MART MESEC BORBE PROTIV RAKA

1. MARTMESEC BORBE PROTIV RAKA vms Vesna Imbronjev Centar za preventivne zdravstvene usluge

2. Najčešći maligni tumori:Rak plućaRak dojkeRak debelog crevaRak grlića matericeRak prostate

3. RAK PLUĆA Rak pluća je najčešće maligno oboljenje sa oko 1,2 miliona novoobolelih godišnje u svetu. U Srbiji, registruje se oko 4300 novih slučajeva raka pluća svake godine.Najčešće oboleva populacija od 40 do 70 godina, sa srednjom starosnomdobi oko 60godina života. Procenjuje se da jedan od 12 muškaraca dobije rak pluća, dok je ta proporcija u žena nešto manja tj. jedna od 18 žena oboleće od ove bolesti.

4. Faktori rizika PUŠENJE je odgovorno za 90% slučajeva raka pluća kod muškaraca i 80% kod žena, sa jasnom vezom između broja popušenih cigareta odnosno pušačkog staža i stope obolevanja od raka pluća. Pasivno pušenje povećava rizik obolevanja od raka pluća kod nepušača za 1,5-2 puta. U ostale faktore rizika spadaju izloženosti u životnoj i radnoj sredini štetnim agensima kao što su: azbest (naročito kod pušača!), radon, zagađenje vazduha, neke hemijske materije (arsenik)

5. Obratite se lekaru ako: - je prisutan dugotrajni suv nadražajni kašalj, - primese krvi u ispljuvku, - otežano disanje, - bolovi u grudnom košu.  Prisustvo izražene malaksalosti, malokrvnosti, gubitka telesne težine ili jakih glavobolja najčešće ukazuje na odmaklu bolest.

6. Rak dojke Povećan rizik za oboljevanje od raka dojke:   - osobe koje su već bolovale od raka dojke- osobe koje imaju pojavu raka dojke u porodici- rana prva menstruacija (pre 12. godine )- s kasnijim ulaskom u menopauzu ( posle 50 god) - žene koje uzimaju estrogensku dopunsku hormonsku terapiju u menopauzi- nerotkinje- kasne prvorotkinje ( iznad 30 godina )- ishrana s puno masti- gojaznost- pušenje- fizička neaktivnost  

7. Preporuka: • Ako imate 20 i više godina jednom mesečno radite samopregled dojki • Ako imate 30 i više godina radite i UZ dojki jednom godišnje • Ako imate 40 i više godina radite i klinički pregled kod lekara jednom godišnje • Ako imate 45 i više godina radite na 2 godine mamografiju (RTG snimak dojki)

8. Rak debelog creva Rizici povezani s nastankom raka debelog creva: - osobe koje su već bolovale od raka debelog creva- osobe koje u porodici imaju obolele od raka debelog creva- osobe koje imaju dobroćudne tumore debelog creva (adenome)- bolesnici s naslednim polipoznim sindromima (bolest kod koje se u debelom crevu nalaze brojni polipi)- osobe obolele od ulceroznog kolitisa- osobe obolele od Crohnove bolesti- osobe koje su prethodno bolovale od drugih karcinoma - povećana količina masnoća u ishrani- smanjena fizička aktivnost- pušenje- alkohol- smanjena količina vlaknastih biljnih namirnica u ishrani- smanjena količina vitamina A i E u ishrani  

9. Obratite se lekaru ako: Krvarite iz debelog crevaPrimetite krv u stoliciPrimetite trajnu promenu u radu crevaImate bolne grčeve u trbuhu

10. Rak grlića materice Rizici povezani s nastankom raka grlića maternice su: - rani početak seksualnog života- više seksualnih partnera, posebno onih koji su imali više prethodnih seksualnih kontakata- pušenje- nizak socijalno ekonomski status- infekcija HPV (Humani Papilloma Virus) - HSV-2 (Herpes simplex Virus) infekcija - hronične infekcije klamidijom

11. Preporuka: Jednom godišnje se pregledajte kod vašeg izabranog ginekologa i uradite bris na VS i PA.

12. Rak prostate Rizici povezani s nastankom raka prostate:   - pojava bolesti u bliskog srodnika- fizička neaktivnost- ishrana bogata kalcijumom- ishrana bogata mastima- starost iznad 65. godine- rasa

13. Obratite se lekaru ako: - imate bolno mokrenje uz osećaj žarenja- primetite krv u mokraći- ne možete mokriti ili imate teškoća pri otpočinjanju mokrenja

14. Rak usne šupljine, ždrela i grkljana Rizici povezani s nastankom raka: - pušenje- dugotrajna upotreba alkoholnih pića- dugotrajne upale u ovom području- naprezanje glasa- povećana izloženost prašini i azbestu

15. Rak mokraćnebešike Rizici povezani s nastankom raka: - starost iznad 60. godina- stanovanje u urbanim sredinama- zaposlenje u industriji kože, boja i tkanina- pušenje  

16. Rak testisa Rizici povezani s nastankom raka: - kriptorhizam (nespušteni testis)- prethodna pojava raka testisa- rak testisa u porodici- zaposleni u industriji nafte, plina, kože i alkoholnih pića- dugotrajna izloženost ekstremno niskim i ekstremno visokim temperaturama  

17. Obratite se lekaru ako: Uočite bolnu izraslinu Imate osećaj težineNađete tvrdu kvržicu veličine graškaVam je rečeno da se vaši testisi nisu nikada spustili

18. Rak kože Rizici povezani s nastankom raka: - osobe svetle kože koja teško tamni- osobe sklone sunčevim opekotinama- crvenokose i svjetlooke osobe - osobe s više od 20 mladeža - promenjeni mladeži: veliki, nepravilni, s više boja - osobe kojima neko u porodici boluje od raka kože- starije osobe sa znacima senilne keratoze (zadebljanje kože koje nastaje starenjem i povećanim izlaganjem suncu)- osobe koje se prekomerno izlažu ultraljubičastim zracima (sunčanje, kvarcanje)

19. Rak gušterače Rizici povezani s nastankom raka: - starije osobe- pušenje- ishrana bogata mastima- oboleli od hronične upale gušterače, dijabetesa i ciroze jetre

20. Evropski kodeks protiv raka: SPREČAVANJE:1.Nepušenje2.Umereno pijenje alkohola3.Izbegavanje prekomernog izlaganja suncu4.Kontrola zdravlja i pridržavanje pravila za prevenciju izloženosti poznatim karcinogenima5.Konzumiranje svežeg voća, povrća i druge hrane, bogate vlaknima6.Izbegavanje debljine, povećanje fizičke aktivnosti i smanjenje unosa masne hrane RANO OTKRIVANJE: 7.Javljanje lekaru zbog svakog zadebljanja, ranice koja ne zaceljuje, promene u mladežu ili neprirodnog krvarenja.

21. ZDRAV ČOVEK IMA HILJADU ŽELJA A BOLESTAN SAMO JEDNU – ZDRAVLJE! KAŽI SVIMA KOJE VOLIŠ REDOVAN PREGLED JE NAJBOLJA ZAŠTITA!