IPA Prekograni čn i program Srbija – Bosna i Hercegovina

1. IPA PrekograničniprogramSrbija – Bosna i Hercegovina Radionica za potencijalne aplikante Sremska Mitrovica, 07.06.2012.

2. Dnevni red

3. PrekograničniProgram Srbija – Bosna i Hercegovina 2007–2013 Površina programske oblasti 32.982,01 km2 Broj stanovnika 2.967.023

4. Cilj i prioriteti Programa Opšti cilj Programa Stimulisanje privrede i smanjenje relativne izolovanostikvalifikovanog područja kroz jačanje zajedničkih institucionalnih okvira i kapaciteta ljudskih resursa. PRIORITET I Ostvarivanje društvene i ekonomske kohezije kroz aktivnosti kojima se unapređuju fizička, poslovna, društvena i institucionalna infrastruktura i kapaciteti. MjeraI.1 Unapređenje produktivnost i konkurentnost ekonomskih, ruralnih i ekoloških resursa programske oblasti. MjeraI.2 Inicijative u okviru prekogranične saradnje koje su usmjerene na razmjenu ljudi i ideja kako bi se unaprijedila saradnja stručne javnosti i saradnja građanskog društva. PRIORITET II Tehnička pomoć

5. Strukture upravljanja Programom SRBIJA BOSNA I HERCEGOVINA • Kancelarija za evropske integracije • Direkcija za evropske integracije Operativne strukture (OS) Zajednički nadzorni odbor (ZNO) • Nadzire programiranje i kvalitetu implementacije Programa; • Jednak broj predstavnika iz obje zemlje – predstavnici nacionalnih, regionalnih i lokalnih institucija; • Odgovoran za odabir projekata koji će se finansirati u okviru Programa. Zajednički tehnički sekretarijat (ZTS) • Sjedište u Užicu sa predstavništvom/antenom u Tuzli; • Svakodnevno upravljanje Programom; • Kontakt i podrška potencijalnim aplikantima i korisnicima na terenu.

6. Tijela nadležna za ugovaranje DEUSrbija Delegacija Evropske unije u Srbiji je odgovorna za pitanja ugovaranja i plaćanja, uključujući i potpisivanje grant ugovora sa korisnicima. Srbija Tijela nadležna za ugovaranje DEUBiH Delegacija Evropske unije u Bosni i Hercegovini je odgovorna za pitanja ugovaranja i plaćanja, uključujući i potpisivanje grant ugovora sa korisnicima. B i H

7. Implementacija Programa • Otvoreni poziv • Otvoren u prosjeku 3 mjeseca • Zajednički projekat – jedna prijava • Obavezno prekogranično partnerstvo – dva aplikanta • Odvojeno finansiranje – dva ugovora • Princip funkcionalnog vodećeg partnera • Princip predfinansiranja – 80%

8. Vodič za aplikante • Cilj Programa i prioritetne mjere, • Finansijske alokacije, • Kriterijumi prihvatljivosti aplikanata i partnera, • Vrste prihvatljivih aktivnosti i troškova, • Način apliciranja i procedure, • Kriterije odabira i tabele za ocjenjivanje, • Uslove sprovođenja projekta nakon odobrenja i potpisivanja granta.

9. Implementacija Programa • Prvi poziv za prikupljanje projektnih prijedloga • 08.07.2009. – 06.10.2009. • primljeno 74 projektnapredloga • finansirano 19 projekata • Drugi poziv za prikupljanje projektnih prijedloga • 05.09.2011. – 05.12.2011. • primljeno 149 projektnihpredloga • finansirano ???

10. Obezbijeđena sredstva2012/2013

11. Pravila kofinansiranja

12. Minimalni i maksimalni iznos granta po mjerama /Drugi poziv/

13. Mjera I.1 12 – 24 mjeseci Trajanje projekta Mjera I.2 6 – 12 mjeseci

14. Ko može aplicirati? /Drugi poziv/ Aplikant • Osnovan u Srbiji odnosno u Bosni i Hercegovini, u zavisnosti od toga za sredstva koje države aplicira; • Neprofitno pravno lice osnovano prema javnom ili privatnom pravu u svrhu javnog ili opšteg interesa; • Direktno odgovoran za pripremu i upravljanje projektom zajedno sa svojim partnerima, a ne nastupa samo kao posrednik.

15. Kategorije aplikanata • Regionalni i lokalni organi uprave • Udruženja opština • Razvojne agencije • Lokalne organizacije za podršku razvoju poduzetništva • Turističke i kulturne organizacije /udruženja • Nevladine organizacije, uključujući Crveni krst i Crveni polumjesec • Državni organi/institucije aktivne u programskom području • Institucije i organizacije (uključujući i NVO) za zaštitu prirode • Institucije za upravljanje vodama • Službe hitne pomoći/vatrogasne službe • Škole, fakulteti, obrazovni i istraživački instituti • Univerziteti, uključujući i institucije za stručno usavršavanje i prekvalifikaciju • Međunarodne organizacije

16. Ostali učesnici u projektu • Aplikant može nastupati sam ili sa partnerom/ima. • Partneri koje odabere aplikant moraju u pogledu svog pravnog statusa ispunjavati iste kriterije kao i aplikanti. • Zemlje EU, EEA, zemlji korisnice IPA-e ili ENPI. Partneri • Mogu imati ulogu u projektu, ali ne mogu biti finansirani iz granta, sa izuzetkom troškova dnevnica i transporta. • Ne moraju ispunjavati iste kriterije prihvatljivosti kao aplikanti i partneri. Saradnici • Nisu ni partneri ni saradnici i podliježu tenderskim procedurama navedenim u aneksu IV standardnog ugovora o grantu. • Kada postane korisnik granta, aplikant djeluje kao ugovorno tijelo prema podugovaraču izabranom u tenderskoj proceduri. Podugovarači

17. Prihvatljive aktivnostiMjera I.1 – Osa: Ekonomski razvoj Spisak aktivnosti nije konačan • Inovativne akcije s ciljem uvođenja novih praksi u oblasti turizma; • Osnivanje mreža i asocijacija s ciljem razvoja poduzetništva; • Razmjena iskustava u cilju poboljšanja znanja o preduzetništvu, novim tehnologijama, marketingu i promociji; • Uspostavljanje infrastrukture za zaštitu istorijskog, kulturnog, umjetničkog i lingvističkog naslijeđa; • Promocija proizvoda tipičnih za pogranično područje; • Podrška saradnji malih i srednjih preduzeća, obrazovnih institucija, organizacija za razvoj i istraživanje; • Zajednički projekti na obrazovanju odraslih; • Studije s ciljem identifikovanja propusta na tržištu, prilika koje tržište pruža, najtraženijih proizvoda; • Inicijative za osnivanje prekograničnih mreža u različitim oblastima; • Stimulisanje upotrebe informacionih tehnologija; • Podrška gradnji ili obnovi i unapređenju manjih infrastrukturnih objekata u oblasti turizma itd.

18. Prihvatljive aktivnostiMjera I.1 – Osa: Zaštita životne sredine Spisak aktivnosti nije konačan • Podrška integrisanoj zaštiti i menadžmentu osjetljivih ekosistema i pravilnoj upotrebi voda; • Podrška razvoju integrisanih monitoring sistema i baza podataka u oblasti zaštite okoliša; • Smanjenje negativnih efekata na okoliš i podrška ekonomskim aktivnostima koje ne štete okolišu; • Podrška unapređenju sistema za prečišćavanje voda i čvrstog otpada; • Aktivnosti osmišljene da spriječe prirodne katastrofe i štetne posljedice na okoliš izazvane djelovanjem čovjeka; • Saradnja organizacija uključenih u zaštitu okoliša i upravljanje zaštićenim područjima; • Zajednička borba protiv zagađenja u programskom području; • Saradnja u oblasti pružanja informacija i podizanja svijesti među građanima o važnosti zaštite okoliša i promocije prirodnog naslijeđa; • Priprema studija izvodljivosti i ostale tehničke dokumentacije za velike infrastrukturne projekte koji bi se finansirali iz drugih izvora; • Biološke i studije o bioraznolikosti; • Edukativni programi o zaštiti životne sredine; • Arhitektonske studije i studije urbanog planiranja itd.

19. Prihvatljive aktivnostiMjera I.1 – Osa: Socijalna kohezija Spisak aktivnosti nije konačan • Aktivnosti na unapređenju protoka informacija i komunikacije u pograničnom području; • Podrška borbi protiv socijalne isključenosti, uključujući bilateralne aktivnosti i nalaženje zajedničkih rješenja za postojeće socijalne probleme; • Podrška zajedničkim programima baziranim na multietničnosti; • Inicijative u oblasti obrazovanja, uključujući obuku i prekvalifikaciju nezaposlenih, te obrazovanje odraslih; • Podrška izgradnji održivog sistema zdravstvene zaštite, posebno za ranjive grupe i Rome; • Podrška uvođenju EU prakse i modela za promociju zdravstva u školamaitd.

20. Prihvatljive aktivnostiMjera I.2 – Razmjena ljudi i ideja Spisak aktivnosti nije konačan • Promocija zajedničkog kulturnog naslijeđa pograničnog područja, uključujući i organizovanje kulturnih i sportskih manifestacija; • Organizovanje kulturnih i muzičkih festivala s ciljem promocije lokalnih istorijskih i prirodnih atrakcija; • Zajednički naučni i kulturno-istraživački projekti; • Izložbe tematski vezane za lokalno područje ili regiju; • Edukativni programi/razmjena znanja i iskustava, uključujući organizovanje seminara za škole i univerzitete; • Edukativni programi za specijalne potrebe; • Organizacija lokalnih izložbi ili sajmova;

21. Prihatljive aktivnostiMjeraI.2 – Razmjena ljudi i ideja Spisak aktivnosti nije konačan • Aktivnosti razmjene mladih sa obje strane granice; • Planiranje zajedničkih događaja od strane susjednih mjesta; • Osnivanje komunikacijskih mreža između zajednica; • Specifični treninzi za manjinsku populaciju i osobe sa invaliditetom; • Zajednički projekti izgradnje institucija (obuka, prekvalifikacija, razvoj partnerstva, razmjena iskustava i sl.); • Studije izvodljivosti ili projekti pripremnih aktivnosti za veće projekte sa snažnim prekograničnim uticajem itd.

22. Neprihvatljive aktivnosti • Projekti koji se većinski ili u potpunosti bave individualnim sponzorstvima za učešće u radionicama, seminarima, konferencijama, kongresima; • Projekti koji se većinski ili u potpunosti bave individualnim školarinama za studije i kurseve; • Projekti koji za cilj imaju unaprijeđenja infrastrukture i opreme u objektima u privatnom vlasništvu; • Pripremne studije ili priprema idejnog projekta za radove izvedene u okviru projekta; • Projekti bez prekograničnog uticaja; • Projekti koji se bave profitnim aktivnostima; • Projekti povezani sa političkim partijama;

23. Neprihvatljive aktivnosti • Projekti koji spadaju pod opšte aktivnosti nadležnih državnih institucijaili službi državne upravne, uključujući i lokalne vlasti; • Projekti koji omogućavaju finansiranje uobičajenih aktivnosti lokalnih organizacija, posebno onih koje pokrivaju njihove operativne troškove; • Projekti ograničeni na donacije u dobrotvorne svrhe; • Akcije koje imaju u planu da podugovore (usluge, radovi i nabavke) više od ustanovljenogprocenta ukupnog iznosa granta (u Drugompozivu 85%); • Projekti koji se odnose na: - duvansku industriju (CAEN šifra 16), - proizvodnju alkoholnih pića (CAEN šifra 1591), - oružje i municiju (CAEN šifra 296).

24. Prekogranični aspekt Aktivnosti moraju obuhvatati prekograničnu saradnju da bi bile prihvatljive, odnosno: • Moraju se sprovoditi u programskom području; • Moraju imati uticaja u programskim područjima obje zemlje; • Moraju obuhvatati saradnju 2 prekogranična aplikanta u najmanje jednoj, a poželjno je i u više od jedne, od navedenih oblasti: • zajedničko kreiranje projekta, • zajedničko finansiranje, • zajedničko osoblje i • zajednička implementacija.

25. Prekogranično partnerstvo • Jasan prekogranični efekat • Rješavanje zajedničkog problema sa obje strane granice • Uključuje partnera sa druge strane granice: • Institucija/organizacija koja je registrovana na teritoriji države partnera u Programu; • Djelatnost partnera je u skladu sa potrebama projekta.

26. Prekogranično partnerstvo Srbija BiH

27. Primjer projekta – priča o uspjehu iz Prvog poziva Funkcionalni vodeći partner: Projekat:

28. Projekat • Projekat predstavlja niz aktivnosti usmjerenih ka ostvarivanju preciznog cilja u okviru definisanog vremenskog roka i budžeta.

29. Projektna ideja

30. Projektni ciklus – razvoj projekta

31. Razvoj projekta vs. pisanje projekta • Razvoj projekta – proces koji mobiliše i organizuje vrijeme i resurse radi ostvarenja određenih ciljeva • Pisanje projekta – tehnika prezentacije već osmišljenog projekta prema procedurama i zahtjevima donatora

32. Pristup logičkog okvira

33. Aplikacioni formular • Osnovni podaci o aplikantima i partnerima, • Sažetak projekta i puna aplikaciona forma • ciljevi, • aktivnosti, • relevantnost, • metodologija, • održivost, • kapacitet podnosilaca aplikacije, • indikatori, • deklaracije aplikanata i • izjave o partnerstvu, • logički radni okvir, • budžet projekta.

34. Finansijski i operativni kapacitet • Aplikant je institucija koja se već godinama bavi relevantnim aktivnostima; • Aplikant ima iskustva na projektima slične kompleksnosti i veličine; • Aplikant ima godišnji finansijski obrt koji je u rangu donacije koju traži.

35. Relevantnost projekta • Projektna aplikacija jasno definiše glavni cilj i specifične ciljeve; • Projekat rješava problem koji se tiče šire zajednice; • Ciljne grupe su tačno definisane; • Projekat se odnosi direktno na ciljne grupe i rješava njihove probleme; • Projekat ostvaruje jaku prekograničnu saradnju.

36. Efikasnost i opravdanost akcije • Predložene aktivnosti su odgovarajuće, praktične i u skladu sa ciljevima i očekivanim rezultatima; • Celokupan dizajn projekta je logičan i koherentan; • Uključenost partnera i drugih zainteresovanih strana je zadovoljavajući; • Plan aktivnosti je jasan i opravdan; • Predlog projekta sadrži objektivno merljive indikatore za merenje rezultata i eveluacija je planirana.

37. Održivost • Aktivnosti će se nastaviti i mogu biti finansirane iz drugih izvora; • U projektu se planira da se razviju koncepti i znanja, koji će se kasnije prenositi na druge institucije i u druge regije; • Partnerstvo koje se formira će nastaviti da funkcioniše i poslije završetka projekta.

38. Budžet i svrsishodnost sredstava • Troškovi projekta odgovaraju aktivnostima na projektu; • Svi troškovi su realni i mogu da se dokažu pratećom dokumentacijom; • Kalkulacije troškova su jasno predstavljene u tekstu i tabeli budžeta; • Svi troškovi su opravdani i spomenuti u opisu aktivnosti.

39. Matrica logičkog okvira Sažet tabelarni prikaz projekta koji služi: • Kvalitetnom i logičnom planiranju i definisanju projekta, • Jasnoj prezentaciji projekta (donatorima i ostalim zainteresovanim stranama) i • Ocjenjivanju i praćenju sprovođenja projekta.

40. Opisuju ciljeve projekta na objektivno mjerljiv način i utvrđuju koji su to standardi koji moraju biti dostignuti kako bi se ostvario opšti i specifični cilj projekta Indikator definiše razliku između početnog stanja (baseline) i stanja u trenutku novog mjerenja – promjenu. Potrebno je definisati i rok (deadline) za ostvarenje željene promjene. Promjena može biti mjerljiva na dva načina: kvantitativno (npr. 50 osoba je prošlo edukaciju), ili kvalitativno (npr. broj korisnika interneta se povećao za 50%) Indikatori

41. Razlika se može napraviti između: Krajnjih korisnika: Opšti cilj projekta: Oni koji dugoročno imaju korist od Ostvaruje se u periodu nakon projekta na nivou opšteg ili krajnjegzavršetka projekta i ima cilja (društvo ili sektor, npr. djeca, dugoročan uticaj na širu mladi, preduzetnici, turisticki radnici, teritoriju i brojniju populaciju auto prevoznici, itd) Direktnih korisnika: Onih na koje će projekat neposredno pozitivno uticati na nivou specifičnog Specifični cilj projekta: cilja tj. svrhe projekta(organizacije koje Ostvari se za vrijeme trajanja sprovode projekat, projektni partneri, projekta, ima uticaj na učesnici na radionicama, itd.) korisnike direktno obuhvaćene planiranim projektnim aktivnostima i postignutim rezultatima Korisnici i ciljevi

42. Matrica logičkog okvira

43. Matrica logičkog okvira

44. Matrica logičkog okvira Provjera logike intervencije primjenom testa АКО/ОNDA Kada se hijerarhija ciljeva čita odozdo na gore, može biti izražena na sljedeći način: • АКО su obezbijeđeni adekvatni resursi, ONDAse mogu preduzeti aktivnosti; • АКО su aktivnosti preduzete, ONDAse mogu ostvariti rezultati; • АКО su rezultati ostvareni, ONDAće svrha biti postignutai • АКО je svrha postignuta, ONDAće to doprinijeti opštem cilju projekta. Ovo se takođe može čitati i u obrnutom smijeru: • АКО želimo da doprinesemo opštem cilju, ONDAmoramo postići svrhu; • АКО želimo da postignemo svrhu, ONDAmoramo ostvariti rezultate; • АКО želimo da ostvarimo rezultate, ONDAse navedene aktivnosti moraju realizovati i • АКО želimo da realizujemo određene aktivnosti, ONDAmoramo da primijenimo identifikovane resurse.

45. Primjermatricelogičkog okvira

46. Matrica logičkog okvira Priručnik za pravljenje logičke matrice http://www.evropa.gov.rs/Evropa/ShowDocument.aspx?Type=Home&Id=521

47. Budžet projekta • Izuzetno važan dio projektnog prijedloga i osnova za potpisivanje ugovora o finansiranju; • Troškovi moraju biti jasni, opravdani, dovoljni za sprovođenje aktivnosti i razbijeni po stavkama; • Budžet mora sadržati sve prihvatljive troškove projekta, uključujući i kofinansiranje.

48. Prihvatljivi troškovi • Prihvatljivi direktni troškovi: troškovi koji se direktno odnose na aktivnosti, npr. promotivni materijal, troškovi transporta, troškovi osoblja angažovanog na projektu itd. • Prihvatljivi indirektni troškovi (administrativni/režijski troškovi): troškovi koji se ne mogu direktno vezati uz aktivnosti, npr. transportni troškovi članova uprave, administrativni troškovi, troškovi administrativnog/pomoćnog osoblja, kao i troškovi kancelarije ukoliko ona nije otvorena samo za potrebe projekta itd.

49. Prihvatljivi direktni troškovi su: • Nastali tokom implementacije projekta kako je to navedeno u Članu 2 posebnih uslova ugovora, uz izuzetak troškova koji se odnose na reviziju projekta; • Navedeni u budžetu projekta; • Troškovi neophodni za implementaciju projekta; • Verifikovani i podržani originalnom pratećom dokumentacijomu skladu sa pravilima i standardima računovodstva; • Opravdani i u skladu sa pravilima finansijskog menadžmenta, posebno onih koja se odnose na ekonomičnost i efikasnost; • Bankarski troškovi otvaranja i vođenja računa, ako implementacija zahtijeva postojanje istog;

50. Prihvatljivi direktni troškovi su: • Troškovi pravnih i notarskih usluga, usluge tehničkih i finansijskih eksperata ili troškovi računovodstvenih ili revizijskih usluga, ako su direktno vezani za aktivnost koja se kofinansira i neophodni za implementaciju; • Troškovi bankovnih garancija, ako su iste neophodne u skladu sa nacionalnim ili zakonodavstvom EU; • Troškovi kupovine zemljišta do iznosa od 10% od ukupno utrošenih prihvatljivih sredstava; • Ako finansiranje koje obezbjeđuje Ugovorno tijelo prelazi 100,000,00 EUR, sprovođenje revizije je obavezno. Izvještaj o rezultatima revizije sprovedene od strane ovlaštenog revizora koji zadovoljava posebne uslove navedene u Opisu poslova za reviziju treba biti načinjen u skladu sa članom 15.6. Opštih uslova za sve ugovore koji se odnose na donacije Evropske unije za vanjske akcije;