Wat doen ze me nou...? Jan Bransen

1. Wat doen ze me nou...?Jan Bransen Publiekslezing, 7 april 2010

2. Ik wil begrijpelijk zijn • we willen begrijpelijk zijn voor onszelf en voor elkaar • gewoon om niet verstrikt te raken in de complexiteit van het leven • ik wil mijzelf kunnen volgen • en jij wilt mij kunnen volgen • en ik jou ook • dat vraagt om gewoontevorming • we helpen onze kinderen daarin al van jongs af aan • folk physics, folk biology, folk psychology

3. vaste patronen

4. Van begrijpelijk naar manipuleerbaar Externe krachten vaste patronen maken je • begrijpelijk • maar ook voorspelbaar • en daardoor manipuleerbaar via mij, controle controle buiten mij om onder mijn controle Mijn gedrag

5. Manipulatie versus bewuste controle Externe krachten • De vooronderstelling is dat vrije wil gerealiseerd is in ‘bewuste controle’ en dat er daarom sprake is van een of-of situatie: • óf ik oefen ‘bewuste controle’ uit en dan handel ik uit vrije wil; • óf ik oefen geen ‘bewuste controle’ uit en dan is er hoogstens sprake van een illusie van vrije wil • De vooronderstelling is dat alle krachten die geen kwestie zijn van bewuste controleexterne krachten zijn in de relevante zin van het woord. Mijn gedrag

6. En dan is er ‘empirical evidence’... • Wetenschappelijke experimenten tonen aan dat • er vaak sprake is van de ervaring van ‘bewuste controle’ als er invloed is van externe krachten • er soms ook sprake is van geen ervaring van ‘bewuste controle’ als er ook geen sprake is van invloed van externe krachten • er daarom goede wetenschappelijke grond is om in iedere standaardsituatie te twijfelen aan de ervaring van ‘bewuste controle’ • er daarom voldoende wetenschappelijke grond is om te stellen dat ‘bewuste controle’ een illusie is • en er dus voldoende wetenschappelijke grond is om te stellen dat de vrije wil een illusie is

7. En dan is er ‘empirical evidence’... • Wetenschappelijke experimenten tonen aan dat • er vaak sprake is van de ervaring van ‘bewuste controle’ als er invloed is van externe krachten • er soms ook sprake is van geen ervaring van ‘bewuste controle’ als er ook geen sprake is van invloed van externe krachten • er daarom goede wetenschappelijke grond is om in iedere standaardsituatie te twijfelen aan de ervaring van ‘bewuste controle’ • er daarom voldoende wetenschappelijke grond is om te stellen dat ‘bewuste controle’ een illusie is • en er dus voldoende wetenschappelijke grond is om te stellen dat de vrije wil een illusie is • Advies: geloof het niet als iemand het woordje “dus” gebruikt

8. Bekijk het eens anders • geen ‘BEWUSTE CONTROLE’ • maar ‘WILSKRACHT’ • of eigenlijk: ‘VASTBERADENHEID’

9. Het regime van de wil • flow • vastberaden • ‘beraden’ • je hebt je redenen • ‘vast’ • je kunt niet anders • je wilt niet anders • als je het in absolute vrijheid volledig en alleen zelf opnieuw zou mogen beslissen, dan zou je precies hetzelfde doen! Eenmaal op zijn plaats, kan het ruggenmerg het als het ware zelf

10. Vastberadenheid versus fanatisme

11. Vastberadenheid versus fanatisme Niet anders kunnen, “want” niet anders willen Reasons-responsiveness Niet anders willen, “want” niet anders kunnen

12. My way • Een schets van een goed verhaal over de “want” : • “in character” • het gedrag past bij jou • als je de kans krijgt het gedrag te vermijden dan gebruik je die kans niet • we voelen ons correct vertegenwoordigd door dit gedrag • er is geen kwaadwillende manipulator aan het werk • gewoonten en “men” doen het werk • de verantwoordelijkheid ligt bij jou • onze praktijk van elkaar verantwoordelijk houden legt die verantwoordelijkheid ongecompliceerd bij jou