neonicotinoïden

1. studiemiddag 3 maart 2013 NBV Hulst en omstreken neonicotinoïden gewasbeschermingsmiddelen en bijen-sterfte

3. neonicotinoïden 1 watzijn neonicotinoïden?

4. neonicotinoïden 2 watzijn neonicotinoïden?

5. neonicotinoïden 3 watzijn neonicotinoïden?

6. neonicotinoïden 4watzijn neonicotinoïden? • Een veel gebruikte indeling is die naar gewasbeschermings-middelengroep: • insecticiden (tegen insecten) > nieuwe soort = neonicotinoïden • herbiciden (tegen onkruiden) • fungiciden (tegen schimmels) • nematiciden (tegen aaltjes) • algiciden (tegen algen) • acariciden (tegen mijten) • molluciden (tegen weekdieren) • bactericiden (tegen bacteriën) • viruciden (tegen virussen) • fumigantia(gassen tegen knaagdieren • rodenticiden (tegen knaagdieren) worden gerekend tot de biociden

7. neonicotinoïden hoe werkt het? • het zaadwordtbehandeld met eenbeschermingsmiddeltegenbijvoorbeeldvraat • het gewas neemt gif op in de sapstroom en maakt plant van binnen uit giftig • tijdens de groei van de plant verspreidt het zich in alleplantendelen • of het wordt gesproeid/gespoten, zoals bij imidacloprid, op onder andere appelbomen, tomaten, tabak, hop en sierplanten, of het wordt ook gebruikt om zaaizaad van onder meer suikerbieten te beschermen

8. neonicotinoïden Imidacloprid C9H10ClN5O2

9. neonicotinoïden waaromwordt het gebruikt?

10. neonicotinoïden hoe is toelatinggeregeld?

11. neonicotinoïden waarom is erzoveelaandacht?

12. neonicotinoïden hoe neemt de bijdezestoffen op?

13. neonicotinoïden 1 watzijn de effecten op de bij? Subletaleeffecten van imidacloprid • Verminderd fourageergedrag / navigatie / lagere productie • Verstoorde taakdifferentiatie in het volk • Verminderd hygiënisch gedrag • Socialeimmuniteit > Het ontsmettende enzym glucose-oxidase was door die samenwerking minder actief, wat leidt tot minder steriel broed en voedsel. • Beïnvloedt negatief het waarnemen van geuren door bijen. • Fipronil en imidacloprid hebben niet alleen een negatieve invloed op het waarnemen, maar ook op het leren • lagere productie van nakomelingen heeft een verstorend effect op het broed en jonge bijen, waardoor in dat volk in toenemende mate minder bijen volwassen worden. Dit is erger dan het verlies van haalbijen. Haalbijen kunnen versneld worden vervangen; broed en jonge bijen niet.

14. neonicotinoïden 2 watzijn de effecten op de bij? • Bijen mijden bloemen van gewassen behandeld met imidacloprid; zij komen in sommige gevallen zelfs hun kast niet uit. • Van imidacloprid is bekend dat het in geringe doseringen (10 - 20 nanogram (10-9 g) per bij, de mobiliteit van bijen nadelig beïnvloedt en dat bijen na terugkeer van een foerageertrip minder vaak de kwispeldans uitvoeren • Verminderd immuun systeem • Vertraagde ontwikkeling van larven • etc.

15. neonicotinoïden 3 watzijn de effecten op de bij? • Verminderd foerageergedrag zou merkbaar moeten zijn aan achterblijven van de ontwikkeling van broed en van het volk als geheel tijdens het groeiseizoen. • Toch kan in de praktijk niet worden vastgesteld dat het slechter gaat met volken die vliegen op zonnebloemen of maïs waarvan het zaaizaad is behandeld met een neonicotinoïde, zoals imidacloprid of clothanidine en waarvan het stuifmeel residuen bevat van deze middelen. • Daar draagt aan bij dat imidacloprid in het bijenlichaam vrij snel wordt afgebroken; dat geldt ook voor de afbraakproducten van imidacloprid • In proeven was na 20 minuten al 30% van een begindosis van respectievelijk 20 en 50 μg per kg bijen niet meer aantoonbaar • Dat maakt dat dergelijke subletale doses al na een paar uur onschadelijk zijn geworden. Imidacloprid en de afbraakproducten daarvan blijken na 6 uur (20 ppb), respectievelijk na 24 uur (50 ppb), niet meer aantoonbaar in het bijenlichaam.

16. neonicotinoïden meergegevens • Mais gecoat met imidacloprid: • Erwordt75 gram imidacloprid / ha mais gebruikt • 100000 zaden per ha • 0.00075 gram imidacloprid/zaad • 3.7 nanogram is dodelijk voor een bij • 202702 dodelijke doses per maiszaadje • Risico in het veld hoog: PEC/PNEC >> 1 • Wederzijds versterkende werking met andere pesticiden • Wederzijds versterkende werking met ziekteverwekkers (Nosema, DWV)

17. neonicotinoïden meergegevens • 1 volume eenheid DDT : 1 volume eenheid imidacloprid = 1 : 7297 • Half waardetijd in de grond: 40 – 997 dagen

18. neonicotinoïden meergegevens • Toelatingen imidacloprid in Nederland • 1994: bloemisterijgewassen (onder glas) , zaden van suiker- en voederbieten • 1995: snijmaïs en korrelmaïs (zaaizaadbehandeling) • 1996: pootaardappelen (grondbehandeling bij het poten) • 1999: sierplanten in potten en bakken • 2000: planten op terras en balkon • 2002: zaden van sla • 2004: appels , peren (2 keer per seizoen), aubergine, augurk, courgette, komkommer, tomaat en paprika (teelt onder glas), lelie (gewas- en dompelbehandeling), bloemisterijgewassen (vollegrond), boomkwekerijgewassen en vaste planten • 2007: Radicchio rosso, groenlof, andijvie, sluitkool, spruitkool, boerenkool, bloemkool, zaadprei en prei (zaadbehandeling inclusief dummy pil), onbedekte teelt van hop en in de pennenteelt van witlof, bedekte teelt van Spaanse peper en paprika, bedekte teelt van gerbera, chrysant, teelt van bloembol- en bloemknolgewassen, bolbloem- en knolbloemgewassen • 2007: “blanco cheque”: alle zaaizaden (zonder enige beperking) zolang bedoeld voor de export • 2010: gras (golfbanen, sportvelden, etc) • Bron: Databank College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (Ctgb), Wageningen

19. neonicotinoïden PPP, ofwel de 3 P’s Bovenstaandesamenvatting van de huidige stand van de wetenschap en de ervaringen met neonicotinoïden kannietverklarendat neonicotinoïden de bronzijnvoorsterkeachteruitgang van de vitaliteit van bijenvolken in Nederland. Ook het tekortaanvoldoendegevarieerdstuifmeel en het onvoldoendeterugdringen van ziektenzoals Varroa mijt, zijnoorzaken van sterkeachteruitgang van bijenvolken. PPP = Pollen + Pathogenen + Pesticiden, in samenhang mag wordenaangezienvoor de zo “in de pers” zijndebijensterfte

20. neonicotinoïden presentatie Jeroen van der Sluis

21. neonicotinoïden Q&A vragen en antwoorden