SUDA ARANAN PARAMETRELER Anlamı- Kaynağı- Sağlık etkileri

1. SUDA ARANAN PARAMETRELER Anlamı- Kaynağı- Sağlık etkileri Prof. Dr. Songül A. Vaizoğlu H.Ü. T. F. Halk Sağlığı Anabilim Dalı 22 Nisan 2014-Antalya

2. SU Sağlıklı ve güvenli içme suyuna ulaşabilme toplumda yaşayan her birey için temel bir insan ve sağlık hakkı olarak tanımlanmaktadır. Bu doğrultuda içme suyu topluma sunulmadan önce • sağlıkla ilgili her türlü önlemin alınması, • risklerin sürekli kontrolü, • gerekli görülen düzenleme ve denetlemelerin sürekliliği • sağlık riskleri ile ilgili kısa ve uzun dönem bilimsel araştırmaların programlanması ve izlenmesi

3. Sağlıklı ve güvenli su SAĞLAN(A)MADIĞINDA; • Su ile ilişkili hastalıklara bağlı salgınlar, • Suya bağlı hastalık yükünün artması, • Yeniden gündeme gelen patojenlere bağlı salgınların oluşması, • Bu hastalıklara bağlı ölümlerin (özellikle çocuk ölümü) artması söz konusudur.

4. Sağlıklı ve güvenli su • Bu nedenlerle içme suyu kaynaklarının tamamı Rehberlerde belirtilen kriterlerle uyumlu olmalıdır. • İçme sularındaki kirleticiler kısa ve uzun dönemli etkilenimlere bağlı olarak önemli sağlık sorunlarına yol açabilir.

5. REHBERLER • Bu konuda Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından temel adımların tanımlandığı bir çerçeve oluşturulmuştur. • “İNSANİ TÜKETİM AMAÇLI SULAR HAKKINDA YÖNETMELİK”(17.2.2005 tarih ve 25730 sayılı resmi gazete, 7 Mart 2013 tarih ve 28580 sayılı resmi gazete; 11 Nisan 2014 tarih ve 28969 sayılı resmi gazete) • “İÇİLEBİLİR SULARIN FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ” TS 266

6. Sudaki Kirleticiler: • FİZİKSEL: Koku, bulanıklık, renk, tat • BİYOLOJİK: Bakteriler, virüsler, parazitler • KİMYASAL : Anorganik ; arsenik, kadmium, kurşun, alüminyum, cıva, krom, demir vb. Organik ; tarımda kullanılan canlıkıranlar, petrokimyasal endüstri atıkları

7. İÇME SUYU KALİTESİ GÖSTERGELERİ FİZİKSEL renk/ görünüm; Estetik olarak hoşa gitmeyen bir özelliktir ve kullanılmadan önce renksiz hale getirilmelidir. koku; Estetik bir sorundur ancak kirliliğin bir göstergesi olabilir. tat/lezzet; Tat genellikle acı, ekşi, tatlı olarak tanımlanır. Ağza alınan su, içindeki kimyasalların özelliğine göre tat ve koku reseptörlerini birlikte harekete geçireceğinden “lezzet” ortaya çıkar. bulanıklık;Suda bulunan yabancı maddelerin kaynağına göre değişebilir. Bulanıklığın tek başına sağlığa etkisi yoktur. sıcaklık;Suyun lezzeti ile ilişkili 8-15 olduğunda lezzeti en iyi ve susuzluğu giderici

8. GÖSTERGE; Görünüm

9. GÖSTERGE; Görünüm

10. GÖSTERGE; Görünüm/ Renk

11. GÖSTERGE; Görünüm/ Renk

12. GÖSTERGE; Görünüm/ Renk

13. GÖSTERGE; Tat/ Lezzet

14. GÖSTERGE ; Tat/ Lezzet

15. GÖSTERGE; Koku

16. GÖSTERGE; Koku

17. GÖSTERGE; Koku

18. GÖSTERGE; Koku

19. GÖSTERGE; İletkenlik

20. GÖSTERGE; Suyun Sertliği

21. GÖSTERGE; pH

22. GÖSTERGE ;

23. İÇME SUYUNDAKİ ALÜMİNYUM Genellikle yaşanan bir kaza sonrası belirlenmiştir.. İngiltere’de 1988 yılında “Camelford kazası” 6 Temmuz 1988 günü bir su arıtım tesisinde, arıtma işleminde kullanılacak 20 tonluk alüminyum sülfatın yanlışlıkla su dağıtım tankına boşaltılması İçme suyundaki alüminyumnormalin 400 katına yükselmiş Semptomlar, • bulantı, kusma, ishal, • ağız ve deride ülserler, • deri döküntüleri, • kas ve eklem ağrıları, • hafıza kaybı, • hipersensitivite, • gastrointestinal sistem sorunları

24. İÇME SUYUNDAKİ ALÜMİNYUM Kısa süreli semptomlar, 5 gün sürmüş ve 20 bin kişi etkilenmiştir. Kalıcı sağlık etkisi olmadığı belirtilmiştir. Kronik sağlık etkileri; • Fosfor metabolizması ile etkileşim- halsizlik, kemik ağrısı ve anoreksiya, • İçme suyunda alüminyumun • Alzheimer hastalığı • Diyaliz ensefalopatisi ile ilişkilendirildiği çalışmalar bulunmaktadır.

25. GÖSTERGE;

26. GÖSTERGE ;

27. GÖSTERGE;

28. GÖSTERGE;

29. GÖSTERGE;

30. GÖSTERGE ;

31. GÖSTERGE;

32. MİKROBİYOLOJİK İNDİKATÖRLER; Suların mikrobiyolojik olarak değerlendirilmesi uzun yıllardır yapılmaktadır. Suların mikrobiyolojik açıdan güvenli olup olmadığının belirlenmesi için bazı indikatörler kullanılmaktadır. Ancak 1978 yılında Mossel arıtımın etkinliğinin değerlendirilmesi için “indikatör”lerin kullanılmasını önermiştir. Fekal mikrobiyolojik indikatörler için bazı kriterleri tanımlamıştır.

33. MİKROBİYOLOJİK İNDİKATÖRLER; KRİTERLER • Kirlenmemiş sularda bu indikatörler bulunmamalıdır. • Çevrede çoğalmamalıdır. • Patojen mikroorganizmadan sayıca daha fazla olmalıdır. • Çevre koşullarına ve arıtım işlemine patojenlere benzer yanıt vermelidir.

34. MİKROBİYOLOJİK İNDİKATÖRLER; KRİTERLER • Kolay izole edilebilmeli ve tiplendirilebilmelidir. • Ucuz olmalıdır. ( Böylelikle çok sayıda numune alınabilir) • Patojen bir mikroorganizma olmamalıdır.

35. MİKROBİYOLOJİK İNDİKATÖRLER; Mikrobiyolojik açıdan risk değerlendirmesi süreci temel olarak; problem tanımı ve sağlığa zararı ile ilgili değerlendirme-tanımlama, maruz kalınma sürecini değerlendirme, doz-cevap ilişkisi, riskin tanımlanması gibi basamakları içermelidir.

36. MİKROBİYOLOJİK İNDİKATÖRLER; Suyun mikrobiyolojik değerlendirmesi bakteri, virüs ve parazitlerin neden olduğu hastalıklar açısından çok önemlidir. Bu koşullar olumsuz olduğunda toplumda salgın hastalıklar oluşabilir. Fekal-oral yolla bulaşan patojenler için tek geçiş yolu sudur. Gıdaların kontaminasyonu, ellerin temiz olmaması, kirli giysilerin de etkileri vardır.

37. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER;

38. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER;

39. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER;

40. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER; MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER;

41. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER;

42. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER;

43. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER

44. MİKROBİYOLOJİK PARAMETRELER

45. KİMYASAL PARAMETRELER

46. KİMYASAL PARAMETRELER

47. INORGANIKKİMYASAL: ARSENIK (As) • Arsenik doğal bir element. Minerallerin çözünmesi ile sularda bulunabiliyor, endüstriyel süreçlerle ortaya çıkabiliyor, fosil yakıtların ve atıkların yakılmasıyla oluşabiliyor. • Deri lezyonları ve kanser, damar hastalıkları, nörolojik hastalıklar. • WHO rehber sınır değer: 0.01 mg/L (ppm)

48. BANGLADEŞ ÖRNEĞİ • Arseniğin sulardaki değeri genellikle 0.005 mg/litreden az ancak bazı ülkelerde bu değer yüksek. • Bangladeş’teki 25 binden fazla kuyu suyunda arsenik düzeyi 0.05 mg/litrenin üzerinde bulunmuş.

49. KARAAYAK HASTALIĞI Kronik arsenik toksisitesi Deride (dermatit), sinir sitemi, damar yapıları malign olmayan etkiler Periferik vasküler etkiler(Raynauds) Akrosiyanoz Gangren (Kara ayak hastalığı) Hipertansiyon, kalp ve serebrovasküler hastalıklar nedeniyle artan mortalite ..