Download
1 / 72
750 likes | 1.11k Vues
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ. TÜRKİYE’NİN İKLİMİ KONUSUNDAN YILLARA VE SINAVLARA GÖRE SORU DAĞILIMI 2010 YGS’DE 1 2011 YGS’DE 2 2010 LYS 3’TE 1 2011 LYS 3’TE 1 2010 LYS 4’TE 1
E N D
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ TÜRKİYE’NİN İKLİMİ KONUSUNDAN YILLARA VE SINAVLARA GÖRE SORU DAĞILIMI 2010 YGS’DE 1 2011 YGS’DE 2 2010 LYS 3’TE 1 2011 LYS 3’TE 1 2010 LYS 4’TE 1 2011 LYS 4’TE -
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ • Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler : • Matematik Konum: Türkiye 36 - 42 kuzey enlemleri, 26 - 45 doğu boylamları arasındadır. Orta kuşakta yer almaktadır. • Türkiye’nin Matematik konumunun sonuçları: • Türkiye Kuzey yarım kürede yer aldığı için kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güneyden gelenler ise sıcaklığı artırır. • Türkiye Kuzey yarım kürede ve orta kuşakta bulunduğu için bakı yönü yıl boyu güneydir. • Türkiye orta kuşakta bulunduğu için cephesel yağışlar görülür. • Dört mevsim belirgin bir şekilde görülür.
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler : 2. Özel Konum: Enlem ve boylamla ilişkilendirilemeyen bütün ifadeler özel konumdur. Özel konumu 4 başlık altında toplayabiliriz.
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ KARA VE DENİZLERİN DAĞILIŞI : Kıyılarda nemin fazla olması nedeniyle sıcaklık farkı azdır. İç kesimlere doğru gidildikçe karasallık artar ve buna bağlı olarak sıcaklık farkı da artar. Hemen hemen aynı enlemlerde oldukları halde yaz mevsiminde Güneydoğu Anadolu bölgesinin Akdeniz bölgesine göre daha sıcak olması karasallık ile ilgilidir. Kış mevsiminde ise Akdenizin daha sıcak olması denizellik ile ilgilidir. Yani yazın geç ısınan Akdeniz kışın da geç soğur Kara ve denizlerin dağılışı yağışı da etkiler, kıyıdan iç kesimlere doğru gidildikçe yağış miktarı genel itibariyle azalır
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ B. YÜKSELTİ ve BAKI: Yükselti batıdan doğuya doğru arttığı için sıcaklık da doğuya doğru azalır. Türkiye kuzey yarım kürede yer aldığı için dağların güney yamaçları daha sıcaktır. Etrafına göre alçakta yer alan merkezler, fön etkisine maruz kaldıkları için çevresine göre sıcaklık ortalaması daha fazladır. Çukur alanlarda kalan bu alanlarda mikroklima iklimler görülmektedir. Örneğin Karadeniz bölgesinde yer almasına rağmen Çoruh Havzasında zeytin yetiştirilmesi bu alanda mikroklima etkisinin olması ile ilglidir.
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ C. DAĞLARIN UZANIŞ DOĞRULTUSU: Türkiye’de dağlar doğu batı yönünde uzanmaktadır. Karadeniz ve Akdeniz’de dağlar kıyıya paralel uzanırken Ege’de dik uzanmaktadır. Akdeniz ve Karadeniz’de dağlar denize paralele uzandığı için Yağışlar kıyı kesimlere daha yoğun olarak düşer. İç kesimler ise kıyı kesimlerdeki dağların nemli havayı iç kesimlere geçirmemesi nedeniyle daha kuraktır.
TÜRKİYE’NİN İKLİMİ • D. ETRAFINDAKİ BASINÇ MERKEZLERİ: • Türkiye’nin ikliminde etkili olan basınç merkezleri • Sibrya YB • İzlanda AB • Basra AB • Asor YB
TÜRKİYE’DE SICAKLIK TÜRKİYE’DE OCAK AYI GERÇEK SICAKLIK DAĞILIŞI: Kış mevsimindeki sıcaklıklar üzerinde yükselti karasallık ve basınç merkezlerinin durumu daha çok etkilidir bununla beraber enlem etkisi ikinci planda kalmaktadır En düşük sıcaklıkların Türkiye’nin kuzeydoğusunda görülmesi, yükselti ve karasallık etkilidir. En yüksek sıcaklıkların Akdeniz kıyılarında görülmesi ise denizellik ve enlemle ilglidir. Kıyılarda sıcaklığı dağılışında enlemin etkili olduğu görülmektedir
TÜRKİYE’DE SICAKLIK TÜRKİYE’DE OCAK AYI İNDİRGENMİŞ SICAKLIK DAĞILIŞI En yüksek sıcaklıkların Akdeniz kıyılarında görülmesi enlem ve denizellikleilgilidir. En düşük sıcaklıkların kuzeydoğuda yani Kars çevresinde görülmesi ise karasallıklailgilidir . Not: İndirgenmiş sıcaklıkta yükseltinin etkisi yoktur.
TÜRKİYE’DE SICAKLIK TÜRKİYE’DE TEMMUZ AYI GERÇEK SICAKLIK DAĞILIŞI: Yaz mevsiminde en yüksek sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu’da görülür bu durum enlem güneyden gelen sıcak rüzgarlar ve karasallıkilgilidir. En düşük sıcaklıklar ise Erzurum – Kars platosunda görülür bu durum yükselti ile ilgilidir.
TÜRKİYE’DE SICAKLIK TÜRKİYE’DE TEMMUZ AYI İNDİRGENMİŞ SICAKLIK DAĞILIŞI Yaz mevsiminde en yüksek sıcaklıklar Güneydoğu Anadolu’da görülür bu durum enlem, güneyden gelen sıcak rüzgarlar ve karasallıklailgilidir. En düşük sıcaklıların Karadeniz kıyılarında görülmesi ise enlem ile ilgilidir. (Yükselti etkili olmadığı için)
TÜRKİYE’DE BASINÇ: TÜRKİYE’DE BASINÇ ve RÜZGARLAR: SİBİRYA TERMİK YÜKSEK BASINÇ: Kış aylarında ülkemizde etkili olan basınç merkezidir. Bu basınç merkezi kuvvetli olduğu zaman ülkemizde kışlar çok soğuk ve kar yağışlıdır.
TÜRKİYE’DE BASINÇ: TÜRKİYE’DE BASINÇ ve RÜZGARLAR: İZLANDA DİNAMİK ALÇAK BASINÇ MERKEZİ: 60º kuzey enlemleri üzerindeki İzlanda ve çevresinde oluşur. Kış mevsiminde Sibirya yüksek basıncı zayıf olduğunda İzlanda alçak basıncı etkili olmaya başlar. Bu durumda ülkemizde hava sıcaklığı ve yağışlar artar.
TÜRKİYE’DE BASINÇ: TÜRKİYE’DE BASINÇ ve RÜZGARLAR: ASOR DİNAMİK YÜKSEK BASINÇ MERKEZİ: 30º kuzey enlemleri Türkiye’nin batısında oluşan bu basınç merkezi, yaz mevsiminde Türkiye’nin büyük bir kısmında sıcak ve kuru bir havanın görülmesine neden olur.
TÜRKİYE’DE BASINÇ: TÜRKİYE’DE BASINÇ ve RÜZGARLAR: BASRA ALÇAK BASINÇ MERKEZİ: Muson sisteminin bir parçası olarak Basra Körfezi çevresinde bulunur. Yaz mevsiminde ülkemizin güneydoğusunda sıcak ve kuru bir havanın görülmesine neden olur.
TÜRKİYE’DE RÜZGARLAR: TÜRKİYE’DE RÜZGARLAR:
TÜRKİYE’DE RÜZGARLAR: Karayel: Gezici alçak basıncın ülkemize sokulduğu kış mevsimlerinde görülür. Genellikle sıcaklığın düşmesine ve kar yağışlarına neden olur Yıldız: Kuzeyden esen, soğuk hava taşıyan rüzgâr çeşididir. Poyraz: Ülkemizde özellikle kış mevsiminde daha sık görülür. Bu mevsimde ülkemiz üzerine Rusya ve Sibirya üzerinden kutupsal havayı getirir. Sıcaklığın belirgin olarak düşmesine sebep olur. Samyeli: İstanbul yöresinde güney doğudan esen, halk dilinde kullanılan ve denizcilerin verdiği addır. Kıble: Güneyden esen, ılık hava getiren rüzgârdır. Torosları aşıp Konya ovasında fön etkisine neden olur. Lodos: Güneybatıdan esen rüzgârlara verilen addır. Gezici siklonların ülkemize daha çok sokulduğu kış mevsiminde görülür. sıcaklıkların yükselmesine neden olur. Deniz üzerinden geçerken nem alır ve yağış getirir.
TÜRKİYE’DE RÜZGARLAR: • Etezyen: Asor YB alanından Basra AB alanına doğru hareket eden hava akımları Türkiye’ye kuzeybatı yönünden sokulur. Yazın etkili olan ve kuzeybatı yönünden gelen bu rüzgar • Ege’de serinletici etki yapar • Akdeniz’de fön etkisine sebep olur • Karadeniz’de ise yaz yağışlarına sebep olur • NOT: Türkiye orta kuşakta ve okyanuslardan uzakta olduğu için Tayfun, kasırga gibi şiddetli rüzgarlar görülmez.
TÜRKİYE’DE NEM VE YAĞIŞ Türkiye’de yağışı etkileyen faktörler • Nem ve yağışı etkileyen faktörler • - Denize yakınlık veya uzaklık • Yükselti ve çukur alanlar, dağların uzanış doğrultusu • Hakim rüzgar yönü • Hava kütleleri
TÜRKİYE’DE NEM VE YAĞIŞ Türkiye’de yağışın dağılışı En fazla yağış alan yerler: Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları, Menteşe, Batı Toroslar, Nur dağları. (En fazla yağış alan kesim ise Rize çevresidir.) En az yağış alan yerler: Tuz gölü çevresi, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu’daki çukur alanlar ( Malatya, Elazığ, Erzincan ve Iğdır Ovaları)
TÜRKİYE’DE NEM VE YAĞIŞ Türkiye’de yağış maksimumları
TÜRKİYE’DE NEM VE YAĞIŞ Türkiye’de Oluşumuna Göre Yağış Tipleri : Orografik yağış(yamaç yağışı): Bir yamaç boyunca yükselen nemli hava kütlesi soğur ve yağış bırakır. En fazla Karadeniz dağlarının kuzey yamaçlarında görülür. Bununla beraber Torosların Akdeniz’e bakan yamaçlarında da görülür. Cephesel yağış(frontal yağış): İki farklı hava kütlesinin karşılaştığı yerlerde görülür. Türkiye’de kış yağışlarının çoğu cepheseldir. Konveksiyonel (yükselim yağışı): Isınan havanın yükselmesi ve soğuması sonucu olan bu yağışlar Türkiye’de en çok İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinde ilkbahar ve yaz mevsimlerinde görülür. Kırkikindi yağışları da denir.
TÜRKİYE’DE İKLİM ÇEŞİTLERİ • KARADENİZ İKLİMİ: • Karadeniz kıyılarında görülür. (Karadeniz ve Marmara bölgesinde) • Nem ve yağışın en fazla olduğu iklimdir. • En fazla yağışı sonbaharda en az yağışı ise ilkbaharda alır. • Nemlilikten dolayı yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az görülür. • Güneşlenme süresinin en az olduğu iklimdir. Bu durum bulutluluk ve bakı (kuzey yamaçlardaki yerleşim birimleri için geçerli) ile ilgilidir.
TÜRKİYE’DE İKLİM ÇEŞİTLERİ • En fazla yağışı sırasıyla Doğu, Batı, Orta Karadeniz alır. Orta Karadeniz’in az yağış alma nedeni yükseltisinin diğerlerine göre az olmasıdır. • İç kesimlere gidildikçe yağış azalır, karasallık artar. • Bitki örtüsü kışın yapraklarını döken ormanlar ve alçak kesimlerde ormanların • tahrip edilmesi ile oluşmuş psödömakidir.
TÜRKİYE’DE İKLİM ÇEŞİTLERİ • AKDENİZ İKLİMİ: • Akdeniz, Ege kıyıları ile Marmara Denizi çevresinde görülür • En fazla yağışı kış mevsiminde en az yağışı ise yaz mevsiminde alır. • Don olayının en az görüldüğü iklim tipidir • Cephesel yağışların yoğun olarak görüldüğü yerlerdir • Bitki örtüsü makidir. (zeytin, kocayemiş, keçiboynuzu vb)
TÜRKİYE’DE İKLİM ÇEŞİTLERİ • KARASAL İKLİM: • İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu’nun orta ve doğu kesimleri ile Trakya’nın iç kesimlerinde etkilidir. • Don olayının en çok görüldüğü iklim tipidir • Konveksiyonel (yükselim) yağışlarının en çok görüldüğü bölgedir. • En fazla yağış ilkbahar aylarındadır. • Bitki örtüsü bozkırdır. (antropojen bozkır)
BOŞLUK DOLUDURMA BOŞLUK DOLDURMA matematik Akdeniz’in Karadeniz’den sıcak ve tuzlu olması ……………………. konum ile ilgilidir. özel Türkiye’de batıdan doğuya doğru gittikçe yükseltinin artması ………...konum ile ilgilidir Türkiye’de kısa mesafede iklimlerin değişmesi ya da aynı anda farklı mevsimlerin görülmesi ……….. konum ile ilgilidir. özel matematik Türkiye’de dört mevsimin belirgin bir şekilde görülmesi …............ konum ile ilgilidir. Aynı enlemlerde olmalarına rağmen yaz mevsiminde Güneydoğu Anadolu bölgesinin Akdeniz bölgesinden sıcak olması ……………………İle ilgilidir. karasallıkla dağların Ege kıyılarındaki yağışın Akdeniz ve Karadeniz kıyılarından az olması………………………. ……………………….... …..İle ilgilidir. kıyıya dik uzanması mikroklima Çevresine göre alçakta kalan kesimlerde ………………. İklim tipi görülür Türkiye’deki dağların güneyinin kuzeyden daha sıcaktır bu durum …………. İle ilgilidir bakı kuzey yarım kürede Türkiye’de kuzeye doğru gidildikçe sıcaklığın azalması Türkiye’nin………………. yer alması ile ilgilidir
BOŞLUK DOLDURMA Yaz mevsiminde etkili olan ve Ege kıyılarında sıcaklığın birkaç derece düşmesine neden olan rüzgarın ismi…………………..dir etezyen Kıyı bölgelerimizde en az yağış alan bölge …………………… bölgesidir Marmara Türkiye’de en fazla iklim çeşidi.…………………..bölgesindedir. Marmara İzmir’in Van’dan sıcak olması……………….. ve ………………………. İle ilgilidir. yükselti denizellikle Sivas’ın Samsun’dan soğuk olası…………………. etkisine ters düşmektedir. enlem Asor YB Basra AB Türkiye’nin ikliminde etkili olan basınç merkezleri………………. , ……………………. ……………………… , ………………….. dır. Sibir YB İzlanda AB İç Anadolu bölgesinin Doğu Anadolu bölgesinden sıcak olması……………..…ile ilgilidir yükselti Ege kıyılarında en fazla yağışı…………………..yöresi almaktadır. Menteşe Güneşlenme süresi en az ………………….……….... Bölümündedir. Doğu Karadeniz Anropojen bozkır …………………........…….etkili olduğu yerlerde görülür karasal iklimin bitki örtüsünün Türkiye’de çeşitli iklimlerin görüldüğünün kanıtı ………..………………de çeşitli olmasıdır Türkiye’de görülmeyen rüzgarlar ………………………….....…………………………………. dır alize kutup, muson ve tropikal rüzgarlar
BOŞLUK DOLDURMA En çok Karadeniz kıyılarında görülen yağış tipi En çok kışın özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında görülen yağış tipi En çok iç bölgelerimizde görülen yağış tipi
EŞLEŞTİRME Karadeniz İklimi Akdeniz İklimi Karasal İklimi
BOŞLUK DOLDURMA Türkiye’de etkili olan yerel rüzgarlar 2 Yıldız 1 3 Poyraz Karayel 6 Lodos Samyeli (keşişleme) 4 5 Kıble
DOĞRU YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ Karadeniz ikliminde en fazla yağış sonbaharda düşer Ege kıyılarının Akdeniz kıyılarından soğuk olması yükselti ile ilgilidir. Sıcaklık farkı en fazla kıyı bölgelerindedir Türkiye’de en fazla yağış Rize’ye düşmektedir Türkiye’de en az yağış Erzurum – Kars’a düşmektedir. Türkiye’de kuzeyden esen rüzgarların sıcaklığı düşürmesi enlem etkisinin sonucudur. Kış mevsiminde en yüksek sıcaklıklar Akdeniz kıyılarındadır. Kuzeybatıdan esen rüzgarın ismi Keşişlemedir. Yaz mevsiminde en fazla buharlaşma Güneydoğu Anadolu’da görülür.
