Sindirim ve Genital Kanal Kamçılı Protozoonları

1. Sindirim ve Genital Kanal Kamçılı Protozoonları • Simbiotik yaşayan protozoonları içerir. • İnsan ve hayvanlarda önemli olan etkenler; • Trichomonadida ve Diplomonadida takımlarında yer alırlar. • Takım: Trichomonadida • Aile: Trichomonadidae • Cins: Trichomonas, Tritrichomonas, Trichomitus, Tetratrichomonas, Pentatrichomonas

2. Sindirim ve Genital Kanal Kamçılı Protozoonları • Aile: • Monocercomonadidae • Cins: Histomonas • Histomonas meleagridis veteriner hekimlik ve kanatlı sektörü için önemli etkenlerdendir.

3. Sindirim ve Genital Kanal Kamçılı Protozoonları • Diplomonadida takımında ise; • Aile: Hexamitidae • Cins: Hexamita, Giardia, Spironucleus, Octomitus • Bunlardan Giardia etkenleri önemli sindirim kanalı kamçılı protozoer etkenlerindendir.

4. Trichomonadidae AilesiTrofozoit, Morfoloji

5. Trichomonadidae • sadece trofozoit formları vardır. • Kist oluşturmazlar. • İkiye bölünerek çoğalırlar. • kamçı sayıları, arka kamçının özelliği ve pelta olup olmamasına göre ayrılırlar. • Trichomonas, • Tritrichomonas, Trichomitus, TetratrichomonasPentatrichomonas cinsleri vardır. trofozoit

6. Trichomonadidae , Cinsler • Tritrichomonas: • Üç adet ön kamçı var. • Pelta yoktur.

7. Trichomonadidae , Cinsler • Trichomitus cinsi: • Üç adet ön kamçı var. • Pelta var. • Parabazal cisimcik “ V ” şeklindedir.

8. Trichomonadidae , Cinsler • Genus: Trichomonas • Anterior flagellum 4 adetdir. • Pelta bulunur. • Arka kamçı (posterior flagellum) serbest olarak sonlanmaz.

9. Trichomonadidae , Cinsler • Tetratrichomonas cinsi: • Dört adet ön kamçı var. • Pelta mevcutdur.

10. Trichomonadidae , Cinsler • Pentatrichomonas cinsi; • Beş adet ön kamçı var. Kamçıların dördü bir grup halindedir. • Pelta var.

11. Trichomonadidae • Bu aileye bağlı bulunan türlerden önemli olanları ve konakları: • Tritrichomonas foetus: Hayvanlar • Trichomonas gallinae: Kanatlılar • Trichomonas vaginalis: İnsanlar

12. Histomoniosis • Histomonas meleagridis • enfeksiyöz entero-hepatitis, enfeksiyöz tiflo-hepatitis, karabaş hastalığı. • Dünyada yaygındır. • Konakları hindi, sülün, tavuk ve değişik kanatlılar olup, hindilerde önemlidir. • Konakta sekum boşluğu, sekum mukozası ve karaciğer parankimasına yerleşir.

13. Histomonas meleagridisBulaşması Esas bulaşma yolu; • Heterakis gallinarum’un enfekte yumurtalarının yenmesiyle, • Enfekte yer solucanlarının yenmesiyle, • Ender olarak da İshalli dışkıyla atılan protozoonların hemen diğer kanatlılar tarafından alınmasıyla.

14. Histomonas meleagridismorfoloji • 2 formu vardır. Her iki formda amibe benzer ve pseudopodu vardır. • Kamçılı formu (Lümen formu): Sekum boşluğunda bulunur. 5-30 mikrondur. • Kamçısız formu (Doku formu): 8-21x6-15 mikron, oval yapıda, sekum mukazası ve karaciğer parankimasında. Karaciğer de

15. Histomoniosis - Epidemiyoloji Epidemiyolojide etkili faktörler: • Heterakis gallinarum : Bulaşmada önemlidir. Bu askaritin yumurtaları %1 oranında enfekte olurlar. Ancak yumurtalar dış şartlara oldukça dayanıklıdır ve 2 yıl kadar canlı kalır ve protozoonu taşırlar. • Yer solucanları hastalığın yayılışında önemli yere sahiptir. H. gallinarum yumurtalarını alırlar. Bu askaritin larvalarını vücutlarında biriktirirler. Özellikle Sonbahar aylarında ilk yağışları takiben ani enfeksiyonlar oluşabilir. • Tavuklar hindiler için enfeksiyon kaynağıdır. Karışık yetiştirme risk faktörüdür. Tavuklar etkilenmez. • Yaşla birlikte enfeksiyona duyarlılık azalır, reenfeksiyonlara karşı bağışıklık gelişir.

16. Histomonasmeleagridis, biyoloji

17. HistomoniosisPatogenezis • 3-12 haftalık hindiler çok etkilenir ve akut form görülür, %50’lere varan mortalite, • İlk klinik bulguları takiben 2-3 gün içinde ölümler görülebilir. • Daha yaşlılarda kronik seyirlidir ve ölüm azdır. • Tavuklar hindilere göre daha az duyarlıdır. Barsak doku formu

18. HistomoniosisPatolojik lezyonlar • Sekum da ülserler, • sekum duvarı kalınlaşır, mukoza fibrinonekrotik, sosis şeklini alır, • sarımsı exudat ile doludur, • zamanla barsak içinde tıkaç oluşturur, • bazen barsak delinir ve peritonitis oluşur, • barsak duvarında yapışmalar gözlenir.

19. Histomoniosis meleagridisPatolojik lezyonlar • Karaciğerdeki lezyonlar tipik ve hastalığı tanıtıcıdır. • Çapları 1 cm olan beyaz dairesel nekrotik odaklar, • Kenarları kabarık, ortası çukur olup, sarı ile sarımsı yeşil renkli,

20. Histomoniosis meleagridisPatolojik lezyonlar • Karaciğerde derinlemesine nekroz alanları patognomonik lezyondur.

21. Histomoniosis meleagridisHistopatoloji • Parazitler lezyonlu alanlarda, paraziter vakuoller içerisinde tek veya birkaçı bir arada görülür. • Bölgede hiperemi, hemoraji, lenfosit infiltrasyonu, nekrozlu bölgeler, makrofajlar ve dev hücreler görülür.

22. Histomoniosis meleagridisKlinik Belirtiler • İnkübasyon süresi 2-3 hafta, • Düşkünlük, halsizlik, bitkinlik ilk bulgulardır. • Kanatlar ve kuyruk aşağı sarkmış, • tüyler kabarmış. • Baş kararmış (siyanotik renk), • Kükürt sarısı ishal veya dışkılama (hastalık için tipikdir).

23. Histomoniosis,Tanı • Klinik ve patolojik belirtiler tanıda önemlidir. • Kesin tanı için nekroside sekum ve karaciğreden hazırlanacak tuşe veya histopatolojik kesit preparatlarında etkenler aranır. • Karaciğerdeki lezyonlar tüberküloz, löykoz ve tümörlerden; sekumdakiler ise koksidiyozdan ayrımı yapılmalıdır.

24. Histomoniosis - Tedavi • Hastalık tespit edilen sürülerde tüm hayvanlar ilaçlanır. • Tedavi ve koruyucu amaçla ilaçlar kullanılır. • Nitroimidazole’lerden; (Ronidazole,İpronidazole, dimetridazole) • Nitrothiazole türevleri, • Nithiazide kullanılır.

25. Histomonas enfeksiyonları-kontrol • Tavuk ve hindiler ayrı yetiştirilmeli, • Tavuk yetiştirilen yerlere en azından 2 yıl süreyle hindi sokulmamalı, • Tavuklar H. gallinarum’a karşı tedavi edilmeli, • Hastalık riski olan yerlerde yem içinde veya suları ile koruyucu amaçla dimetridazole, ipronidazole gibi ilaçlar kullanılmalı.

26. Tritrichomonas foetus Sığır Genital Trichomoniosisi • Etiyoloji: Tritrichomonas foetus • Yayılışı: Dünyada yaygındır. Türkiye ? • Konakları: sığırlardır • Yerleştiği Yer: İneklerde: Uterus, aralıklı olarak vajina Boğalarda: Prepusyum boşluğu

27. Sığır Genital trikomoniozisi Bulaşma • Ana bulaşma yolu çiftleşme ile olur. • Seyrek olarak ise; Enfekte boğaların suni tohumlamada kullanılmasıyla ve Sterilizasyona dikkat edilmeden peş peşe yapılan genital müdahalelerle bulaşma olabilir.

28. Tritrichomonas foetusTrofozoit, morfoloji • 20x10 mikron (10-25x3-15) • Üç adet ön, bir adet arka kamçı vardır. • Dalgalı zar tüm vücut boyunca uzanır. • Pelta yoktur. • Aksostil kalındır ve vücudun arka ucundan dışarı çıkar. • Mekik veya armut şeklindedir.

29. Sığır Trichomoniosis-Biyolojik gelişme • Çiftleşme ile ineklere bulaşır. • Önce vajina enfekte olur. • 15-20 gün sonra buradaki parazitler uterusa geçer. • Östrustan 2-3 gün öncesi parazitler tekrar vajinaya gelir. • Çiftleşme ile boğalara geçen parazitler prepusyum boşluğuna yerleşir ve sağaltılmadıkları takdirde yaşam boyu enfekte kalırlar. Self-kür olayı vardır. 2-3 östrussiklusu sonucu parazitler tamamen atılır.

30. Patogenezis-Klinik BelirtilerBoğalarda; • Tipik bulgular oluşmaz ve dikkati çekmez. • Prepusyum boşluğuna etkenler yerleştiği için burada küçük nodülcükler gelişir. • Parazitler nadirende olsa testis, epididimis ve semen kesesinde görülebilir. • Klinik olarak bazen prepusyumdan akıntı geldiği gözlenebilir.

31. Patogenezis-Klinik BelirtilerGebe olmayan ineklerde • Tipik patolojik lezyonlar oluşmaz. • Sadece kataral endometritis, • Bazen vajinitis şekillenir. • Vajinadan arasıra bir akıntının geldiği dikkati çeker. • Birkaç östrus siklusu sonrası tamamen iyileşir.

32. Patogenezis-Klinik BelirtilerGebe ineklerde • Endometritis ve plasentitis, 1-14 hafta arasında abort, yavru zarları atılır ve iyileşir. Dikkati çekmez. Gebe kalmadığı sanılır. • Abort olur, yavru zarları atılamaz, kataral veya prulent endometritis şekillenir, müdahale edilmezse steril (kısır) kalır. • Abort olmaz, yavru ölür ve uterus içinde masere olur, piyometra şekillenir. Uterusta birkaç litre gri-beyaz renkte sıvı toplanır, bakteri enfeksiyonu ile çok pis kokulu durum alır. Müdahale edilmezse yaşam boyu steril kalır.

33. Sığır trikomoniozisi- bağışıklık • Enfeksiyonu atlatan inek ve düveler reenfeksiyonlara karşı nisbeten bağışıktırlar. • Ancak enfeksiyon oluşabilir. • Etkenin birkaç serolojik suşu vardır.

34. Sığır trikomoniozisi- Tanı Parazit vajina ve uterustaki mukus ve eksudatda bulunur. Elde edilen sıvı santrifüj edilir ve sedimentden preparatlar hazırlanıp, boyanarak trofozoitler aranır. • Sürüde infertilite problemleri, sürüye yeni bir boğa katılması önemlidir. • Boğalarda ise prepusyum boşluğu serum fizyolojik ile yıkanır ve elde edilen sıvı, • Fötal zarların suları, plasenta ve fötusun mide içeriği, • Besi yerlerine (CPLMS : Cystein-pepton-liver extract-maltose-serum; BGPS : Beef extract-glukoz-pepton-serum ; Diamond’s besi yeri) ekim yapılarak parazit çoğaltılır. • Serolojik testler (Vajinal akıntıdan yapılan mukus aglutinasyon testi) sürü taramalarında kullanılır.

35. Sığır trikomoniozisi-Epidemiyoloji • Enfeksiyon kaynağı boğalardır. • Boğalarda klinik belirti görülmemesi, • Boğaların tedavi edilmediği sürece etkeni taşımaları nedeniyle; • Boğa ile tohumlama yapılan sürülerde sorun olur. • Kontrollü suni tohumlama yapılan sürülerde enfeksiyon görülmez. • Suni tohumlama da sterilizasyon ve suni tohumlamada kullanılan boğaların enfekte olmaması önemlidir.

36. Sığır trikomoniozisi-Tedavi • Boğalarda kıymetli olanlar tedavi edilmeli. • Bunun için; • Dimetridazole 50 mg/kg günde bir kez 5 gün süreyle oral verilir. • İpronidazole 30 cc, i,m • Prepusyum ve penis tripaflavin, akriflavin içeren merhemler ile ovulur. Uretra içine akriflavin %1 lik 30 ml verilir. • İneklerde ise self-kür olayı olduğu için tedaviye gerek kalmaz. Enfekte hayvanlar 3 ay kadar çiftleştirilmezse iyileşir.

37. Sığır trikomoniozisi-Kontrol • Genel Kontrol-Korunma: • Çiftleşme ile bulaşabilen hastalıklarda genel kontrol tedbirleri alınır. • suni tohumlama tercih edilmeli, • Bu işlem sırasında asepsi-antisepsiye uyulmalı, • Tohumlamada boğa kullanılacaksa iyice kontrolü yapılmalı, • Sürüye yeni damızlık inek alındığında kontrolleri yapılmalıdır.

38. Sığır trikomoniozisi-KontrolHastalık Çıktığında • Çiftleşmemiş erkek ve dişiler sürüden ayrılır ve sağlam kabul edilir. • Değerli olan boğaların tedavisi yapılır, diğerleri kesime sevk edilir. • Daha önce çiftleşmiş olan inekler enfekte kabul edilir. Komplikasyonsuz olanlar 3 ay çiftleştirilmez ve bir yıl boyunca da suni tohumlama uygulanır. Bunlardan gebe kalan ve normal doğum yapanlar sağlam kabul edilir.

39. Trichomonas gallinae • Esas konakları evcil güvercinler olup, diğer kanatlılarda da görülür. • Kanatlılarda üst sindirim yolları trikomoniozisi, • Dünya da yaygındır. Türkiye de güvercinlerde görülmektedir.

40. Trichomonas gallinae-Yerleşim Yeri • Ön sindirim yollarıdır. • Ağız, sinuslar, orbital bölge, farinks, özefagus, kursak ve bazen taşlık da yerleşir. • Ayrıca akciğer, hava kesesi, kalp, pankreas, dalak, böbrek, trakea, kemik iliğinde de görülebilir.

41. Trichomonas gallinae-Bulaşması • Enfekte anneler yuvadaki yavrularına hastalığı bulaştırırlar. • “Güvercin sütü” ile anne yavruya etkenleri verir. • Erişkin güvercin ve diğer kanatlıların enfeksiyonu ise enfekte güvercinlerin su içtiği yerlerden kısa süre sonra su içmekle olur. • Yırtıcı kuşlar enfekte güvercinleri yiyerek enfekte olur.

42. Trichomonas gallinae-morfoloji • Trofozoitler 5-19x2-9 mikron, • Dört ön kamçı var, • Arka serbest kamçı yok, • Dalgalı zar vücudun 2/3 üne kadardır, • Aksostil ince, vücuddan ayrıldığı yerde kromatin halkası yoktur.

43. Trichomonas gallinaeEpidemiyoloji • Hastalık çok genç güvercinlerde görülür ve önemlidir. • Daha önce enfeksiyonu atlatan yaşlı güvercinler etkilenmezler. • Enfekte erişkin güvercinler hastalık kaynağını oluştururlar. • Hindi ve tavuk gibi kanatlılar ise bulaşık sulardan su içmekle etkeni alırlar.

44. Trichomonas gallinaepatogenezis ve klinik belirtiler • ağız mukozasında küçük sarı, dairemsi alanlar gelişir, zamanla bunların sayıları artar, genişler ve büyük kazeifiye kitleler oluşur. • Farinks, özefagus, kursakda küçük sarımsı-beyaz odaklar gelişir. Bunlar da büyük kazeöz lezyonlara dönüşebilir.

45. Trichomonas gallinaepatogenezis ve klinik belirtiler • Kursakta sıvı birikir, oluşan kazeifiye kitleler ve sıvı birikimi lümeni doldurur. • İç organlarda ise dairesel katı sarı kazeöz nodüller görülür. Bunların çapları genellikle 1 cm civarındadır.

46. TrichomonasgallinaeTanı • Üst sindirim yollarındaki tipik patolojik lezyonlar tanıda önemlidir. • Lezyonlardan alınan kazıntının mikroskobik incelemesi ile parazitlerin görülmesiyle kesin tanı konur. • Ayırıcı tanıda kanatlı çiçeği, A-vitamini noksanlığı ve moniliosis enfeksiyonları akla getirilmelidir.

47. Trichomonas gallinaeTedavi-Kontrol • Enheptin (2-amino-5-nitrothiazole) ve dimetridazole kullanılır. • Enheptin içme sularına %1.25 oranında 1-2 hafta süreyle kullanılır. • Özellikle enfeksiyonun yayılmasında birinci derecede sorumlu yaşlı güvercinlerin sularına ilaç katılması, • Güvercinlerin ticari amaçlı yetiştiriciliğin olduğu tavuk, hindi kümeslerine girişlerinin engellenmesi.

48. Trichomonas vaginalis • Konakları insanlardır. • Kobay, rat ve hamster intravajinal olarak enfekte edilebilir. Fare ise deneysel olarak intravajinal ve subcutan enfekte edilebilir. • Dünya da ve ülkemizde yaygındır. • Trofozoitleri 4-32x2.4-14 (10x7) mikron, • Kist formu yoktur.

49. İnsan Trichomoniosis • Yerleşim Yeri: Erkeklerde prostat bezi, vesica seminalis, üretra, Kadınlarda vajina, nadiren uterus. • Bulaşma: Çiftleşmeyle olur. • Parazitler bakteri, löykosit ve akıntıdaki komponentlerle beslenir.

50. Trichomonasvaginalis-biyoloji