Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi

1. Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka

2. Ukształtowanie powierzchni Ziemi

3. Podstawy ekologii • Ekologia– nauka zajmująca się badaniem czynników rządzących rozmieszczeniem i częstością występowania organizmów w środowiskach naturalnych • Nisza ekologiczna – zespół relacji pomiędzy organizmem a środowiskiem • Populacja – zespół osobników należących do jednego gatunku i zamieszkujących ten sam obszar • Zespół ekologiczny – populacje wielu gatunków zamieszkujących wspólnie określone siedlisko • Ekosystem – organizmy wchodzące w skład zespołu ekologicznego i zajmowane przez nie środowisko

4. Łańcuch troficzny(piramida troficzna) System prowadzący od producentów do drapieżców najwyższego poziomu

5. Obieg materii w ekosystemie

6. Biogeografia i biosfera • Biogeografia– zajmuje się rozmieszczeniem i częstością występowania organizmów na Ziemi • Biosfera – strefa rozwinięta na styku atmosfery, hydrosfery i litosfery, w której rozwija się życie

7. Siedliska naturalne na powierzchni Ziemi • Atmosfera • Środowiska lądowe • Środowiska wodne (morskie i słodkowodne) • Środowiska sedymentacyjne

8. Środowiska lądowe Główne zespoły lądowe zdeterminowane są przez: • klimat – charakterystyczny dla danego obszaru zespół zjawisk i procesów atmosferycznych • Makroklimat – klimat przeciętny charakterystyczny dla danego regionu, którego dane są oparte o pomiary wykonywane na wysokości 2 m nad ziemią. • Mezoklimat – (klimat lokalny) zmodyfikowany przez czynniki działające w średniej skali np. rzeźba terenu, obecność bagien etc. • Mikroklimat – zmodyfikowany przez roślinność i odniesiony do warstwy przygruntowej • Równoleżnikowe strefy klimatyczne i formacje roślinne na ziemi

9. Strefy klimatyczne • Strefa równikowa (klimatów wilgotnych) • Strefy podrównikowe (klimatów zmiennych) • Strefy zwrotnikowe (klimatów suchych) • Strefy podzwrotnikowe (klimatów zmiennych) • Strefy umiarkowane (klimatów wilgotnych-morskich i suchych-kontynentalnych) • Strefy podbiegunowe i biegunowe

10. Klimaty tropikalne Typ I – klimaty równikowe – gorące, zawsze wilgotne, wysokie i wyrównane temperatury (22-26º C), z małymi wahaniami dobowymi, obfite opady (ponad 2000 mm), rozłożone równomiernie w roku. Typ II – klimaty podrównikowe – gorące, zmienne, z letnią porą deszczową, temperatury wysokie (17-28º C), opady dość obfite (500-1500 mm)

11. Klimaty subtropikalne Typ III – klimaty zwrotnikowe – gorące, suche, temperatury wysokie (20-26º C), o znacznych wahaniach dobowych, opady skąpe (poniżej 200 mm), nieregularne Typ IV – klimaty podzwrotnikowe – zmienne, z zimową porą deszczową, temperatury latem wysokie i zimą niskie (10-17º C), opady średnie (400-600 mm)

12. Klimaty umiarkowane Typ V – klimaty umiarkowane ciepłe i wilgotne – temperatury średnie (11-18º C), ze słabo zaznaczoną zimą, opady obfite głównie latem (ok. 1000 mm) Typ VI – klimaty umiarkowane chłodne i wilgotne – temperatury niskie (7-10º C), z mroźną zimą, opady obfite (600-800 mm) Typ VII – klimaty umiarkowane chłodne i suche – temperatury niskie (5-10º C), z wyraźną pora suchą, opady niewielkie (poniżej 400 mm) Typ VIII – klimaty umiarkowane bardzo chłodne i wilgotne – temperatury (-1-+3º C), długotrwałe i mroźne zimy, opady niezbyt obfite (300-600 mm)

13. Klimaty zimne Typ IX – klimaty podbiegunowe – pogody zmienne, temperatury niskie (-10-+2º C), opady niskie (150-400), duża wilgotność Typ X – klimaty górskie – duże zróżnicowanie regionalne

14. Główne zespoły lądowe

15. Azonalne typy roślinności • Słone łąki • Namorzyny • Wrzosowiska • Łąki • Torfowiska • Roślinność wodna

16. Azonalne typy roślinności • Słone łąki • Namorzyny • Wrzosowiska • Łąki • Torfowiska • Roślinność wodna

17. Azonalne typy roślinności • Słone łąki • Namorzyny • Wrzosowiska • Łąki • Torfowiska • Roślinność wodna

18. Azonalne typy roślinności • Słone łąki • Namorzyny • Wrzosowiska • Łąki • Torfowiska • Roślinność wodna

19. Azonalne typy roślinności • Słone łąki • Namorzyny • Wrzosowiska • Łąki • Torfowiska • Roślinność wodna

20. Azonalne typy roślinności • Słone łąki • Namorzyny • Wrzosowiska • Łąki • Torfowiska • Roślinność wodna

21. Wysokość nad poziomem morza a klimat i roślinność

22. Środowiska wodne Morskie Śródlądowe

23. Środowiska wodne na skraju kontynentu

24. Organizmy morskie i sieć troficzna oceanu

25. Skamieniałości Skamieniałości – faktyczne pozostałości lub ślady organizmów, które wymarły tysiące lub miliony lat temu, znajdowane głównie w skałach osadowych.

26. Skamieniałości Części twarde – zęby i kości kręgowców, odpowiednio twarde elementy bezkręgowców Części miękkie – resztki skóry, naczyń krwionośnych, liście roślin

27. Skamieniałości Ośródki – puste miejsce w skale po organizmie, powstałe na skutek rozpuszczenia szkieletu przez działanie wody Odciski – spłaszczona ośródka Skamieniałości śladowe – tropy, nory i inne ślady działalności życiowej organizmów

28. Fosylizacja Zespół procesów prowadzący do powstania skamieniałości.

29. Etapy fosylizacji • Rozkład tkanek miękkich i rozczłonkowanie szkieletu. • Pogrzebanie w osadzie i mineralizacja (zastąpienie cząsteczek organicznych związkami nieorganicznymi). • Przed pogrzebaniem w osadzie kość może być: • Nadtrawiona • Wygładzona • Przedziurawiona przez korzenie