- Aurrerapen zientifikoa - Arrazoia - Askapena

1. Erdi aroko oskurantismotik Hezkuntzaren bidez ILUSTRAZIOA, XVIII. mendea Argien mendea Argialdia Argialdiaren jatorria - Aurrerapen zientifikoa - Arrazoia - Askapena - Arrazoia enpirikoa - Arrazoia kritikoa - Arrazoia autonomoa • Pentsatzeko, adierazteko askatasuna: “laissez faire” • Adin nagusitasuna: • Nork bere adimenaz baliatzeko gaitasuna badu, inoren morrontzarik gabe. • arrazoiaren erabilera publiko bidez Kant

2. Aro Modeernoan uste zuten Arrazoiak ahalmen absolutua zuela, metafisikaraino heltzeko. Baina ...... NORAINOKO AHALMENA DU ARRAZOIAK??? Kanten erantzuna - Arrazoiak ez du edozer ezagutzeko ahalmen osoa - Esperientzia du muga Arrazoi kritikoa • - Arrazoia, gizakiaren gida bakarra • Jainkoarekiko, burujabea • Arrazoia ez da Jainkoaren ideiaren • aurkakoa, arrazoiak erlijio naturala • onartzen du: Deismoa Arrazoia autonomoa Ez erlijio errebelatua Jainkoa sortzailea Ez mirariak Ez salbaziorik (2. 3. 2) Kant

3. ASKATASUNA NATURA Kanten idealak AURRERAPENA IDEIA POLITIKOAK Kant

4. ASKATASUNA BURUJABETASUNA: ez da askatasun naturala, araurik eta mugarik ez duen asakatasuna, baizik askatasun zibila, legea obeditzen duena ARRAZOIAREN ERABILERA PUBLIKOA ARRAZOIAREN ERABILERA PRIBATUA • Nor bere buruaren gidari • Morrontzarik gabe • Adin nagusitasuna lortu • Ilustrazioaren adierazle • Zein esparrutan? • Erlijioa arloan, • tutoretzarik kaltegarriena baita • Politika arloan. • Arrazoiaren erabilera • publikoa murriztu • Kargu publikoen • esanekotasuna, eginbehar • sozialetara moldatuta. Kant

5. Jainkoak sorturik, lege naturalek araututako makina handia da mundu fisikoa • Zientziak arrazoiaz baliaturik ezagutu nahi Mundu fisikoan Moralgintzan Politikan Erlijioan • Deismoa: Jainko sortzaile, traszendentea eta ezagutezina. NATURA ARLO GUZTIETAN LEGE NATURALA-ren BILA, ARRAZOIAZ • Teologiatik askaturiko moral autonomoa • Naturak adimena eman digu nork bere burua determinatzeko • Arau morala, kontzientziatik sortutakoa, ezin ukatuzko gertatua da. • Zuzenbide naturala: gizaki oro eskubide berdinen jabe • Politikak ez du inoren borondade arbitrarioa jarraitzen. • Legearen menpe dago Kant

6. HELMUGA HISTORIAREN AURRERAPENA. Historiaren ikuspegi finalista. Historiak bere xedea du. Hobera egingo du historiak • Giza ahalmen razionalak osorik garatuko dira • Naturak instintotik libre • egingo gaitu Hona hemen XEDEA a) b) Ezkutuko lege naturalaren eraginez, interes indibidualaren gainetik Interes orokorra nagusituko Konstituzio perfektua Estatu libreen konfederazioa Betiko bakea Kant

7. Kanten ideia politikoak 1. Kontratu soziala Ideia politikoak 2. Zuzenbide estatua 3. Konstituzio errepublikarra Kant

8. 1. Kontratu soziala (boterearen legitimazio forma berria) Errege eta gizartekideen arteko isilpeko itunak sortzen du legezkotasuna Erregearen boterea ez dator Jainkoarengandik agintariari legezkotasuna Kendu diezaioke Itunak agintariari legezkotasuna eman Kant

9. Kontraktualismoaren antzindariak: • Leviatham liburuan (1651an) • Estatua eta botere politikoa ez datoz Jainkoarengandik • Boterea gizarteko kideen arteko kontratu librearen ondorioa da • Estatuaren babesa jasotzearen truke, estatuaren agindupean egotea onartzen dute. • Gizaki guztiek bere botereari uko egingo diote, botere absolutua Estatuari emango. Hobbes • Gobernu Zibilari buruzko bi tratatuak lanean (1690) • Hitzarmen horretan herritarrek ez diote beren eskubideei uko egin. • Estatuaren subiranoa jartzen dute, eskubideak bermatzeko • Estatua ez da esparru pribatuan sartuko • Jainkoak oinarrizko eskubide naturalak bermatzen ditu: • Bizitza, osasuna, askatasuna eta jabetza pribatua eskubide naturalak dira (eskubide naturalak = gizarte zibilaren aurrekoak) Locke Kant

10. Kontratu soziala liburuan (1761) • Gizartea eta kultura sortu aurretik, gizakia ona zen. Eboluzio fase batzuk azaldu dira : • 1) Jatorriz hasierako gizakiak libre, berdintasunean eta harmonian bizi ziren. Bere senean du zuzentasunaren zentzua, jatorrian ez zen berekoia. Hortaz jatorrizko bekatua ez dago gizakiaren sorburuan. • 2) gaiztakeriaren abiapuntua jabego pribatuaren sorrera da “hau neurea da”. Era honetara gizakien arteko bereizketak sortzen dira, gorrotoa eta zekenkeriaren garaiak dira. • 3) Bigarren fase hau gainditua izango da BORONDADE OROKORRA interes partikularrari gainditzen zaionean. • Norbanakoen interesak sakrifikatu. • berekoikeria baztertu. • Interes orokorra eta askatasun indibiduala bermatuko dituen legedia obeditu. • jatorrizko askatasuna galdu, askatasun zibila irabazteko. • denen borondadea ez da borondade orokorra. Denen borondadea herrikide guztiek duten nahiaren batura da interes partikular anitzen batura da, ez ordea interes komuna edo borondade orokorra. Rousseau (1712 – 1778) Kant

11. 2. Zuzenbide estatua • Kontratu soziala betetzen bada • Agintea, legearen menpean jartzen bada Baldin eta ........ Zuzenbide estatua Orduan .... Guztien askatasuna murriztu, guztien eskubideak bermatu. Konstituzio zibila, errepublikarra • Gizabanakoaren askatasuna • Legearekiko menpekotasuna • Denen berdintasuna Kant

12. 3. Konstituzio errepublikarra Kant

13. Ontasuna: bertutea, adimenezko bizitza Aristotele Epikuro Etika materiala....... Zer egin behar? Ontasuna: Plazerra Kant Etika formala.....Nola jokatu nahimenak? KONTZIENTZIAK lege moralak sortu NAHIMENA KANT-en FORMALISMO MORALA AGINDUAK: - Hipotetikoak (ez): “A” nahi izanez gero, “B” egin ezazu. - KATEGORIKOAK (bai): “B” egizu. - BETEBEHARREZ - UNIBERTSALAK: Gure lekuan beste edonork nola jokatu beharko luke? - Jokatu ezazu beste edonork jokatzea nahi duzun eran. - Laguna helburu gisa hartu, ez tresna gisa. Determinatu - AUTONOMOA (bai) - HETERONOMOA (ez) Kant