Download
1 / 7
0 likes | 15 Vues
wypalenie zawodowe
E N D
Wypalenie zawodowe w zawodzie pielęgniarki Dashkevych Yana
Wypalenie zawodowe w zawodzie pielęgniarki - definicja Istotę wypalenia zawodowego najlepiej wyjaśnia trójwymiarowa teoria wypalenia, która sformułowała Christine Maslach. Do opisu wypalenia zawodowego niezbędne jest scharakteryzowanie trzech elementów składowych tego zjawiska, czyli: 1. Wyczerpania emocjonalnego, które objawia się „zniechęceniem do pracy, coraz mniejszym zainteresowaniem sprawami zawodowymi, obniżoną aktywnością, pesymizmem, stałym napięciem psychofizycznym, drażliwością, ale także chronicznym zmęczeniem, bólami głowy, bezsennością, zaburzeniami gastrycznymi i częstymi przeziębieniami.” 2. Depersonalizacji, związanej zobojętnością i dystansowaniem się wobec problemów klienta, kompetencji, utratą wiary we własne możliwości, poczuciem niezrozumienia ze strony przełożonych, stopniową utratą zdolności do rozwiązania pojawiających się problemów i niemożnością przystosowania się do trudnych warunków zawodowych. W relacji z ludźmi może ono przyjmować skrajne formy zachowań agresywnych, jak i ucieczkowypowierzchownością, skróceniem czasu i sformalizowaniem kontaktów, cynizmem, obwinianiem klientów za niepowodzenie w pracy. Depersonalizacja, czyli uprzedmiotowienie, jest próbą zwiększenia psychicznego dystansu wobec osoby, z którą pracuje. • 3. Obniżeniu poczucia dokonań osobistych, a więc do tendencji „widzenia swojej pracy z klientem w negatywnym świetle. Objawia się to niezadowoleniem z osiągnięć wpracy, przeświadczeniem o braku kompetencji, utratą wiary we własne możliwości, poczuciem niezrozumienia ze strony przełożonych, stopniową utratą zdolności do rozwiązania pojawiających się problemów i niemożnością przystosowania się do trudnych warunków zawodowych. W relacji z ludźmi może ono przyjmować skrajne formy zachowań agresywnych, jak i ucieczkowych.”
Symptomy wypalenia zawodowego Pielęgniarki stanowią grupę zawodową szczególnie narażoną na zjawisko wypalenia zawodowego. W swojej pracy spotykają się z wieloma czynnikami, które mogą doprowadzić do sytuacji wskazujących na pojawienie się znamion wypalenia. Wśród nich należy wymienić: • specyficzne cechy zawodu – praca zmianowa, także w godzinach nocnych, kontakt z pacjentem, który może doprowadzić do zarażenia się, styczność z materiałem biologicznym, wykonywanie czynności przy zabiegach czy pielęgnacja chorego; • obciążenia psychiczne – odpowiedzialność przy podawaniu leków czy wykonywaniu zabiegów, świadomość skutków sytuacji, w której popełnia się błąd, konieczność zachowywania wrażliwości na ból, cierpienie czy śmierć pacjenta; • brak możliwości leczenia lub jej ograniczenia – brak leków czy sprzętu medycznego, ograniczona liczba pielęgniarek w stosunku do liczby pacjentów, nieodpowiednie warunki lokalowe, zła organizacja pracy; • niewspółmierne zarobki do wymagań oraz pracy wkładanej w wykonywanie swoich obowiązków, niższe zarobki w stosunku do innych grup zawodowych; • niski status zawodowy – obniżony prestiż, brak uznania przez społeczeństwo wysiłku wkładanego w pracę; • brak współpracy z innymi pracownikami – sprzeczne polecenia przełożonych, przenoszenie odpowiedzialności za skutki leczenia, utrudniony kontakt z innymi pracownikami, bagatelizowanie pracy pielęgniarek;
Przyczyny wypalenia zawodowego Zazwyczaj przyczyny wypalenia lokalizowane są w trzech płaszczyznach: 1. Cech indywidualnych jednostki, czyli: niska samoocena, niepewność, zależność, bierność, poczucie kontroli zewnętrznej, niskie poczucie skuteczności zaradczej. 2. Czynników interpersonalnych – pełniona rola wymaga od pracownika zaangażowania emocjonalnego, z drugiej zaś intensywne zaangażowanie prowadzii do stopniowej utraty energii, a więc do wypalenia zawodowego. Do innych źródeł interpersonalnych należy zaliczyć sytuacje, jakie przynoszą kontakty z przełożonymi i współpracownikami: konflikty interpersonalne, rywalizacja, brak wzajemnego zaufania, zaburzona komunikacja, przemoc psychiczna, agresja werbalna, lobbing, kwestionowanie kompetencji pracowników czy blokowanie aktywności twórczej swych podwładnych. 3. Czynników organizacyjnych, do których można zaliczyć charakter pracy, stopień zaangażowania, nadmierny poziom wymagań i zbyt duża odpowiedzialność, tempo pracy, obciążenie psychofizyczne, wadliwy styl zarządzania instytucją i potencjałem ludzkim, zbyt długi czas pracy, posada bez perspektywy awansu, niedostateczne przygotowanie do pracy, czy zaniżona płaca.
Zapobieganie wypaleniu zawodowemu Zgodnie ze schematem Schaufeliego i Enzmanna zapobieganie wypaleniu zawodowemu powinno odbywać się na trzech płaszczyznach: • indywidualnej – przeciwdziałanie skutkom stresu poprzez odwołanie się do indywidualnych reakcji na czynniki stresujące. Jednym ze sposobów jest strategia służąca samopoznaniu pracownika. Istotne są także powadzenie zdrowego trybu życia czy stosowanie technik relaksacji w domu i w pracy; • indywidualno-instytucjonalnej – zwiększanie odporności pracownika na stresory występujące w środowisku zawodowym. Istotne są nauczenie pracownika, jak ma radzić sobie ze stresem zawodowym, zwiększenie świadomości na temat własnych możliwości, nauka jak najefektywniejszego wykorzystywania czasu czy ustalania priorytetów. Ważne są także umożliwienie rozwoju kariery oraz wsparcie ze strony współpracowników czy tworzenie koleżeńskiej atmosfery. Powinny być także prowadzone treningi interpersonalne dotyczące wypalenia zawodowego, radzenia sobie ze stresem; • instytucjonalnej – skupia się na podnoszeniu jakości wykonywanej pracy oraz obniżaniu kosztów. Ważne jest, aby regularnie przeprowadzać anonimowe badania wśród pracowników w celu określenia stopnia występowania stresu oraz wypalenia zawodowego. Pracownicy powinni mieć możliwość przeprowadzenia badania oceniającego, czy występują u nich symptomy wypalenia. Organizacja powinna dążyć do ulepszenia środowiska pracy poprzez: poprawę komunikacji, zapobieganie konfl iktom, urlopy szkoleniowe itd. Za istotne uważa się także wprowadzenie elastycznego planu pracy, sprawiedliwe zarządzanie oraz precyzyjne określenie obowiązków zawodowych. Pracownicy powinni mieć także możliwość skorzystania z pomocy profesjonalistów z zakresu wypalenia zawodowego.
Literatura 1.Sęk H. Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. PWN, Warszawa 2000. 2. Wypalenie w pracy zawodowej. GWP, Gdańsk 2001. 3.Wyderka M, Kowalska H, Szeląg E. Wypalenie zawodowe jako problem występujący wśród pielęgniarek. Piel Pol. 2009; 4(34): 265–275. 4.Wilczek-Rużyczka E. Wypalenie zawodowe pracowników medycznych. Warszawa: Wolters Kluwer; 2014. 5. W: Steciwko A, Mastalerz-Migas A (red.). Stres oraz wypalenie zawodowe. Jak rozpoznać, zapobiegać i leczyć. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2012.
