki enzimler ,besinleri yapi taslarina kadar par�alar.Sindirim sonucu olusan glikoz,aminoasit ve yag asidi gibi besin yapi taslari koful zarindan h�cre sitoplazmasina ge�er ve burada kullanilir.Bu asamadan sonra koful i�inde bulunan atiklar ekzositozla h�cre zarindan disari atilir.

18. Tek h�crelilerde �zellesmis bir sindirim sistemi yoktur.tek h�creli canlilarin bazilarinda h�cre i�i,bazilarinda h�cre disi sindirim g�r�l�r.Amip ve paramesyum gibi tek h�crelilerde besinler endositozla besin kofulu seklinde h�cre i�ine alindiktan sonra lizozom enzimleriyle sindirilir.(h�cre i�i sindirim) B.DEGISIK canlilarda SINDIRIM sISTEMLERI

20. Saprofit olan bakteri ve mantar gibi tek h�crelilerde h�creden disariya �zel enzimler salgilanarak ortamdaki besinler par�alanir.(h�cre disi sindirim).Par�alanan besinler �esitli yollarla (dif�zyon ve aktif tasima gibi)h�cre i�ine alinir. Bitkiler ,klorofilli fotosentetik canlilardir.Bunlar �evrelerinden aldiklari inorganik maddelerden fotosentez olayi ile organik madde �retir.Bu sekilde �rettikleri organik besinleri h�crelerinde �z�mleme ve yadimlama olaylarinda kullanirlar. Bitki h�crelerinde ger�eklesen yadimlama olaylarindan birisi de h�cre i�i sindirimidir.Bir baska deyisle bitkiler gerektiginde h�crelerinde �z�mledikleri molek�lleri h�cre i�i sindirim (hidroliz) ile monomerlerine par�alar.Yani bitkilerde besini disaridan alip faydalanma ama�li sindirim olmamasina karsin depo besinleri kullanma ama�li h�cre i�i sindirimi vardir.Depo besini kullanma ama�li sindirim d�s�n�ld�g�nde h�cre i�i sindirim olayinin t�m canlilarda ortak bir �zellik oldugu g�r�lmektedir.

21. B�cek�il bitkiler hem ototrof hem heterotrof yasam �zelligi g�sterir.Azot bakimindan fakir topraklarda yasadiklarindan azotlu maddeleri b�ceklerden karsilar.H�cre disina salgiladiklari enzimlerle ,yakaladiklari b�ceklerin proteinlerini sindirerek ,olusan aminoasitleri h�creleri i�ine alirlar.B�cek�il bitkilerin bu sekilde yaptigi sindirim ,h�cre disi sindirimdir.B�cek�il bitkilerin en bilinenleri;Drosera,Nephentes ve Dionea�dir.Yine bu bitkilerde de diger canlilarda oldugu gibi h�cre i�i sindirimi g�r�l�r. Omurgasiz hayvanlardan s�ngerlerde �zellesmis bir sindirim sistemi bulunmayip yalnizca h�cre i�i sindirimi g�r�l�r.besin maddeleri endositozla h�cre i�ine alindiktan sonra burada sindirilir.

23. S�lenterler ve Planarya gibi yassi solucanlar da sindirim sistemi agiz ve an�s g�revi yapan tek a�ikliga sahiptir. S�lenterlerden olan hidrada besinin alindigi sindirim a�ikligi,bu a�ikligin etrafinda da besinlerin yakalanmasini saglayan tentak�l adi verilen uzantilar bulunur.bu uzantilarin �zerinde knidosit adi verilen yakici h�creler vardir. Hidra,suda yasayan �ok k��k hayvanlarla beslenir.Avini �nce yakici h�crelerle fel� eder.Tentak�llerle yakaladigi besinleri sindirim a�ikligindan sindirim bosluguna (gastrovask�ler bosluk)ge�irir.Sindirim bosluguna bakan h�creler sindirim enzimlerini salgilayarak alinan besinleri h�cre disinda kismen sindirir. Bu besinler buradaki h�creler tarafindan fagositozla alinarak yapi birimlerine kadar par�alanir.Hidrada h�cre disinda baslayan sindirim ,daha sonra h�cre i�i sindirimle tamamlanir.

25. Sindirim sonucunda olusan atik maddeler ise yine besinlerin alindigi sindirim a�ikligindan disari atilir.

26. Yuvarlak solucanlar ve daha gelismis yapiya sahip diger omurgasizlarda ise agiz ve an�s g�revi yapan iki a�iklik vardir. S�lenterlerden daha gelismis bir�ok omurgasiz ve omurgalilarin t�m�nde sindirim sistemi agiz ve an�s olmak �zere iki a�ikliga sahiptir.Halkali solucanlardan toprak solucani buna �rnektir.Bu canlida sindirim sistemi agiz,yutak,yemek borusu,kursak,taslik,bagirsak ve an�sten olusur. Besin agizdan alinir.yutak ve yemek borusunu ge�erek kursaga gelir.Kursak depo vazifesi g�r�r.Kursaktan tasliga ge�en besinler burada bulunan k��k taslarla �g�t�lerek mekanik sindirime ugrar.�g�t�lm�s besinler bagirsaga gelir;bagirsakta enzimler yardimiyla kimyasal sindirime ugrayarak emilir.Sindirilmeyen atiklar ise an�s yoluyla v�cut disina atilir.

29. B�ceklerde de sindirim sistemi halkali solucanlara benzer sekilde �zellesmis b�l�mlerden meydana gelir. �rnegin �ekirgede sindirim sistemi;�n bagirsak ,orta bagirsak ve arka bagirsak olmak �zere �� b�l�mden olusur.�n bagirsak;agiz ,yemek borusu ve kursaktan meydana gelir. Mide ve sindirim bezleri orta bagirsakta yer alir.Buradan salgilanan enzimler sindirim olayinin tamamlanmasini saglar. �ekirgede sindirilen besinlerin b�y�k bir kismi midede emilir.Sindirilmeyen besin artiklari arka bagirsagin sonlandigi an�sle v�cut disina atilir.

32. Diger omurgasiz hayvanlarin sindirim sistemleri de halkali solucanlarinkine benzer.Ancak agiz yapilari ,sindirim kanalinin uzunlugu,bu kanalin b�lmeli veya d�z olmasi hayvan t�rlerinin beslenme sekline g�re degisiklik g�sterir. �rnegin,Deniz kestanesinde Aristo feneri denilen �igneme aygiti,Salyangozda Radula denilen disli dil ,b�ceklerde delmeye ve emmeye uygun degisik agiz yapilari evrimlesmistir.T�m bu yapilarin birer adaptasyon oldugu unutulmamalidir. Dis parazitlerin bazi maddeleri par�alamaya uygun sindirim sistemleri vardir.Yani bu canlilarda v�cuda alinan besinler kismen sindirilebilir.�r:bit ,pire,kene,uyuz b�cegi birer dis parazittir.

33. I� parazitlerin sindirim sistemleri ve sindirim enzimleri gelismemistir.Bunlar sindirilerek,emilmeye hazirlanmis besinlerden yararlanir.Bu canlilar sindirilmis besinlerin bulundugu ortamlarda yasamak zorundadir.�r:Insanin ince bagirsaginda yasayan tenyalar i� parazittir ve sindirim sistemleri gelismemistir.

34. Omurgalilarda sindirim sistemi genellikle agiz,yutak,yemek borusu,mide ,ince ve kalin bagirsak gibi kisimlardan olusur. Agizda bulunan t�k�r�k bezleri ,karaciger ve pankreas gibi organlar sindirim sistemine yardimci yapilardir. Omurgalilar arasinda sindirim sistemleri genel yapi olarak birbirine benzese de agiz,�ene,dis,mide,incebagirsak gibi bazi yapilarda k��k farkliliklar vardir. Ayrica omurgalilarin �ogunda �reme,bosaltim ve sindirim sistemi kloak adi verilen ortak bir odadan sonra an�sle disari a�ilir. Memelilerde ise sindirim sisteminin son a�ikligi �reme ve bosaltim sisteminden ayri olarak disari a�ilir. OMURGALILARDA SINDIRIM SISTEMI

35. �Baliklarda sindirim agizda baslar, farinks (yutak), �zofagus (yemek borusu), mide ve bagirsaklarda��devam ederek an�ste son bulur. Asagi yukari b�t�n tatli su baliklarinda esas yapida pek b�y�k farkliliklar yoktur. Fakat beslenme tarzinin degisik olmasina g�re (herbivor ya da karnivor) �zellikle bagirsak uzunlugunda �nemli farklar g�ze �arpmaktadir. ��Agiz ve Disler:��Baliklarda agiz tipleri beslenme tarzina g�re �ok degisik sekillerde olabilmektedir. Agiz boslugu i�erisinde kasli kisimlari fazla gelismemis bir dil mevcuttur. Diger omurgalilardan farkli olarak agiz cidarinda veya agiz bosluguna a�ilan sindirim bezleri bulunmaz. Buna karsin agizda �esitli sekillerde olabilen disler yer almaktadir. Sindirim ile ilgili olan bu disler genellikle bulunduklari yere bagli olarak 3 grupta incelenebilirler. � BALIKLARDA SINDIRIM SISTEMI

36. ��eneler �zerinde bulunan disler:�Bunlar �st �enenin genellikle zayif k�kl� ve i�leri bos olan dis iskelet elementleridir. Fonksiyonlarina g�re �esitli sekillerde olabilen kesici, k�pek ve azi disleri olarak isimlendirilmektedirler. Agiz boslugunda bulunan disler:�Genellikle agiz boslugunu �evreleyen kemikler ile dil �zerinde bulunurlar. �Farinks ve �zofagus:�Bazi baliklarda �zerinde farinks dislerinin yer aldigi iki kemik yaydan ibaret �ok kisa bir yutak kismi bulunur. Yutak b�lgesinde yer alan, sayilari ve dizilis tarzlari t�rlere g�re b�y�k degisiklikler g�steren farinks dislerinin sekilleri fonksiyonlari da t�rlere g�re degisir

37. Farinksten sonra gayet kisa ve disaridan bakildiginda mideden pek ayirt edilmeyen bir �zofagus (yemek borusu) gelir. Burada, agza alinan suyun mideye girmesini �nleyici ve b�z�c� karakterde olan bir kas mevcut olup, bu kas solunum esnasinda yemek borusunu kapatmaktadir. Mide:��zofagusun devaminda pek iyi bir gelisme g�stermemis olan mide kismi bulunur. Mide genellikle iki kisimdan ibaret olup birinci kisim genellikle besinlerin sindirilmemis halde toplandigi kardiyak b�lgesi, ikinci kisim ise sayisi t�rlere g�re degisik olan ve parmaksi g�r�n�ste bulunan divertikulumlarin (plorik �ekum=k�r bagirsak) a�ildigi pilor b�lgesidir. Mide genel olarak kuvvetli kaslardan meydana gelmis olup, �zellikle Mugilidae familyasi mensuplarinda �ok kalin �eperlidir ve tipki kuslarin kati midesine benzer sekilde fonksiyon g�rmektedir.

38. . Yirtici baliklarda (�rnegin Esox lucius�da) mide �ok siddetli etki yapan sindirim enzimleri i�erdiginden b�t�n halinde yutulan baliklar kisa zamanda ve kolayca sindirilebilirler. Baliklarda karnivorluk derecesi arttik�a mide gelisimi de artar. ��Bagirsaklar:�Mideden sonra gelen ve an�se kadar devam eden en uzun sindirim cihazi bagirsaklardir. Bagirsak gelisimi baliklarin beslenme rejimleri ile ilgili olup, genellikle karnivor formlarda (Esox lucius) �ok kisa; buna karsin, otla beslenen herbivor formlarda��(Cyprinus carpio) �ok uzundur. Sindirimin son buldugu a�iklik ise, an�s olarak isimlendirilir. An�s�n sekli bazi t�rlerde (�rnegin Cyprinus carpio�da) cinsiyetleri ayirici karakter olarak kullanilabilir.

39. �rnegin, disi sazanda an�s konveks veya kabarik durumda oldugu halde, erkekte konkav yani �ukur g�r�n�stedir. Buraya kadar a�iklanan ve sindirim borusunun esasini teskil eden organlardan baska yardimci sindirim bezleri de mevcuttur. Bunlarin baslicalari karaciger ve pankreas olup, �zsularini mide ile bagirsagin birlestigi b�lgeye akitirlar. Genel olarak �ok hacimli yapiya sahip karaciger iki b�y�k loptan meydana gelmistir. Y�ksek dozda A ve >d vitaminleri i�erir. Pankreas ise, baliklarda iyi gelismemistir. Bir�oklarinda disaridan fark edilmeyecek derecede k��lm�s olup, daginik bir durum arz etmektedir.

41. Agizda az veya �ok hareketli kasli bir dil vardir. Sucul amfibilerde dil fazla �nemli degildir. Ancak yutmada �dev g�r�r. Dillerin �ogu, yapiskan bir salgi ile kapli olup ava yapismaya yarar. Discoglossidae ailesinde nispeten basit yapida yapiskan dil bulunur. Bazi karasal Urodela t�rlerinde firlatilabilen dil gelismistir. U� tarafi genislemis ve ava hizla firlatilir. Diger bir yakalama dili tipine kara kurbagalarinda rastlanir. Dil �n ucunda �eneye yapisik durumda ve hizla �ne katlanarak geri �ekilir. Bufonidae hari�, disler homojen yapidadir (homodont). Bufonidae de ise dis hi� yoktur. Yasam boyunca bir�ok kez yenilenirler. Kurbagalarda sindirim sistemi nasildir?

42. Sadece �ene kemiklerinde degil, ayrica damak kompleksini olusturan kemikler �zerinde de disler bulunabilir. Bu tip dislerin �igneme ve par�alama islevi yoktur. Sadece avi kavramaya, tutmaya yarar. Sucul formlarda t�k�r�k salgilayan basit Goblet h�creleri haricinde, agizda bez yoktur. Karasal formlarda kismen t�k�r�k, kismen de dile yapiskan salgi yapan bezler vardir. Amfibiler avlarini �ignememelerine ragmen, t�k�r�k salgisinda sindirime yardimci Pityalin enzimi bulunur. �zofagus (Oesophagus) kaide olarak kisadir. Silli epitel ile kaplidir. �ok sayida Goblet h�cresi i�erir. Bazi anur t�rlerinde pepsin salgilayan �zofagus bezleri bulunur. Mide kese veya boru seklindedir. Kisa s�rede bol besin alabilmek i�in, genisleme kabiliyetine sahiptir. Silindirik epitel h�creleri hidroklorik asit (HCl) ve pepsin �reten bezler i�erir.

43. S�R�NGENLERDE SINDIRIM SISTEMI

44. Balik ve s�r�ngenlere g�re daha gelismis sindirim sistemine sahip olan kuslarda agiz,yutak,yemek borusu,kursak,mide,taslik,incebagirsak,kalin bagirsak,k�r bagirsak,kloaktan ve an�sten olusan bir sindirim kanali vardir.

45. Kuslarda dis bulunmaz.Agiz,gaga seklini almistir.Gaga ile alinan besinler ,yutaktan yemek borusuna,buradan kursaga ge�erek depo edilir. Besinlerin kursakta baslayan yumusatilmasi islemi mide de devam eder.Mideye gelen besinlerin mide �z suyunda bulunan sindirim enzimleriyle kimyasal sindirimi de baslar.Mideden tasliga ge�en besinler buradaki taslar yardimiyla mekanik olarak sindirilir. �g�t�lm�s besinler tasliktan ince bagirsaga gelir.Burada besinlerin karacigerden salgilanan �d sivisi ile mekanik sindirimi;pankreastan ve ince bagirsaktan salgilanan enzimlerle de kimyasal sindirimi ger�eklestirilir. B�ylece sindirilen besinler ince bagirsaktan emilir.Olusan sindirim atiklari kalin bagirsaga ge�erek an�sle disari atilir.

46. Memelilerin sindirim sistemi,beslenme sekline g�re farklilik g�sterir.Bu farkliliklar �zellikle dislerde ve midede g�r�l�r.Et�il memelilerde �ene yapisi kuvvetli,kesici disler uzun ve sivri,k�pek disleri gelismis,azi disleri ise par�alamaya uygun sekilde farklilasmistir. Sigir,z�rafa ve koyun gibi ot�ul memelilerin �ogunda �ene yapisi ot koparmaya uygun bi�imdedir.Bu memelilerin �st �enede bulunan k�pek disleri ortadan kalkmis,azi disleri gelismistir.Alt �enede yer alan kesici dislerle birlikte k�pek disleri de koparma g�revini yapmaya uyum saglamistir. Tavsan ve sincap gibi otla beslenen kemiricilerde ise kesici disler ve arka azilar gelismis,�n azilar k�relmistir.��nk� kesici disler besinlerin koparilmasini ,azi disleri ise sel�lozdan yapilmis bitki dokularinin �g�t�lmesini saglar.

47. Insan,maymun,ayi gibi hem et hem otla beslenen(omnivor) canlilarda �nde bulunan kesici disler ile koparilan,k�pek disleri ile par�alanan besinler ,arkada bulunan azi disler yardimiyla �g�t�l�r.

48. Memelilerin mide yapilari da beslenme sekillerine g�re farklilik g�sterir.�r:gevis getiren memelilerden olan ineklerde mide ;iskembe ,b�rkenek ,kirkbayir ve sirden olmak �zere d�rt b�l�mden olusur.

49. Iskembe ve b�rkenekte besinler ge�ici olarak depolanir.Burada bulunan mikroorganizmalarin (Trichoderma reesei gibi)salgiladiklari enzimler sayesinde sel�loz sindirilir.(Hi�bir omurgali sel�lozun sindirimini yapamaz.Dolaysisyla bitkisel beslenen hi�bir hayvan (herbivor)mikroorganizmalarin yardimi olmadan yasayamaz.Ayrica mikroorganizmalar �ogalmak i�in bir �ok aminoasidin ve proteinin sentezini yaparlar;bunlar da bir zaman sonra hasat olarak omurgali tarafindan alinir.) Daha sonra besinler agza geri getirilerek yeniden �ignenir.Bu olaya gevis getirme denir. Besinler gevis getirme isleminden sonra tekrar yutularak kirkbayir ve sirdene g�nderilir.Kirkbayirda besinlerdeki suyun b�y�k bir kismi emilir.Sirdende besinlerin kimyasal sindirimi devam eder,kismen sindirlen besinler ince bagirsaga ge�er.Burada sindirim tamamlanir ve besinlerin emilimi ger�eklesir.

51. At ,esek,katir,tavsan gibi gevis getirmeyen hayvanlarin mideleri ise tek b�lmelidir.Bu canlilarda sel�loz sindiren mikroorganizmalar k�r bagirsakta bulunur.

52. Ot�ullarin(herbivor) ince bagirsaklari et�illerden daha uzundur.��nk� bitkisel besinlerin sindirimi zor oldugundan daha fazla depolama kapasitesi ve emilim y�zeyi gereklidir.Bu da bagirsak uzunlugunun artmasi ile saglanir. Insanlarda ,maymun t�rlerinin bazilarinda ve et�il(karnivor) memelilerde mide tek b�lmelidir.Sindirim sistemlerinde sel�lozu sindirecek enzimleri �reten bakteriler yasamadigindan sel�loz sindirimi ger�eklesmez.

53. Insanda sindirim sistemi ,sindirim kanali ve yardimci organlardan olusur. Sindirim kanali agiz,yutak,yemek borusu,mide,ince bagirsak ,kalin bagirsak ve an�sten meydana gelir. T�k�r�k bezleri ,pankreas,karaciger ve karacigerin �rettigi safrayi depolayan safra kesesi sindirime yardimci organlardir. SINDIRIM SISTEMININ KISIMLARI Agiz:Sindirimin basladigi kisimdir.Dudak ,yanak,damak ve yutakla �evrilmis bir bosluktur.Agiz boslugunda,disler ve dil bulunur.Dil,tat alan,besinlerin karistirilmasini ve yutaga g�nderilmesini saglayan organdir.Dil ve disler sindrimin yanisira konusmaya da yardimci olur. INSANDA SINDIRIM SISTEMI

55. Disler,besinlerin par�alanmasini ve �g�t�lmesini saglayan,alt ve �st �ene kemiginin dis �ukurlarina yerlesmis yapilardir.Insanda altinci aydan itibaren �ikan disler s�t disleri adini alir.6-7 yaslarinda d�k�lmeye baslayan s�t dislerinin yerine kalici disler.Yetiskin bir insanda 32 dis vardir.Bunlarin 8�i kesici,4�� k�pek disi,8�i k��k azi,12�si ise b�y�k azidir. Bir disin g�r�nen kismina ta�,dis etiyle �evrelenmis b�lgesine boyun,�ene kemigi i�ine yerlesmis kismina ise k�k adi verilir. Disin kesiti incelendiginde distan i�e dogru �� nemli yapi ayirt edilir.Dis tacinin en dista kalan sert ve dayanikli kismina dis minesi ,minenin altinda kalan kismina dentin adi verilir.

56. Dentinin altinda da kan damarlari,sinir ve bag dokusu bakimindan zengin pulpa yani �z b�lgesi bulunur.

57. Sindirime yardimci olan t�k�r�k,kulak alti,�ene alti ve dil altinda bulunan t�k�r�k bezleri tarafindan salgilanir.T�k�r�k,agzin devamli nemli kalmasini,besinlerin kayganlasmasini ,agizda karbonhidratlarin kimyasal sindiriminin baslamasini saglar.

58. Ayrica ,t�k�r�kte bulunan lizozim,antimikrobiyal etki yaparak dis ��r�mesine yol a�an bakterilerin �ogunu yok eder.Yetiskin bir insanda 24 saatte bakterilerin �ogunu yok eder.Yetiskin bir insanda 24 saatte ortalama 1000-1500 ml t�k�r�k salgilanir. T�k�r�g�n pH degeri 6-7 arasinda degisir.T�k�r�k amilaz(pityalin)enzimi ve mukustan olusmustur.Mukus;su,sodyum,kalsiyum gibi bazi iyonlar ve glikoproteinlerden olusmus yogun bir sividir. T�k�r�k pH�sinin y�ksesmesi halinde,agizda kalsiyum ve fosfat gibi maddelerin ��kmesi sonucu dis taslari olusur.Yenilen besinin t�r� ,hamilelik gibi hormonal degisikliklerin oldugu durumlar,bazi ila�larin kullanimi,refl� hastaligi ve bazi psikolojik rahatsizliklar t�k�r�k salgisinin miktarini ve pH�sini degistirebilir.

59. Bu pH degisimi ,bakterilerin �ogalmasina uygun ortam sagladigindan agiz enfeksiyonlari ve dis ��r�kleri meydana gelebilir. T�k�r�k salgisinin azalmasi ve dis ��r�klerinin olusmasi ise hem mekanik hem de kimyasal sindirimi olumsuz etkiler.Agizda yeterince �ignenmeden yutulan besinlerin sindirimi zorlasir.Bu durum mide ve sindirimde g�revli diger organlarin yorulmasina neden olur. Yutak:Agiz boslugu,burun boslugu,yemek ve soluk borusu arasindaki ge�ittir.Yutagin sindirimdeki g�revi,agizda �g�t�len besinleri yemek borusuna iletmektir.Bu olay yutkunma ile ger�eklesir.Yutkunma sirasinda girtlak kapagi(epiglottis)soluk borusunu kapatarak besinlerin soluk borusuna ka�masini engeller.

61. Yemek borusu,yutak ile mide arasinda bulunur.Yaklasik 25 cm uzunlugunda ve 2 cm �apindadir.Yemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim olmaz. Yemek borusu sindirim kanalinin diger kisimlarinda oldugu gibi �� tabakadan olusur.En i�te mukoza tabakasi,ortada halka seklinde ve boyuna uzanan d�z kaslar,en dista ise bag doku bulunur. Yemek borusunun orta tabakasinda yer alan kaslarin kasilip gevsemesi burada dalga seklinde ilerleyen hareketler meydana getirir.

62. Lokmanin yemek borusundan mideye dogru ilerlemesini saglayan bu hareketlere peristaltik hareketler denir.Bu hareketlerle lokma,mideye ulastirilir.Kusma sirasinda peristaltik hareket mideden agza dogru ger�eklesir

63. Mide;Sindirim sisteminin kese gibi genisledigi kisimdir.Kaburgalarin altinda ,karin boslugunun �st sol b�lgesinde bulunur.Besinlerin ge�ici olarak depo edildigi,mekanik ve kimyasal sindirimin yapildigi organdir. Mide,�st kismindan yemek borusuyla ,alt kismindan ince bagirsakla baglantilidir.

64. Midenin yemek borusuyla baglandigi b�l�me mide agzi(kardia);midenin ince bagirsakla baglandigi b�l�me de mide kapisi(pilor)adi verilir. Mide agzi mide i�eriginin yemek borusuna geri d�nmesini engeller.Mide kapisi ise mide i�eriginin oniki parmak bagirsagina kontroll� ge�isini saglar. Mide duvarinin i� kisminda mukus ve sindirim enzimlerini salgilayan h�crelerin olusturdugu mukoza tabakasi bulunur.Ortasinda enine,boyuna ve �apraz yerlesmis d�z kaslar vardir.Disinda ise bag doku tabakasi bulunur. Mide ve karin boslugundaki diger organlarin �zeri periton adi verilen zarla �rt�l�d�r.

65. Midenin �alismasini vagus siniri ve gastrin hormonu d�zenler.Besinler agizda �ignenirken vagus siniri ,mide h�crelerini uyarir.Bu h�crelerden gastrin hormonu salgilanir. Gastrin hormonunun etkisiyle ,mide bezleri mide �z suyu salgisini arttirir.�z su i�inde HCl,pepsinojen,az miktarda lipaz,s�tle beslenen �ocuklarda ise lap enzimi(renin )bulunur. Mide pH�i 1,5 ile 2 civarindadir.Mide y�zeyinin asitli ortamdan korunmasi mide bezlerinden salgilanan mukus ile salgilanir.HCl midede asidik bir ortam olusturarak pepsinojeni aktif hale getirir.Ayni zamanda mideye gelen bazi mikroorganizmalari yok eder.Pepsin,midede protein yapisina sahip besinlerin kismen kimyasal sindirime ugramasini saglar.

66. Midede kimyasal sindirimin yaninda mide kaslarinin kasilip gevsemesiyle besinlerin mekanik sindirimi de ger�eklesir.Bu sirada besinler midede bulama� haline gelir.Kimus adi verilen bu bulama� mide kapisindan (pilor)ince bagirsaga ge�er. Ince bagirsak,mide ile kalin bagirsak arasinda kalan ,yaklasik 3cm �apinda ,7-8 m boyunda olan silindirik yapili bir organdir. Mide de oldugu gibi bu organda da en i�te mukoza tabakasi,ortada halka seklinde ve boyuna uzanan d�z kaslar ,en dista ise bag doku bulunur. Mukoza tabakasi hem salgilama hem de emilimin yapildigi yerdir.Bagirsak boyunca yerlesmis olan halka seklinde ve boyuna uzanan kaslar kasilarak peristaltik hareketler ile kimusun iletimini saglar.

67. Ince bagirsagin mideden sonra gelen ilk kismi duodenum (oniki parmak bagirsagi),orta kismi jejunum (bos bagirsak),kalin bagirsaga baglanan kismi ise ileum(kivrimli bagirsak)adini alir.

68. Ince bagirsagin i� y�zeyindeki epitel doku bagirsak bosluguna dogru kivrimlar olusturur.Emilme y�zeyini genisleten bu kivrimlara villus denir.

69. Villuslari olusturan epitel h�crelerinin yaptigi sitoplazmik uzantilara ise mikrovillus adi verilir.Villus ve mikrovillus olusumu ince bagirsagin emilme y�zeyini yaklasik 550m2�ye �ikarir.Villuslarda lenf kilcallari ve kilcal kan damarlari bulunur. �

70. Midedeki asitli kimus onikiparmak bagirsagina ge�er.Kimusun etkisiyle onikiparmak bagirsagindan sekretin,kolesistokinin ve enterogastrin hormonlari salgilanir.

71. Sekretin hormonu,pankreastan bikarbonat iyonlarinin salgilanmasini saglayarak ince bagirsak pH�ini(7-8arasinda)d�zenler.Ayrica karacigerde safra �retimini ve salgilanmasini arttirir. Kolesistokinin hormonu hem safranin safra kanalina bosalmasina hem de pankraes enzimlerinin salgilanmasini saglar. Entrogastrin hormonu ise a�lik durumunda midedeki salgi bezlerinin salgi �retmesini �nleyerek mide hareketlerinin yavaslamasina sebep olur. Sekretin ve kolesistokinin hormonlarinin etkisi ile karaciger ve pankreasin sindirim salgilari da onikiparmak bagirsagina bosaltilir.

72. Ince bagirsaktaki bezler,sindirim enzimleri i�eren salgilar �retir.Bu salgilardaki sindirim enzimleri erepsin,maltaz,laktaz, ve s�krazdir.Bu enzimler yardimiyla kimyasal sindirimi yapilan besinler ince bagirsakta peristaltik hareketlerle tasinir. Ince bagirsaklar besinlerin sindiriminin tamamlnadigi,ayrica sindirilen besinlerin emiliminin yapildigi yerdir.Emilimden sonra sindirilmeyen besin atiklari kalin bagirsaga iletilir.

73. Kalin bagirsak,ince bagirsaktan sonra baslayan ve an�s ile sonlanan 1-1,5 m boyunda boru seklinde bir yapidir.

74. K�r bagirsagin ucunda apandis denilen parmak seklinde bir �ikinti vardir.Buranin iltihaplanmasina apandisit denir.

75. Kalin bagirsakla ince bagirsagin birlestigi yerde bulunan kapak,kalin bagirsagin i�indeki bakterilerin ve atik maddelerin ince bagirsaga geri d�n�s�n� engeller. Kalin bagirsak �nce yukari dogru ,sonra yatay,daha sonra da asagi dogru y�nelerek ince bagirsagi sarar ve d�z bagirsak(rektum)adi verilen bir yapi ile an�se baglanir. Kalin bagirsakta ince bagirsaktan farkli olarak villus seklinde kivrimlar g�r�lmez.Burada enzim �reten h�creler bulunmadigi i�in kimyasal sindirim ger�eklesmez. Kalin bagirsakta sindirim atiklari i�inde bulunan su ve minerallerin geri emilimi ger�eklesir.Bu sirada sindirim atiklari ge�ici olarak depolanir.

76. Ayrica burada yasayan simbiyotik bakteriler K vitamini ve B grubu vitaminlerden bazilarini sentezler.Bu vitaminler kalin bagirsakta emilerek kana verilir.Kalin bagirsakta atik maddelerin disari atilmasi bagirsagin peristaltik hareketleri ile ger�eklesir. SINDIRIME YARDIMCI YAPILAR Karaciger, midenin �zerinde ,karin boslugunun sag tarafinda bulunan organimizdir.Ortalama 2kg agirligindadir.Karaciger ,sag ve sol olmak �zere iki loptan olusur. Sag lobunun alt y�zeyinde safra kesesi yer alir.Karaciger h�creleri tarafindan �retilen safra sivisi safra kesesinde depolanir.

77. Besinler oniki parmak bagirsagina ulastiginda buradan salgilanan kolesistokinin hormonu etkisi ile kasilan safra kesesi depoladigi safrayi koledok kanali araciligiyla oniki parmak bagirsagina bosaltir.

78. Safranin i�eriginde ,su,safra tuzlari,kolesterol,yag asitleri ve bilirubin bulunur.Safra,sindirim enzimi i�ermez.Safra tuzlarinin etkisiyle yaglar,k��k yag damlaciklarina ayrilir.B�ylece yag damlaciklarinin y�zeyi genisler ve sindirim enzimlerinin etkisi artar. Safra ,ince bagirsak i�erigini n�tralize ederek pankraes ve ince bagirsak enzimlerinin etkinligini arttirir ve yagda ��z�nen vitaminlerin emilmesini saglar.Safranin bakteriler �zerinde antiseptik �zelligi de vardir. Pankreas,mide ile onikiparmak bagirsagi arasinda,karinboslugunda yer alan 75-80g agirliginda,yaprak seklinde yapidir.hem hormon hem de sindirimde g�rev yapan enzimleri salgiladigi i�in karma bez olarak bilinir.

79. Pankreas ,sindirimle ilgili salgilarini Virsung kanaliyla onikiparmak bagirsagindaki Vater kabarcigina d�ker. Pankreas salgisinin olusumunda sekretin ve kolesitokinin hormonlari ile vagus siniri birlikte g�rev alir.Normal bir insanda g�nde 1-1,5 litre pankreas �z suyu salgilanir. Pankreas �zsuyu i�inde su,bikarbonat,bazi iyonlar ve sindirimde g�rev alan enzimler bulunur.Bu enzimler amilaz,tripsinojen ,kimotripsinojen ,lipaz,DNAaz ve RNAaz�dir. Pankreas salgisinin pH degeri yaklasik 8,5�tir.Bu salgi ,tasidigi bikarbonat iyonlari sayesinde mideden gelen asit �zellikteki kimusun n�trlesmesini saglar.Pankreas seker metabolizmasini d�zenlemede g�rev yapan ins�lin ve glukagon hormonlarini da �retir.

80. Protein,yag ve karbonhidrat gibi b�y�k molek�ll� organik besinlerin h�creler tarafindan alinip kullnilabilmesi i�in yapi taslarina kadar par�alanmasi gerekir.Sindirim agizda baslar,midede devam eder,ince bagirsakta son bulur. A.Karbonhidratlarin sindirimi: Karbonhidratlarin sindirimi agizda baslar. T�k�r�kte bulunan amilaz enzimi nisasta ve glikojen �zerine etki ederek bu molek�lleri par�alar.Sonu�ta kisa zincirli bir polisakkarit olan dekstrin ve iki glikoz molek�l�nden olusan maltoz olusur. Nisasta+Su Amilaz(pityalin) Maltoz+Dekstrin V�CUTTA BESINLERIN SINDIRIMI

82. Ince bagirsak mukozasindan salgilanan sakkaraz (s�kraz),maltaz ve laktaz enzimleri sakkaroz,maltoz ve laktozu monomerlerine ayirir.Ayrica dekstrinaz enzimi de dekstrini glikoz molek�llerine par�alar.B�ylece karbonhidratlarin sindirimi ince bagirsakta tamamlanmis olur. Sakkaroz +su sakkaraz Glikoz+Fruktoz Maltoz +Su Maltaz Glikoz+Glikoz Laktoz +Su laktaz Glikoz+Galaktoz Dekstrin +(n-1)Su dekstrinaz n Glikoz

83. B.Proteinlerin sindirimi: Agizda protein sindirimi olmaz.Proteinlerin sindirimi midede baslar,ince bagirsakta tamamlanir.Mide �z suyu i�inde bulunan pepsinojen ,hidroklorik asitle pepsine (aktif enzim)d�n�s�r.Pepsin proteinleri polipeptitlere (pepton)par�alar.S�t �ocuklarinda ise mide �z suyundaki lap(rennin)enzimi bir s�t proteini olan kazeini ��keltir.(peynirlestirir.)B�ylece pepsin enzimi,kazeini daha kolay sindirebilir.Mide de: (pasif enzim)Pepsinojen +HCl Pepsin(aktif enzim) Protein +su pepsin Polipeptit S�t lap enzimi Kazein +Su Kazein +Su pepsin Polipeptit +Aminoasit

84. Midede proteinler tam olarak sindirime ugramaz.Kimus,mideden oniki parmak bagirsagina ge�er.Kimusun ince bagirsaga temasi sonucu mukozadan enterokinaz enzimi salgilar.Enterokinaz enzimi salgilar.Enterokinaz pankraes salgisi olan tripsinojeni aktiflestirerek tripsine d�n�st�r�r.Tripsinde yine bir pankreas salgisi olan kimotripsinojeni aktiflestirerek kimotripsinojene d�n�st�r�r. Oniki parmak bagirsaginda: Tripsinojen + enterokinaz Tripsin Kimotripsinojen + tripsin Kimotripsinojen

85. Midede par�alanmayan ya da polipeptitlere kadar par�alanan proteinler tripsin,kimotripsin ve ince bagirsak mukozasindan salgilanan erepsin enzimleri ile aminoasitlere kadar par�alanir.

86. Polipeptit +Su Tripsin Peptit+Aminoasitler Polipeptit +Su kimotripsin Peptit +Aminoasitler Ince bagirsakta: Peptit +Su Erepsin Aminoasitler

87. Yaglarin sindirimi Besinlerde bulunan yagin sindirimi ince bagirsakta baslar ve biter.Yaglarin suda ��z�lmemesi sindirimlerini zorlastirir.Ancak safra kesesinden onikiparmak bagirsagina salgilanan safra,yaglari mekanik olarak sindirip k��k yag damlaciklarina d�n�st�r�r. B�yelece yaglarin y�zey alani artar ve pankreastan salgilanan lipaz enziminin daha hizli etki etmesi saglanir.Sonu� olarak yaglar,gliserol ve yag asitlerine ayrisir. Yag molek�l� +su lipaz Gliserol ve 3 yag asidi

89. Besinler,sindirim kanalinin agiz,mide,ince bagirsak ve kalin bagirsak b�l�mlerinde emilebilir.Ancak besinlerin emilimi esas olarak y�zeyi villus ve mikrovilluslarla genislemis olan ince bagirsaklarda ger�eklesir. Glikoz,aminoasitler,vitaminler,su ve mineraller villuslardaki kilcal kan damarlarina ge�erek kapi toplardamari araciligiyla karacigere getirilir. Bu damardaki besinlerin derisimi ,karacigerden �ikan toplardamardaki besinlerin derisiminden farkli olabilir.��nk� karaciger,besinlerin kandaki miktarini sabit tutmak i�in �esitli d�zenlemeler yapabilir.�r: karacigere gelen kanda glikoz miktari fazla ise karacigerde glikojen seklinde depo edilir.Glikozun az olmasi durumunda ise karacigerin depo ettigi glikojenin hidrolizi ile olusan glikoz,kana verilerek denge saglanir. SINDIRIM SISTEMINDE EMILIM

92. Yaglarin sindirilmesiyle olusan yag asidi ve gliserol,ince bagirsak villuslarinin epitel h�crelerine ge�tikten sonra,h�cre i�inde yeniden yag(trigliserit)sentezlenir.Bu yaglarin �evresi protein bir kilifla kaplanarak silomikron denilen k��k tanecikler meydana gelir. Silomikronlar,lenf kilcallarina ge�er ve lenf yoluyla peke sarnicina aktarilir.Peke sarnici karin b�lgesinde bulunan ve lenf damarlarinin toplandigi kesedir.lenf buradan g�g�s kanalina tasinir.G�g�s kanali karin boslugundan yukari dogru �ikan kalin bir lenf damaridir.Lenf daha sonra sol k�pr�c�k alti toplardamarina ge�erek kalbin sag kulak�igina gelir.B�ylece yaglar kan dolasimina katilmis olur.

94. Ince bagirsaktan emilen yaglarin yaklasik %90�i ve A,D,E,K vitaminleri bu sekilde tasinir.Geriye kalan %10�luk kisa zincirli bazi yag asitleri ise,tereyagi �rneginde oldugu gibi suda az da olsa ��z�nmeleri nedeniyle villuslardan kilcal kan damarlarina ge�erek dolasima katilir. Karbonhidrat,yag ve proteinlerin sindirim sonucu olusan yapi taslarinin emilimi ince bagirsakta ger�eklesir.Kalin bagirsakta ise su,mineraller ve burada yasayan bakteriler tarafindan �retilen B ve K vitaminleri emilir.

SINDIRIM SISTEMI

SINDIRIM SISTEMI

Presentation Transcript

Sindirim sistemi

SİNDİRİM SİSTEMİ SIVILARI ve SAFRA

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ VE BESLENME

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMLERİ:

Sindirim sistemi ilaçları

Sindirim Sistemi Obstrüksiyonları: Yaklaşım ve Öneriler

SiNDiRiM SiSTEMiMiZ

SİNDİRİM SİSTEMİ VE SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

İnce barsak sindirim sindirim sistemi mukozasının %80’nini bulundurmasına

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

SİNDİRİM SİSTEMİ

Sindirim