PET ve SİNTİGRAFİ’NİN FTR ‘DEKİ YERİ

1. PET ve SİNTİGRAFİ’NİN FTR ‘DEKİ YERİ Dr. Ömer NAS Yrd. Doç. Dr. Ali Sallı 04.02.2011

2. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) • PET pozitron yayan radyonuklidler kullanılarak in vivo dokuların metabolik haritalamasına olanak sağlayan fonksiyonel bir görüntüleme tekniğidir. • Sıklıkla radyonuklid olarak ulaşılabilir olması, 110 dk yarı-ömrü olması, birçok kanser türünde tutulumunun yüksek olması gibi sebeplerden dolayı FDG (Fludeoksiglukoz) 18 kullanılır.

3. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) • PET tarayıcıları verileri iki ya da üç boyutlu olarak toplayabilirler. • Bu veriler işlenerek aksiyel, koronal ya da sagital görüntüler elde edilebilir, tüm vücut veya organ düzeyinde tarama yapılabilir.

4. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) Klinik Kullanım: • PET tekniği günümüzde çoğunlukla Onkoloji Bölümü tarafından kullanılmaktadır.Özellikle bazı kanser türlerinin(ör: lenfoma) evrelenmesinde kullanılmaktadır. • Bazı klinik çalışmalarda (Polisson,Palmer ve ark.) PET ‘in inflamatuar artrit görüntülemesinde kullanılabileceği rapor edilmiştir.

5. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) • PET tekniği ile sinovit ve RA ‘da hastalık aktivitesi ve tedavi etkinliği değerlendirilebilir. • Benzer şekilde PET Vaskülit ve Sarkoidoz tanısında da kullanılabilmektedir.

6. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) • RA . Direk grafide sadece erozyonlar ve eklem aralığında daralma görülürken ,PET/CT de metabolik aktivitenin , inflamasyonun artışının gösterilmesi

7. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) • RA. Odontoid proses tutulumunun PET/CT ile gösterilmesi

8. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) SpA ‘de entesitis,RA ile karşılaştırma A.Omuz B.Sternoklaviküler eklemler C. Lomberspinöz proses D.Sakroiliak eklem

9. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) E. Kalça eklemi F. Pubiksimfisis G. İskiyaltuberkul

10. PET(Pozitron Emisyon Tomografi) • Takayasu arteriti aktif olan hastanın normal MR görüntüsü,eş zamanlı çekilen PET ile aktif hastalığın gösterilmesi

11. Sintigrafi • Sintigrafi , gama ışınları yayan radyoizotopların kullanılarak görüntü elde edilmesi esasına dayanan bir görüntüleme tekniğidir. • Morfolojik görüntülerden ziyade fizyolojik ve metabolik bilgi sağlar. • Vücuda verilen radyoizotopların uzaysal dağılımı ve konsantrasyonunun haritalandırılması ile görüntüler elde edilir.Görüntüsel kirlilik fazla ve görüntüler ile ilgili detaylar daha azdır.

12. Sintigrafi • Görüntülerin elde edilmesi için radyoaktif atomlar kullanılır.Bunlara radyonuklid veya radyofarmasötik denir. • Sık kullanılan radyonuklidler: Tekneksyum 99m, Galyum 67 ‘dir.

13. Sintigrafi • Radyonuklidlerden yayılan gama ışınları bir gama kamerası tarafından algılanarak görüntüler oluşturulur. • Gama kamerası tek boyutlu olduğu için görüntülerde sıklıkla süperpozisyon oluşur. • Kullanılan radyonuklid miktarı az olduğu için daha az ayrıntı verir.

14. Sintigrafi • Oluşan superpozisyonu engellemek amacı ile hastadan üç boyutlu görüntü alabilecek şekilde dizayn edilmiş SPECT(Single Photon Emission Computed Tomography) adı verilen sistem geliştirilmiştir. • Bu sistemde X ışınlı tomografi ile sintigrafi tekniği kombine edilmiştir.

15. Sintigrafi Teknesyum 99m: • Teknesyum 99m perteknetatSjögren Sendromunun tanısında tükrük bezi tutulumunu göstermede kullanılabilir (düşük uptake,gecikmiş ekskresyon). • Teknesyum 99m perteknetatsinovit tanısında da kullanılabilir. Tc 99m fosfonat bileşiklerine göre sinovit tanısında daha spesifik ancak daha az sensitiftir.

16. Sintigrafi Teknesyum 99m: • Teknesyum 99m Difosfonat bileşikleri kemik ve eklem sintigrafileri için kullanılır. • En bilinenleri Teknesyum 99m MDP(metilen difosfonat), Teknesyum 99m HEDP(hidroksi etilen difosfonat) ‘dir. • Osteoblastlar tarafından tutulurlar. Tutulumları kan akımı ve metabolizma artışı ile artar.

17. Sintigrafi Teknesyum 99m: • Çekimler Tc verilmesinden 2 saat sonra yapılır. • Anterior ve posterior iki görüntü alınır. • Tüm vücut çekimlerinde el ve ayakların küçük eklemleri iyi görüntülenemez. Bu nedenle bu eklemlerden , ayrıca tutulum gösteren diğer bölgelerden spot çekim yapmak gerekir.

18. Sintigrafi Kan akımı veya metabolizma artışı ; • Travma • İskemi • Artrit • Enfeksiyon • Neoplazma gibi durumlarda görülebildiği için yöntem sensitiftir ancak spesifik değildir.

19. Sintigrafi Galyum 67 Sitrat : • Inflamatuar ve neoplazik lezyonlarda Ga 67 sintigrafileri kan akımı değişikliklerinden daha az etkilenir. Bu nedenle daha spesifiktir. • Ancak elde edilen görüntü rezolusyonlarının düşüklüğü ve hedef/zemin aktivitesinin azlığı sebebi ile küçük eklemlerde kullanılamaz.

20. Sintigrafi Galyum 67 Sitrat : • Ayrıca Ga 67 uygulaması için enjeksiyondan en az 24 saat sonra çekim yapılabilmektedir. • Yarı ömrü uzun olan bu radyonuklid hastaya daha fazla radyasyon yükü yapmaktadır.

21. Sintigrafi Galyum 67 Sitrat : • Ga 67 ile yapılan pulmoner sintigrafiler; • Sarkoidoz • Sistemik skleroz • Pulmoner fibrozis gibi intersitisyel akciğer hastalıklarının yaygınlık ve şiddetini saptamada kullanılmıştır.

22. Sintigrafi Avantajları: • Ucuz ve ulaşılabilirdir. • Tek filmde tüm vücut tarama olanağı vardır. • Senisitivitesi yüksektir. • Fonksiyonel bilgi verir.

23. Sintigrafi Dezavantajları: • Radyasyona maruziyet vardır. • Uzun vakit alır. • Spesifik değildir. • Anatomik ayrıntı vermez.

24. Sintigrafi Klinik Kullanım: • Sintigrafi özellikle kemik ve eklem patolojilerinde henüz direk grafide ortaya çıkmamış lezyonları gösterebilmektedir. • Ayrıca tek seansta tüm vücut çekimi yapılabildiği için sistemik tutulumun erken evresi olan bazı hastalıklarda, semptom vermeyen eklemleri de görüntülemeye ve erken teşhise olanak sağlamaktadır.

25. Sintigrafi RomatoidArtrit (Her iki diz,ayak ve omuz, sol kalça tutulumu)

26. Sintigrafi Tüm vücut çekimi ile ; • Hangi eklemin tutulduğu • Tutulumun şiddeti • Tedaviye yanıt değerlendirilebilir.

27. Sintigrafi • Radyoaktif olarak işaretlenmiş antikorlar sintigrafide araştırma sahasıdır. • Artrit tanı ve takibinde işaretli CD4, E-selektin, sitokin ve somatostatin reseptörleri ile yapılan sintigrafiler deneysel olarak kullanımdadır.

28. Sintigrafi • Açıklanamayan bel ağrısı olan , malignite tanısı veya şüphesi bulunanlarda sintigrafi şarttır. • Sintigrafi ile malign hastalık şüphesi ortadan kaldırılabilir yahut teşhise yönelik ileri tetkikler için rota çizilebilir.

29. 82 yaşında meme kanseri olan ve yeni başlayan bel ağrılı hastadan metastaz şüphesi ile çekilen Tc MDP sintigrafisi ve Kontrol CT. Çekilen sintigrafide sakrum ve sağ pubik ramustaki artmış tutulum metastazdan ziyade yetmezlik kırığı için tipiktir.CT de ise lineer iyileşme hattı gözlenmektedir. Sintigrafi

30. Sintigrafi Travma sonrası ; • Travma şiddeti • Stres kırığı • Simfizit • Kompleks Bölgesel Ağrı Sendromu • Geçici osteoporoz gibi patolojilerin ayırıcı tanısı henüz direk grafide belirmeden sintigrafi ile yapılabilir.

31. Normal sintigram Erişkin Çocuk

32. Sintigrafi • Düşme sonrası çekilen sintigramdakostalar ve H şekilli sakroiliak tutulum travmayı ,sağ humerus tutulumu ise kırığı göstermektedir.

33. Sintigrafi • RenalOsteodistrofi ve sekonderhiperparatiroidiyesekonder özellikle kraniyel ağırlıklı diffuz iskelet tutulumu

34. Düşme sonrası sol kalça ağrısı ile gelen 83 yaşındaki hasta a)Normal radyogram b)Ant. Ve post. sintigrafide kırığı düşündüren artmış sol femur tutulumu c)CT ile femur boynunda kırığın görüntülenmesi

35. Sintigrafi • Plantar fasiit (Sağ kalkaneal tüberküle yapışan plantar fasya yerinde artmış tutulum)

36. Sintigrafi a) Sağ tibial stres fraktürü b) BilateralShinSplint (Lineer yönelimli hafif yoğunluklu tibial tutulum)

37. Sintigrafi • Osteomiyelit ;üç fazlı kemik sintigrafisi (dinamik , kan havuzu ve kemik görüntüleri) , başparmaktaki fokalhiperperfuzyonu ,hiperemiyi ve kemik tutulumunu göstermektedir.

38. Sintigrafi • Paget hastalığı (Artmış sağ prox. femur ve genişlemiş tibialardaki tutulum)

39. Sintigrafi • RSDS (Sağ üst ekstremitede distalde diffuz artmış tutulum)

40. Sintigrafi • Orak hücreli anemili sol kalça ağrılı hastada avasküler nekroz. En soldaki radyogramda patoloji saptanmazken aynı dönem çekilen sintigrafide sol femur başında fotopenik defekt vardır. Bir yıl sonraki direk grafide sol femurda defekt görülürken bu dönemde çekilen sintigrafi iyileşme fazındaki avasküler nekrozu göstermektedir. İki yıl sonraki direk grafide ise progresif destrüksiyon ve deformite görülmektedir. Bu dönem sintigrafisi ise küçülmüş deforme femur başını göstermektedir.

41. Sintigrafi Spontan osteonekroz. Direk radyogramı normal olan hastanın üç fazlı kemik sintigrafisi medial femoral kondilde ve tibiada hiperperfuzyon, hiperemi ve artmış kemik aktivitesini göstermektedir.

42. Sintigrafi HeterotopikOssifikasyon a)Sol kalça kırığı olan hastada heterotopikossifikasyon ile uyumlu tutulum b)Direk grafi ile heterotopikossifikasyonun desteklenmesi

43. Kaynaklar • Isenberg - Imaging in Rheumatology - 2003 - 1st ed - OxfordUniversity • Isenberg - Textbook of Rheumatology - 2004 - 3rd edition - OxfordUniversityPress • KelleysTextbook Of Rheumatology 8thEdition • Ege Romatoloji • Tıbbi Rehabilitasyon • Klippel - Prime On the RheumaticDisease - 2008 - 13th ed – Springer • De Lisa • Güncel Literatürler

44. Teşekkürler…