Het Ervaringsfonds ERSV Limburg : Werkgroep Arbeidsmarktwerking Hasselt, 23 januari 2008

1. Het ErvaringsfondsERSV Limburg : Werkgroep ArbeidsmarktwerkingHasselt, 23 januari 2008

2. Wat • Waarom? • Wat voorafging… • Vanaf 1 november 2006: Het drieluik • Enkele concrete voorbeelden • Praktisch

3. Ervaringsfonds Een begrotingsfonds, dat werkgevers en sectoren ondersteunt bij acties die de kwaliteit van de arbeid van de 45- plusser verbetert, teneinde deze langer aan het werk te houden

4. FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg • Collectieve Arbeidsbetrekkingen • Individuele Arbeidsbetrekkingen • Toezicht op de Sociale Wetten • Humanisering van de Arbeid • Toezicht op het Welzijn op het Werk • Werkgelegenheid en Arbeidsmarkt

5. Wat • Waarom? • Wat voorafging… • Vanaf 1 november 2006: Het drieluik • Enkele concrete voorbeelden • Praktisch

6. Situatieschets • Vergrijzing van de bevolking • Hogere levensverwachting • Dalend geboortecijfer (van 2,3 tot 1,5 per gezin) • Afname van de actieve bevolking • Vervroegd uittreden uit het arbeidscircuit Minder inkomsten / meer uitgaven  druk op sociaal zekerheidsstelsel

7. Welvaart • Hogere levensverwachtinggezondsheidszorgen  MEER Sociale ZekerheidsUITGAVEN • Minder lang werken: Push & Pull effectMINDER Sociale ZekerheidsBIJDRAGEN  Welvaart komt in het gedrang

8. Werkgelegenheidsgraad en bbp / inwonerScenario – Werkgelegenheidsgraad op niveau 2003

9. Druk op Sociaal Zekerheids Stelsel • Welvaart in het gedrang • Verzwakking van concurrentiepositie

10. Het Ervaringsfonds: een federaal overheidsintiatief, na Lissabon, 2000

11. Lissabon strategie, 2000

12. Verbetering WerkgelegenheidsgraadBelgië Leeftijdscategorie van 55 tot 65 jaar : • 2003 : 28 % • 2004 : 30,1 % • 2005 : 31,8 % • 2006 : 32 %

13. Mogelijke maatregelen van de Federale Overheid • Arbeidsmarktwaarde van ouderen promoveren • Afbouw barema’s en verbetering randvoorwaarden • Participatiegraad in vorming en opleiding verhogen • Ouderen beschermen tijdens herstructureringen • Langer werken aanmoedigen; stoppen ontmoedigen • RSZ : productiefactor « werk » verlichten • Welvaartsvastheid voor levensniveau en groei

14. Wat • Waarom? • Wat voorafging… • Vanaf 1 november 2006: Het drieluik • Enkele concrete voorbeelden • Praktisch

15. Wat voorafging • 2001, 5 September: Wet ter verhoging van de werkgelegenheidsgraad  wettelijk raamwerk • 2003, 30 januari: Koninklijk Besluit • 2004 - 2005: Vrijmaking werkingskredieten (team) operationale start • 2004, 27 december: Programma wet • 2006, oktober: meer dan 220 toelage-aanvragen • 2006, 1 november: in voege treden van Koninklijk Besluit van 1 juli 2006

16. Goedgekeurde projecten en toelageaanvragen

17. ·TRANSPORT: Coselog; Van Dievel; Apton ; Penxten ; Wijngaard Natie ·INTERIM : Creyf’s ; Plus Uitzendkrachten ·VERZORGING : Landelijke Thuiszorg; WZC St.Jozef; Blindenzorg Licht & Liefde ; Bakermat; Monsheide; Emmaüs ; De Meander ; PC St.Amadeus Thuishulp; Mariasteen De Wiekslag ; De Regenboog ·SCHEEPVAART: Shipyard Lowyck, U.R.S. ·DISTRIBUTIE: Aveve;WNF Cards;Heylen; 3 Suisses ·BOUW : Eribel ; Decorteam; Manap; F.Segers ; Vadisol; Vecor; Vandenbussche ; Montacentre ; Bastiaens ; Goetinck ; Berben ; Jansen ;Graindorge; Wilma Project Dev. ; Renoplan ; Sibomat ; Plafona5; Maison Baijot ; Eternit ; Dekkers

18. ·TEXTIEL : Omexco; Santens; Tasibel ; UCO ; Osta Carpets ; Sunprotex ; Tasibel ; Tyber ·INDUSTRIELE REINIGING : Domestic Services ·METAAL : Fabricom ; WTCM ; Précision Liégoise ; AND Steel; New Holland Tractor ; Little Giant ; Jabil Circuit ; PunchPowertrain ; Siemens ; Metes ; Suez ; Tractebel ; Umicore ; P&V ; Polyvision ; TVH · SOCIALE WERKPLAATS : De Kringwinkel ; Grijkoort ; De Groene Kans ; De Winning ·HOUT & MEUBELEN : Veldeman ; VLWood, Bilterijst Arifal ·VOEDING: Schepers ; Boost Nutrition ; Pepsico ; Biosan ; Fag Creative Foods ; Westvlees ·SOCIO-CULTUREEL : Trias

19. ·LOGISTIEK: Cepa ; SKF Logistics ; Vadesco ·PAPIER & KARTON : Van Genechten ·BUURTWERKEN & DIENSTEN : Kluster ; PWA Maaseik ; PWA Maasmechelen ·CHEMIE: Tigro Industries ; Helvoet Pharma ; Amcor ·KLEINHANDEL : Leco ; Markarino ; Fashion Point ·KAPPERSBEDRIJF : Kapsalon Bollen ·SOCIAAL SECRETARIAAT : SDWorx, ADMB ·GRAFISCHE SECTOR : Drukkerij Vuye ·HOSPITALEN : ZNA ; AZ St.Augustinus ; OC St.Ferdinand

20. Project Types • Arbeidsorganisatie : werktijd, verlofregeling, ploegensysteem, duobaan, thuiswerk .. • Human resources : functiewijziging, competenties, coaching, opleiding … • Veiligheid en Preventiedienst : vermindering van risico’s, ergonomische verbeteringen • Gezondheid en Arbeidsgeneesheer : vermindering psycho-sociale belasting, vermijden van beroepsziekten

21. Arbeidsorganisatie •  Langer werkzaam via • soepeler werkregeling … • Overstap van nacht- naar dagploeg, of beter ploegregime • Flexibele uurroosters • Tijdskrediet, deeltijds werken • Aangepaste verlofregeling • Duobaan • Thuiswerk (voltijds of deeltijds) • ….

22. Human Resources •  Langer werkzaam via • aangepast en verbeterd personeelsbeleid • Overstap van te zware naar lichtere, comfortabele functie • Functie creëren op maat van de werknemer’s kwaliteiten • Reële competenties toetsen aan benodigde competenties • Competenties verbeteren via omscholing en opleiding • Coachen en ervaring doorgeven, kennisborging • Motivatie programma’s • …..

23. Opleidingen • Omscholing van Chill naar EJB programmeur • Ergonomische begeleiding op de werkvloer • Hef- en tiltechnieken, draaghouding.. • Hedendaagse managementvaardigheden • Aangepaste basis PC en internet opleidingen • Industriële ICT opleidingen (ERP, PLC-sturingen..) • Nieuwe technologiën (digitaal, storingsonderzoek, TIG lassen..) • Projectmanagement binnen China en US cultuur • Omscholing tot ‘tijdsopnemer/arbeidanalyst’ • Stressbestendigheidsopleiding ; yoga ; mindfullness.. • Assertiviteit en agressieweerbaarheid opleiding • Vaktechnische en jobinhoudelijke omscholingen • Andere…

24. Veiligheid en Preventie •  Langer werkzaam via • ergonomische verbeteringen • Vermindering van veiligheidsrisico’s • (Verdere) automatisering van het productieapparaat • Hulpmiddelen die de fysische belasting op de werkvloer en/of op de baan/werf tegengaan • …..

25. Ergonomische verbeteringen (Diensten) ·Hoog/laag bad, hoog/laag bed ·Stalen verpleegster ·Glijdlaken ·Badlift ·Voetdraaischijf ·Ergo poetskar, tractiepoetsmachine met vering ·Vlakmopsysteem met pers ·Telescopische stelen voor borstels en aftrekkers ·Lichtere aluminium tafels & stoelen in cafetaria’s ·Karretjes voor (eet)containers ·Stofzuigers met pompsysteem ·Hygiënische voorbevochtigde wegwerpdoeken ·Waskarren met beweegbare bodem en veermechanisme ·Verrolbare zitmeubeltjes ·Andere …

26. Ergonomische verbeteringen (Industrie) ·Rollenbaan, mobiele vacuum/hydraulische lift ·Lichtere stellingen, hoogtewerker, ladderlift, schaarlift.. ·Vacuum hefsysteem, zuignappen, tilmagneet ·Verstelbare schaartafels & stapelrekken ·Plooibank & ijzerknipmachine ·Pneumatische nagel- en nietpistolen ·Hefbruggen & hefkolommen ; hydraulische vloerputkrik ·Palletkantelaar, - stapelaar ; bakkantelaar met kipsysteem ·Hydraulische cabinezetel en vering op industriële maaimachine ·Goederenlift, harmonicabaan met stijgband ·Aanvoer via bulkwagen en silo’s i.p.v. met zakken ·Electrische laadklep & transpalet, schaartranspalet ·Rotatief stockage & aanvoersysteem boven snijtafel ·Ultrasone snijsinstallatie, orderpicker op heftruck ·Computer gestuurde zaagmachine ·Etikettering en omdozing machine ·Verdere automatisering machines & installaties ·Ergo beeldscherm, stoel, polssteun, voetbankje ·Andere …

27. Gezondheid en arbeidsgeneesheer Langer werkzaam via verbetering van de gezondheid • Vermindering van gezondheidsrisico’s • Vermijden van beroepsziekten • Reductie van de psycho-sociale belasting • Burn-out preventie • Opsporen en wegwerken van reuk en lawaaihinder • …..

28. Model van de projecten • Start :Wens om « op te stappen » (geobserveerd via ziekte verzuim, interviewing, persoonlijke of privé omstandigheden…) • Dreiging tot « afvloeiing » (via prestatie- of competentie analyse…) • Project: • WAAROM-analyse (speelt leeftijd een rol?…) • WAT kan gedaan worden om vervroegde uittreding tegen te gaan ? • DOORVOEREN VAN DE VERANDERING

29. Wat • Waarom? • Wat voorafging… • Vanaf 1 november 2006: Het drieluik • Enkele concrete voorbeelden • Praktisch

30. Wat geldt vanaf 1 november ’06?

31. Werkgevers • Private ondernemingen en organisaties • Uitgesloten: Openbare diensten

32. Werkbaarheid

33. WERKBAARHEIDals onderdeel van het Human Resources en Preventie Beleid

34. WERKBAARHEIDhet in evenwicht houden of brengen van mens en werk

35. WERKBAARHEID betreftergonomische aspecten competenties en vaardigheden functie vereisten psycho-sociale aspecten veiligheid

36. Werkbaarheid In kaart brengen van (meten) Analyseren van werkomgeving (Diagnose stellen ) Verbeteren Meet-instrument

37. 1) In kaart brengen van... de graad van werkbaarheid van oudere werknemers door de preventieadviseur –arbeidsgeneesheer door de overheid goedgekeurde meetinstrument(en)

38. Individuele meetinstrumenten Vragenlijst Arbeidsbelasting (WAI : Workability Index) Monitor@Work (www.skb.nl) S-ISW online via ISW-Limits (www.iswlimits.be) : psychosociale risicoanalyse, aan te vullen met WAI of Monitor Andere.. zie www.ervaringsfonds.be

39. 2) Analyseren van de werkomgeving Detecteren van de factoren die verbeterd kunnen worden laat toe verbeteringsprojecten accurater te formuleren door de preventieadviseur –arbeidsgeneesheer door de overheid goedgekeurde meetinstrument(en)

40. Sobane/Déparis participatieve risicoanalyse Lokalen en werkzones ; technische organisatie tussen werkposten Arbeidsongevallen ; electrische risico’s en brandgevaar ; Bedieningsmiddelen en signalen ; Materiaal, handgereedschap, machines ; Werkhoudingen ; Krachtinspanningen en goederenbehandeling ; Verlichting ; lawaai ; luchthygiëne ; thermische omgevingsfactoren ; Trillingen ; Autonomie en individuele verantwoordelijkheden ; Inhoud van het werk ; Tijdsdruk ; Arbeidsverhoudingen tussen werknemers en hiërarchische lijn ; Psychosociale omgeving www.sobane.be

41. 3) Concrete verbeteringsprojecten bevorderen de arbeidsmogelijkheden Bevorderen de kwaliteit van de arbeidsvoorwaarden verbeteren van de arbeidsorganisatie. Voorrang aan projecten die betrekking hebben op twee of meer van deze doelstellingen.

42. Toekenningsvoorwaarden • Advies van OR of CPBW of syndicale afvaardiging of betrokken werknemers, • Betrekken van werknemers, • Gunstig advies (interne of externe) dienst PBW • Project pas starten nadat toelage-aanvraag werd ingediend • De werknemers gedurende de duur van het project verder te werk stellen (min. 12 maanden)

43. Toegangscriteria • Niet in staat van faillissement /geen staat van vereffening - Geen gerechtelijk akkoord verkregen - geen voorwerp van procedure van faillietverklaring of van gerechtelijk akkoord • RSZ-bijdragen, directe belastingen en BTW betaald • Geen strafrechtelijke veroordeling of administratieve geldboete mbt sociale wetgeving

44. Geen cumul met andere voordelen die de werkgever voor hetzelfde doel, dezelfde werknemer ontvangt, behalve vermindering van de sociale Zekerheidsbijdragen (Activa 45+).

45. Wat • Waarom? • Wat voorafging… • Vanaf 1 november 2006: Het drieluik • Enkele concrete voorbeelden • Praktisch

46. Concrete voorbeelden uit de Sectoren

47. BOUWSECTOR ·Situatieschets :Ziekteverzuim (rugklachten) en wens tot vroegtijdig stoppen met werken tengevolge van zware fysieke belasting bij 2 oudere installateurs. ·Project :1. Analyse van belasting en ergonomie van de werkposten ; eindeloopbaanplanning. 2. Installatie van rollerbanen,vacuümliften en heftafels. 3. Werkpostaanpassing. 4. Opleiding m.b.t. nieuwe technieken en omgaan met veranderingsprocessen. 5. Werknemers willen langer werken. ·Toelage :De kosten van de studie, aankoop materialen, werkpostverandering en interne opleidingen komen in aanmerking voor toelage

48. ZORGSECTOR ·Situatieschets :De arbeidsomstandigheden voor 33 oudere thuisverzorgsters is ergonomisch te belastend geworden waardoor ze willen stoppen met werken ·Project :1. Studie voor invoering van een draaglastmeter en tilschijf. 2. Studietoepassing met herschikking van de patiëntenregio’s. 3. Functiecreatie en opleiding voor verzorger in verwen- en comfortzorg. 4. Opleiding voor bediening van ergonomisch materiaal. 5. Werknemers opnieuw gemotiveerd. ·Toelage : De kosten van de studie, invoering nieuwe sectoren, functieaanpassing en opleidingen komen in aanmerking voor toelage

49. DISTRIBUTIESECTOR ·Situatieschets :50-jarige Verantwoordelijke Toonzaalinrichting (6 winkels): stress, werkbelasting (overbevraging, intuitieve kennis, verplaatsingen,…)  frustraties, stress, burnout  wens om vervroegd op te stappen…) ·Project :Organisatie en functiewijziging. Betrokkene wordt Hoofd Aankoop. De 6 winkels stellen een lokaal aanspreekpunt aan ; delegatie van taken  zes jongeren krijgen meer verantwoordelijkheden. ·Toelage :Kosten van overleg, functiewijziging, opleiding en coaching komen in aanmerking voor toelage.

50. TEXTIELSECTOR ·Situatieschets :Het laden, lossen en verhandelen van tapijten veroorzaakt zware fysieke belasting voor 9 arbeiders. Dit veroorzaakt langdurig ziekteverzuim en vervroegd vertrek. ·Project :Ergonomische investering in regelbare heftafels. Aanschaf van een aangedreven harmonicabaan met stijgband voor het automatisch laden van containers en vrachtwagens. ·Toelage :Kosten van de keuze & aanschaf van de ergonomische hulpmiddelen, opleidingen, proefdraaien enz..