AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNİN SANAYİİ UYGULAMALARI ERBİL BÜYÜKBAY İSO ÇEVRE ŞUBESİ

1. AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNİN SANAYİİ UYGULAMALARI ERBİL BÜYÜKBAY İSO ÇEVRE ŞUBESİ MÜDÜR YARDIMCISI Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Toplantısı, 7 Kasım 2008

2. Yönetmelikler • Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (Yürürlük : 1 Ocak 2005) Resmi Gazete: 30.07.2004 / 25538 • Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete: 05.04.2005 / 25777 • Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Resmi Gazete: 24.06.2007 / 26562

3. Çalışmalarımız • Bilgilendirme Toplantılarımız • 26 Kasım 2004 • 29 Haziran 2005 • 20 Şubat 2006 • 23 Şubat 2007 • Duyurularımız • İSO Sanayi Dergisi Ekim 2004 • 20.12.2005 tarihli genelge • İSO WEB sitesi (Ekim 2004 & Temmuz 2007) • Görüşlerimiz • Nisan 2004 • Kasım 2006 • Nisan 2008 • Temmuz 2008

4. 2004 Yılı Yönetmeliği • Nasıl bildirimde bulunacağım ? • Geri kazanım hedefleri nasıl sağlanacak? • ____ Ambalaj Atığı olarak mı değerlendirilir? • İşaretleme için proses değişikliği gerekiyor. Geçiş için zamana ihtiyaç duymaktayız. • Yetkilendirilmiş Kuruluş Ücretleri yüksek

5. Taslak Yönetmelik / 2006 Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrılması Madde 26 —Ambalaj atıkları, ……oluştukları yerlerde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilir ve belediye veya Bakanlıktan bu Yönetmeliğe göre lisans almış toplama-ayırma tesislerince toplanır. Ambalaj atıklarının bunların dışında kişiler tarafından alınması yasaktır. Genel İlkeler Madde 5 Ambalaj atığı oluşturan ……vb yerler bu atıkların toplanması için lisanslı toplama ayırma tesisleriyle anlaşma yapmakla yükümlüdürler. Bu atıkların lisans almış firmalara ücretsiz olarak verilmesi esastır. Ücretsiz verilmesinin toplama verimini düşüreceği düşünülmektedir. İSO Kasım 2006

6. Kaynakta Ayrı Biriktirme Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Biriktirilmesi Madde 26 … (2) Apartman, site yönetimleri, okullar, üniversiteler, kamu kurum ve kuruluşları, hastaneler, oteller, lokantalar, büfeler, şehirlerarası otobüs terminalleri, havayolu terminalleri, demiryolu istasyonları, limanlar, sağlık kuruluşları, spor kompleksi, organize sanayi bölgeleri, sanayi siteleri, serbest bölge yönetimleri, marketler, satış noktaları, fabrikalar, iş ve alışveriş merkezleri, stadyumlar gibi ambalaj atığının oluştuğu benzeri yerlerde ilgili yönetimler,ambalaj atıklarını diğer atıklardan ayrı olarak biriktirmek ve bu Yönetmelikte tanımlanan toplama sistemine verilmek üzere hazır etmekle yükümlüdürler. 6

7. Tebligat Madde 5/c, Madde 5/d, Madde 12/b, Madde 26/2, Madde 26/4, Madde 27/3, Madde 27/4 Yukarıda bahsi geçen yükümlülükler doğrultusunda ilçemiz sınırları içerisinde ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması çalışmalarının yürütülmesi amacıyla X firması ile anlaşma yapılmıştır. Bu nedenle ambalaj atıklarınızı (kağıt, plastik, cam, metal) şimdiye kadar vermekte olduğunuz toplayıcılar varsa her türlü anlaşmanızı iptal etmeniz gerekmektedir. Yukarıda belirtilen hususları dikkate almayan işyeri hakkında 2872 sayılı Çevre Kanuna göre yasal işlem yapılacaktır.

8. Sanayi kuruluşları 2004 yılından önce de bu atıkları sisteme dahil edecek kaynağında ayrı toplamaya yönelik yapıyı kurmuşlardı. • Sanayiden bu atıkların toplanması bu açıdan daha kolay Ancak, Sanayi ağırlıklı toplama “kaynağında ayrı toplama bilincinin” yaygınlaştırılmasını önlemektedir.

9. Kaynağında Ayrı Toplama Danimarka İrlanda İtalya İngiltere Kaynak: Effectiveness of packaging waste management systems in selected countries: an EEA pilot study, EEA Report No 3/2005

10. Ambalaj Atıklarının Bedelsiz Verilmesi 5. Madde Genel İlkeler d) Ambalaj atığı üreticileri; ilgili oldukları belediyeler tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulan ambalaj atığı yönetim planı doğrultusunda belirlenen toplama sistemine uygun olarak biriktirmek ve bedelsiz olarak belediyenin sistemine vermekle yükümlüdürler. 12 .Madde Satış noktalarının yükümlülükleri b) Ambalaj atıklarını, ilgili belediyenin sözleşme imzaladığı lisanslı toplama ayırma tesisine, belediyenin Bakanlığa sunduğu ambalaj atıkları yönetim planı doğrultusunda bedelsiz olarak vermekle

11. Ambalaj Atıklarının Bedelsiz Verilmesi • 5(d) ve 12(b) maddelerinde yer alan “bedelsiz olarak” ibaresinin yürütmesi durduruldu (Danıştay 6. dairesi, esas no:2007/6004 14.12.2007 tarihli karar) • Bakanlığın itirazı üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı (İtiraz No: 2008/227, 03.04.2008 tarihli karar)

12. Bakanlığın İtiraz Gerekçesi 1 …. Ambalaj Atığı üreticileri ambalaj atıklarını ekonomik değeri olan bir malzeme olarak görerek kurulmuş olan ayrı toplama sistemine vermek yerine satarak gelir elde etmeyi tercih etmektedirler. Bu nedenle ambalaj atıklarının lisanslı işletmelere verilmesi, ambalaj atıklarının belediyenin sözleşme imzaladığı işletmelerce toplanması yolunda düzenleme yapılmıştır. Anayasa Mülkiyet hakkı (Madde 35)– Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir.Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz. Türk Ticaret Kanunu Ücret isteme hakkı (Madde 22) – Tacir olan veya olmayan bir kimseye, ticari işletmesiyle ilgili bir iş veya hizmet görmüş olan tacir,münasip bir ücret isteyebilir.

13. Bakanlığın İtiraz Gerekçesi 2 ….20 Aralık 1994 tarih ve 94-62-AT sayılı ambalaj ve ambalaj atıkları konusunda yayınlanan direktif kapsamında atık yönetimi ile ilgili esaslar, yetkili otoritenin oluşturulması, atık yönetim planları, geri kazanım ve bertaraf maliyetlerini kirletenin ödeyeceği gibi ilkeleri oluşturan hükümler uyumlaştırılmıştır. Bakanlığın İtiraz Gerekçesi 3 ….Yönetmeliğin amacı ambalaj atıklarının neden olacağı çevre kirliliğini önleme, işbirliği, eşgüdüm, entegrasyon, katılım, kirleten öder ve ihtiyat gibi çevre hukukunun temel ilkelerinin gerçekleştirilmesidir.

14. Direktifler standartlar sağlandığı müddetçe ülke koşullarına göre adapte edilebilir. • Ambalaj atıkları, işletmeler tarafından doğaya gelişi güzel bırakılmamakta ve etkin bir şekilde geri kazanım amaçlı yönetilmektedir. • Sanayici piyasaya sürdüğü ambalajların toplanması ve geri kazanılması için gerekli maliyeti karşılamaktadır. Kirleten öder prensibi • AB Direktifinde İkincil olarak amaçlanan ambalaj atıklarının tekrar kullanım, geri kazanım ve geri dönüşüm performansının ülkemizde artırılması “bedelsiz” hükmünün kaldırılması, lisans alan tüm işletmelerin piyasa koşulları ve rekabet ilkeleri çerçevesinde hizmet vermesi ile hız kazanacaktır.

15. 5. Madde Genel İlkeler d) Ambalaj atığı üreticileri; ilgili oldukları belediyeler tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulan ambalaj atığı yönetim planı doğrultusunda belirlenen toplama sistemine uygun olarak biriktirmek ve bedelsiz olarak belediyenin sistemine vermekle yükümlüdürler. • Ambalaj atığı yönetim planı onaylanan belediye sayısı oldukça az • Belediyelerden ambalaj atığı yönetim planı sorgulamak sanayi açısından zor. • Plan onaylanmadan toplama çalışmaları yönetmeliğe aykırı.

16. Belediyelerin Anlaştığı Lisanslı İşletmelerle Çalışmak Uygulama öncesi ambalaj atıklarını kaynağında ayrı olarak biriktirmek üzere sanayi, • Lisanslı veya geçici çalışma iznine sahip işletmelerle serbest piyasaya koşulları ve rekabet ilkeleri çerçevesinde anlaşmalar imzalamış • Yapılan anlaşmalarla sanayinin tesisinde yer alan atık sahalarında lisanslı işletmeler toplama alanları oluşturmuş • Hatta eleman istihdam etmişti.

17. Uygulama, Lisanslı işletmelerin, atık üreticilerinin tesisleri bünyesinde kurdukları ayrı toplamaya yönelik yapı ve işbirliğini devre dışı bırakmıştır. Sanayicilerimize ek maliyet getirmiştir.

18. AMBALAJ ATIĞI YÖNETİM PLANI ONAYLANAN BELEDİYELER (Güncelleme tarihi 27 EKİM 2008) İLİ İLÇE BELEDİYESİ İLK KADEME BELEDİYESİ KULLANILAN AYIRMA TESİSİ 1 İSTANBUL -Çavuşbaşı Belediyesi -Hür Kağıtçılık San. Ve Tic. Ltd. Şti. 2 -Akfırat Belediyesi -Teknik Kağıt Ambalaj Plst. Teks. San. Tic. Ltd. Şti. -DÖNKASAN Dönüşen Kağıt Hammaddeleri San. Tic. A.Ş. 1 -Esenyurt Belediyesi -Teknik Kağıt Ambalaj Plst. Teks. San. Tic. Ltd. Şti. 1 -Arnavutköy Belediyesi -Teknik Kağıt Ambalaj Plst. Teks. San. Tic. Ltd. Şti. 2 -Hadımköy Belediyesi -Teknik Kağıt Ambalaj Plst. Teks. San. Tic. Ltd. Şti. -DÖNKASAN Dönüşen Kağıt Hammaddeleri San. Tic. A.Ş. 1 -Bahçeşehir Belediyesi -Yürekli Kağıt San. Ve Tic. Ltd. Şti. -Kumburgaz Belediyesi -Eray Metal Hurdacılık Nak. Ve İnş San. Ltd. Şti 1 Avcılar Belediyesi -Obalılar Kağıt Metal Plst. Cam. Topl. Ayır. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 1 -Gürpınar Belediyesi - DÖNKASAN Dönüşen Kağıt Hammaddeleri San. Tic. A.Ş. -GHS Uluslar arası Taş. Ve Turz. Dış Tic. Ltd. Şti. 2 Kaynak : www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr

19. Sürekli Ambalaj Atığı Akışına sahip sanayiye ait atık sahaları

20. Lisans veya Geçici Çalışma İzni Alan Toplam TAT ve GDT= 205 Atık Yönetim Planı onaylanan Toplama Ayırma Tesisi (TAT) ve Geri Dönüşüm Tesisi (GDT) = 20 5. Madde Genel İlkeler d) Ambalaj atığı üreticileri; ilgili oldukları belediyeler tarafından hazırlanarak Bakanlığa sunulan ambalaj atığı yönetim planı doğrultusunda belirlenen toplama sistemine uygun olarak biriktirmek ve bedelsiz olarak belediyenin sistemine vermekle yükümlüdürler. h) Ambalaj atıklarının lisanslı işletmelere verilmesi esastır ve ambalaj atıklarının bunların dışındaki işletmeler tarafından toplanması yasaktır. 18.Madde Geri dönüşüm ve geri kazanım sorumluluğu (3) Yetkilendirilmiş kuruluşlar ile yetkilendirilmiş kuruluşa üye olmayan piyasaya sürenler, geri kazanım hedeflerinin yerine getirilmesi sırasında belediyeler ile ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması konusunda sözleşme yapan lisans almış toplama ayırma tesisleriyle çalışmak ve bu tesisleri kullanmak, toplanan ambalaj atıklarının lisans almış geri dönüşüm tesislerine verilmesini sağlamak zorundadırlar. Ambalaj atıklarını kaynağında toplama da piyasaya süren adına geri kazanım da ancak belediye ile anlaşmış TAT ve GTD

21. ISO 14001’i olan firmalar • İlaç sektörü • Uluslar arası firmalar Politikaları çerçevesinde çalıştıkları lisanslı işletmeler ile toplama ve geri kazanım şartları konusunda sözleşme imzalamak ve bu tesisleri denetlemek istemektedirler.

22. Ambalaj Atığı Tanımı 4.Madde Tanımlar b) Ambalaj atığı: Ambalaj ya da ambalaj malzemesi üretimi ya da herhangi bir üretim sırasında ortaya çıkan üretim artıkları hariç olmak üzere, ürünlerin tüketiciye ya da nihai kullanıcıya ulaştırılması aşamasında, ürünün sunumu için kullanılan ve ürünün kullanılmasından sonra oluşan, kullanım ömrü dolmuş tekrar kullanılabilir ambalajlar da dahil satış, dış ve nakliye ambalaj atığını,

23. “Ambalaj artıkları”“ambalaj atığı” olarak nitelenemez. • Atık Yönetimi Planı formatında,fabrikaların üretim artıklarınınaynı sistemle toplanması gerektiği belirtilmektedir. • Gerekçe: Ambalaj ile aynı özelliği göstermeleri ve ambalaj ile ilgili yönetmelik olması • Bu atıkların ambalaj atıkları gibi bedelsiz olarak toplanması yönetmelikte yer almamaktadır. Ambalaj artıkları / firelerin geri kazanım hedeflerindendüşülmesisağlanmalıdır.

24. Dinlediğiniz için teşekkür ederim Erbil Büyükbay İSO Çevre Şubesi Tel: 0212 252 29 00 / 152 Faks: 0212 251 46 37 Eposta: ebuyukbay@iso.org.tr www.iso.org.tr / çevre