Διδάσκοντες Ι.Πασπαλιάρης , Καθηγητής Τομέας Μεταλλουργίας

1. Ασφάλεια - Υγιεινή - Δίκαιο (7.2.18.7) Διδάσκοντες • Ι.Πασπαλιάρης, Καθηγητής Τομέας Μεταλλουργίας • Γ. Παναγιώτου, Καθηγητής Τομέας Μεταλλευτικής • Κ. Αδάμ, Επίκουρος Καθηγήτρια, Τομέας Μεταλλευτικής Σχολή Μηχ. Μεταλλείων-Μεταλλουργών 8/11/2012 7ο Εξάμηνο, 2012-2013 1

2. Περιεχόμενα Εισαγωγή –Βασικές Έννοιες-Στατιστικά στοιχεία Κοινοί Βιομηχανικοί Κίνδυνοι Κίνδυνος έκρηξης Κίνδυνος Πυρκαγιάς Χημικοί Κίνδυνοι Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, ΚΜΛΕ Εκτίμηση Επαγγελματικού Κινδύνου ΒΑΜΕ-Μελέτες Ασφαλείας Διαχείριση Εξορυκτικών Αποβλήτων ΣΑΥ-ΦΑΥ Παραδείγματα-Εφαρμογές- Ασκήσεις 1 2

3. Δείκτες ατυχημάτων Ο Δείκτης Ατυχημάτων ανά μονάδα παραγωγής, αναφέρεται στον ετήσιο αριθμό ατυχημάτων ανά εκατ. τόνους παραγωγής και υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση: Αριθμ. Ατυχημάτων x 106 Δείκτης Ατυχημάτων= ---------------------------------------------- Ετήσια παραγωγή (tn)

4. Δείκτες ατυχημάτων Ο Δείκτης Συμβάντων (Incidence Rate), έχει άμεση σχέση με βαθμό έκθεσης των εργαζομένων στα εργατικά ατυχήματα και υπολογίζεται ως εξής: Αριθμός Ατυχημάτων x 1.000 Δείκτης Συμβάντων = --------------------------------------------- Αριθμός εκτεθειμένων εργαζομένων

5. Στοιχεία ατυχημάτων στην ΕΕ -27 Σύμφωνα LFS ad hoc module 2007 3.2% των ατόμων της EU27 15-64 ετών που εργάστηκαν την τελευταία χρονιά είχαν ένα εργατικό ατύχημα τους τελευταίους 12 μήνες . Αντιστοιχεί σε 6.9 εκ εργαζόμενους στην EU27. 0.4% από αυτούς είχαν 2 ή περισσότερα ατυχήματα που αντιστοιχεί σε 0.8 εκ. εργαζόμενους.

6. Figure 3.5 Number of fatal accidents (left part) and accidents at work with more than 3 days of absence (right part) by type of contact – mode of injury

7. Figure 3.6: occurrence of accidents at work with more than 3 days of absence by type of injury (%)

8. ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΕUROSTATΕργασιακές Ασθένειες, 2008 Τύποι εργασιακών ασθενειών EU-27, 2007 (1) (% εργαζόμενοι αναφέρουν αυτές τις ασθένειες) - Πηγή: Eurostat, Στην EΕ-27, 8.1 % των εργαζομένων μεταξύ 15 -64 ετώνανέφεραν πρόβλημα υγείας σχετικό με την εργασία, αντιστοιχεί σε 23 εκατ. εργαζόμενους

9. Στατιστική ταξινόμηση ατυχημάτων Αίτιαπρόκλησης Μέρος σώματος Φύση του τραύματος Υφιστάμενες ευθύνες Ειδικότητα, ηλικία, έτη προϋπηρεσίας Μήνας, ημέρα και ώρα Θέση εργασίας του ατυχήματος SOS: Καταγραφή των παρ΄ολίγον ατυχημάτων

10. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών Κίνδυνοι από πτώσεις, προσωπικού και αντικειμένων Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα

11. Στατιστική στοιχεία ατυχημάτων

12. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών Ακατάλληλος Σχεδιασμός Διακίνησης Υλικών, μεταφορά υλικών χειροκίνητα έναντι μηχανικής διακίνησης Ακατάλληλος σχεδιασμός μονάδων- εγκαταστάσεων, π.χ γειτνίαση εργασιών θερμοκόλλησης με αποθήκη εύφλεκτων υλικών, ακάλυπτες μεταφορικές ταινίες

13. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών, συν. 3. Πλημμελής σχεδιασμός διαχείρισης υλικών Ανεξέλεγκτη απόθεση θειούχων υλικών με συνέπεια εκχύλιση των μετάλλων και σχηματισμό ΟΑΜ, συσσώρευση σκόνης (Pb, Aμίαντος στους χώρους εργασίας) 4. Πλημμελής φωτισμός, έλλειψης οργάνωσης, απόρριψη υλικών και εργαλείων κλπ.

14. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών, συν. Ανεξέλεγκτη απόθεση θειούχων υλικών Οξινη Απορροή

15. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Συστηματική Προσπάθεια Καθαρισμού, οργάνωσης Συλλογή και ανακύκλωση άχρηστων υλκών Αποφυγή ασκοπης χρήσης αερίων (αυξημένη πίεση, οξειδωτικό μέσο) Προληπτικη συντήρηση μηχανημάτων Σύνταξη διαδικασίων από τους υπεύθυνους Υ&Α, έλεγχος για τηρηση κανόνων καλής και ασφαλούς πρακτικής, συνεχιζόμενη εκπάιδευση, συνεχής καταγραφή παρ’ολίγον ατυχημάτων για βελτίωση των συνθηκών στις επί μέρους θέσεις εργασίας

16. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών Κίνδυνοι από πτώσεις, προσωπικού και αντικειμένων Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα

17. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από πτώσεις προσωπικού Πολύ συχνή αιτία σοβαρών ατυχημάτων με εμφάνιση στα υπόγεια μεταλλεία και στις επιφανειακές εκσκαφές, πτώσεις σε κεκλιμένα, ανοίγματα), πτώσεις από σκάλες, στέγες, από υψηλά επίπεδα εργασία, σε εργοστάσια, μεταλλουργίες, εργοτάξια

18. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από πτώσεις προσωπικού ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Περιφράξεις, κάγκελα, σκαλωσιές, ζώνες ασφαλείας, τερματικά εμπόδια (stoppers) Κατάλληλη σήμανση, εκπαίδευση Κατάλληλη τοποθέτηση κινητής σκάλας,κλίση > 75 0

19. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από πτώσεις αντικειμένων ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Συστηματική και Απαρέγκλιτη Χρήση Ατομικών Μέσων Προστασίας Απαγόρευση ρήψης αντικειμένων από ψηλά Τοποθέτηση υλικών και εργαλείων σε ασφαλείς θέσεις Κατάλληλος εξοπλισμός ανύψωσης, με βάση τις ανάγκες του εργοταξίου,εγκατάστασης Κατάλληλη στοιβασία υλικών

20. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών Κίνδυνοι από πτώσεις, προσωπικού και αντικειμένων Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα

21. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία/κίνηση Κατατάσονται ανάλογα με την κίνηση Περιστροφική, άξονες, τύμπανα, κάμινοι Παλινδρομική, υδραυλικές πρέσες, διατρητικά μηχανήματα, μηχανηματα ήλωσης, μεταφορικές ταινίες Ταλάντωση, συρματόσχοινο αναρτησης Σύνθετη

22. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία/κίνηση ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Προφυλακτήρες, αυτόματοι ή σταθεροί Εκπαίδευση του προσωπικού λειτουργίας Εκκίνηση μόνο μετά την τοποθέτηση προφυλακτληρων, κατάλληλη ένδυση...

23. Λατομεία-Σχιστήρια Στοιχεία ΕΛΙΝΥΑΕ, 2007

24. Λατομεία-Σχιστήρια Φωτογραφικό Υλικό από Ιστοσελίδα Μάρμαρα Διονύσου

25. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών Κίνδυνοι από πτώσεις, προσωπικού και αντικειμένων Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα

26. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό Στατικός ηλεκτρισμός προέρχεται απότην επαφή, τριβή ή απομάκρυνση δύο υλικών, ανεπιθύμητη παρενέργεια κάποιας εργασίας Φορτίο Q Ενταση δημιουργούμενου ηλεκτρικού πεδίου Ε=Kq, k=1/4πε0r2, r απόσταση από το φορτίο Τάση V= k’ Q Δημιουργία ηλεκτρικού σπινθήρα με αποτέλεσμα Ανάφλεξη, πυρκαγιά, Ηλεκτρικό τίναγμα σε έργαζόμενους Εσφαλμένες ενδείξεις οργάνων

27. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Αποφυγή ανάπτυξης επικίνδυνων στατικών ηλεκτρικών φορτίων Γείωση και γεφύρωση, ΔV=0 Προστασία ηλεκτρικών κυκλωμάτων με γείωση, αντικεραυνική προστασία σε δεξαμενές καυσίμων Αύξηση αγωγιμότητας πατωμάτων, υποδημάτων, ελαστικών επιστρώσεων, R< 1 MΩ

28. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από κακή διαχείριση εγκαταστάσεων και υλικών Κίνδυνοι από πτώσεις, προσωπικού και αντικειμένων Κίνδυνοι από μηχανήματα σε λειτουργία Κίνδυνοι από στατικό ηλεκτρισμό Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα

29. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα Αμεσοι Κίνδυνοι για τον άνθρωπο, περιλαμβάνουν Ηλεκτροπληξία, σφοδρός κλονισμός από την διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος Ερεθισμός ματιών, από σπινθήρα βαχυκυκλώματος Εγκαύματα, εσωτερικά ή εξωτερικά Μυικές βλάβες, παράλυση ή συστολή μυών Αναπνευστικές βλάβες Καρδιακές βλάβες

30. Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα Θανατηφόρα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1980-1995 ανά βαθμίδα ηλικίας, Σαφηγιάννη.

31. Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα Θανατηφόρα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία στην Δυτική Γερμανία και στην Ελλάδα ανά 10 εκατ. κατοίκους και έτος.Πηγές: VDE (Ένωση Γερμανών Ηλεκτρολόγων), BAU (Ομοσπονδιακή υπηρεσία διερεύνησης ατυχημάτων), Γερμανική Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας, Πηγή, Σαφιγιάννη, 2009.

32. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα ΜΕΓΕΘΟΣ ΒΛΑΒΗΣ

33. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα Έμμεσοι Κίνδυνοι για τον άνθρωπο, περιλαμβάνουν Πυρκαγιά από υπερθέρμανση καλωδίων, κίνδυνοι πτώσης ως αποτέλεσμα τινάγματος από ρεύμα, διακοπή λειτουργίας ηλεκτροκίνητων μηχανισμών προστασίας κλπ.

34. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι από ηλεκτρικό ρεύμα Μέτρα προστασίας από ηλεκτροπληξία Γείωση όλων των μηχανημάτων με τα οποία έρχεται σε επαφή ο εργαζόμενος, συσκευές με τάση 220-240V Xαμηλή Τάση στις συσκευές, 50 ή 110 V Διπλή μόνωση μεταξύ συσκευής και χειριστή, δεν απαιτείται γείωση Καλώδια περιορισμενου μήκους, κατάλληλα μονωμένα Αντιηλεκτροπληξιακοί Διακόπτες

35. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι ανάφλεξης έφλεκτων υλικών από ηλεκτρικό ρεύμα Αιτίες πυρκαγιάς Υπολείμματα καπνίσματος. Φλόγες. Θερμές επιφάνειες. Ηλεκτρισμός. Καθορισμός επικίνδυνων περιοχών, όπου απαιτείται η χρήση ειδικού ηλεκτρικού εξοπλισμού,η η εφαρμογη ειδικών μέτρων Φυσικές αιτίες.

36. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι ανάφλεξης έφλεκτων υλικών από ηλεκτρικό ρεύμα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΕΦΛΕΚΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

37. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Κίνδυνοι ανάφλεξης έφλεκτων υλικών από ηλεκτρικό ρεύμα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΒΑΣΕΙ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΕΦΛΕΚΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

38. ΚΟΙΝΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΧΗΜΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΌ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ, Χημικά αντιδραστήρια, τοξικοί ατμοί Μέτρα προφύλαξης, απαγωγοί, κλιματισμός, τηλεχειρισμοί Ατομικά μέτρα προστασίας

39. ΕΜΜΕΣΟΙ ΧΗΜΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙΔΙΑΡΡΟΗ ΚΥΑΝΙΟΥΧΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΒΑΙΑ ΜΑΡΕ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ,2000

40. ΕΜΜΕΣΟΙ ΧΗΜΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙΔΙΑΡΡΟΗ ΚΥΑΝΙΟΥΧΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΒΑΙΑ ΜΑΡΕ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ,2000

41. ΕΜΜΕΣΟΙ ΧΗΜΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙΔΙΑΡΡΟΗ ΚΥΑΝΙΟΥΧΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΒΑΙΑ ΜΑΡΕ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ,2000 Σημαντικές υπερβάσεις, κατά τάξεις μεγέθους, Περιβαλοντικών Ορίων Οδηγία 2006/21 ΜWD, Aρθρο 14 “η συγκέντρωση του διασπώμενου με ασθενές οξύ κυανίου στο σημείο απόρριψης των απορριμμάτων κατεργασίαςεντός της λίμνης δεν υπερβαίνει τα 50 ppm από την 1η Μαΐου 2008, τα 25 ppm από την 1η Μαΐου2013, τα 10 ppm από την 1η Μαΐου 2018 και τα 10 ppm σεεγκαταστάσεις στις οποίες χορηγείται άδεια μετά την 1η Μαΐου2018.

42. ΚΜΛΕ, 2011 ΦΕΚ , Β, Αρ. Φύλλου 1227, 14 Ιουνίου 2011, 17463 Απ. Αριθμ. Δ7/Α/οικ.12050/2223 Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, (Κ.Μ.Λ.Ε. Μεγάλη έμφαση σε θέματα Υ&Α Αντικαθιστά II−5η/Φ/17402/12−12−1984 απόφαση του Υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων «Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών» (ΦΕΚ 931/Β), όπως Ισχύει.

43. ΚΜΛΕ, 2011 Έχοντας υπόψη Την ανάγκη εκσυγχρονισμού του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών ώστε να εναρμονισθεί με τις νεώτερες εξελίξεις της σχετικής νομοθεσίας και να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα τεχνολογικά δεδομένα, αποφασίζουμε: Ότι οι μεταλλευτικές και λατομικές εργασίες για τον εντοπισμό ή εκμετάλλευση ή επεξεργασία των ορυκτών πρώτων υλών, διέπονται στο εξής από άποψη ορθολογικής δραστηριότητας, ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων και των περιοίκων και προστασίας του περιβάλλοντος από τις παρακάτω διατάξεις:

44. ΚΜΛΕ, 2011 Σκοπός του ΚΜΛΕ είναι η θέσπιση των κανόνων ορθολογικής δραστηριότητας, ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων και των περιοίκων και προστασίας του περιβάλλοντος για τις εργασίες εντοπισμού ή εκμετάλλευσης ή αξιοποίησης ή επεξεργασίας των ορυκτών υλών, καθώς και για τις αντίστοιχες εργασίες αποκατάστασης κάθε μεταλλευτικού ή λατομικού χώρου. Άρθρο 1: Σκοπός

45. ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ -ΚΩΔΙΚΑΣ ΑΡΧΩΝ ΣΜΕ • Ενσωµατώνοντας αρχές βιώσιµης ανάπτυξης στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των εταιριών-µελών µας. • 2. Εφαρµόζοντας αρχές και πρακτικές επιχειρηµατικής ηθικής και σύγχρονα συστήµατα εταιρικής διακυβέρνησης. • ................ • 8. Επιδιώκοντας τη συνεχή βελτίωση των επιδόσεών µας στον τοµέα της υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας.

46. ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ -ΚΩΔΙΚΑΣ ΑΡΧΩΝ ΣΜΕ,www.sme.gr 9. ∆ηµοσιοποιώντας στοιχεία για την παρακολούθηση της προόδου που αφορά στις οικονοµικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιδόσεις του κλάδου, µε ιδιαίτερη έµφαση στους τοµείς της υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. 10. Συµβάλλοντας οι επιχειρήσεις, ως «ενεργοί πολίτες», στην κοινωνική, οικονοµική, πολιτιστική και θεσµική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών στις οποίες δραστηριοποιούµαστε.

47. AΣΚΗΣΕΙΣ

48. Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης ΣΜΕwww.sme.gr

49. Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης ΣΜΕwww.sme.gr

50. Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης ΣΜΕwww.sme.gr