1 / 18

SOCIJALNI RAD I BOLESTI ZAVISNOSTI 1 4 . oktobar 201 3 .

SOCIJALNI RAD I BOLESTI ZAVISNOSTI 1 4 . oktobar 201 3. Ekosistemski pristup u razumevanju bolesti zavisnosti. EKOSISTEMSKI PRISTUP (Nastasić, EPA, str. 7). S istem je skup jedinica koje su u međusobnom odnosu i u odnosu sa okolinom - stanje svake jedinice je određeno onim drugih jedinica.

casta
Télécharger la présentation

SOCIJALNI RAD I BOLESTI ZAVISNOSTI 1 4 . oktobar 201 3 .

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SOCIJALNI RAD I BOLESTI ZAVISNOSTI 14. oktobar 2013. Ekosistemski pristup u razumevanju bolesti zavisnosti

  2. EKOSISTEMSKI PRISTUP (Nastasić, EPA, str. 7) • Sistem je skup jedinica koje su u međusobnom odnosu i u odnosu sa okolinom - stanje svake jedinice je određeno onim drugih jedinica. • Članovi sistema su međusobno uslovljeni u stalnoj dinamičkoj ravnoteži - cirkularna kauzalnost • Sistemi imaju težnju i za održanjem homeostaze i za razvojem • Regulatorni mehanizmi sistema imaju za cilj očuvanje njegove homeostaze • Simptom - sistemska adaptacija na njegov totalni kontekst, u funkciji održanja homeostaze sistema koji se opire razvoju/ promeni Horizontalna dimenzija: svi sistemi kojima osobapripada (biološki, individualni, dijadni, porodični, lokalni socijalni, širi socijalni, nacionalni...) Vertikalna dimenzija: transgeneracijsko prenošenje

  3. SISTEM ODRŽAVA SIMPTOM   SIMPTOM ODRŽAVA SISTEM Fenomen zavisnosti u (društvenom) sistemu odvija se: • kroz regulatorne mehanizme i strukture društvenih sistema: socijalna i kulturalna pravila, povoljna očekivanja, norme, zakone, kazne, rituale, verovanja u vezi sa pijenjem,korišćenjem psihoaktivnih supstanci • kroz biološke i psihološke procese u pojedincu tokom vremena u kojem se supstance koriste (predvidljiv tok razvoja bolesti) • kroz održavanje simptoma u koje su uključeni svi - i oni koji piju/koriste, ali i oni koji apstiniraju iz bilo kog razloga (oni su “zaduženi” da otklanjaju posledice )

  4. Uticaji u razvoju zavisnosti (Nastasić, EPA, str. 19) Do koje će tačke na ovom kontinuumu će doći pojedinac/porodica /grupa /zajednica je određeno delovanjem sistemskih procesa u kojima učestuju: • Faktori rizika za započinjanje i intenziviranje upotrebe supstanci: individualni: nisko samopoštovanje; roditelja/porodice: alkoholizam, agresivnost i sociopatija; u okviru socijalne grupe: pripadanje patoloskim socijalnim grupama, uzimanje supstanci u vršnjačkim grupama; stresovi.... • Mehanizmi društvene homeostaze: drustveni običaji, kulturni obrasci koj se odnose na upotrebu PAS … • Protektivni faktori kod pojedinaca, u porodici ili u široj zajednici: prirodni i društveno formirani prosocijalni i proaktivni procesi, pravila, stavovi, zakoni, društveni pokreti

  5. ZAVISNOST KAO SISTEMSKI PROCES /1 Upotreba raznih psihoaktivnih supstanci (PAS)u dugoj istoriji civilizacije nije uopste nova ili mlada pojava.Taj oblik ponašanja još od pamtiveka ima svoju socijalnu verifikaciju i može se reći da predstavlja legitiman socijalni izraz čovekove potrebe: • da poboljša svoju adaptaciju na zahteve sredine (da se uklopi u društvo, da stabilizuje porodične odnose, da uspešno izvede neku aktivnost) • da olakša svoje doživljavanje sebe i realnosti (da popravi raspoloženje, da se slobodnije izrazi,da “pobegne” od problema, umanji neprijatnost…)

  6. ZAVISNOST KAO SISTEMSKI PROCES /2 • Bez obzira što je poodavno prepoznato da korišćenje droga i alkohola može da stvara ogromnu štetu pojedincu i čitavim društvima, taj oblik društvenog ponašanja se vekovima uporno održava u svim civilizacijama • Korišćenje psihoaktivnih supstanci ugrađeno je u skoro sve značajne oblasti socijalnog života mnogih civilizacija - od svakodnevnog života, preko porodičnih rituala do religijskih obreda. • U nekim društvima je to alkohol, a u drugima su to druge supstance - opijum, marihuana, koka…

  7. ZAVISNOST KAO SISTEMSKI PROCES /3 • Stvaranje zavisnosti kod pojedinca, s obzirom na postojanje sistemskih procesa, predstavlja kontinuum, koji ima sasvim predvidljive faze i simptome, pa i ishode. • Zaustavljanje toka u tom kontinuiranom procesu moguće je samo uz zaustavljanje procesa adaptacije ili prilagođavanja. • Neki od ovih procesa nalaze se izvan zavisnika-pojedinca, dakle nalaze se u kontekstu

  8. KONTINUUM UPOTREBE PAS Polovi kontinuuma upotrebe PAS: • Negativan pol: “nulta upotreba”, apstinencija • Pozitivan pol: zavisnici sa teškim oštećenjima. Napredovanje na ovom kontinuumu dovodi do: • promena u biološkom sistemu pojedinca • predvidljivih i poznatih oblika telesnih i psiholoških disfunkcija • poremećaja odnosa sa bliskim osobama • pojave disfunkcija kod bliskih osoba (roditelja, braće /sestara, partnera, dece) • poremećaja u odnosu sa socijalnim okruženjem Zavisnost obuhvata: • bolest pojedinca - biološku i metaboličku činjenicu, • bolest porodice i društva - socijalno-psihološka patološka struktura

  9. FAZE U RAZVOJU ZAVISNOSTI(Nastasić, EPA, str. 19) Zavisnostse razvija u vremenu, kroz prepoznatljive faze. Preklinička faza: apstiniranje umereno” korišćenje“treningfaza” preadiktivnafaza Klinička faza: toksikomanskafazaterminalnafaza/fazaspasavanja U procesu stvaranja zavisnosti događaju se strukturalnepromene u biohemijskom, psihološkom i socijalnom sistemu pojedinaca. • Do određene tačke moguće je zaustavljanje i povratak na prethodne faze. • U jednom momentu zbog strukturalnih promena proces postaje ireverzibilan i zaustavljanje toka nije moguće: izgubi se mogućnost vraćanja na kontrolisano ponašanje  sistem ulazi u patološki balans koji onemogućava promene na bolje.

  10. PROCESI PRILAGOĐAVANJA (Nastasić, EPA, str. 22, 29) Ključno za razumevanje sistemskog pristupa adikcijama je: • postojanje procesa prilagođavanja ili procesaodržavanja bolesti zavisnosti • njihovo sagledavanje i prepoznavanje u sistemima pojedinca, porodice i društva

  11. I Procesi prilagođavanja pojedinca Ekscesivno unosenje droge ili pijenje i prateće psihopatološko ponašanje zavisnika su aktivni i neprekidni adaptivni procesi (emocionalni i komunikacioni) u cilju istovremenog održavanja: • sistema - odnosa sa bliskim i značajnim osobama • simptoma – pijenja / uzimanja droge

  12. A.Organski (biološki) procesi prilagodjavanja Organski, adaptivni procesi u neurobiohemizmu i metabolizmu pojedinca koji unosi psihoaktivne supstance - na nivou ćelije i na molekularnom nivou. • fenomen tolerancije: porast ili pad tolerancije • fenomen zavisnosti: psihološka i telesna/fiziološka

  13. B. Psihološki procesi prilagođavanja (Nastasić, EPA,str. 30) Raznovrsnost: • pojavnih kliničkih oblika • tipova ličnosti u vreme aktivnog uzimanja i trajanja bolesti Psihološke karakteristike koje se češće pojavljuju: • visok nivo traženja uzbuđenja (“sensation seeking”) • depresivnost, nisko samopoštovanje • antisocijalni obrazci - agresija i kriminal, tuče • mehanizmi odbrane zavisnika (negiranje i minimiziranje uzimanja, laganje, racionalizacija, projekcija, cepanje –”spliting”) • antisocijalni, histrionični, narcistični, granični poremećaj ličnosti • karakterističniobrasci ponašanja u socijalnom okruženju

  14. Karakteristike adiktivne ličnosti (Nastasić, EPA, str. 32) • Izbegavanje odgovornosti • Problemi u samokontroli • Nedostatak samodiscipline • Egocentričnost • Ambivalentan / negativan stav prema autoritetima • Neprilagođenost • Neadekvatno, asocijalno i antisocijalno ponašanje • Nerealan i nezreo odnos prema procesima življenja • Površan odnos sa ljudima • Neposobnost da se preuzmu socijalne uloge Ne znaju kako da uspostave zdravu relaciju Nemaju poverenje ni u koga

  15. Socijalni interakcijski procesi prilagođavanja zavisnika(Nastasić, EPA, str. 32-33) Promene u odnosima • “Aranžiranje” uzimanja PAS u što većem broju socijalnih situacija - smišljanje i organizovanje povoda za “provod”, pijenje, “duvanje” svuda i u svako vreme • Disocijalizacija – druženje sa socijalnim grupama koje podržavaju i podstiču svaki oblik “konzumacija” supstanci, uključivanje u totalitarne socijalne grupe • Uzimanje supstanci u sve nižim socijalnim miljeima i situacijama - pijenje u periferijskim kafanama, bordelima, na pijacama; duvanjeu zapuštenim delovima grada, mračnim javnim prostorima, napuštenim zgradama; “šmrkanje”u “jazbinama”, bordelima • Taktike i strategije u socijalnom ponašanju (skrivanje, laganje)

  16. II Procesi prilagođavanja porodice • Alkoholičarski/zavisnički brak • Alkoholičarska/zavisnička porodica • Deca iz alkoholičarskih/zavisničkih porodica • Transgeneracijska transmisija zavisnosti

  17. ZAKLJUČAK Za kompletno razumevanje mnogostrukih formi kliničkog ispoljavanja tj. subtipova zavisnika potrebno je sagledati: • biološke i psihološke procesepojedinca (komorbiditet) • interakcijske odn. homeostazne procese u sistemima kojimapojedinac pripada (porodični, širi porodični, šire socijalne grupe, profesionalna sredina i široko socijalno okruženje.

  18. Literatura • Nastasić, P. (2011), Ekosistemski pristup alkoholizmu. Beograd, Publikum. • odabrana poglavljavlja navedna na slajdovima - skraćenica EPA

More Related