Seminarium „Wiedza o dialogu społecznym”

Seminarium „Wiedza o dialogu społecznym” Gdańsk - 5 grudnia 2008 r., Katowice - 22 stycznia 2009 r. Typy dialogu społecznego w powojennych demokracjach europejskich – uogólnienie teoretyczne realizowane w ramach projektu „KOMPETENTNY UCZESTNIK DIALOGU SPOŁECZNEGO” Prowadzący: dr hab. Jacek Sroka

Partnerzy społeczni to stosunkowo nowe określenie - czy wcześniej posługiwano się innym? • Tak, zanim zaczęto mówić o partnerstwie społecznym posługiwano się pojęciem organizacji grup interesu • Rodzaje grup interesu – jedna z propozycji klasyfikacji: zrzeszeniowe, niezrzeszeniowe, instytucjonalne, anomalne (Almond, Powell) • Pojęcie funkcjonalnych grup interesu (Durkheim)

Dwa tradycyjne rodzaje przetargów interesów grupowych: pluralizm i korporatyzm • Pluralizm skłania się ku wolnej grze interesów grupowych i wskazuje na negatywne aspekty koncentracji, koordynacji i centralizacji tej sfery • Korporatyzm uwypukla korzyści skoordynowanej aktywności grup interesu oraz bezpośrednich interakcji pomiędzy nimi a ośrodkami decyzyjnymi (możliwość kontroli i egzekwowania lojalności) • Faktycznie pluralizm i korporatyzm stanowią skrajne bieguny jednego continuum pomiędzy nimi lokują się konkretne przypadki – rozwiązania krajowe

Continuum od pluralizmu do korporatyzmu w powojennych rozwiązaniach zachodnioeuropejskich – wybrane przykłady • pluralizmi słaby korporatyzm, do grupy tej przyporządkowane zostaną - Francja, Włochy i Wielka Brytania • umiarkowany korporatyzm- Niemcy, Belgia, Holandia • silny korporatyzm - Austria, Dania, Szwecja, Finlandia, Norwegia wraz z submodelem szwajcarskim

Silny korporatyzm - Szwecja • Ugruntowana tradycja umów dwustronnych (dialog autonomiczny) • W 1938 Federacjia Związków Zawodowych (Landsorganisasjonen - LO) i Szwedzkie Stowarzyszenie Pracodawców (Svenska Arbeitsgivareföreningarnes - SAF) odpisały porozumienie ramowe w Saltsjöbaden, które uznał rząd • Uzwiązkowienie pracy 77%, biznesu 55%, układy 92%

Silny korporatyzm - Austria Zasadnicze rysy austriackiego Sozialpartnerschaft: • funkcjonowanie zinstytucjonalizowanego systemu konsensualnego kompromisu politycznego (Konkordanzdemokratie) • istnienie zinstytucjonalizowanej i scentralizowanej kooperacji pomiędzy reprezentacją sektora pracy, organizacjami biznesu i agendami państwa (trójstronność) • demokratyczny system zarządzania przedsiębiorstwami (demokracja przemysłowa) • Istotny wkład izb samorządu gospodarczego(Kammern),biznes 100%,praca 33%, układy 98%

Silny korporatyzm – Finlandia • Parlamentarna procedura remiss • Dwustronność (semi-autonomiczny bipartyzm) pomimo istnienia dwóch komisji trójstronnych • Praktyka państwowego ‘stemplowania’ porozumień dwustronnych • Tzw. porozumienia milczące w latach 70. • Uzwiązkowienie pracy 71%, biznesu 70% • Układy zbiorowe 82%

Umiarkowany korporatyzm – Niemcy • Brak stałej, centralnej (federalnej) instytucji dialogu (Konzertierte Aktion, Kanzlersrunde) • Utrwalona tradycja dialogu autonomicznego na poziomie mezo (branż) – Tarifvertragen (65%) • Silna pozycja organizacyjnych central partnerów społecznych (uzwiązkowienie pracy-18%, biznesu-63%) • Rozwinięty system demokracji pracowniczej

Umiarkowany korporatyzm – Belgia i Holandia • Istnienie konsensualnego ‘kartelu elit’ • Proces powojennego scalania partnerów społecznych – udany w Holandii • Różnice w poziomie centralizacji przetargu • Łatwość rozszerzania porozumień ponadzakładowych na całe branże (Hol.-65%) • Specjalność holenderska: SER (trójstronna) i Fundacja Pracy (dwustronna)

Słaby korporatyzm – Francja • Niski poziom uzwiązkowienia pracy (8%) • Dobrze zorganizowani pracodawcy (78%) • Wysoka aktywność związków zawodowych • Rozwinięty system współstanowienia (65% reprezentacja interesów pracowniczych) • Rozprzestrzenienie zbiorowych stosunków pracy (90%)

Pluralizm – Wielka Brytania • Od 1980 roku brak instytucji trójstronnych • Od 2004 likwidacja instytucji closed shop • Większościowy charakter systemu politycznego • Słabość centralnych struktur organizacji partnerów społecznych (uzwiązkowienie 29%) • Układy zbiorowe – 35%

Dziękuję za uwagę. j.sroka@politologia.wroc.pl

Stronainternetowaprojektu: www.kuds.pl Biuroprojektu: AlejeJerozolimskie 91, piętro VI 02-001 Warszawa tel. 022 628 90 75 fax: 022 629 41 06

Seminarium „Wiedza o dialogu społecznym”