Sejm i Senat

1. Władza ustawodawcza w Polsce Sejm i Senat

2. Polski parlament jest dwuizbowy izba niszą jest Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyższą zaś senat Rzeczypospolitej Polskie. Obie izby wybierane są na 4-letnią kadencję, która rozpoczyna się z dniem pierwszego posiedzenia Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się nowego Sejmu i obradują w trybie permanentnym. Konstrukcja parlamentu nie przyjęła zasady równouprawnienia izb – silniejsza pozycja przyznana jest Sejmowi. Wspólnie obradujące izby stanowią ZgromadzenieNarodowe. Stanowiska posła i senatora sąniepołączalne. Konstytucja określa posłów i senatorów jako przedstawicieli Narodu, niezwiązanych żadnymi instrukcjami. Ponadto od dnia wyborów przysługuje im immunitetoraz nietykalność osobista.

3. Organizacja Parlamentu Organizacja wewnętrzna izb określona jest w odrębnych regulaminach. Organami kierowniczymi Sejmu i Senatu są MarszałekSejmu i Senatu oraz Prezydium Sejmu i Senatu. Organem o charakterze polityczno doradczym jest Konwent Seniorów. Obie mają własne kancelarie o charakterze administracyjno-urzędniczym. Organami pomocniczymi są sejmowe i senackie komisje oraz powoływani przez izby sekretarze. W ramach struktur organizacji pracy posłów i senatorów tworzy się kluby parlamentarne, koła poselskie oraz zespoły.

4. Siedziba Sejmu

5. Sejm liczy 460 posłów wybieranych w wyborach: • Powszechne – nie ma cenzusu - każdy ma prawo głosować • Równe – każdy wyborca ma jeden głos i każdy jest jednakowo ważny • Bezpośrednie – posła wybiera wyborca • Proporcjonalne - partia otrzymuje mandaty proporcjonalnie do liczby uzyskanych głosów • Tajne – karty wypełniamy za zasłonami i niepodpisane wrzucamy do urny

6. Sejm zajmuje ważną pozycję w zakresie sprawowania funkcji ustrojodawczej, czego wyrazem jest jego pozycja w procesie zmiany konstytucji. Ponadto przypisane mu są funkcje następujące: • *ustawodawcza – decydująca rola w uchwalaniu ustaw; • *kontrolna – w odniesieniu do Rady Ministrów jest to • wyłączne prawo Sejmu • *prawo żądania informacji od ministrów i kierowników naczelnych organów administracji rządowej; • *prawo żądania wysłuchania w postaci dezyderatów i opinii; • *możliwość powoływania komisjiśledczych; • *procedurainterpelacji i zapytań; • * na wniosek Prezesa Rady Ministrów ma prawo rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, w przypadku rażącego naruszenia konstytucji lub ustaw

7. Siedziba Senatu

8. Senat liczy 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych i bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Szczególna rola przypada Senatowi w procesie zmiany konstytucji, gdyż wymóg jego zgody na uchwalenie ustawy zmieniającej konstytucję oznacza w tym wypadku jego równouprawnienie z Sejmem.Pozatym kompetencje Senatu są znacznie węższe niż kompetencje Sejmu. W procedurze ustawodawczej, po uchwaleniu ustawy przez Sejm, Senat może przyjąć ją bez zmian, wnieść poprawki lub też odrzucić. Uchwałę Senatu w tej sprawie może jednak odrzucić Sejm, przy zachowaniu wymogu bezwzględnej większości głosów oraz przy zachowaniu kworum.

9. W zakresie funkcji kreacyjnej Senat: • *wybiera: • *jednego spośród pięciu członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji; • *1/3 składu Rady Polityki Pieniężnej • *członków Krajowej Rady Sądownictwa; • *wyraża zgodę na wybór przez Sejm • *Prezesa Najwyższej Izby Kontroli • *Rzecznika Praw Obywatelskich; • *Rzecznika Praw Dziecka; • *Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej; *Generalnego Inspektora Danych Osobowych

10. Zgromadzenie Narodowe Szczególną formą obrad izb parlamentu jest wspólne posiedzenie posłów i senatorów w postaci Zgromadzenia Narodowego, obradujące pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, lub w jego zastępstwie Marszałka Senatu. Kompetencje przyznane tej instytucji w Konstytucji z 1997 roku są ograniczone i dotyczą wyłącznie kwestii związanych z osobą Prezydenta.

11. Zgromadzenie Narodowe: • *przyjmuje przysięgę od nowego Prezydenta; *większością minimum 2/3 głosów może stwierdzić trwałą niezdolność Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. • *większością minimum 2/3 głosów na wniosek 140 członków może postawić Prezydenta przed Trybunałem Stanu, co jednocześnie skutkuje zawieszeniem sprawowania urzędu przez Prezydenta; *może być odbiorcą orędzia Prezydenta – jednak bez możliwości debatowania nad orędziem

12. Władza Wykonawcza

13. Co to jest władza wykonawcza? • Władza wykonawcza- jest to działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu realizację dobra społeczeństwa państwa. • Władza wykonawcza jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Wprowadza ona prawa i obowiązki obywateli w życie, jeśli zgodne są one z Konstytucją RP. • W Rzeczypospolitej Polskiej organem tej władzy jest Prezydent RP oraz Rada Ministrów (wraz z premierem na czele). Zalicza się również organy administracji rządowej.

14. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej • Obecnym prezydentem RP jest Bronisław Komorowski. Oficjalnie stanowisko to objął on dnia 6 sierpnia 2010 roku, poprzez oficjalne zaprzysiężenie, które nastąpiło równo miesiąc po zwycięstwie w wyborach prezydenckich, które odbyły się dnia szóstego lipca 2010 roku. • Komorowski już wcześniej sprawował obowiązki prezydenta w zastępstwie za Lecha Kaczyńskiego (poprzedniego prezydenta), który zginął w katastrofie lotniczej w Smoleńsku dnia 10 kwietnia 2010 roku.

15. Prezes Rady Ministrów (premier) • W Polsce oficjalnym tytułem premiera od 1921 roku nazywa się Prezesa Rady Ministrów. • Zgodnie z obowiązującą Konstytucją RP z dnia drugiego kwietnia 1997 roku Prezesem Rady Ministrów jest osoba powołana przez Prezydenta RP, która sprawuje obowiązki do czasu powołania nowego szefa rządu. • Obecnym premierem RP jest Donald Tusk. Urząd premiera objął on dnia 16 listopada 2007 roku. Aktualnie urzęduje już na tym stanowisku drugą kadencję.

16. Rząd (Rada Ministrów) • Rząd- to organ władzy wykonawczej, powoływany i odwoływany przez organ przedstawicielski. • Do jego zadań należy koordynowanie działalności administracyjnej i realizacja zadań państwa. • Rząd składa się z ministrów oraz przewodniczącego Rady Ministrów, który jest zazwyczaj nazywany premierem (pierwszym ministrem), choć w niektórych państwach (m.in. Niemcy) jest tradycyjnie nazywany kanclerzem.

17. Zadania i obowiązki Rady Ministrów • Kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu; • Zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny; • Zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa; • Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi; • Zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe; • Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej; • Określa organizację i tryb swojej pracy; • Zapewnia wykonanie ustaw; • Wydaje rozporządzenia; • Koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej; • Chroni interesy Skarbu Państwa; • Uchwala projekt budżetu państwa.

18. Skład rządu (Rady Ministrów) • Na czele Rady Ministrów stoi premier Donald Tusk (PO), jako Prezes Rady Ministrów. • W składzie jest dwóch Wiceprezesów Rady Ministrów, czyli Janusz Piechociński (PSL) oraz Elżbieta Ewa Bieńkowska (PO). • Obecnie w rządzie Donalda Tuska funkcjonuje siedemnaście ministerstw, w tym m.in. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Zdrowia. Każde ministerstwo ma swojego przedstawiciela w rządzie (minister reprezentujący konkretne ministerstwo).

19. W skrócie, jak powstaje nowy rząd • Główną role odgrywa tu prezydent i Sejm. Inicjatywa wychodzi od prezydenta, który wskazuje kandydata na premiera. • Nowy prezes Rady Ministrów ma ograniczony czas dwóch tygodni (14 dni), aby powołać cały rząd. • Następnie przedstawia schemat działania rządu. Jeśli otrzyma wotum zaufania, rząd zostaje zatwierdzony i rozpoczyna swoją pracę. • Jeżeli wotum nie zostanie przyznane, cały proces powtarza się od nowa. • Po trzecim niepowodzeniu może dojść do nowych wyborów parlamentarnych (może je zainicjować oczywiście tylko prezydent).

20. Wotum nieufności dla rządu: • Jest składane na ręce Marszałka Sejmu przez co najmniej 46 posłów. • Zawiera nieufność wobec Rady Ministrów oraz imienne wskazanie ewentualnego nowego kandydata na premiera. • Marszałek Sejmu powiadamia Premiera i Prezydenta o wpłynięciu wniosku. • Głosowanie odbywa się minimum 7 dni od złożenia wniosku. • Ewentualne uchwalenie wniosku następuje po uzyskaniu większości ustawowej liczby posłów, czyli 231. • Po uchwaleniu wotum, premier jest zobowiązany do złożenia dymisji Rady Ministrów. Prezydent przyjmuje dymisję i powierza im pełnienie dotychczasowych funkcji do czasu powołania nowej Rady Ministrów.

21. Władza sądownicza w Polsce

22. Sąd – we współczesnych demokratycznych systemach prawnych jest niezawisłym organem państwowym, powołanym do stosowania prawa w zakresie rozstrzygania sporów między podmiotami pozostającymi w sporze, a także decydowania o przysługujących uprawnieniach oraz dokonywania innych czynności określonych w ustawach lub umowach międzynarodowych. Wyposażony jest w atrybut niezawisłości (nie podlega innym organom władzy) i funkcjonuje w szczególnej, procesowej formie.

23. Sądy oraz Trybunały Konstytucyjny i Stanu są częścią aparatu państwowego. Do kompetencji sądów należy rozstrzyganie sporów na podstawie ustaw oraz rozstrzyganie sporów konstytucyjnych. Są one władzą niezależną i odrębną od innych władz państwowych. Wyroki wydają w imieniu Rzeczypospolitej.

24. Wymiar sprawiedliwości w Polsce sprawują: Sąd Najwyższy- naczelny organ sądowy w Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie zKonstytucją RPi ustawą o SN z 20 IX 1984 sprawuje on nadzór nad działalnościąsądów powszechnychwojskowychiadministracyjnychw zakresie orzekania (tzw. nadzór judykacyjny).Sąd Najwyższy zajmuje się przede wszystkim rozpoznawaniemkasacjioraz podejmowaniem uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych lub zawierających rozstrzygnięcia zagadnień budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie.Składa się on z czterech izb: Cywilnej i Administracyjnej,Karnej,Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Wojskowej.

25. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem tych które zostały zastrzeżone dla innych sądów. Sądy powszechne rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, prawa rodzinnego.

26. Sąd administracyjny – jeden z organówpaństwowychsprawującychwymiar sprawiedliwościwPolsce. Sądy administracyjne wykonują ten obowiązek poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji. Zasadą jest bezwzględny zakaz rozstrzygania przez sądy administracyjne spraw cywilnych, objętych kognicją sądów powszechnych. Jednakże sąd administracyjny nie może odrzucić skargi z powołaniem się na brak swej kognicji (właściwości), jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się już za niewłaściwy.

27. Sądy wojskowe – organywymiaru sprawiedliwościWojska Polskiego Orzecznictwu sądów wojskowych podlegają sprawy 1.żołnierzy służby czynnejo: - przestępstwaprzeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej, zasadom dyscypliny wojskowej, zasadom postępowaniaz podwładnymi, zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym, zasadom pełnienia służby, mieniu wojskowemu, - przestępstwa popełnione przeciwkoorganowi wojskowemulub innemużołnierzowi, - przestępstwa popełnione podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, w obrębie obiektu wojskowego lub wyznaczonego miejsca przebywania, ze szkodą dla wojska lub z naruszeniem obowiązku wynikającego ze służby wojskowej – z wyjątkiem przestępstw popełnionych na szkodę osoby nie będącej żołnierzem, - pracowników cywilnych wojskao przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby i przeciwko mieniu wojskowemu.

28. Jak wygląda sala rozpraw? Sala rozpraw w sądzie ma szczególny wygląd, który został dokładnie określony w regulaminie urzędowania sądów powszechnych. Stół sędziowski z pewnością od razu zauważysz wchodząc na salę – będzie to duży stół znajdujący się na środku sali. Za stołem tym zasiądzie sąd. Miejsce dla publiczności będzie na wprost stołu sędziowskiego. Prokurator zasiądzie po lewej stronie, a oskarżony i jego obrońca zajmą miejsce po prawej stronie, patrząc z punktu widzenia miejsca dla publiczności. Protokolant usiądzie z boku stołu sędziowskiego. Będzie on zapisywał wszystko to, co będzie miało miejsce na sali rozpraw. Bezpośrednio przed stołem sędziowskim zobaczysz barierkę do przesłuchań świadków.

29. Schemat Sali rozpraw

30. Rozprawa sądowa – porządek zasadniczych czynności podejmowanych na sesji sądowej w celu rozpoznania sprawy, to jest orzeczenia o prawach i obowiązkach zainteresowanych. Wspólne dla wszystkich rodzajów postępowań Tok Rozprawa następuje po wywołaniu sprawy według kolejności przewidzianej na dany dzień i po sprawdzeniu obecności na sali stron (zainteresowanych) oraz innych osób wezwanych. Tok rozprawy obejmuje: przewód (przedstawienie i rozpoznanie wniosków zainteresowanych oraz odpowiednie do tego przeprowadzenie dowodów), Akt oskarżenie głosy końcowe (przedstawienie ostatecznych żądań i wniosków zainteresowanych odpowiednio do wyniku postępowania dowodowego) oraz wyrokowanie (narada, sporządzenie orzeczenia rozstrzygającego i jego ogłoszenie przez sąd). Zasady Rozprawa odbywa się w zasadzie: jawnie, czyli z udziałem publiczności (tzw. zasada jawności), ustnie, czyli przez wypowiedzi sądu, zainteresowanych i przesłuchiwanych (tzw. zasada ustności), przez bezpośrednie zapoznanie się sądu z materiałem dowodowym, czyli przesłuchanie osób, odczytanie dokumentów, oględziny rzeczy itp. (tzw. zasada bezpośredniości), przy równym prawie zainteresowanych do przedstawiania własnych żądań i wniosków (tzw. zasada równości stron).

31. Rozprawa w postępowaniu karnym Rozprawa główna składa się z 4 części: (po wywołaniu sprawy na salę sądową przez protokolanta) Rozpoczęcie rozprawy głównej ma charakter organizacyjno-porządkowy; polega na sprawdzeniu obecności stron, obrońców, pełnomocników, biegłych, tłumaczy, świadków (i innych osób wezwanych) Przewód sądowy rozpoczyna się od odczytania aktu oskarżenia przez oskarżyciela (publicznego lub prywatnego) albo protokolanta, po czym następuje postępowanie dowodowe poprzez przesłuchania (oskarżonych, świadków), prezentacje opinii biegłych, oględziny dowodów rzeczowych, odczytanie dokumentów, odsłuchanie zapisu dźwięku (np. rozmowy utrwalonej na taśmie magnetycznej) lub obrazu (np. filmu na nośniku elektronicznym) Głosy stron to końcowe wypowiedzi stron (oskarżyciel publiczny, posiłkowy lub prywatny, a także powód cywilny, oskarżony), ewentualnie ich pełnomocników (pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego lub prywatnego, pełnomocnik powoda cywilnego), które celują w podsumowanie wyników postępowania dowodowego i wywiedzenie na tej podstawie wniosków kierowanych do sądu, co do sposobu rozstrzygnięcia sprawy (tzw. mowa końcowa). Wyrokowanie, składa się z dalszych dwóch grup czynności: Ustalenie treści wyroku (czynności niejawne) - przeprowadzenie narady nad treścią rozstrzygnięcia, a następnie, stosownie do wyników głosowania, sporządzenie (spisanie i podpisanie przez wszystkich sędziów) orzeczenia, Ogłoszenie wyroku (czynności jawne) - publiczne ogłoszenie wyroku poprzez jego odczytanie oraz ustne przedstawienie motywów rozstrzygnięcia (wyjaśnienie na jakich dowodach sąd oparł ustalenia faktyczne i jakie przepisy prawa zastosował)

32. Rozprawa sądowa

33. Niezawisłość sędziowska – konstytucyjna zasada wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z którą sędzia rozstrzygając sprawę podlega wyłącznie Konstytucji i ustawom, nie podlega żadnym naciskom i żadnym zależnościom z zewnątrz, szczególnie ze strony władzy wykonawczej. Niezawisłość jest niezależnością sędziego w orzekaniu, nie oznacza natomiast braku podporządkowania służbowego. Wymaga jednakże, aby kontrola prawidłowości orzeczenia należała wyłącznie do innego sądu i odbywała się w trybie określonym prawem. Według Trybunału Konstytucyjnego na niezawisłość sędziowską składają się następujące elementy: bezstronność w stosunku do uczestników postępowania, niezależność wobec organów (instytucji) pozasądowych, samodzielność sędziego wobec władz i innych organów sądowych, niezależność od wpływu czynników politycznych, zwłaszcza partii politycznych, wewnętrzna niezależność sędziego. Dbałość o niezawisłość sędziów i niezależność sądów uzasadnia się interesem ogółu społeczeństwa. Ma ona zapewniać stabilność w wykonywaniu funkcji wymiaru sprawiedliwości bez względu na zmiany, jakie mogą zachodzić w organach władzy ustawodawczej i wykonawczej. Gwarancje niezawisłości Nieusuwalność z urzędu Nieprzenoszalność Immunitet sędziowski Zakaz określonej działalności publicznej Zakaz dodatkowego zatrudnienia

34. Trybunał Konstytucyjny Trybunał Konstytucyjny (TK) – organ sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, znany także w ustrojach innych państw. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi wyższego. Gmach TK znajduje się w Warszawie.

35. Pozycja Ustrojowa Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza). Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału powołuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału.

36. Zadania i Uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy: -orzekanie w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją -orzekanie w sprawach zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, -orzekanie w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami -rozpatrywanie skarg konstytucyjnych -rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa -orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych -rozstrzyganie o przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Marszałka Sejmu i powierzanie Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej -rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy

37. Trybunał Konstytucyjny W Konstytucji RP Art. 188. Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: -zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, -zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja -wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, -zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, -zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

38. Art. 190. 1.Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. 2.Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". 3.Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy. 4.Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe.

39. Prezesi Trybunału Konstytucyjnego Marek Safjan

40. Jerzy Stępień

41. Bohdan Zdziennicki

42. Andrzej Rzepliński

43. Wiceprezesi Trybunału Konstytucyjnego Andrzej Mączyński

44. Janusz Niemcewicz

45. Marek Mazurkiewicz

46. Janusz Trzciński

47. Trybunał Stanu

48. Trybunał Stanu • W Polsce konstytucyjny organ władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie konstytucji lub ustawy , w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpie znamion przestępstwa (inaczej: popełnienia deliktu konstytucyjnego) oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe w przypadku Prezydenta RP.

49. Skład • Trybunał Stanu – składa się z przewodniczącego, 2 zastępców przewodniczącego, 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji sejmu.

50. Przewodniczący • Lech Gardocki