EKRAN KARTLARI MONİTÖRLER WEB CAMLAR

1. EKRAN KARTLARIMONİTÖRLERWEB CAMLAR

2. Ekran KartlarI (Graphics Card)

3. Ekran Kartı : Ekranda ki görüntünün oluşması için CPU’dan gelen verileri işleyip monitöre aktaran yapıdır. 2’ye ayrılır. • Harici Ekran Kartları • Onboard Ekran Kartları

4. Onboard Ekran Kartı Anakart üreticisi tarafından anakarta direk entegre olaraküretilen kartlardır. Çok yüksek bir performans beklenemez.

5. Harici Ekran Kartı Harici kartlar anakarta sonradan entegre edilen kart çeşitidir. 3 boyutlu oyunların, çizimlerin geliştirilmesiyle beraber yüksek bir performansa ihtiyaç duyulmuştur. Harici ekran kartları yüksek performanssunarak bu ihtiyacı gidermiştir. Oyun ve mimarlık alanında büyük gelişmeler sunmuştur. Harici ekran kartları yüksek performans gösterdikleri için ; kendilerine ait bir RAM’leri, işlemcisi, BIOS’u ve soğutucusu bulunmaktadır.

6. Görüntünün oluşturulmasında ve monitöre aktarılmasında etkin rol alan temel bileşenler şunlardır. • VGA BIOS • Grafik İşlemci(GPU) • Video Ram • RAMDAC

7. VGA BIOS : Ekran kartının ne zaman ne iş yapacağını belirler. Grafik İşlemci(GPU) : Ekran kartının beyni gibidir . Anakartta ki CPU kullanılmaz . Bunun yerine ekran kartının GPU’su kullanılır. CPUdan gelen çizim kodları GPU tarafın yorumlanır. GPU’nunyaptığı işlemler; boyama, pencere boyutlandırma, nesne çizimleri gibidir.

8. Video RAM:Anakart üzerindeki RAM ‘in daha az kullanılması için vardır. Ana kartın Ram ’i yerine ekran kartı üzerindeki bellek yani Video Ram kullanılır. Bu da performans artışı sağlar.

9. RAMDAC (dijital-analog çevirici):Video RAM deki sayısal dijital verileri analog verilere dönüştürerek monitöre gönderir. RAMCAD’ in verileri dönüştürme hızı ekran tazelenme hızını belirler. Hz cinsinden ölçülür. Örneğin monitörün ekran tazeleme hızı 70 Hz olarak ayarlanmışsa görüntü saniyede 70 defa yenilenir. !!!LCD Monitörlerde RAMDAC kullanılmadan veriler direk çıkışa gönderilir .

10. Ekran Kartının Çalışma Sistemi: • CPU tarafından işlenen veriler anakart yoluyla ekran kartının görüntü işlemcisine aktarılır. • Görüntü işlemcisi verileri işler ve sonra Video RAMgönderir. • Video Ram’den veriler RAMDAC ’ e gider . Video Ram boşaldıktan hemen sonra yeni veriler gelir. • RAMDAC ’ ten de veriler ekran kartı çıkışına gönderilir. • Bunlar yapılırken de Video BIOS ’da veri akışını kontrol eder.

11. Ekran kartları veri yolu olarak; • ISA • PCI • AGP • PCI-Express gibi veri yollarını kullanır. Anakart üzerinde ki AGP yuvalarına sadece ekran kartı takılır. Yani sadece ekran kartları için çıkartılmış bir veri yoludur. Lakin ilerleyen teknolojiyle yerini PCI Express’e bırakacaktır.

12. !!!AGP 8x’te veri hızı 133Mb/s(2Gb/s) ’dır. Görüldüğü gibi PCI Express x16’nın hızı 6.4Gbps’lerdedir.

13. SLI (scalable link ınterface) teknolojisi: İki kartı aynı  anakart üzerine bağlayarak performansı çok büyük ölçüde artırmaya yarayan bir teknolojidir.

14. 3D Ekran Kartları Bilgisayar ekranları iki boyutludur. 2D hesaplanmaları ve oluşturulması 3d görüntülere oranla daha kolaydır. Bu nedenle 3 boyutlu görüntülerin oluşturulmasını ve hesaplanmalarını hızlandırmak amacıyla 3d chip’liekran kartları kullanılmaktadır. 3 boyutlu görüntü oluştururken önce kafes yapı oluşturulur. Kafes yapı üçgen , dörtgen vb. geometrik şekillerle oluşturulur.

15. Z-Buffering:3D görüntülerde derinlik koordinatlarının yönetilmesidir.Bir nesne grafik kartında derlenme işlemine alındığında nesneye ait derinlik Z-Buffering denilen hafızada tutulur. Aynı görüntü içerisinde iki nesne aynı pixsel üzerinde duracaksa ekran kartı z kordinatlarına bakarak bu iki nesneden hangisinin önde duracağına karar verir.

16. API : Ekran kartlarında donanım özelliklerini yüksek performansla kullanarak 2D ve 3D çizimler oluşturmak için kullanılan ara yüzlerdir.3 boyutlu nesneler oluşturmak, ışıklandırma, desen giydirme gibi işlemlerde API ’ ler sayesinde donanım daha fazla kullanılır.En çok kullanılan API ’ ler; Opengl ve DirectX yapısı içindeki Direct3D’dir. !!!Opengl ücretsizdir. Direct3D ücrete tabidir.

18. Ekran kartını seçerken; kullanılan bilgisayarın ne amaçla kullanılacağı tespit edilmelidir. Bilgisayar oyun ve grafiksel işlemler için kullanılacaksa yüksek performans sergileyen bir ekran kartı tercih edilmelidir. Ofis ortamı ve basit işlemlerde kullanılacak bilgisayarlar için üst düzey bir ekran kartına ihtiyaç yoktur.

19. Görüntü Çıkışları & Monitör Bağlayıcıları • Ekran kartlarında 6 farklı görüntü çıkış vardır. • VGA, DVI, HDMI, Component, S Video ve Composite • Bunlar, bağlayıcı türü değişikliğinden fazlasını ifade ederler. • Görüntü özellikleri bağlayıcı türüne göre ciddi farklar gösterir. • Harici dönüştürücülerle bir türü başka bir bağlayıcıya çevirmek, görüntü özelliklerini olumlu yönde değiştirmez. • VGA bir çıkışı DVI’a dönüştürmek, DVI kalitesine ulaşmayı sağlamaz • Ekran kartları dijital olmayan çıkışlara görüntü vermek için özel dönüştürücü birimler kullanır.

20. VGA Bağlayıcı • VGA en eski analog görüntü standardıdır. • En fazla 1280x1024 çözünürlüğe izin verir. • 15 pin D-Sub tipi bağlayıcı kullanır. • Bu bağlantıda dijital sinyaller bir devre yardımı ile analoga çevrilir.

21. Ekran kartlarında sayısaldan, analoga işaret çevrimi olduğundan veri kayıpları yaşanmaktadır. • Görüntülenmek istenen veriler bu yüzden biraz farklı bir yapıda ekrana aktarılmaktadır. • Veri kaybını RAMDAC üzerindeki DAC yapısı sağlamaktadır. • LCD ekranlar dijital olduğundan LCD ekranlar SVGA arayüzü ile kullanıldıklarında iki kat çevrime uğrayarak veriler analog monitörlere nazaran iki kat fazla bozulur. • Birinci bozulma ekran kartında diğer bozulma ise monitördeki ADC üzerinde meydana gelir.

22. Bilgisayarlar analog sinyaller üzerinde direkt işlem yapamazlar • Analog sinyaller üzerinde işlem yapmak gerektiğinde öncelikle bu sinyallerin dijital karşılıkları elde edilmelidir. • Aynı şekilde bilgisayar tarafından üretilen dijital sinyallerin analog cihazlarda kullanılması için tersi yönde çevrilmesi gerekir. • Bu işlem için kullanılan 2 tip dönüştürücü vardır • ADC: Analog DigitalConverter • DAC: Digital Analog Converter • Ekran kartları analog bağlantı türleri için RAMDAC olarak bilinen dönüştürücü kullanırlar ADC - DAC Kavramı

23. DVI: DigitalVisual Interface • DVI hem analog hem de dijital video sinyallerini iletebilir. • DVI girişi olan bir monitör ile kullanılmasıdurumunda ekran kartının verileri analogolarak dönüştürmesi gerekmez. • Analog dönüştürme işlemi olmadığındandaha net bir görüntü elde edilir. • 2560x1600 çözünürlüğe kadar destekler. • Pin sayısı ve dizilimine göre 5 türü vardır. • Pin sayıları desteklenen maksimumçözünürlük ve yenileme oranlarını etkiler.

24. HDMI: HighDefinitionsMultimedia Interface • Dijital ses ve video aktarımı için geliştirilen en güncel arayüzdür. • Herhangi bir ses veya görüntü kaynağından gelen çoklu veriyi tek kablo üzerinden aktarır. • PC monitörlerin yanı sıra yeni nesil TV türlerinin çoğunda HDMI desteği yer almaktadır. • 3200x2048 çözünürlüğe kadar destekler • HDMI’dan DVI dönüşücülerle görüntü alınabilir, ancak ses için orijinal HDMI kablo gerekir. • Ekran kartından HDMI bağlantısı ile görüntü ve ses aktarımı için özel sürücüler yüklenmesi gerekebilir.

25. Component, S Video ve Composite Bağlayıcılar • Bu bağlayıcı türleri HDMI bağlantısının yaygınlaşması ile birlikte tarihe karışmaktadır. • VGA bağlantısında olduğu gibi analog sinyal gerektirdiklerinden RAMDAC tarafından dönüştürülen sinyali iletirler. • Component 1080i HD kalitesinde görüntü verebilir • Kalite sıralaması; Component > S Video > Composite şeklindedir.

26. Display Port: VESA tarafından ortaya atılmış telif hakkı gerektirmeyen sayısal görüntü arayüzüdür. • İlk olarak 2006 yılında tasarlanmış ve 2008 de uyumlu cihazlar yapılmaya başlanmıştır. • Veri iletimi küçük paketler halinde sağlanır. 3 metrelik bir kablo üzerinde maks. 17.28Gbit/s bant genişliğine sahip ve 2560x 1600 çözünürlüğü desteklemektedir. • 8 kanala kadar 24 Bit 192 Khz ses sinyallerini destekler. • Her biri 1.62 veya 2.7 Gbps aktarım hızına sahip 4 kanala sahiptir. • Bakır kablo yanında fiber optik kabloları da desteklemektedir.

27. S- VİDEO(Seperate Video) • Ekran kartına televizyon bağlayarak görüntüyü televizyona aktarmak için kullanılır. Aynı kablodan ses verisi taşımaz. • Görüntünün analog olarak iki kanal üzerinden taşındığı bağlantı şeklidir. • Bu kanallardan birisi renk diğeri ise parlaklık verisi taşır. • 4 veya 7 pinli yapıya sahiptirler. • NTSC, PAL ve SECAM video sinyallerini desteklemektedir. • 4 pinlikonnektör 7 pinli konektöre takılabilir. 7 pin konektör yapıları kompozitçıkışada sahiptir.

28. DİSPLAY PORT Display Port D-SUB 15 S-VİDEO

29. D-SUB 15 Display Port

30. Video(Kompozit) • Televizyon ekranlarını bilgisayara bağlamak için kullanılan bağlantı şeklidir. • Kompozit video sinyali, piksele ait renk ve pikselin yatay ve düşey bileşenlerini içerisinde barındıran yapıdır. • Bu bağlantı sadece video aktarımında kullanıldığı için ses verisi içermez. • Günümüzde artık bu yapılara rastlanmamaktadır. • Sadece TV kartlarında ve eski ekran kartlarında rastlamak mümkündür. • En düşük görüntü kalitesine sahip bağlantı çeşididir. • Renkli ekran kartları için 3Mhz bant genişliğine sahiptir.

32. Ekran kartı Çıkış Sayısı ve Çeşidini belirleme • 1- Ekran kartı çıkışları ile monitör uyumlu olmalıdır. Eğer monitör henüz alınmamış ise yeni arayüzlerden birine sahip bir ekran kartı seçilebilir. • Bir bilgisayara birden fazla ekran bağlanmak istenebilir. Örneğin bir bilgisayara hem ekran hem de projeksiyon bağlanabilir. Bir ekran kartının çıkış sayısı bağlanabileceği kadar konektör yapısı demektir.

33. EKRAN PARAMETRELERİ

34. Çözünürlük (Resulition) Ekrandaki görüntünün kaç pikselden oluşacağının ölçüsüdür.Bu noktalara piksel denilmektedir. • Düşük çözünürlüğe sahip bir ekrandaki resimler daha büyük olacak ve kalite azalacaktır. • CRT tip ekranlar farklı çözünürlük değerlerinde en iyi sonucu veren ekran tipidir. • LCD,LED,OLED ve AMOLED ekranlarda görüntü sadece katalogda yazan değerlerde en iyidir.

36. Çoklu Çözünürlük Bunu sadece CRT ekranlar destekler. Diğerleri bunu desteklemez. Destekleseler de bir görüntüde çözünürlük çok iyiyken başka bir görüntüde ise çok kötü olur.

37. Ekran Boyutu Monitörlerin boyutları, amerikanölçü birimi “inç- inch” ile ifade edilmektedir. Bir monitörün boyutu sol alt köşesi ile sağ üst köşesinin arasındaki mesafenin ölçülmesi ile bulunmaktadır. CRT monitörler köşeden köşeye plastik kısımları dahil ölçülürken, LCD monitörler sadece görünebilir alanından ölçülerek boyutları belirlenmektedir. Bu nedenle monitörlerin seçilmesinde asıl olanın görünebilir alanının büyüklüğü olduğu unutulmamalıdır. (1 inç = 2,54 cm’ dir)

38. İki Piksel Arası Uzaklık(Dot Pitch) Ekranda iki piksel arası en yakın uzaklığı belirler. • Uzaklığın az olması daha fark edilebilir, keskin renk geçişlerinin olduğu görüntüler anlamına gelir. • Günümüzde 0.21, 0.24, 0.25, 0.27, 0.28 mm gibi değerler vardır.

39. En/Boy Oranı(AspectRatio) Ekranın en ve boy oranlarını gösterir. • Genelde bu oran 4:3'dür. Mesela 1024x768 çözünürlüğe sahip bilgisayarda en boy oranı görüldüğü gibi 4:3 dür. • Ama günümüzde 16:9, 16:10 gibi oranlarda mevcuttur. 16:9 oranına WideScreen(geniş ekran) ekran denilmektedir.

40. 4 Birim 16 Birim 4:3 16:9 9 Birim 3 Birim

41. Ekran Tazeleme Oranı(Refresh Rate): Ekranın baştan aşağıya saniyede taranma sayısını gösterir. Başka bir deyişle ekrandaki görüntünün saniyedeki oluşturulma sayısıdır. • Düşük orana sahip ekrandaki görüntüler titrer ve dolayısıyla kullanıcının gözünü yorar.

42. Günümüzdeki hemen tüm CRT ekranlar NEC firmasına ait MultiSync özelliğine sahiptir. • Bu özellik ekranın farklı tazeleme ve çözünürlük değerlerine sahip olabileceğini gösterir.  • Interlaced denilen tarama şeklinde önce tek sonra çift satırlar taranarak ekran tazeleme oranı iki katına çıkartılmıştır.

43. Ölü Pikseller: Ölü pikseller görüntü değiştiği halde rengi değişmeyen ekran üstündeki noktalardır(piksel). • Özellikle LCD ekranlarda bazı pikseller özelliğini üretim aşamasında yitirebilmektedir. Bu durumda ekranın belirli noktaları görüntü içerisinde sırıtmaktadır. • Birçok üretici ölü piksellerin birkaç adedini garanti kapsamına dahi almamaktadır. • LCD ekran almadan önce mutlaka ölü pikseller açısından kontrol etmek yararlı olur.

45. Renk Derinliği Ekranın gösterebileceği farklı renk sayısını gösterir. Bazen bit(16,24,32) cinsinden, bazen de adet olarak belirtilir. • Bit olarak belirtilen değerlerden renk sayısını bulmak için 2bit değerini hesaplamamız yeterlidir. • 24 Bit 16.7 Milyon renge denk gelmektedir.

46. Tepki Süresi Özellikle LCD ekranların seçiminde önemlidir. Bir pikselin istenen rengi alması için geçen süre onun tepki süresidir. • Ekranlardan bu sürenin az olması istenir. Tepki süresi hızlı değişen video ve oyun sahnelerinde hayalet görüntülerin oluşmaması için önemlidir. • Daha net görüntüler elde etmek için düşük tepki süresine sahip LCD ekranlar alınması gerekir.

47. Tepki süresinin görüntüye etkisi(plazma-lcd.tv)

48. Parlaklık Ekranın üretebildiği ışık miktarını gösterir.Birimi nits veya candela(cd) dır. 1nits=candela/m2 değerine eşittir. • Bilgisayar monitörleri için genel parlaklık değerleri 250-350cd/m2 değerleri arasındadır. • CRT,OLED VE AMOLED ekranlar parlaklık açısından LCD ekranlara göre daha iyidir.

49. Kontrast Oranı Ekran üzerindeki özellikle yakın tonlardaki renklerin birbirinden ayırt edilebilirliğini belirleyen bir özelliktir. • Kontrast oranı şu şekilde hesaplanır: • Kontrast O.=Tüm pikseller beyazken ki parlaklık/Tüm pikseller siyahken ki parlaklık

50. Görüş Açısı: Ekrana belirli bir açıdan bakıldığında oluşan renk kaybıdır. • CRT ve Plazma ekranlarda görüş açısı daha iyidir. • Ekrana tam 90 dereceden bakarsak görüntüde kayıp • yaşamayız. 90 dereceden sağa yada sola doğru hareket ettiğimizde renk kayıplarının olduğunu görürsünüz.