Лекц 7, 8

1. Лекц 7, 8 Түрээсийн бүртгэл

2. Түрээсийн бүртгэл Түрээсийн тухай Түрээслэгчийн бүртгэл Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээсд оролцогч талууд Түрээсийн ашигтай талууд Түрээсийн төрлүүд Капитал Түрээсийн нөхцлүүд НББ-ийн ялгаанууд Капитал түрээсийн бүртгэл Үйл ажиллагааны түрээс бүртгэл Харьцуулалт Түрээсийн эдийн засгийн асуудал Ангилал Шууд санхүүжүүлэх түрээс Үйл ажиллагааны түрээс Үлдэгдэл өртөг Борлуулалт хэлбэрийн түрээс Тохиролцон худалдан авах нөхцөл Анхдагч шууд зардлууд Current versus noncurrent Disclosure Unsolved problems

3. Түрээсийн тухай Түрээс гэдэг нь түрээслэгч, түрээслүүлэгч талуудын хооронд гэрээ хийгдсэний үндсэн дээр түрээслэгч түрээслүүлэгчийн эзэмшил дэх хөрөнгийг тодорхой хугацааны туршид ашиглах үйл ажиллагаа юм. , • Түрээсийн хөрөнгийг ихээр ашигладаг салбаруудад: • Мэдээллийн технологи • Тээвэр (онгоц, галт тэрэг, ачааны машин гм), • Барилга • Хөдөө аж ахуй.

4. Түрээсийн тухай Түрээсийн оролцогч талууд? • Гурван үндсэн ангилал: • Банкууд • Лизингийн компаниуд • Бусад хувь хүн, хуулийн этгээдүүд LO 1 Explain the nature, economic substance, and advantages of lease transactions.

5. Түрээсийн тухай Түрээслэгчийн хувьд түрээсийн давуу талууд • Тогтмол хүүтэй 100%-ийн санхүүжилт /инфляцийн нөлөөлөлд орохгүй/ • Хөрөнгийн хуучралт, элэгдлийн хамгаалалт • Уян хатан байдал /хөрвөх чадвараа хадгалах боломжтой, бусад зээлийн гэрээтэй харьцуулбал шаардлага багатай/ • Бага өртөгтэй санхүүжилт /эрсдэл багатай тул төлбөр бага/ • Татварын давуу тал /элэгдлийн зардал/ • Баланстын гадуурх санхүүжилт /үйл ажиллагааны түрээсийн үед/

6. Түрээсийн тухай Түрээсийн үндсэн төрлүүд Түрээслүүлэгч түрээслүүлэгчид хөрөнгийн эзэмшилтэй холбоотой өгөөж ба эрсдэлийн ихэнхийг шилжүүлсэн бол капитал түрээс гэнэ. Түрээсэлсэн хөрөнгийн эзэмшилтэй холбоотой өгөөж ба эрсдэлийг түрээслэгчид шилжүүлээгүй бол үйл ажиллаагааны түрээс гэнэ.

7. Түрээсийн тухай Хөрөнгийг эзэмших эрх түрээслүүлэгчээс түрээслэгчид шилжихгүй ч гэсэн тухайн хөрөнгийг ашиглах хугацаанд гарч байгаа бүх өгөөж эрсдэл түрээслэгчид шилжиж болно. Үйл ажиллагааны түрээс Капитал түрээс Журналын бичилт: Түрээсийн зардал xxx Мөнгөн хөрөнгө xxx Журналын бичилт: Түрээсийн хөрөнгө xxx Түрээсийн өр төлбөр xxx Түрээслүүлэгч түрээслүүлэгчид хөрөнгийн эзэмшилтэй холбоотой өгөөж ба эрсдэлийн ихэнхийг шилжүүлсэн бол капитал түрээс гэнэ

8. Түрээслэгчийн бүртгэл • Дараах шалгууруудын аль нэгийг эсвэл хэд хэдийг хангаж байвал капитал түрээс болно • Түрээсийн хугацааны эцэст түрээсийн хөрөнгө түрээслэгчид шилжих • Түрээсийн хугацааны эцэст хэрэв түрээслэгч хүсвэл тохиролцон худалдан авах сонголт гэрээнд заагдсан байх • Түрээсийн хугацаа нь түрээсийн хөрөнгийн эдийн засгийн ашигт хугацааны 75-аас дээш хувийг хамарсан байх • Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнэ нь түрээсийн хөрөнгийн зах зээлийн үнийн 90-ээс дээш хувьтай тэнцүү байх

9. Түрээслэгчийн бүртгэл Дараах 4 нөхцөлийн алийг нь ч хангаагүй бол түрээслэгч түрээсийг үйл ажиллааны түрээс гэж ангилна. Түрээсийн гэрээ Ү/ажиллагааны Эзэмших эрх шилжих Тохиролцон худалдан авах сонголт Түрээсийн хугацаа >= 75% Төлбөрүүдийн PV >= 90% No No No No Yes Yes Yes Yes Капитал түрээс LO 2 Describe the accounting criteria and procedures for capitalizing leases by the lessee.

10. Түрээслэгчийн бүртгэл Капитал түрээс гэсэн ангилалд оруулахын тулд дээр хэлсэн 4 нөхцөлөөс гадна дараах 2 нөхцөлийг мөн анхаарч үзэх хэрэгтэй /НББОУС-17/ Түрээсэлсэн хөрөнгө нь тусгай шинж чанартай байх бөгөөд зөвхөн түрээслэгч түүнд томоохон өөрчлөлт хийхгүйгээр ашигладаг бол Түрээслэгч нь түрээсийг цуцалбал үүнтэй холбогдон түрээслүүлэгчид учрах хохирлыг хариуцдаг бол

11. Түрээслэгчийн бүртгэл • Хэрэвтүрээслэгч түрээсийг капиталжуулж байгаа бол түрээсийн төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнэ ба хөрөнгийн тухайн үеийн бодит үнэ цэнийн аль багаар түрээсийн хөрөнгө, өр төлбөрийг бүртгэх ёстой болно. Мөн • Түрээслэсэн хөрөнгөд элэгдэл байгуулж бүртгэнэ. • Түрээсийн төлбөр нь түрээсийн үндсэн төлбөр болон хүүгээс бүрдэж байгаа гэж үзнэ.

12. Түрээслэгчийн бүртгэл Түрээсийн төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнэ • Дискаунтын түвшин • Түрээслэгч нь хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнийг олохдоо өсөн нэмэгдэх хүүгийн түвшинг ашиглана. Гэхдээ гажуудах нэг нөхцөлтэйгээр: • Хэрэв түрээслэгч түрээслүүлэгчийн нуугдмал хүүгийн түвшинг мэдэж байгаа байгаа ба энэ нь өсөн нэмэгдэх хүүгээс бага бол нуугдмал хүүг ашиглана.

13. Түрээслэгчийн бүртгэл Түрээсийн төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнэ Өнөөгийн үнэ цэнийг олоход ашиглагдах төлбөрүүд нь: • Түрээсийн төлбөр • Баталгаат үлдэх өртөг • Тохиролцон худалдан авах сонголт үнэ Өнөөгийн үнэ цэнэд орохгүй төлбөрүүд: • Даатгал • Засвар • Татвар гэх мэт Хөрөнгийн ашиглалттай холбоотой зардлуудыг тооцоололд оруулахгүй

14. Түрээслэгчийн бүртгэл Түрээслэгчийн бүртгэх хөрөнгө ба өр төлбөр • Түрээсийн хугацааны эхэнд түрээсийн хөрөнгө ба өр төлбөрийг дараахын аль багаар бүртгэнэ. • Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнэ (Ашиглалтын зардлуудыг оруулахгүй тооцсон) • Түрээсийн хугацааны эхэн дэх түрээсийн хөрөнгийн зах зээлийн үнэ

15. Түрээслэгчийн бүртгэл Түрээсийн хөрөнгийг элэгдүүлэх • Элэгдүүлэх хугацаа • Хэрвээ түрээсийн хөрөнгө хугацааны эцэст түрээслэгчид шилжих эсвэл тохиролцон худалдан авах сонголт түрээсийн гэрээнд байгаа бол түрээсийн хөрөнгийг эдийн засгийн ашигт хугацаанд нь түрээслэгч элэгдүүлнэ. • Хэрэв дээрх нөхцөлүүд гэрээнд байхгүй бол түрээсийн хугацаанд элэгдүүлнэ.

16. Түрээслэгчийн бүртгэл Жишээ 1. 2007 оны 1 сарын 1-нд Б компани 5 жилийн хугацаатайгаар машин түрээсэлж авсан. Түрээсийн гэрээнд зааснаар Б компани түрээсийн төлбөр гэж жил бүрийн эхэнд $8,668 –ийг шилжүүлнэ. Машины өөрийн эдийн засгийн ашигт хугацаа 6 жил байсан. Б компани өөрийн бүх үндсэн хөрөнгөө шулуун шугамын аргаар элэгдүүлдэг. Б-ийн өсөн нэмэгдэх хүүгийн түвшин 10%, түрээслүүлэгчийн нуудмал хүүг Б мэдэхгүй байгаа. Гүйцэтгэх нь: (a)Энэ ямар төрлийн түрээс вэ? Тайлбарлана уу. (b) Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнийг ол. (c) 2008 оны 1 сарын 1 хүртэлх Б-ийн түрээстэй холбоотой бүх журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ.

17. Капиталжуулах шалгуурууд Эзэмших эрх шилжих Худалдан авах сонголт Түрээсийн хугацаа=> түрээслэсэн хөрөнгийн ашиглагдах хугацааны 75% Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн ӨҮЦ=> Түрээсийн хөрөнгийн зах зээлийн үнийн 90% Түрээслэгчийн бүртгэл 1. Энэ ямар төрлийн түрээс вэ? Тайлбарлана уу. NO NO Түрээс хугацаа 5 жил Э/З-ын хугацаа6 жил YES 83.3% Түрээсийн хөрөнгийн зах зээлийн үнэ мэдэгдэхгүй

18. Түрээслэгчийн бүртгэл 2. Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнийг ол. Түрээсийн төлбөр $ 8,668 ӨҮЦХХЗ (i=10%,n=5) 4.16986 Түрээсийн төлбөрүүдийн ӨҮЦ$36,144 Журналын бичилт

19. Түрээслэгчийн бүртгэл Түрээсийн хорогдуулалтын хүснэгт

20. Түрээслэгчийн бүртгэл 3. 2008 оны 1 сарын 1 хүртэлх журналын бичилтүүд

21. Түрээслэгчийн бүртгэл 3. 2008 оны 1 сарын 1 хүртэлх журналын бичилтүүд

22. Түрээслэгчийн бүртгэл Капитал түрээсийг үйл ажиллагааны түрээстэй харьцуулбал: *

23. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Түрээслүүлэгч хөрөнгөө түрээслүүлснээр: • Хүүгийн болон түрээсийн орлого • Үйл ажиллагааны түрээсийн үед элэгдлийн зардлаар татварын зардал багасах • Өндөр үлдэх үнэ цэнэ LO 4 Identify the classifications of leases for the lessor.

24. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Жишээ 2.Морган түрээсийн компани 2007 оны 1 сарын 1-нд түрээсийн гэрээг Кол компанитай хийсэн. Гэрээнд дараах зүйлс тусгагдсан. • Түрээсийн хугацаа 6 жил. Тоног төхөөрөмжийн эдийн засгийн ашиглалтын хугацаа мөн 6 жил. • Түрээсийн хугацааны эхэн дэх хөрөнгийн өртөг ба зах зээлийн үнэ ижил $245,000. • Түрээсийн хугацааны эцэст хөрөнгө түрээслүүлэгчид буцаж ирэх бөгөөд энэ үеийн хөрөнгийн үлдэх өртөг $43,622 гэж тооцоолж байгаа. Үлдэх өртөг баталгаат биш. • 2007 оны 1 сарын 1-нээс эхлээд жил бүр түрээсийн төлбөр хийгдэнэ. • Түрээслүүлэгч талаас түрээсийн төлбөрийг цуглууахад ямар нэг асуудал байхгүй. Түрээслүүлэгч түрээсийн хугацаанд ямар нэг болзошгүй үүрэг хүлээх нөхцөлгүй.

25. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Түрээсийн төлбөрийг тооцоолъё. Уг түрээсээс түрээслүүлэгч нь 10 хувийн өгөөж олохоор тооцсон гэвэл жил бүрийн түрээсийн төлбөрийг хэдээр тогтоох вэ? x - ÷

26. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Түрээслүүлэгч түрээсийг дараах байдлаар ангилж бүртгэнэ. • Үйл ажиллагааны түрээс • Капитал түрээс • Шууд санхүүжүүлэх хэлбэрийн түрээс. • Борлуулалт хэлбэрийн түрээс. LO 4 Identify the classifications of leases for the lessor.

27. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл-капитал • 1-р группын шалгуурууд /нэг болон хэд хэдэн нөхцөлийг хангах/ • Түрээсийн хөрөнгө түрээслэгчид шилжих • Тохиролцон худалдан авах сонголт гэрээнд заагдсан • Түрээсийн хугацаа ≥ хөрөнгийн э/з-ийн ашигт хугацааны 75% • ХБТ-ийн ӨҮЦ≥ хөрөнгийн зах зээлийн үнийн 90% • Түрээслэсэн хөрөнгийг зөвхөн түрээслэгч л ашиглах бол-той • Түрээслэгч түрээсийг цуцалбал түрээслэгчлэгчид учрах хохирлыг түрээслэгч хариуцах • 2-р группын шалгуурууд /бүгдийг хангах/ • Түрээслэгчээс түрээсийн төлбөрийг цуглуулах магадлал өндөр • Түрээсийн хугацаанд түрээслүүлэгч түрээстэй холбоотой ямар нэг болзошгүй үүрэг хүлээгээгүй

28. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Түрээсийн гэрээ Групп 1-н шалгууруудыг хангаж байна уу Түрээсийн төлбөрүүдийг цуглуулах магадлал өндөр Түрээстэй холбоотой болзошгүй үүрэг байхгүй Хөрөнгийн дансны үнэ = зах зээлийн үнэ Шууд Санхүүжилт түрээс Ү/А-ны түрээс Борлуулал хэлбэрийн түрээс Түрээслүүлэгчийн үйл ажиллагааны гэж ангилсан түрээсийг түрээслэгч капитал түрээс гэж ялгаатай ангилж болно.

29. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл-Шууд санхүүжилт Морган компаний Колтой хийсэн түрээс нь шууд санхүүжилт хэлбэрийн түрээс юм. Түрээсийн хорогдуулалтын хүснэгт дараах байдалтай байна. * * rounding LO 5 Describe the lessor’s accounting for direct-financing leases.

30. Түрээслүүлэчийн бүртгэл Морган компаний хувьд 2007, 2008 оны журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ.

31. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Морган компаний хувьд 2007, 2008 оны журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ. .

32. Түрээслүүлэгчийн бүртгэл Үйл ажиллагааны түрээс бол • Хүлээн авах түрээсийн төлбөрийг түрээсийн орлого гэж бүртгэнэ. • Түрээслэсэн хөрөнгийг өөрөө ашиглахгүй байгаа ч гэсэн элэгдэл тооцно. LO 5 Describe the lessor’s accounting for direct-financing leases.

33. Бүртгэлийн бусад асуудлууд • Баталгаат үлдэх өртөг • Борлуулалт хэлбэрийн түрээс • Худалдан авах сонголт • Анхдагч шууд зардлууд • Эргэлтийн/эргэлтийн бус ангилал • Нэмэлт тодруулга

34. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Үлдэх өртөг Үлдэх өртөг түрээслэгчийн бүртгэлд: Түрээслэгч баталгаат үлдэх өртгийг хамгийн бага түрээсийн төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоололд оруулна. Баталгаагүй бол оруулахгүй.

35. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Жишээ 3. 2007 оны 1 сарын 1-нд Вэлд /түрээслэгч/ компани 4 жилийн хугацаатай түрээсийн гэрээг Этан /түрээслүүлэгч/ компанитай хийсэн. Жил бүрийн 1 сарын 1-нд Вэлд компани $16,228 –ийн Этанд шилжүүлнэ. Этан компаний бүртгэлд хөрөнгийн дансны үнэ $60,000 байсан. Мөн хөрөнгийн эдийн засгийн ашигт хугацаа 4 жил, үлдэх өртөг $5,000 байсан байна. Вэлд компани уг үлдэх өртгийг баталгаажуулсан. Вэлдийн өсөн нэмэгдэх хүү 12%. Гэхдээ Этан компани түрээсийн төлбөрөө тогтоохдоо 10%-ийн хүүг ашигласан гэдгийг Вэлд мэдэж байгаа. Хүүгийн төлбөр цуглуулагдах магадлал өндөр, түрээслүүлэгчийн зүгээс түрээстэй холбоотой болзошгүй үүрэг хариуцлага байхгүй.

36. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслүүлэгчийн бүртгэл. Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнэ хэд вэ?

37. Капиталжуулах шалгуурууд Эзэмших эрх шилжих Худалдан авах сонголт Түрээсийн хугацаа=> түрээслэсэн хөрөнгийн ашиглагдах хугацааны 75% Түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн ӨҮЦ=> Түрээсийн хөрөнгийн зах зээлийн үнийн 90% Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслэгчийн хувьд ямар хэлбэрийн түрээс вэ? NO NO Түрээс хугацаа4жил Э/З-ын хугацаа 4жил YES100% Түрээсийн хөрөнгийн зах зээлийн үнэ мэдэгдэхгүй

38. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Вэлд компаний хувьд түрээсийн хөтөлбөрийг бэлтгэ. * * rounding LO

39. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслэгчийн хувьд 2007, 2008 оны журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ.

40. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслэгчийн хувьд 2007, 2008 оны журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ.

41. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Үлдэх өртөг Үлдэх өртөг түрээслүүлэгчийн бүртгэлд Түрээслүүлэгчийн хувьд үлдэх өртөг баталгаажсан, баталгаажаагүйгээс үл хамааран түрээсийн хугацааны эцэгт үлдэх өртөг хэрэгжинэ гэж үздэг.

42. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслүүлэгчийн хувьд жил бүр хүлээн авах түрээсийн төлбөрийг хэрхэн тооцож байгааг харуул x - ÷

43. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслүүлэгчийн хувьд түрээсийн хөтөлбөрийг бэлтгэ. * * rounding

44. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслүүлэгчийн хувьд 2007, 2008 оны журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ.

45. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээслүүлэгчийн хувьд 2007, 2008 оны журналын бичилтүүдийг гүйцэтгэ

46. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Борлуулалт хэлбэрийн түрээс • Шууд санхүүжилт ба борлуулалт хэлбэрийн түрээсийн хооронд гардаг бүртгэлийн гол ялгаа нь борлуулалт хэлбэрийн түрээст түрээслүүлэгч нийт ашиг /алд/ тайлагнадаг явдал юм. • Түрээслүүлэгч түрээсийн эхэнд түрээслэсэн хөрөнгийг данснаас хасч түрээсийн авлагыг бүртгэхээс гадна борлуулалтын орлого, ББӨ-г бүртгэдэг.

47. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Худалдан авах сонголт (түрээслэгч) • Хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнийн тооцоололд худалдан авах сонголтот үнийн оруулна. • Түрээслэгчийн хувьд худалдан авах сонголт болон баталгаат үлдэх үнэ цэнэтэй гэрээний хувьд бүртгэл ижил байна. Гол ялгаа нь элэгдлийн тооцоолол дээр гарч ирдэг.

48. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Анхдагч шууд зардал (түрээслүүлэгч) • Анхдагч шууд зардлын бүртгэл нь: • Үйл ажиллагааны түрээсийн хувьд түрээслүүлэгч анхдагч шууд зардлыг хойшлуулан бүртгэдэг. • Борлуулалт хэлбэрийн түрээст түрээслүүлэгч анхдагч шууд зардлыг зардалд тооцно. • Шууд санхүүжилт хэлбэрийн түрээст түрээслүүлэгч анхдагч шууд зардлыг цэвэр хөрөнгө оруулалт дээр нэмдэг.

49. Бүртгэлийн бусад асуудлууд Түрээсийн нэмэлт тодруулга • Түрээсийн гэрээний нөхцөл • Түрээстэй холбоотой мөнгөн орох гарах урсгал • Орлогын тайланд тайлагнасан түрээстэй холбоотой орлого, зардал • Баланст тайлагнасан түрээстэй холбоотой авлага, өглөг