Toezicht , benchmarken en bedrijfslasten

1. Toezicht, benchmarken en bedrijfslasten Inleiding van Jan van der Moolen op bijeenkomst MKW platform, Nieuwegein, 31 oktober 2013

2. De minister schrijft het volgende: De woningcorporaties leveren een onmisbare bijdrage aan het wonen in Nederland! Het kabinet wildatcorporatiesdezerolblijvenwaarmaken, maar danwel met het oogvooreengoedemarktwerking en eenverantwoordeinzet van het maatschappelijkbestemdvermogen.

3. Veranderingennoodzakelijk in stelsel • Maatschappelijkpresterenduurzaamborgen • Zorgenvoorgoedemarktwerking • Verantwoordeinzetmaatschappelijkvermogen • Heffingblijftovereind: € 1,7 miljard in 2017 • Extra middelen: € 60 miljoen per jaar en € 200 miljoen in 2018 en 2019 • “Voorzover de verhuurdersheffingdatmogelijkmaaktzullenwoningcorporatiesnaarvermogeninvesteren in de socialewoningbouw”

4. Anderebeelden • Vraagverschuiving van koopnaarhuur • Banken: kopennietlangerzaak van schuldenmaken • Strevennaareigendomsneutraalwoonbeleid • Waardering van sociaalvastgoeduniformeren, maarwelke norm? • Heffingbemoeilijktinvesteringen in komendetijd • Nettohuurquote 26%, woonlastennaarmarktniveau? • Decentralisatie en veranderingenzorg en woonbeleid? • Regionalisering in beleid nu doorzetten • Beleidsontwikkelingenbetaalbaarheidwonen - zorg - pensioenen

5. PRANGENDE KWESTIES . Lange reeks incidentenvanaf 1993 . Ookanderesectoren: overheid, profit en non profit . Beeldvorming: “het is andermans geld” . Maatschappelijkeorganisatiesgevangentussenoverheid (wet en toezicht), markt (onvolledigemarktwerking en geringe efficiency) en achterban (stichting en RvTzijn van niemand) . Illusie van controle en toezicht in risicolozewereld . Rationeeldenkenoverheerst: regelgeving, codes, richtlijnen, best practices en in control verklaringen . Kwaliteitzorgplichtbanken en werk accountants: AFM . Overheid nu bewust van risico’sachtervang in borg

6. Wat leren de incidenten? . Werkdomein onduidelijk . Bedrijfsvoering niet op orde . Kwaliteit informatie gebrekkig . Intern toezicht te veel op afstand en ondeugdelijke rolopvatting . Financiering: beschikbaar, goedkoop, bedrijfsfinanciering, faciliteringsvolume en ontbrekenbestedingscontrole . Taakverdelingmaterieel en formeeltoezichtleidde tot moral hazards . Gebrek aan slagkracht bij overheid

7. Staan we op een kruispunt? . Politiek beschouwt woningbezit en vermogen corporaties als publiek vermogen . Sturing en taakstelling van corporaties is onduidelijk . Ordening is “organisatie-intensief” en dus complex . Onvoldoende heldere visie en complexe uitvoering maken dat (sociale) volkshuisvesting verstrikt is geraakt in eigen regels . Taakorganisaties zonder grenzen verstrikt in de wereld van het vastgoed en de ‘High Finance’ . En dan is er nog het grotere woningmarktdossier maar ook dossier wonen - zorg - pensioenen

8. Conclusies . Er is geen eenduidige strategie van de overheid geweest ten aanzien van het invullen van haar volkshuisvestingstaak . Door onduidelijke sturing en ordening is voor de overheid een kwetsbare positie ontstaan ten aanzien van effecten in de sector rond beheer woningvoorraad en financiering . Of de overheid gaat sturen resp. regisseren (en keert terug op haar schreden) of marktpartijen realiseren de volkshuisvesting . Gaan we de corporatie zien als ‘marktconform opererende onderneming’ (CFV maart 2009), dan houdt de corporatie op corporatie te zijn . Het maken van een keus is een langjarig dilemma

9. Mogelijkerichtingenvoorbeleid . Exit verzorgingsstaat: effect op kwaliteitwonen . Socialehuur: kleinere, armerevergrijsdedoelgroep . Meer marktwerking in huurbeleid . Sturinggemeenten; rolrijkbeperkt tot systeem . Toenameregionaleverschillenprijs en kwaliteit . Middensegmenthuurgaatgroeien . Toenamerol en betekenisbewonerszelforganisatie . Koppelinglokaal van wonen, sociaalbeleid en zorg . Solidariteitwordtanders in en boven de sector . Toezichtarrangementvooralbeperkenrisico’srijk

10. Opdracht voor de korte termijn . Definieer het werkdomein . Onderscheid sociale en markttaken en dus vermogens . Verbeter condities en rendementen op de huurmarkt . Ontwikkel normstelling en handhaving voor de publieke taken . Vul opdrachtgeverrol in: de echte aandeelhouder ontbreekt . Wat in aansturingproces fout gaat, kan toezicht niet oplossen . Onvoldoende doordacht toezicht leidt tot “moral hazards” . Zet een stip op de horizon, die is al 15 jaar niet meer zichtbaar . Organisaties: stimuleer gezag ipv dominant gedrag . Standpuntoverheidhelder: kleineren strakker . Corporatiesmoeten het vooralzelf en regionaalbepalen

11. Bedrijfslasten al telang in discussie . Vanaf 2005 eenjaarlijksterugkerendthema . Methodiekkostentoerekening in 2008 . Minister wildegeenuniformiteitafdwingen . Onderdeelindividueleoordeelsbrief 2009/10 . Richtlijnen RJ: naarfunctioneleindeling? . Teleurstellingbij diverse ministers: geenactie . Diverse corporatiespakkenzelfthema op . Opvraaggegevenstelang “open zenuw” . Organisatie in de bouw: faalkosten en de keten . Sober en doelmatig versus “Robin Hood” . Klantgestuurddenken nu echteensinvoeren?

12. Cumulatieve stijging diverse posten(in % ten opzichte van 2006) Bron CFV 2013

13. Trend: stabilisatie netto bedrijfslasten(in € per woongelegenheid) Bron CFV 2013

14. VAN CIP NAAR CBC . CiP was bedoeldvoor intern toezicht en stakeholders . CiP was geentoezichtinstrument . Belangstellingcommerciëlepartijen . Sector zelfmoetkwaliteitborgen . Gegevensblijvenopenbaar en toegankelijk . Voorechte benchmarking zijnvervolgstappenvereist in uniformiteitopvraaggegevens . Vergtdusorganisatie, investeren en kwaliteit . Elkaaraanspreken: kan en wil de sector datwel?

15. Het bestuursmodel: aandachtspunten . Ontbreekt een derde macht naast bestuur en RvC? . Versnipperd extern toezicht: antwoord Blok op Cie. Hoekstra over toezicht onbegrijpelijk . WRR: Onafhankelijkheidtoezichtcruciaal . Kwaliteit intern toezicht moet omhoog . ‘Dode hoeken’ van toezicht: tijdsfactor/informatie/ vertrouwen als basis . Wat moeten extern en intern toezicht van elkaar verwachten? . Is de zekerheidsstructuur nog wel van deze tijd? . Nog te veel zelfregulering als leidend principe

16. Het motto “Kijken, dat is alles, daar gaat het om. Wat mensen hun kijken noemen, is meestal een verraad aan het zien. Ze zien alleen maar wat ze herkennen.” Bernlef, “Op Slot” 2007