1 / 19

S ocijalna struktura i odnosi na selu

S ocijalna struktura i odnosi na selu. Istorijska dimen zija. Selo se javlja kao prvi oblik zajednice još u rodovskim društvima Selo kao prvi oblik organizacije društva Nizak nivo podele rada

alicia
Télécharger la présentation

S ocijalna struktura i odnosi na selu

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Socijalna struktura i odnosi na selu

  2. Istorijskadimenzija • Selo se javlja kao prvi oblik zajednice još u rodovskim društvima • Selo kaoprvi oblik organizacije društva • Nizak nivo podele rada • Kod starih Sumera uočavamo jasniju podelu rada (4300 god. St. Ere) – bogati (lugali) i robovi (sage, “komadi”) • U Egiptu otac i sin-naslednik postaju vlasnici celokupnog imanja – prvi elementi klasnog društva

  3. U staroj Indiji otac je bio gospodar porodice i imanja • Kastinski sistem u Indiji nastao je na selu (bramani-sveštenici; kšatrije-sveštenici; vaišije_zemljoradnici, zanatlije, trgovci; šudre-siromasi i robovi) • Kod starih Jevreja, otac i sin imaju povlašten položaj • Spartansko društvo (Spartanci-sva prava, poseduju zemlju, ali je ne obrađuju; Heloti –porobljeni stranci, bez prava, obrađivali zemlju;

  4. Perijeci – stanovnici pokorenih teritorija, takođe bez ikakvih prava • Atina, prava stanovnika zavise od količine proizedenih poljoprivrednih proizvoda • U doba Rima dugo su postojala dva tipa gazdinstva: • Domus – malo i srednje gazdinstvo koje je obrađivala porodica koja je imala i robove. Domaćinstvom je rkovodio pater familijas sa neograničenim pravima i ovlaštenjima. • Latifundium – veliko gazdinstvo, nastajalo priključivanjem zemlje sa osvojenih teritorija, koje su obrađivali robovi i siromašni seljaci

  5. Podelom Rimskog carstva i padom Zapadnog R. Carstva, dolazi do transformacije sela i odnosa na selu: nestaje ropstvo, širi se kolonat, širi se kategorije malog i srednjeg seljaštva i uspostavljaju susedski odnosi. • Prodor varvara, seoba naroda, dolazak Slovena i najezda islama opustošili su seoska naselja i prekinuli vladavinu onemoćalog Rimskog carstva.

  6. U doba feudalizma klasna struktura i zemljišni posedi imaju nekoliko kategorija: • Vladar • Feudalci • Crkva • Kmetovi (radna renta-kuluk, naturalna i novčana) • Kod Nemanjića, u Bosni i Primorju, postojale su tri kategorije vlasnika zemljišta: car, vlastelini i crkva i četiriklasne kategorije: plemstvo, niže plemstvo, seberi i meropsi.

  7. U zemljama pod turskom vlašću postojale dve kategorije: muslimani i raja • U doba kapitalizma selo sve više gubi značaj i pada u zavisnost od grada • Prvobitna akumulacija kapitala i razoj manufakture razorili su selo • Primer Engleske, T.Mor (Utopija, 1518.) “ovce su pojele ljude” • Industrijska revolucija nastavlja sa proletarizacijom sela i nametanjem industr. agrarnih principa (mehanizacija, hemijska sred., masovna proizvodnja)

  8. Posledice prethodnog su pojava agrarne prenaseljenosti i agrarne nezaposlenosti • Stvara se rezervna industrijska radna snaga koja odlazi u gradove ili u emigraciju • Opšta klasna struktura sela u razvijenim zemljama u XX veku • Ostaci seoske aristokratije (1. polovina XX veka) • Vlasnici krupnih zemljišnih poseda • Vlasnici srednjih zemljišnih poseda

  9. Vlasnici sitnih poseda • Poljoprivredni radnici i nadničari • Sitni vlasnici koji dodatno zakupljuju zemlju • Zakupci zemlje (bez vlasništva) koju sami obrađuju ili zapošljavaju druge da rade na imanjima • Selo u doba socijalizma – agrarna reforma, kolektivizacija, nava agrarna reforma, deagrarizacija

  10. Savremena socijalna struktura na selu • Klase ili slojevi • Klasna struktura savremenog društva • Visoka klasa (bogataši) • Srednja klasa • Poljoprivredna klasa (seljaštvo) • Niža klasa (radnici, nezaposleni + brojni marginalizovani društveni slojevi) • Pozicija seljaštva u savremenoj društvenoj strukturi

  11. Uzroci socijalne transformacije sela • Smanjenje seljaštva u razvijenim zemljama • Privremene i sezonske migracije • Prodor urbanih navika • Sve veća zavisnost od grada • Modernizacija poljoprivredne proizvodnje • Tehnička opremljenost • Obrazovanje i socijalno raslojavanje • Drštvene krize • Selo kao izvor zaliha i dopuna industrijskom radu

  12. Poljoprivredni proizvodi u funkciji socijalnog mira gradskog stanovništva • Tipovi sela i mogućnosti poljoprivredne proizvodnje • Organizacija rada na selu • Uslovi života na selu • Agrarna politika

  13. Socijalni slojevi • Bogati seljaci – potpuni poljoprivrednici • Srednje stojeći seljaci – potpuni poljoprivrednici • Siromašni seljaci - potpuni poljoprivrednici • Radnici-seljaci (polutani) • Seljaci sa dopunskim zanatskim poslovima • Vlasnici zemlje sa pretežnim uslužnim poslovima • Zaposleni u pratećim poslovima na selu • Stari na selu • Penzioneri na selu (penziju stekli u urbanoj sredini)

  14. Odnosi na selu • Teritorijalni odnosi • Svojinski odnosi (privatni, zadružni, državni) • Domaćinstva kao specifičan odnos na selu • Porodični odnosi (porodice između sela i grada) • Rodbinski odnosi (porodične zadruge, nasleđivanje i deobe, rođaci) • Kumovi i kumstva kao specifičan rezultat ruralnog načina života • Komšinski (susedski) odnosi

  15. Generacijski odnosi na selu • Odnosi saradnje, pomoći i solidarnosti • Etnički odnosi • Odnosi izbegavanja i sumnjičenja • Kulturni odnosi (praznici, slave, vašari, seoske svečanosti, verske svečanosti) • Došljaci – starosedeoci • Dominacija pojedinaca i grupa (nasleđena, stečena, tehnička....)

  16. Društvene ustanove na selu • Tradicionalne ustanove (seoski svetnici i posrednici) • Mesne zajednice • Ekonomske institucije (domaćinstva, zadruge, otkupne stanice, industrijski pogoni) • Servisne usluge (trgovina, pošta, saobraćaj, veterinarske stanice i apoteke) • Obrazovne ustanove (škole, biblioteke, obrazovanje u funkciji poljoprivrede i savremene tehnike)

  17. Kulturne ustanove • Verske ustanove • Zdravstvene ustanove • Politika na selu • Sport na selu • Zabava i rekreacija

  18. Karakteristike rada na selu • Rad počinje u ranoj čovekovoj dobi • Kontinuitet rada • Privrženost radu • Neizvesnost rada i rezultata rada • Kultura rada • Racionalnost, kvantifikacija • Industrijalizacija rada (tehnika, mehanizacija, hemija, količina) • Nova znanja i napredak u organizaciji rada

  19. Individualna dimenzija i samostalnost (autonomija) seljakovog rada • Inovacija, stalno učenje i preduzimljivost • Konkurentnost sa industrijskim radom • Lično, porodično iskustvo i iskustvo sela • Kućna radinost i zanati kao porodična tradicija i tradicija sela • Rad i ekološka svest (upućenost na prirodu) • Dinamičnost rada

More Related