Hazırlayanlar:(7. Grup) Beyza Aksoy Eyşan Ekici Hatice Nur Uzunkol Hatice Üner Merve Sezer

1. İnsan Bilgisayar Etkileşimi Kitabı Ekler Kısmı Bir Web Sitesinin Kullanılabilirlik Çalışması: Hacettepe Üniversitesi Öğrenci İşleri Web Sitesi Örneği BTÖ416:İnsan Bilgisayar Etkileşimi Ders Sorumlusu: Doç. Dr. Hakan TÜZÜN Ders Asistanı: Arş. Gör. Sinan KESKİN Hazırlayanlar:(7. Grup) Beyza Aksoy Eyşan Ekici Hatice Nur Uzunkol Hatice ÜnerMerve Sezer Sema ÇakmaklıSelda Yeşil

2. Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği (SKÖ) • Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği-SKÖ(System Usability Scale-SUS), 1986 yılında Digital Equipment firmasında çalışan John Brooke tarafından kullanılabilirlik değerlendirmesi yapmak amacıyla geliştirilmiş basit ve hızlı bir ölçektir.

3. Neden Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği ? • Uzun ve yüksek maliyet gerektiren testlerin uygulanmasının mümkün olmaması • Ölçümün hızlı ve kolayca yapılabilmesi • Kullanılabilirlik verilerinin en kısa sürede toplanıp, analiz edilebilmesi • Kullanıcı performansının değişimleri arasında karşılaştırmalar yapabilecek kadar da güvenilir olması

4. SKÖ basit, bireysel kullanılabilen, genel bir kullanılabilirlik değerlendirmesine izin veren, 10 maddeli, Likert Skalası (tutum ölçeği) tabanlı bir ölçektir.

6. SKÖ’yü Kullanmak • Ölçeği kullanacak kişiye öncelikle sistem kullandırılır. • Kişi sistemi kullandıktan hemen sonra ölçek kendisine verilir. • Kişinin maddelere uzun süre düşünmeden cevap vermesi istenir. • Ölçekteki bütün maddeler cevaplanmalıdır. • Kişi cevabı veremeyeceğini düşünüyorsa ölçeğin orta noktasını işaretlemesi istenir.

7. SKÖ, test edilen sistemin genel kullanılabilirlik seviyesini tek bir sonuca indirgemeyi sağlar.

8. SKÖ’nün Puanlandırılması • Her maddenin puanları toplanır. • Her maddenin katkı sağladığı puan 0 ile 4 arasında değişir. • 1,3,5,7,ve 9. maddeler için puanlama “ölçek pozisyonu-1 ile yapılır. • 2,4,6,8 ve 10. maddeler için puanlama “5-ölçek pozisyonu” ile yapılır. • Sistem kullanılabilirliğinin toplam değerini bulmak için puanların toplamı 2.5 ile çarpılır. • SKÖ’nün toplam puanı 0 ile 100 arasında bulunur.

9. İBE ile İlgili Uluslararası Standartlar

18. Xerox Sezgiseller Aracı •Bu araç ile kullanılabilirlik çalışmalarında sezgisel analizler yapmak amaçlanmıştır.Çok detaylı olan bu sezgiseller listesi arayüzleri 13 başlık altında değerlendirmektedir.Bazı alt başlıklar uygulaması yapılan arayüz için geçerli olmayabilir. Bu durumda “Uygulaması Yok” seçeneği ile belirtilmelidir. Her ana başlık altındaki Evet ve Hayır seçenekleri toplanarak o başlığı ne kadar sağladığı değerlendirilir.

19. Sezgisel Değerlendirme Kontrol Listesi • Sistem Durumunun Görünürlüğü Sistem kullanıcıyı sürekli olarak durumun nasıl gittiği konusunda gerekli zamanlarda gerekli geribildirimi vererek bilgilendirmelidir.

20. Sistem ve Gerçek Dünyanın Uyumu Sistem içerisinde kullanılan kelimeler, kavramlar, cümleler kullanıcıya tanıdık olmalıdır ve teknik bir dil kullanılmasından kaçınılmalıdır.bilgi mantıksal sırasında ve doğallığında gösterilerek gerçek dünyada olan düzeninde sunulmalıdır.

21. Kullanıcı Kontrol ve Özgürlüğü Kullanıcı, sistemin onlar için otomatik olarak görevlendirmeleri yapması yerine, bu görevlendirmeleri seçmekte ve sıralamakta özgür olmalıdır.Kullanıcı, sistemin bazı fonksiyonlarını yanlışlıkla seçebilir ve istenmeyen durumdan en kısa sürede kurtulmak için açıkça belirlenmiş “acil çıkış” kapısına ihtiyaç duyabilirler.

22. Tutarlılık ve Standartlar Kullanıcılar, farklı kelime, durum ve hareketlerin aynı şeyi ifade edip etmediğini bilmek zorunda değildirler.altyapı düzeni izlenmelidir.

23. Kullanıcıların hataları tanımasına, onları belirlemesine ve önlemesine yardımcı olma Hata mesajları, kullanıcıya anlaşılır bir dille sunulmalıdır.

24. Hatadan Korunma Hata mesajları dikkatli ve birinci aşamada oluşan problemleri önleyen bir yapıda olmalıdır.

25. Hatırlama Yerine Tanıma Nesne hareketler ve seçenekler görünür olmalıdır. Kullanıcı sistem boyunca kullanması gereken bilgiyi hatırlamak zorunda kalmamalıdır Hatırlatma/bilgilendirme/açıklama bölümleri kullanıcının kolaylıkla ulaşabileceği şekilde sistemde yer almalıdır.

26. Esneklik ve Minimalist Tasarım Yeni kullanıcılar tarafından fark edilemeyen hızlandırıcılar, uzman kullanıcıların sistemle etkileşimini arttırabilir. Bu nedenle sistem hem deneyimsiz hem deneyimli kullanıcılara hitap edecek şekilde tasarlanmalıdır. Standart kullanıcılardan farklı(fiziksel, bilişsel yetenek, kültür vs bakımından) kullanıcılara sisteme alternatif ulaşma ve işlem yapabilme araçlarını sağlayın.

27. Estetik ve Minimalist Tasarım Sistem alakasız ve az ihtiyaç duyulan bilgiyi içermemektedir.

28. Yardım ve Belgeleme Sistemi kullanmak için belgeleme olmaması iyi olacağı halde, gerekli durumlarda yardım ve belgeleme sağlanması önerilmektedir. Bu tür yardım bilgileri taranması kolay, kullanıcı görevlerini açıklayıcı ve kısa olmalıdır.

29. Yetenekler Sistem kullanıcının yeteneklerinin ve uzmanlığının gelişmesine ve fazlalaşmasına olanak sağlamalıdır.

30. Kullanıcı ile Zevkli ve Riayetli Bir İletişim Kullanıcının sistemle etkileşimi onun iş yaşamındaki kaliteyi arttırmalıdır. Kullanıcıya saygılı davranmalı ve tasarım görünüş ve işlemesi bakımından memnun edici olmasıdır.

31. Gizlilik Sistem, kullanıcının özel ve gizli bilgilerini korumasına yardımcı olmalıdır.

32. Ek-5 Kullanılabilirlik Testi Örnek Gözlem Formu Görev 1. Kürşat Çağıltay’ın “Internet” adlı kitabına ihtiyacınız var. Kitabın ODTÜ Kütüphanesi’nde mevcut olup olmadını kontrol etmek istiyorsunuz. ODTÜ Kütüphanesi Web sitesinin adresine bağlanıp kitap ile ilgili bilgiye ulaşınız: http://www.lib.metu.edu.tr

34. Kullanılabilirlik Testi Örnek Analiz Formu

35. Örnek Analiz:ODTÜ Kütüphane Sitesi

36. WEB SİTESİNİN KULLANILABİLİRLİK ÇALIŞMASI Hacettepe Üniversitesi/ Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı Web Site Örneği

37. Çalışmanın Amacı • İncelemiş olduğumuz makalede ele alınan araştırmanın amacı ; • « Hacettepe Üniversitesi Öğrenci İşleri Daire Başkanlığı (HÜÖDB) web sitesinin öğrencilerin kullanımı açısından kullanılabilirliğini» incelemektir.

38. Üniversiteler ve Web Site • İnternetin yaygınlaşması ve bilginin buradan sunulması ile birlikte kurumlar içinde web sitenin önemi günden güne artmaktadır. • Bu kurumların içerisinde üniversiteler de yer almaktadır. • Üniversiteler de kendi internet siteleri ile kısa sürede; kitlelerine yer ve zaman fark etmeksizin kolaylıkla ulaşabilmektedirler.

39. Öğrenci İşleri Web Sitesi • Bu kitleler içerinde en çok üniversite bünyesindeki öğrenciler vardır. • Üniversitelerin öğrenci işleri web sitesi özellikle öğrencilerin işlemleri için oldukça önemlidir.

40. «Öğrencilerin kayıt ve kabul işlemlerinden mezuniyetlerine kadar geçen süre içindeki tüm özlük işlemlerinin yürütüldüğü ve bu anlamda denetim görevi yaparak, ilgili birimlerle eşgüdüm içinde çalışıp hizmet veren bölüm öğrenci işleri daire başkanlığıdır.»

41. https://www.youtube.com/watch?v=PuP9b5Npr-E

42. Kullanılabilirlik ve Sorunları • Üniversitelerin web siteleri ile kullanıcılarına sunduğu imkanlar dışında kullanıcılar web site içerisinde bir takım kullanılabilirlik sorunları(problemleri) ile ilgili karşılaşabilmektedir.

43. Bu problemlerin düzeltilmesi, kullanıcı açısından ortamın değerlendirilmesi, kullanıcı memnuniyetinin artırılması, kullanımı daha kolay ortam geliştirmek gibi amaçlar doğrultusunda kullanılabilirlik testi yapılmaktadır.

44. Kullanılabilirlik çalışmasında süreç, • istenen arayüz ile; belirlenen hedef kitleye belirlenen görevlerin yaptırılması, • bu süreçte kullanıcıdan verimlilik, etkililik ve memnuniyet değerlerinin alınması ve değerlendirilmesi şeklinde gerçekleştirilmektedir.

45. «Kullanılabilirlik testi, herhangi bir bilgi sisteminin bir kullanıcısının o sistemi ne kadar • etkin, • etkili ve • tatminkâr kullandığını anlamak amacıyla kullanılanaraştırma yöntemidir.»

46. Kullanılabilirliğin Önemi Web uygulamaları için kullanılabilirliğin büyük önem taşıdığı belirtilmektedir. • Çünkü eğer bir web sitesini kullanmak zor ise, • bir web sitesi amaçlarını ve onunla yapılabilecekleri açıkça göstermiyorsa, • bir web sitesi içinde kaybolunuyorsa, • bir web sitesindeki bilgileri okumak zorsa ve • bir web sitesi önemli sorulara cevap vermiyorsa insanların bu web sitesini kullanmayacağı ifade edilmektedir.

47. YÖNTEM • Veri Toplama Araçları, Dört bölümden oluşan; «Kullanılabilirlik Memnuniyet Formu» • Kullanıcılara bu çalışmanın niçin yapıldığı ve süreçte nasıl bir yol izleneceği ile ilgili bilgiler verilmiştir. • Öğrencilerin demografik özelliklerini, bu siteyi kullanım amaçlarını ve sıklıklarını, internet kullanım düzeylerini öğrenmeye yönelik sorular bulunmaktadır.

48. Üçüncü bölüm katılımcıların gerçekleştireceği görevlerin listesinden oluşmaktadır. • Görüşme soruları, öğrencilerin sitenin kullanılabilirliği ile ilgili görüşlerini ve önerilerini almaya yönelik dört tane sorudan oluşmaktadır.

49. KATILIMCILAR • Öncelikle HÜÖDB sitesinin en çok lisans öğrencileri tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir. • Katılımcı olarak da Hacettepe Üniversitesi’ne devam etmekte olan ve farklı fakültelerden lisans öğrencisi seçilmiştir.