TÜRKİYE’ DE TÜTÜN KONTROLÜNDE TAPDK’ NIN YERİ

1. TÜRKİYE’ DE TÜTÜN KONTROLÜNDE TAPDK’ NIN YERİ Dr.Mehmet KÜÇÜK TAPDK

2. Tütünün Tarihçesi 1600-1605 yıllarında, fiilen 1612 yılında ise resmen kullanılmaya başlanmıştır. • 1621 yılında ilk defa“tütün üretimi yasaklanmıştır.” • 1678 yılında ilk defa “tütündenvergi alınmayabaşlanmıştır.” • 1862 yılında “Devlet tekeli altına alınmıştır.” 1884 yılında imtiyaz REJİ idaresine verilmiştir. • 1925 yılında tekrar “Devlet tekeli altına alınmıştır.” 1984 yılında yabancı sigaraların ithalatına başlanmıştır. 1986 tarihinden itibaren tütün mamullerinin üretim ve dağıtımı serbest bırakılmaya başlanmıştır. • 2002 yılından itibaren “tütünden destekleme alımı kaldırılmıştır.”

3. Tütün Kontrolü ‘Tütün Kontrolü’, toplum bireylerinin tütün mamulleri tüketimini ve tütün dumanına maruz kalmasını önleyerek veya azaltarak sağlık düzeylerini iyileştirmeyi amaçlayan arz, talep ve zararı-azaltma stratejileri bütünüdür.

4. Ülkemizde Tütün Kontrolü Amacıyla Yapılan Temel Düzenlemeler • 4207 sayılı Kanun • 4733 sayılı Kanun • Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi • 5607 sayılı Kanun

5. 1996 yılında, 4207 sayılı Kanun yürürlüğe girmiştir. • 2002 yılında, 4733 sayılı Kanun ile düzenleyici ve denetleyici kurum olarak “Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK)” kurulmuştur. • 2004 yılı sonunda, 5261 sayılı Kanun ile “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS)” ülkemiz tarafından kabul edilmiştir. 01.11.2006 tarihi itibariyle 168 ülke tarafından imzalanmış, ülkemizin de arasında bulunduğu 140 ülke tarafından da onaylanmıştır.

6. 4207 sayılı Kanun “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun” olan 4207 Sayılı Kanun, Eksikleri ile birlikte genişletilerek güncellenmiş, ancak TBMM gündeminde olup henüz Kanun haline getirilmemiştir.

7. TKÇS KapsamındaUlusal Tütün Kontrol Programı "Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi" kapsamında yapılacak çalışmaların planlanması ve ülkemizde sigara tüketiminin kontrol altına alınabilmesi amacıyla, "Ulusal Tütün Kontrol Programı" hazırlanmıştır.

8. 4733 Sayılı Kanun ( T A P D K ) Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) Bu Kanunla kurulmuştur.

9. Tütün Kontrolünde TAPDK’ nın Yeri ( görev ve yetkileri ) • “4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun”da yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, Tütün tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak, • Görev alanı ile ilgili konularda gerekli gördüğü her türlü bilgiyi, tütün, tütün mamulleri ve alkollü içkiler piyasasında mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle, bunların her türlü birliklerinden istemek. • Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeler yapmak,

10. TAPDK Tarafından Tütün Kontrolünde Yapılan Düzenlemeler • Tütün Mamulleri İle İlgili Fabrikaların Kurulmasına, Bu Mamullerin Üretimine, İç ve Dış Ticareti ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik • Tütün Üretimi, Üretici Tütünlerinin Pazarlanması, İç ve Dış Ticareti, Denetimi ve Tütün Eksperliği ile İlgili Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik • Tütün Mamullerinin Zararlarından Korumaya Yönelik Üretim Şekline, Etiketlenmesine ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik • Sarmalık Kıyılmış Tütün Mamulünün Üretilmesinde, Ambalajlanmasında, Etiketlenmesinde ve Piyasaya Arz Edilmesinde Uyulması Gerekli Hususlar Hakkında Yönetmelik • Tütün Mamulleri, Alkol ve Alkollü İçkilerin Toptan ve Perakende Satışı İle Satış Belgelerine İlişkin Yönetmelik • Nargilelik Tütün Mamulünün Etiketlenmesinde ve Tüketim Yerlerinin İşletilmesinde Uyulması Gerekli Hususlar Hakkında Tebliğ • Tütün Mamullerinin Nihai Satış Noktalarında Sergilenmesine ve Satış Yerlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ • İnternet,TV,Faks,Telefon Gibi Elektronik Ticaret Araçları Kullanılarak Yapılan Tütün Mamulleri ve Alkollü İçki Satışlarına Dair Tebliğ

11. TAPDK’nın Tütün Kontrolü İle İlgili Bazı Uygulamaları • Gazetelerde yeni sigaraların fiyatlarının ilanının kaldırılması • Sigara satış standlarının üzerinde marka ve firma isimlerinin bulundurulmaması • Fuar ve festivallerde geçici satış izninin verilmemesi • Sigara paketleri üzerinde sigaranın tüketimini teşvik edecek ibarelerin bulunmaması • Tek sigara satışının yasaklanması

12. Sigaranın; satış makineleri, self servis satış, postayla sipariş ve elektronik satış ile satılmaması • Sigaranın her türlü reklam, promosyon ve marka sponsorluğunun yasaklanması • “31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü” etkinlikleri kapsamında değişik faaliyetler düzenlenmesi -2004, Sağlık Bakanlığı ile müşterek panel düzenlenmesi -2005, Afiş ve Kompozisyon Yarışması ve Etkinlikleri -2006 ,Kamu Yararı Reklam Spot Yarışması Etkinlikleri -2007 yılı için Afiş ve Eğitici Film Gösterimi Etkinlikleri (12 Büyükşehir Valiliği (Sağlık Kurumları, İl Milli Eğitim Müdürlükleri) ve Belediyeler ile görüşmeler tamamlanarak 31 Mayısı içine alan haftalarda Program icra edilecek)

13. Tütün Mamullerinin Zararlarından Korumaya Yönelik Üretim Şekline, Etiketlenmesine ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile; • Sigara paketlerine zifir, nikotin ve karbon monoksit (CO bırakımlarının zorunlu olarak yazılması • Sigaralarda 01.01.2007 tarihinden itibaren azami olarak 12 mg. zifir,1 mg. nikotin ve 10 mg. CO bırakımlarının olması • Tüketicinin bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla firmalar tarafından sunulan veri ve bilgilerin halkın bilgisine sunulması • 01.01.2006 tarihinden itibaren paketin geniş dış yüzeyinin en az %30 unda "Sigara içmek öldürür" veya "Sigara içmek size ve çevrenizdekilere ciddi zararlar verir" şeklindeki iki genel uyarıdan birinin dönüşümlü olarak yazılması

14. 01.01.2006 Tarihinden İtibaren Piyasaya Arzedilen Sigaraların Geniş Yüzeyi(Çerçeve hariç paketin % 30 unda uyarı var)

15. 01.01.2006 tarihinden itibaren paketin geniş dış yüzeyinin en az % 40 ında aşağıda yer alan 14 ek uyarıdan birinin dönüşümlü olarak yer alması 1. Sigara içenler genç yaşta ölür 2. Sigara içmek damarları tıkar, kalp krizine ve felçlere neden olur 3. Sigara içmek ölümcül akciğer kanserine neden olur 4. Hamile iken sigara içmek bebeğe zarar verir 5. Çocukları koruyun: Dumanınızı onlara solutmayın 6. Sağlık kuruluşları sigarayı bırakmada size yardımcı olabilir

16. 7. Sigara içmek yüksek derecede bağımlılık yapar, başlamayın 8. Sigarayı bırakmak ölümcül kalp ve akciğer hastalıkları riskini azaltır 9. Sigara içmek ağrılı ve yavaş bir ölüme neden olabilir 10. Sigarayı bırakmak için doktorunuzdan ve size en yakın sağlık ocağından yardım isteyin 11. Sigara içmek kan akışını yavaşlatır ve cinsel iktidarsızlığa neden olur 12. Sigara içmek cildin erken yaşlanmasına neden olur 13. Sigara içmek spermlere zarar vererek doğurganlığı azaltır 14. Sigara dumanında benzen, nitrozamin, formaldehit ve hidrojensiyanit gibi kanser yapıcı maddeler bulunur

17. 01.01.2006 Tarihinden İtibaren Piyasaya Arzedilen Sigaraların Diğer Geniş Yüzeyi(Çerçeve hariç paketin % 40 unda uyarı var)

18. Paket üzerine “TAPDK izniyle üretilmiştir.” İbaresinin yer alması • Üretim yeri ve zamanını belirleyecek kodlamanın yapılması • Üreticilerin, tütün mamulleri üretiminde kullanılan tüm girdileri ve bunların miktarını gösterir bir listeyi yıllık olarak vermeleri • 01.01.2006 tarihinden itibaren tütün mamullerinin ambalajları üzerinde light, hafif gibi belirli bir tütün mamulünün diğerlerine göre daha az zararlı olduğunu ima eden metin, isim, ticari marka, mecaz veya diğer işaretler kullanılamaması Hüküm altına alınmıştır.

19. Nargilelik Tütün Mamulünün Etiketlenmesinde ve Tüketim Yerlerinin İşletilmesinde Uyulması Gerekli Hususlar Hakkında Tebliğile; • Nargile içilen mekanlar (kafeler veya ortamlar) TAPDK iznine tabidir. • 18 yaşından küçüklere nargilelik tütün mamulleri sunulamaz • TAPDK bandrolü bulunan ürünlerin kullanılma zorunluluğu • Nargilenin yan yüzeyinde 20 punto beyaz zemin üstü siyah, “nargile tütün içimindeki sağlığa zararlı ölümcül etkileri ortadan kaldırmaz” uyarısı zorunluluğu • Nargile içilen mekanlarda, bu mamullere ilişkin reklam, özendirici, teşvik edici yazılı ve görsel sunumlar yapılamaz veya bu nitelikte etkinlik ve kampanyalar düzenlenemez.

20. Ulusal Tütün Kontrol Programında Tapdk’nın Görevleri A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler Halkı bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim • Tütün endüstrisinin geçmişten günümüze uygulamaları ile ilgili bilgilerin toplumun paylaşımına açılması Sigarayı bırakma • Sigara ve tütün mamulleri paketlerinde kullanıcıyı ciddi nitelikte caydırıcı resim ve ibarelerin kullanılması Reklâm, promosyon ve sponsorluk • Taraf ülkeler ile sınır ötesi reklâmcılığın önlenmesi için gerekli teknolojilerin ve diğer araçların geliştirilmesi amacıyla işbirliği yapılması • İdari ve adli yaptırımların etkili, adil, uygulanabilir ve caydırıcı olmasının sağlanması

21. Ürün kontrolü ve tüketicinin bilgilendirilmesi • Tütün ve tütün mamullerinin üretimine ve denetimine ilişkin standartların belirlenmesi • Akredite edilmiş ölçüm laboratuvarının kurulması, bu laboratuvarın TobLabNet’e üye yapılması • Tütün ve tütün mamullerinin üretiminde normlara uygunluğun sağlanması • Tütün ve tütün mamullerinde zifir, CO ve nikotin bırakım miktarlarının yazılması, kademeli olarak formaldehit, nitrojen, siyanit, benzen oranlarının da ölçülerek yazılması • Tütün ve tütün mamullerinde kullanılan maddelerin içeriklerinin düzenli olarak denetlenmesi • Paketlerin üzerindeki light, ultra light, hafif gibi tanımların kullanılmasının yasaklanması

22. Tütün mamullerinin ambalajı üzerinde sağlık uyarılarının ve çarpıcı fotoğrafların yer alması • Tütün ve tütün mamullerinin içeriği ile ilgili toplumun bilgilendirilmesi • Diğer tütün ürünlerinin üretimi, paketlenmesi ve dağıtımına ilişkin uygulamaların denetlenmesi • Tütün mamullerinde kullanılan maddelerin içeriklerinin neler olduğu ve tütün içilmesi yasaklanmış yerlerde içen kişilere nasıl bir cezai işlem uygulanacağı konularında kamuoyunun bilgilendirilmesi • Tütün ve tütün mamullerinin üretimi ve denetimine ilişkin standartlara uyulup uyulmadığının kontrol edilmesi

23. B) Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler Yasadışı ticaret • Paketlerin üzerindeki bandrollerin güvenilirliğinin arttırılması(Bandrol Projesi Maliye Bakanlığı GİB Organizasyonunda TAPDK ile birlikte yürütülmektedir.) • Transit rejime tabi olan tütün mamulleri ile ilgili denetimlerin niteliğinin ve niceliğinin yükseltilmesi • Gümrük kapılarında denetim için teknolojik donanımın tamamlanması • Tütün mamullerinin tanımlanması ve izlenebilirliğinin sağlanması amacıyla, üretim yeri ve zamanını belirleyecek kodlamanın konulması

24. Gençlerin ulaşabilirliği • 18 yaş altındakilere tütün ve tütün mamullerinin satışına caydırıcı nitelikte cezai müeyyideler uygulanması • Tütün ve tütün mamullerinin sadece bu işe münhasır satış noktalarında satılması • Tütün ve tütün mamullerini alacak gençlerden, 18 yaş üstünde olduklarını belgelemelerinin istenmesi • Sigaraların; satış makineleri, self servis satış, postayla sipariş ve elektronik satışlar ile satılmasının yasaklanması

25. Tütün üretimi ve alternatif politikalar • Tütün üretiminin izlenmesi, kaydedilmesinin AB Tütün Ortak Piyasa Düzenine uygun hale getirilmesi • Sözleşmeli üretim sisteminde görülen aksaklıkların giderilmesinin yanı sıra sistemin işleyişinde üretici örgütlerinin işlerliğinin artırılması • TKÇS’de belirtilen kaynakların ulusal planlar, programlar ve öncelikler çerçevesinde ülke tütün sektörünün istifadesi yönünde harekete geçirilmesi, tütün mamulleri ile mücadele için mali imkânlara göre kaynak sağlanması yönünde gerekli düzenlemelerin yapılması • Kazanç yönünden tütüne alternatif ürünlerin teşviki ve teşvik edilecek ürünlerin pazarlanması için gerekli organizasyonların yapılması

26. C) Tütün Kullanımı ve Ulusal Tütün Kontrol Programının İzlenmesi, Değerlendirmesi ve Raporlanması • Yıllık olarak Ulusal Tütün Kontrol Programında aksayan yönleri, olası nedenleri ve çözüm önerilerinin değerlendirilmesi ve raporlandırılması

27. Avrupa Birliği Müktesabatında Gündemde Olan Bazı Uygulamalar • Oral tobacco, ağızda çiğnenen tütün AB de yasak, • AB de zifir oranlar max.10 mg, 2009 yılından itibaren zifir oranları 10 mg’ a düşürülecek • İhracat konusunda kolaylık getirilmesi, • Resim kullanımı, paket üzerindeki resimler AB de tavsiye niteliğinde (42 çeşit)

28. Avrupa Birliği Tarafından Tavsiye Edilen Uyarı Fotoğrafları

29. AVRUPA BİRLİĞİ TARAFINDAN TAVSİYE EDİLEN UYARI FOTOĞRAFLARI

30. AVRUPA BİRLİĞİ TARAFINDAN TAVSİYE EDİLEN UYARI FOTOĞRAFLARI

31. AVRUPA BİRLİĞİ TARAFINDAN TAVSİYE EDİLEN UYARI FOTOĞRAFLARI

32. AVRUPA BİRLİĞİ TARAFINDAN TAVSİYE EDİLEN UYARI FOTOĞRAFLARI

33. Tütün Ve Alkol Piyasası Kanun Tasarısı Tütün ve Alkol Piyasası Kanun Tasarısı ile 4733 sayılı Kanunun değiştirilmesi, TAPDK’nın yerine Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun kurulması öngörülmektedir. Yeni kurulacak olan bağımsız kuruma TAPDK görevlerinin yanı sıra şu görevler verilmektedir. • Ülkemizde “Tütün ve Alkol Kontrolü” ile ilgili koordinasyon sağlanması amacıyla “Tütün ve Alkol Kontrolü Dairesi Başkanlığı” kurulması, • Tütün mamullerinin yasa dışı ticaretinin önlenmesi konusunda gerekli tedbirlerin alınması, diğer kurum ve kuruluşlar ile ortak çalışmalar yapılması,

34. Tütün Ve Alkol Kontrolü Dairesi Başkanlığı Görevleri • DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesinin ve Ulusal Tütün Kontrol Programının uygulamasıyla ilgili hususlarda Sağlık Bakanlığı ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla çalışmalar yapmak, • Tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal ve toplumsal nitelikteki zararlı etkileri önleyecek düzenlemeler ile tüketici bilinci oluşturmaya yönelik çalışmalar yapmak, • Tütün mamulleri sektörüne ilişkin düzenlemeler ve uygulamalar konusunda kamuoyunda tüketici bilinci oluşturmaya yönelik çalışmalar yapmak • Tütün mamullerinin zararlarının önlenmesi konusunda diğer kurum ve kuruluşlarla çalışmalar yapmak • Sektörde faaliyette bulunan kişi ve kuruluşlar ile tüketicilerin başvuru ve şikâyetlerini değerlendirmek

35. TÜRKİYE'DE 1995-2005 ÜRÜN YILLARINDA TÜTÜN ÜRETİCİSİ, EKİM ALANI VE ÜRETİM MİKTARI

36. TÜRKİYE'DE 1995-2005 YILLARINDA TÜTÜN İHRACAT MİKTARI

37. TÜRKİYE'DE 1995-2005 YILLARINDA TÜTÜN İTHALAT MİKTARI

38. ÜLKEMİZDE SİGARA ÜRETİM VE TÜKETİMİ

39. ÜLKEMİZDE KİŞİ BAŞINA SİGARA TÜKETİMİ

40. YILLARA GÖRE DÜNYA SİGARA ÜRETİMİ (Milyar adet)

41. YILLARA GÖRE DÜNYA SİGARA TÜKETİMİ (Milyar adet)

42. Sonuç Ülkemizde Tütün Kontrolünde düzenleyici bir Kurum olarak önemli bir yeri olan TAPDK, sektörle ilgili her türlü düzenlemeyi yapmaya ve Tütün tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmaya yetkili bir Kurumdur. Tütün Kontrolü Kurumlararası Çalışmalarla Başarıya Ulaşacaktır.

43. Teşekkürler Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu The Tobacco, Tobacco Products and Alcoholic Beverages Regulatory Authority of Turkey (TAPDK), was established with the “Law Concerning the Establishment of the Tobacco, Tobacco Products and Alcoholic Beverages Regulatory Authority” dated 09.01.2002 and No. 4733, in order to regulate the tobacco, tobacco products, alcohol and alcoholic beverages markets in accordance with the principles of free market economy.