BEZPIECZNA I DOBRA SZKOŁA POLSKA

1. BEZPIECZNA I DOBRA SZKOŁA POLSKA MATERIAŁY Z KONFERENCJI W MINISTERSTWIE EDUKACJI NARODOWEJ WARSZAWA 29.03.2007r.

2. PROGRAM KONFERENCJI: Bezpieczna szkoła warunkiem jakościkształcenia Przemoc i agresja w szkołach w Europie – sposoby przeciwdziałania Warunki dialogu o bezpieczeństwie w polskiejszkole Prawo dziecka do wychowania Przemoc w mediach a wychowanie w szkole

3. Wprowadzenie jednolitego stroju do szkół Szkoły wyższe na rzecz dobrej edukacji Matematyka Fizyka i Prestiż Nauczyciela Nauczanie historii najnowszej w Polsce Na fundamencie wysokich wartości Nowe technologie informatyczne w służbie edukacji szkolnej Polski Uniwersytet Wirtualny w realizacji idei dobrej szkoły

4. Propozycje modernizacji nauczania przedmiotów przyrodniczych w szkołach średnich UCZESTNICY KONFERENCJI • Wicepremier Minister Edukacji Narodowej – Roman Giertych • Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej – Mirosław Orzechowski • Przedstawiciel Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji – Anna Smoczyńska • Dyrektor Instytutu Pedagogiki w Toruniu – prof. Aleksander Nalaskowski • Rzecznik Praw Dziecka – Ewa Sowińska • Kierownik Zakładu Technologii Kształcenia Instytutu Pedagogiki na Uniwersytecie w Toruniu – prof. Bronisław Siemieniecki

5. Przedstawiciel Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli – Teresa Łęcka • Historyk, wykładowca akademicki – prof. Jan Żaryn • Kulturoznawca, kierownik Instytutu na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego – prof. Anna Raźny • Kierownik Katedry Informatyki Stosowanej na Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej – prof. Dominik Sankowski • Prorektor w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi – prof. Andrzej Cader • Przedstawiciele wyższych uczelni i szkół

6. CEL KONFERENCJI Nawiązanie współpracy i dialogu Ministerstwa Edukacji Narodowej ze wszystkimi środowiskami zajmującymi się edukacją i wychowaniem młodego pokolenia, w celu wypracowania wspólnego stanowiska w sprawie przeciwdziałania patologiom społecznym w tym głównie agresji i przemocy.

7. PRZEMOC I AGRESJA W SZKOŁACH EUROPY Problem przemocy w szkołach dotyczy nie tylko Polski. Co gorsza zjawisko to na naszym kontynencie wzrasta. Na potrzeby MEN Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji przygotowała charakterystykę porównawczą dotyczącą występowania aktów agresji i przemocy w szkołach oraz sposobów ich zwalczania w 14 państwach członkowskich UE. Chociaż dokument ten nie dotyczy wszystkich państw UE daje wyobrażenie co do skali i nasilenia tego zjawiska na całym kontynencie.

8. Szkoły europejskie nie stosują kar cielesnych kierując się zasadą, że dzieci uczęszczające do szkoły powinny znaleźć się w przyjaznym środowisku. Pomimo to, nie uniknięto stosowania przemocy w szkołach o czym świadczą przytoczone poniżej dane. AUSTRIA 14% uczniów w wieku 12-14 lat w ciągu miesiąca było raz lub dwa razy ofiarami przemocy, 16% doświadczało w tym okresie przemocy notorycznie. Około 75% uczniów nie było w żaden sposób powiązanych z aktami agresji, 10% raz lub dwa, 14% określa siebie jako częstych sprawców. Akty agresji dokonywane są głównie w grupie 12 – latków.

9. W grupie 17-18- latków 1 % doświadczyło przemocy fizycznej a 3% było częstymi sprawcami . Przemocy fizycznej częściej dokonują chłopcy. Zjawisko przemocy związane jest również z rodzajem szkoły – częściej występuje w szkołach zawodowych. CZECHY Brak rzetelnych statystyk dotyczących występowania aktów agresji i przemocy w szkole, jednak funkcjonowanie w Ministerstwie Edukacji sekcji profilaktyki patologicznych zachowań społecznych, doskonalenie nauczycieli w zakresie przeciwdziałania patologiom społecznym, wprowadzenie pilotażowego programu przeciwko znęcaniu się w szkole, świadczą o narastaniu problemu.

10. FINLANDIA Najczęstszą formą znęcania się w szkole jest nękanie, które może przyjąć formę wyśmiewania, drwienia, wyzywania. Najczęściej tę formę przemocy stosują dziewczynki, chłopcy stosują znęcanie i przemoc fizyczną. Przemoc w szkole nie jest zjawiskiem masowym – 9% 11-15 – letnich chłopców i 6% dziewcząt w tej grupie wiekowej padło ofiarą znęcania się raz w tygodniu w semestrze. Rzadko ofiarą przemocy stają się nauczyciele, w przypadku wystąpienia takiego zjawiska mają prawo wnieść sprawę do sądu. Głośne stało się samobójstwo gimnazjalistki spowodowane znęcaniem się nad nią kolegów. Występuje duże zróżnicowanie – przemoc częściej pojawia się na terenach miejskich, w dużych szkołach.

11. FRANCJA Za przejawy przemocy w szkole uznaje się: przemoc słowną, wtargnięcia, kradzieże mienia, niszczenie pomieszczeń, przemoc fizyczną ( bójki, napaści), wymuszenia, używanie i rozprowadzanie substancji odurzających, posiadanie broni i przedmiotów niebezpiecznych, czyny o charakterze rasistowskim, ksenofobicznym i antysemickim. Na podstawie zabranych danych ustalono, że tylko w 2004 r. we francuskich liceach i gimnazjach popełniono 81 tys. aktów przemocy. Odnotowuje się stały wzrost czynów wymierzonych przeciwko nauczycielom i personelowi szkoły, maleje natomiast liczba czynów związanych z używaniem i rozprowadzaniem substancji odurzających i czynów o charakterze rasistowskim czy antysemickim. MEN we Francji w 1998r. opublikowało przewodnik dotyczący przeciwdziałania przemocy w szkole, który określa zasady postępowania władz szkolnych wobec niedozwolonych zachowań oraz wskazuje sankcje jakie mogą być zastosowane.

12. GRECJA Główne formy przemocy to: przemoc fizyczna, niszczenie obiektów szkolnych. Do negatywnych zjawisk związanych ze stosowaniem przemocy należy przynależność do gangów. W grupie wiekowej 8-12 lat 14,7% uczniów zdeklarowało, że było ofiarami znęcania się, 6,3% było sprawcami a 4,8 % zarówno było ofiarami jak i znęcało się nad innymi uczniami. 16,6% uczniów liceum przyznało się do uczestniczenia więcej niż jeden raz w zbiorowym akcie przemocy, 7,1 % do przynależności do gangu, 52,3 % było ofiarami zbiorowych aktów przemocy. W 33% aktów przemocy użyto noża, sztyletu lub pistoletu.

13. HISZPANIA Najczęściej spotykane formy przemocy to: znęcanie się ( agresja słowna i wykluczenie społeczne, groźby, ataki agresji fizycznej, rzadziej wymuszanie, molestowanie czy groźby bronią) oraz przemoc wobec nauczycieli gdzie sprawcami jest uczeń lub jego rodzic. 5,8% uczniów szkół ponadpodstawowych przyznaje się do bycia ofiarą agresji przynajmniej raz, 1,6 % do bycia ofiarą agresji częściej. 7,6 % było ofiarą psychicznego znęcania się jeden raz, 4,4 % częściej, Ofiarami agresji słownej było 27-32% uczniów. W Hiszpanii nie prowadzi się dokładnych statystyk w tym zakresie a jedynie badania wycinkowe.

14. HOLANDIA Najczęściej stosowane formy przemocy to: przemoc fizyczna, emocjonalna, wykluczenie z grupy rówieśniczej, przemoc na tle seksualnym, molestowanie seksualne, niszczenie, agresja skierowana przeciwko nauczycielom. W wyniku badań przeprowadzonych w latach 90-tych, które wykazały, że około 8-15 % uczniów było ofiarami aktów przemocy, Ministerstwo Edukacji i Sprawiedliwości uruchomiły 4-letni program zarządzania konfliktami w szkole, zainicjowało krajową kampanię „ Bezpieczna szkoła” opartą na trzech głównych założeniach: • Podnoszenia kompetencji społecznych dzieci i młodzieży, • Przeciwdziałania i zapobiegania przemocy oraz skutecznych interwencji, • Bezpiecznych warunkach nauki i odpowiednich regulacjach dotyczących bezpieczeństwa w budynkach szkolnych Konsekwentna realizacja programów przynosi wymierne efekty.

15. LITWA Na Litwie brak jest miarodajnych statystyk dotyczących aktów agresji i przemocy w szkole. NIEMCY Poważne przestępstwa zdarzają się rzadko i nie są charakterystyczne dla przemocy szkolnej. W grupie 13-15 latków występuje głównie przemoc słowna. Poziom nasilenia kształtuje się inaczej w różnych landach. Na podstawie badań przeprowadzonych w Bawarii uzyskano następujące dane: 7% uczniów stosowało wymuszenia, 4% pobiło kolegów w trakcie drogi do szkoły, tyle samo przyznaje się do noszenia broni, 9% przyznało się do konfliktów z innymi uczniami. Przemoc w szkole nierozerwalnie związana jest z przynależnością do gangów.

16. PORTUGALIA Przemoc szkolna to głównie: agresja fizyczna- szczególnie chłopców. Najbardziej brutalne akty przemocy mają miejsce poza szkołą, podczas walk pomiędzy grupami młodzieży. W roku szkolnym 2005/06 w szkołach obowiązkowych i średnich zanotowano: 1252 przypadki kradzieży mienia szkolnego, 865 mienia osobistego, 910 przypadków znęcania się, 1133 przypadki agresji wobec uczniów, 172 wobec nauczycieli, 197 wobec innych pracowników szkoły, 143 przypadki ograniczenia wolności osobistej nauczycieli, 224 innych pracowników szkoły, 262 uczniów. Na terenie szkoły 1334 aktów przemocy fizycznej i 119 przypadków przemocy na tle seksualnym. W ramach przeciwdziałania narastającym przypadkom agresji i przemocy Rząd Portugalii sformułował politykę działania opartą na głównych założeniach: bezpieczny budynek i jego wyposażenie, ochrona dzieci i młodzieży przed przemocą w szkole i innymi formami agresji.

17. SZWECJA Około 20% uczniów doświadczyło niegroźnych form przemocy, 6% poważnych. Co piąty uczeń doświadczył przemocy w szkole i również co piąty popełnił akt przemocy. Najczęstsze formy przemocy to: przemoc ze strony innego ucznia – około 20% badanych; przemoc ze strony nauczyciela 2-4% badanych; przemoc uczniów wobec nauczycieli. Występuje tu jednak przewaga „łagodniejszych form przemocy”. Najczęściej do przemocy dochodzi wśród chłopców, oni są również najczęstszymi sprawcami przemocy. Do aktów przemocy dochodzi głównie w szkołach o niskim poziomie nauczania oraz w rejonach zamieszkałych przez osoby o niskim statusie społecznym. Coraz częściej o aktach przemocy informowane są władze ( policja, władze lokalne).

18. WŁOCHY Do najpoważniejszych aktów przemocy zalicza się tutaj „wymuszenia” i kradzieże w szkole dokonywane przez nastolatków i młodsze dzieci. Przemoc szkolna dotyczy głównie uczniów, rzadko odnosi się do nauczycieli. W niektórych rejonach uczniowie szkół średnich angażują się w przestępczość zorganizowaną. Poziom przemocy we włoskich szkołach jest wyjątkowo wysoki – 42% uczniów w szkołach podstawowych i 26% uczniów w szkołach średnich ulega aktom przemocy. Najczęściej występuje ona wśród chłopców, w szkołach zawodowych, najbardziej narażone są na akty przemocy dzieci o specyficznych problemach edukacyjnych. Wg nauczycieli do aktów przemocy dochodzi z powodu: braku umiejętności stosowania zasad dobrego wychowania, braku dyscypliny, zaburzeń zachowania, braku samokontroli.

19. WIELKA BRYTANIA Poważne akty przemocy są zjawiskiem rzadkim i dotyczą niewielkiej ilości uczniów. Najbardziej powszechnym zjawiskiem jest zakłócanie przebiegu lekcji. Jednak poziom nasilenia agresji jest bardzo zróżnicowany w zależności od regionu. W Anglii w roku szkolnym 2004/2005 odnotowano: wykluczenie ze szkoły na stałe 1780 uczniów za atak na innego ucznia z zastosowaniem siły fizycznej, 80 700 przypadków wykluczenia na czas określony, 1270 przypadków wykluczenia ze szkoły za atak na osobę dorosłą i 18 480 przypadków wykluczenia czasowego. Odnotowano rosnącą liczbę przypadków stosowania przemocy przez dziewczęta. Na akty agresji narażone są najbardziej dzieci o specyficznych potrzebach edukacyjnych. W chwili obecnej trwają prace nad zapisem legislacyjnym dającym prawo pracownikom szkoły do dyscyplinowania uczniów. Zapis wejdzie w życie w kwietniu 2007r.

20. W Szkocji – największym problemem jest zakłócanie przebiegu lekcji, stosunkowo rzadko dochodzi do poważniejszych aktów przemocy. Większość nauczycieli uważa, że dobrze radzi sobie z dyscypliną. Jednak zjawisko złego zachowania wzrasta. W 2005/2006 roku liczba uczniów odesłanych do domu za złe zachowanie wzrosła o 18%. W większości odesłano uczniów do domu na czas określony. Wykluczenia dotyczyły głównie: stosowania przemocy w stosunku do kolegów i nauczycieli, użycia broni lub zaimprowizowanej broni, udział w bójce, agresja słowna, prowokowanie nauczycieli do gwałtownych reakcji a następnie filmowanie i odtwarzanie w internecie. Aktów agresji dopuszczają się głównie chłopcy, szczególnie w rejonach zamieszkałych przez rodziny o niskim statusie społecznym.

21. Biorąc pod uwagę przedstawione dane dotyczące stopnia nasilenia agresji i przemocy w różnych krajach UE a także dane dotyczące naszego kraju, które wszystkim są doskonale znane zauważamy, że poziom agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży stale wzrasta. Obniża się w tych państwach, w których działania MEN są systematyczne, konsekwentne i stwarzają odpowiednie proporcje pomiędzy obowiązkami i prawami ucznia.

22. Doprowadzenie do obniżenia stopnia agresji i przemocy w polskiej szkole możliwe będzie jedynie poprzez wypracowanie wspólnie z MEN jednolitego stanowiska wśród wszystkich podmiotów, którym leży na sercu bezpieczeństwo dziecka a następnie systematyczne, konsekwentne realizowanie wspólnie uzgodnionych postanowień. Do tego jednak niezbędny jest rzeczowy, merytoryczny dialog pozbawiony wszelkich uprzedzeń. WARUNKI DIALOGU O BEZPIECZEŃSTWIE W POLSKIEJ SZKOLE – prof.. Aleksander Nalaskowski W polskiej dyskusji o bezpiecznej szkole czy też szkole bez przemocy ścierają się dwa nurty. Jeden z nich to nurt życzeniowy, nawiązujący do antyautorytarnych haseł progresywizmu i neoprogresywizmu , edukacji romantycznej, sentymentalnej i natchnionej.

23. Drugi zaś to kurs na twardość i radykalizm edukacji. Pierwszy z nich nie był w stanie – jak dotąd- wygenerować metodyki postępowania w sytuacjach kryzysowych. Poza miłosierdziem, które w swym najradykalniejszym odcieniu było po prostu zrzeczeniem się egzekwowania niemal każdego obowiązku, nie znajdujemy tu żadnej oferty programowej. Drugi nurt – siłą rzeczy – odwołuje się do tradycji behawioralnych, w których zachowanie ucznia i jego postępowanie powinno być egzekwowane skutecznie i do końca bez względu na jego przekonania i motywację. Charakterystyczne są tu różne, odmienne grupy odniesienia. Pierwsza z nich – charakterystyczna dla progresywizmu – to uczniowie wołający o sensowne zadania życiowe, szkołę, którą chcą współtworzyć, partnerstwo z nauczycielem.

24. Druga to uczniowie zepsuci, pozbawieni poczucia obowiązku, agresywni, niesubordynowani. Siłą rzeczy oba nurty nie są w stanie spotkać się we wspólnym dialogu chociaż obie grupy spotykają się codziennie w szkołach i kreują ich wizerunek oraz pracę. Na tę sytuację nakładają się mity o czynnikowości mechanizmów rządzących szkołą. Żaden z nich nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia naukowego, zachodzi podejrzenie, że obecną sytuację w polskiej edukacji kreują poglądy potoczne i przesądy. Na nich oparty jest system reform i ich uzasadnianie. Tak naprawdę dialog o bezpieczeństwie w polskiej szkole toczy się na pułapie ideologicznym a nie pragmatycznym. Przykłady z innych państw pokazują w tym zakresie pewien radykalizm i jedność w działaniu. Wydaje się, że problem bezpieczeństwa w szkole ( np. amerykańskiej) przesunięto ze sfery przekonań ideowych do organizacyjnej czyli tej, która jest ideologicznie obojętna.

25. RZĄDOWY PROGRAM STANU BEZPIECZEŃSTWA W SZKOŁACH I PLACÓWKACH „ZERO TOLERANCJI DLA PRZEMOCY W SZKOLE Agresja i przemoc w rodzinie, szkole, na ulicy to obecnie powszechne zjawisko w naszym społeczeństwie. Sprzyja temu kryzys wartości i autorytetów, osłabienie więzi rodzinnych, pozostawienie młodych ludzi samym sobie z ich własnymi problemami. Rządowy program poprawy stanu bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” ma na celu wyeliminowanie ze szkoły niepożądanych zjawisk : agresji słownej, przemocy fizycznej i psychicznej, narkotyków, alkoholu, przejawów prześladowania uczniów przez rówieśników, itp.

26. PRIOTYTETOWE ZADANIA PROGRAMU • OSIĄGNIĘCIE RZECZYWISTEJ POPRAWY STANU BEZPIECZEŃSTWA UCZNIÓW • OGRANICZENIE WYSTĘPUJĄCYCH ZJAWISK PATOLOGICZNYCH W TYM AGRESJI I PRZEMOCY RÓWIEŚNICZEJ

27. NAJCZĘSTSZE PRZEJAWY AGRESJI I PRZEMOCY W POLSKICH SZKOŁACH

28. PRZEJAWY AGRESJI NOSZĄCE ZNAMIONA CZYNÓW KARALNYCH

29. GŁÓWNE CELE PROGRAMU • Wprowadzenie w życie założeń programu ma być podkreśleniem braku tolerancji państwa dla propagowania zła przez dorosłych ( w szkole, w domu, w środowisku lokalnym) – nie tylko przez niepożądane zachowania, ale także poprzez obojętność, zaniedbanie oraz zaburzanie procesu kształtowania świadomości społecznej, itp. Dotyczy to również niektórych mediów w zakresie nieodpowiedniego doboru programów zarówno pod względem treści jak i formy. • Przywrócenie właściwych proporcji pomiędzy prawami i obowiązkami ucznia. Każde prawo stanowione obejmuje – w odpowiednich proporcjach – z jednej strony uprawnienia z drugiej zaś zobowiązania. Te proporcje zostały zarówno w polskim prawie oświatowym jak i w praktyce szkolnej poważnie zachwiane.

30. Przypomnienie, że uczniowie potrzebują mądrych, świadomych, uczciwych i przyjaznych dorosłych, którzy pomogą im dokonać czasami trudnych wyborów życiowych; ludzi którzy pomogą im znaleźć właściwą drogę, stać się osobami odpowiedzialnymi, umiejącymi współistnieć z innymi. ADRESACI PROGRAMU • Uczniowie szkół i wychowankowie placówek, w tym ofiary przemocy, świadkowie i sprawcy; • dyrektorzy, nauczyciele i pracownicy administracyjni szkół i placówek; • rodzice uczniów i wychowanków.

31. REALIZATORZY PROGRAMU • Szkoły i placówki oświatowe; • Organy administracji rządowej przy wsparciu państwowych jednostek organizacyjnych realizujących zadania w zakresie objętym programem; • Jednostki samorządu terytorialnego, policji, straży miejskiej przy współpracy z organizacjami pozarządowymi i wspólnotami wyznaniowymi; • Szkoły wyższe kształcące nauczycieli, zakłady kształcenia nauczycieli oraz placówki doskonalenia nauczycieli.

32. KILKA PROPOZYCJI Z PROGRAMU DO WDROŻENIA OD 1 WRZEŚNIA 2007r. • System monitoringu wizyjnego wejść do szkół i placówek; • Instalowanie i aktualizowanie oprogramowania zabezpieczającego w komputerach szkolnych; • Wzmocnienie nadzoru pedagogicznego nad placówkami i szkołami; • Status funkcjonariuszy publicznych dla nauczycieli; • Zakaz przebywania nieletnich w miejscach publicznych ( w godzinach wieczornych i nocnych bez opieki dorosłych); • Zwiększenie udziału rodziców w życiu społeczności szkolnej;

33. Ułatwiony dostęp do pomocy psychologiczno-pedagogicznej; • Rozszerzenie zasięgu i poprawa jakości działalności pozalekcyjnej i pozaszkolnej; • Prawa ucznia ujmowane w kontekście czytelnie określonych obowiązków – precyzyjnie określone prawa i obowiązki ucznia oraz system kar i nagród; • Wpływ oceny zachowania na promocję ucznia do klasy programowo wyższej. PONADTO: • Poprawa stanu bezpieczeństwa w szkołach i placówkach; • Edukacja nauczycieli, rodziców i uczniów; • Przegląd szkół i placówek pod kątem bezpieczeństwa dzieci;

34. Ochrona dzieci i młodzieży przed szkodliwymi treściami prezentowanymi w środkach masowego przekazu, komunikowania i dostępem do brutalnych programów i gier komputerowych; • Wzmocnienie i poprawę jakości działalności wychowawczej i zapobiegawczej szkół i placówek; • Podniesienie poziomu dyscypliny w szkołach i placówkach; • Podniesienie jakości pracy wychowawczej nauczycieli; • Włączenie organizacji pozarządowych i innych podmiotów w realizację zadań zmierzających do przeciwdziałania przemocy, w tym zwiększenie roli stowarzyszeń i innych organizacji (w szczególności harcerskich w życie szkoły.

35. PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU • Poprawa stanu bezpieczeństwa uczniów wyrażająca się zmniejszeniem skali zjawisk agresji i przemocy; • Zmiana postaw społecznych wobec problemu przemocy wśród dzieci i młodzieży – spadek przyzwolenia społecznego dla zachowań agresywnych i przemocy; • Zmiana klimatu szkoły – podniesienie poczucia odpowiedzialności zarówno uczniów jak i nauczycieli, pracowników administracji i obsługi oraz rodziców; • Zwiększenie liczby osób zaangażowanych w rozwiązywanie problemów dotyczących zapobiegania i przeciwdziałania agresji i przemocy oraz podniesienie kompetencji nauczycieli w tym zakresie.

36. Realizacja programu wymaga zmian w obowiązujących przepisach – są one w trakcie opracowywania. ŚRODKI FINANSOWE PRZEZNACZONE NA RELIZACJĘ PROGRAMU • W 2007r. 67 mln zł z budżetu państwa; • W kolejnych latach zakłada się podobny poziom finansowania programu z budżetu państwa; • Program Operacyjny Zasobów Ludzkich z Europejskiego Funduszu Społecznego Priorytet III.6 w latach 2007-2013 – w kwocie 700 mln euro i w priorytecie IX.1 – w kwocie 97 mln euro.

37. NAJWAŻNIEJSZE FRAGMENTY WYSTAPIEŃ UCZESTNIKÓW KONFERENCJI WPROWADZENIE JEDNOLITEGO STROJU – Jan Gąsiennica Walczak – burmistrz Zakopanego Zakopane jako pierwsze wprowadziło w swoich szkołach jednolity ubiór. Strój ten pełni rolę elementu budującego poczucie więzi uczniów ze szkołą, podkreśla tożsamość uczniów. Dla młodego człowieka ogromnie ważna jest przynależność do grupy, buduje to jego charakter i wprowadza w życie społeczne. Władze miasta, nauczyciele, dyrekcje szkół chcą doprowadzić do tego, aby uczeń mógł z dumą nosić barwy swojej szkoły. Szkoła to nie tylko mury, to także tradycja a jej podkreśleniem może być szkolne ubranie. Jednolity strój uczniowski to jednocześnie bezpieczeństwo. Pozwala na szybką identyfikację osób postronnych w szkołach.

38. PRZEMOC W MEDIACH A WYCHOWANIE W SZKOLE Profesor Bronisław Siemieniecki: W wystąpieniu scharakteryzowano główne obszary przemocy istniejącej w mediach oraz jej wpływ na uczniów. Zaprezentowano związek koncepcji wychowania w kontekście przyswajania przez uczniów różnych wzorców przemocy występujących w mediach. Przeanalizowano także strony internetowe zawierające informacje sprzeczne z dekalogiem, propagujące agresję, nienawiść i nietolerancję. Pod kątem skutków wychowawczych ocenie poddawane są również treści prezentujące sceny brutalne, drastyczne, zachęcające do terroru, propagujące hackerstwo, pornografię, manipulację informacyjną oraz zjawisko cyberbullyngu – polegającego na oczernianiu, ośmieszaniu a także zastraszaniu ofiary, która wobec totalnego ataku internautów ma znikome szanse obrony.

39. Wiedza o tych zjawiskach ma szczególne znaczenie dla procesów wychowania we współczesnej szkole, powszechnie wykorzystującej nowoczesne technologie informacyjne. W wystąpieniu uwypuklony jest kontekst społeczny i kulturowy przemocy w mediach wraz z wnioskami dla praktyki edukacyjnej.

40. PRAWO DZIECKA DO WYCHOWANIA Rzecznik Praw Dziecka – Ewa Sowińska Wychowanie dziecka jest niezbywalnym obowiązkiem i niepodważalnym prawem rodziców. Podstawowym warunkiem odpowiedzialnego wychowania jest wzajemna miłość oraz wzajemny szacunek i harmonijna współpraca między rodzicami jako pierwszymi i najważniejszymi wychowawcami swoich dzieci. Miłość nieodłącznie związana jest z dyscypliną. Warunek drugi to dobór właściwych celów wychowania. Odpowiedzialne wychowanie wiąże się również z wymogiem konsekwentnego stosowania odpowiednich metod wychowawczych.

41. Kryzys wychowania w rodzinie pozostawia lukę, którą zaczynają wypełniać złość, nienawiść, wzorce wykorzystania, zniszczenia – tak łatwo przyswajalne przez młodych, chłonnych ludzi. Pomocnicza rolę względem rodziny w procesie wychowania spełnia szkoła. Ucząc i wychowując to znaczy wywołując zamierzone zmiany w osobowości wychowanków, wspiera swoją praca rodziców. Mówiąc o dyscyplinie w szkole należy zaznaczyć, że jako cel sam w sobie – dyscyplina niczemu nie służy. Nie wynika ona z samowoli nauczyciela, lecz z przyjętego przez niego uporządkowania pracy na lekcji i charakteru założonego przez niego celu dydaktycznego. Mówiąc o środkach dyscyplinarnych w szkole należy mieć świadomość, że występowanie w roli ucznia powoduje przyjęcie przez dziecko szeregu obowiązków wynikających z faktu stania się członkiem społeczności szkolnej. Wywiązywanie się z nich jest nieodzownym warunkiem prawidłowego funkcjonowania edukacji szkolnej. Należy jednak pamiętać, żeby nie uzależniać praw dziecka – ucznia od realizacji obowiązków. Dyscyplina jako środek może i powinna doprowadzić ucznia do sukcesu. Celem wszelkiego oddziaływania odpowiedzialnego wychowawcy jest pobudzanie do samowychowywania i samourzeczywistniania wychowanka. Cel ten jest najlepszym sprawdzianem skuteczności wychowania, naturalną konsekwencją wychowania, które było prawidłowo realizowane.

42. NA FUNDAMENCIE WYSOKICH WARTOŚCI Profesor Anna Raźny: Dobra i bezpieczna szkoła do szkoła zbudowana na fundamencie wysokich – uznanych za uniwersalne – wartości. Takie wartości ukształtowała cywilizacja łacińska. Pierwszorzędną rolę pośród nich odgrywają te, które zrodził personalizm chrześcijański oraz duch wolności, solidaryzmu społecznego i tradycji narodowej. Czas najwyższy rozpocząć w polskich szkołach wychowanie według takich właśnie wartości, nie zaś wg ideologii co do tej pory było normą.

43. Tylko w dobrej i bezpiecznej szkole, zbudowanej na wysokich wartościach uniwersalnych młodzi Polacy mogą kształtować swoją osobowość oraz świadomość obywatelską i patriotyczną, aby osiągnąć pełnię indywidualnego rozwoju a także przygotowanie do życia w rodzinie oraz społeczeństwie. Tylko taka szkoła może ukształtować i umocnić więzi z Ojczyzną i narodem. Dobra i bezpieczna szkoła powinna zapewnić uczniom nie tylko poznawanie i urzeczywistnianie wartości uniwersalnych, ale również wysoki poziom wiedzy określanej przez rzetelnie opracowane programy nauczania. Wiedza w przemożny sposób wspomaga rozwój ucznia i jego uczestnictwo w życiu społecznym.

44. Szczególnie ważną rolę w tym rozwoju odgrywa wychowanie patriotyczne podejmowane na wszystkich poziomach i etapach kształcenia. Kieruje ono ucznia ku Ojczyźnie obejmującej kraj oraz naród wraz z jego tradycją i kulturą. Uczy miłości do niej i wdzięczności. Kształtuje wobec Ojczyzny postawę wierności i odpowiedzialności. Wszystkie te czynniki rozwijają w uczniach patriotyzm poprzez świadomość, uczucie i wolę. Wszystkie odgrywają rolę integrującą w kształtowaniu ich osobowości ,uczą godności narodowej, która umacnia w nich godność człowieka. Niosą uwrażliwienie na to, co w Ojczyźnie, narodzie i kulturze jest pięknem, o którym pisał poeta. „Bo piękno jest po to, Żeby do pracy zachwycało, Praca jest po to, by się zmartwychwstało”

45. NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Z KONFERENCJI PRASOWEJ Cezary Urban – dyrektor XIII LO w Szczecinie „Myślę, że kompleksowe zajęcie się bezpieczeństwem w szkole zasługuje na pełną aprobatę. Mam jednak pewne obawy co do skuteczności programu, który już w nazwie odnosi się tylko do szkoły. Przecież szkoła nie funkcjonuje w oderwanej rzeczywistości od całego społeczeństwa. Sądzę, że nie można oczekiwać, że w szkole będzie bezpiecznie podczas gdy na ulicy czy w tramwaju będzie panowało bezprawie. Dlatego uważam, że „zero tolerancji dla przemocy – tak, ale nie tylko w szkole!”

46. Wszystkie elementy programu, które zmierzają do podniesienia dyscypliny w szkole, które dają nauczycielom i dyrektorom możliwość rzeczywistego egzekwowania konsekwencji przewidzianych za popełnione przez ucznia wykroczenie uważam za najważniejsze. Jednak szczególnie pozytywnie wyróżniłbym pomysł utworzenia Ośrodków Wsparcia Wychowawczego i możliwość kierowania do nich uczniów, na których ani nauczyciel, ani pedagog, ani dyrektor i rodzice nie maja żadnego wpływu. Tacy uczniowie w dzisiejszej szkole czują się całkowicie bezkarni, zwłaszcza ci, którzy nie są pełnoletni. Potrafią rozłożyć każdą lekcję, co gorsze każdy zespół klasowy, nawet wtedy, gdy prowadzi go doświadczony wychowawca.

47. Najważniejszym czynnikiem, bez którego nie będzie dobrych szkół to: Dobry nauczyciel – uważam, że środowisko nauczycielskie w sprawie bezpieczeństwa ma wiele do zrobienia. Ciągle jeszcze zbyt często zdarza się, że nauczyciela nie ma na dyżurze, a jeśli jest to odwraca wzrok od „szalejących” na przerwie uczniów. Dzwoniący na lekcji telefon komórkowy też nierzadko należy do nauczyciela. Za to nauczyciel, który wychodzi z pokoju nauczycielskiego na lekcję przed dzwonkiem to niestety prawdziwa rzadkość. Ktoś powie być może, że to drobiazgi, ale uczniowie są doskonałymi obserwatorami. Stosowanie wobec nich zasady „ rób co mówię” a nie „rób co robię” nigdy nie przyniesie dobrych rezultatów. Dlatego „zero tolerancji dla przemocy w szkole – to „zero tolerancji dla słabych nauczycieli.”

48. MUSIMY BYĆ MĄDRZY I ODWAŻNI Profesor Dominik Sankowski Kryzys szkolnictwa wymaga podjęcia kompleksowej reformy całego systemu szkolnictwa. Wymienię tutaj dziedziny wymagające natychmiastowej reformy: programy nauczania, system ewaluacji i egzaminowania, kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli, sposób i źródła finansowania szkół oraz związane z tym podwyżki dla nauczycieli. Jest to przecież jedna z najbardziej dyskryminowanych grup zawodowych pod względem statusu materialnego. Powszechnie wiadomo, że status finansowy w większości przypadków przekłada się na autorytet nauczyciela w szkole. Nie może być wzrostu prestiżu w tej grupie zawodowej bez wzrostu płac dla nauczycieli.

49. Pragnę wyrazić swoje uznanie dla działań podjętych przez MEN za zainicjowanie programu „Zero tolerancji dla przemocy w szkole” oraz nadanie priorytetowej rangi wychowaniu młodzieży w duchu patriotyzmu. Wielkie znaczenie dla oblicza polskiej szkoły ma aktywizacja Rad Rodziców – jest to narzędzie dla rodziców do wpływania na politykę szkoły w zakresie wychowania i realizowanych treści programowych.

50. W KIERUNKU SZKOŁY OTWARTEJ Profesor Sylwia Sysko-Romańczuk Bezpieczeństwo w szkole można określić jako priorytet bazowy – swego rodzaju fundament prawidłowego przebiegu kształcenia. Wprowadzenie jasnych zasad zachowania w szkole sprzyja wzmocnieniu relacji, jakie powinny w niej panować. Uczeń powinien wiedzieć czego się od niego oczekuje, nauczyciel powinien mieć możliwość wpływania na ucznia i egzekwowania pewnych postaw. Bezpieczna szkoła to szkoła przyjazna – uczniom, nauczycielom i rodzicom. Porządek i dyscyplinę w szkole należy traktować jako narzędzie do realizacji innych celów – jakości kształcenia itp. a nie jako jedyne zadanie szkoły.