نظام مراقبت عوامل خطر بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

1. نظام مراقبت عوامل خطر بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مرکز مدیریت بیماری ها

2. مراقبت بیماری ها فرایند گرد آوری و تجزیه و تحلیل داده ها و انتشار اطلاعات مربوط به وقایع سلامت به شکلی مستمر و برای بکار گیری در سیاستگذاریها و برنامه ریزی های نظام سلامت

3. عوامل خطر بیماری های غیر واگیر بیماری های غیر واگیر عوامل خطری دارند که دارای تعامل ، تجمعی و اثر سینرژیک بر هم هستند ، لذا با پیشگیری از هر یک از این عوامل ممکن است بتوان ازچندین بیماری بطور هم زمان پیشگیری نمود.

4. عوامل خطر بیماریهای غیر واگیر در افراد : • عوامل خطر زمینه ای : مانند سن، جنس، سطح تحصیلات • عوامل خطر رفتاری : مانند مصرف دخانیات، تغذیه ناسالم و کم تحرکی بدنی • عوامل خطر بینابینی : مانند سطح کلسترول خون، پر فشاری خون و چاقی

5. عوامل خطر بیماریهای غیر واگیر در جامعه: • شرایط اجتماعی و اقتصادی : مانند فقر، بیکاری، ترکیب خانوده • محیط : مانند شرایط اقلیمی، آلودگی هوا • فرهنگ: مانند رفتارها، هنجارها و ارزش ها • ناشی ازشهر نشینی: مانند وضعیت سکونت، دسترسی به تولیدات و خدمات

6. معیار های انتخاب عوامل خطر بیماریهای غیر واگیر 1- اهميت عوامل خطر براي بهداشت عمومي از نظر انواع و شدت ناتواني ، معلوليت و مرگ معلوم باشد 2- هزينه جمع آوري داده هاقابل تامین باشد 3- برنامه های مداخله ای بر اساس شواهد روی آن تاثیر داشته باشد 4- امکان اندازه گيري تغييرات در طول زمان با استفاده از الگوی ثابت تضمین شود

7. عوامل خطر مشترک موثر در بیماری های عمده غیرواگیر

8. اهداف اصلی نظام • تامین داده های پایه در خصوص وضعیت مهمترین عوامل خطر بیماری های غیر واگیر • دنبال نمودن روند تغییرات عوامل خطر در طول زمان و بین مناطق • تاثیر گذاری بر سیاستهای کلان

9. اهداف نهایی • ترسيم نقشه اپيدمي عوامل خطر بيماري هاي غيرواگير از جمله عوامل تعيين كننده اقتصادي،رفتاري ،جمعيتي و فرهنگی • جلب حمایت سياسي براي پيشگيري و كنترل بيماري هاي غير واگير • ارزشيابي اثرات برنامه هاي پيشگيري و كنترل بيماري هاي غيرواگير • استقرار يك پايگاه ملي اطلاعات عوامل خطر بيماري هاي غير واگير مبتني بر شبكه و با گستره اطلاعات استاني و کشوری

10. اهداف عملیاتی • تقويت ظرفيت وزارت بهداشت درهدایت نظام مراقبت در سطح ملي • تقويت ظرفيت دانشگاه ها/دانشکده های علوم پزشكي دراجراي بررسی های نظام مراقبت در سطح استاني • بهبود توليد ،دسترسي واعتبار اطلاعات اساسی درمورد بیماری- های غیر واگیر مهم وعوامل خطر بيماري هاي غير واگيردر سطوح استاني و كشوري • افزايش توانائي وظرفيت دانشگاه هاي علوم پزشكي درمديریت اطلاعات وتشويق به استفاده از اطلاعات نظام مراقبت غیر واگیر • ارتقای همكاري بين دانشگاه هاي علوم پزشكي درتوسعه نظام هاي مراقبت استاني و تبادل اطلاعات بين آن ها

11. متغیر های اصلی هدف • خصوصیات جمعیت شناختی(+بیمه) • وضعیت تغذیه • وضعیت تحرک بدنی • مصرف دخانیات(تفکیک مواد غیر سیگار) • سابقه مراقبت فشار خون و دیابت(- درمان سنتی) • وضعیت شاخص های تن سنجی • وضعیت فشار خون • سطح قند سرم ناشتا(FPG + using sodium folride) • سطح چربی های سرم(TG, Total Cholesterol, HDL)

12. رویکرد مراقبت گام به گام عوامل خطر بیماری های غیر واگیر گام اول : مصاحبه و تکمیل پرسشنامه در خصوص سوالات دموگرافیک، تغذیه، تحرک بدنی، مصرف دخانیات، سابقه مراقبت فشار خون و دیابت گام دوم : سنجش های جسمی : اندازه گیری قد، وزن ، دور کمر و فشار خون گام سوم : سنجش های بیو شیمیایی خون : سطح کلسترول تام و قند خون ناشتای سرم

13. سازمان اجرایی نظام مراقبت : • واحد فنی کشوری مستقر در مرکز مدیریت بیماری ها، مشاورین مستقل و کمیته مشورتی برنامه • واحد های اجرایی محیطی : ستاد های اجرایی برنامه درمعاونت های بهداشتی دانشگاهها/دانشکده های علوم پزشکی کشور

14. ستاد اجرایی برنامه در دانشگاه/دانشکده(اعضا) • معاون بهداشتی دانشگاه/دانشکده (رییس) • مدیر گروه مبارزه با بیماری ها • کارشناس هماهنگ کننده/مسئول بیماری های غیر واگیر( دبیر) • مدیر اداره امور آزمایشگاهها(درمان) • کارشناس مسئول آزمایشگاههای بهداشتی • مدیر امور عمومی معاونت بهداشتی • مسئول حراست • مسئول زنجیره سرد

15. ستاد اجرایی برنامه در دانشگاه/دانشکده(وظایف) - هماهنگی با ستاد اجرایی برنامه در سطح کشوری - دریافت و تکثیر پرسشنامه های هر دو بررسی کشوری و استانی - تامین مواد ،لوازم و تجهیزات برنامه -توجیه مقامات محلی برای تامین امنیت و تضمین مشارکت مردم -تنظیم و اجرای برنامه انتخاب و آموزش ناظرین و پرسشگران -ابلاغ برنامه اجرایی کار به شبکه های بهداشت و درمان تابعه -نظارت دقیق بر روند اجرای برنامه و ارائه بازخورد به محیط و گزارش به ستاد اجرایی برنامه در مرکز مدیریت بیماری ها -عقد قرارداد با آزمایشگاه منتخب استان برای آزمایشات بررسی استانی

16. ستاد اجرایی برنامه در دانشگاه/دانشکده(وظایف) -تدارک برنامه اخذ و انتقال نمونه های خون بررسی کشوری به آزمایشگاه منتخب سطح کشوری - تدارک برنامه انتقال پرسشنامه های تکمیل شده بررسی کشوری به مرکز مدیریت بیماریها - برنامه ریزی هماهنگ برای اخذ و انتقال نمونه های خون استانی و پرسشنامه های استانی تکمیل شده به مرکز استان توسط دانشگاهها/دانشکده هایی که در مرکز استان مستقر نیستند. -تنظیم برنامه زمانی برای تکمیل پرسشنامه های استانی ،ورود داده ها به رایانه ،پالایش و پردازش داده ها و تحلیل اطلاعات بررسی استانی(برای دانشگاه های مستقر در مرکز استان) -پیش بینی تمهیدات لازم برای بررسی های اضافی مورد نیاز دانشگاه/دانشکده -تعیین ناظر/ناظرین ستاد دانشگاه/دانشکده و ناظرین شهرستانی - برنامه ریزی برای اجرای هماهنگ برنامه در استانهایی که بیش از یک دانشگاه/دانشکده در آنها فعال است.

17. خصوصیات نمونه بررسی : • مردان و زنان ایرانی در سنین 64-15 • گروه سنی 24-15 سال :متولدین 14/2/70-15/2/60 • گروه سنی 34-25 سال :متولدین 14/2/60-15/2/50 • گروه سنی 44-35 سال : متولدین 14/2/50-15/2/40 • گروه سنی 54-45 سال :متولدین 14/2/40-15/2/30 • گروه سنی 64-55 سال :متولدین 14/2/30-15/2/20 • حد اقل تعداد نمونه در استانها 1000 نفر ( شامل 800 نفر افراد 25+ برای سنجش های بیوشیمیایی) • حد اقل تعداد نمونه در بررسی کشوری 5000 نفر (شامل4000 نفر افراد 25+ برای سنجش های بیوشیمیایی) • توالی بررسی های : هر ساله

18. ابزار استاندارد • دستگاه فشار سنج دیجیتال اومرون • دستگاه ترازوی الکتریکی • نوار متر • قد سنج غیر قابل ارتجاع

19. اعتبارات 1- اعتبارات خرید مواد و تجهیزات : تخصیص های 85 2- اعتبارات عملیات اجرایی ( شامل بخش آزمایشگاهی) سال 86 : تخصیص های سال 86 : ریز هزینه ها تهیه و ارسال می گردد. 3- هزینه های حق الزحمه پرسنلی با استناد به دستور مقام وزارت

20. تمهیدات لازم برای انتشار نتایج • گزارش وضعیت عوامل خطر بیماری های غیر واگیر در جمهوری اسلامی ایران و انتشار هدفمند آن • ورود اطلاعات برنامه در پایگاه اطلاع رسانی سازمان جهانی بهداشت برای بیماری های غیر واگیر • تاسیس و راه اندازی پایگاه اطلاع رسانی نظام مراقبت عوامل خطر بیماری های غیر واگیر با نشانی : www.ncdinfobase.ir • برگزاری سومین کنگره کنترل و پیشگیری بیماری های غیر واگیر با مضمون اصلی «مراقبت» • جلب همکاری محققین کشور برای انتشار اطلاعات بانک داده های این نظام در قالب مقالات