Download
1 / 43
451 likes | 1.13k Vues
-Sinir Sisteminin Gelişimi. Sinir sistemi,3. haftada embriyonik ektodermin kalınlaşmış terlik biçimli alanı olan nöral plaktan gelişir.
E N D
Sinir sistemi,3. haftada embriyonik ektodermin kalınlaşmış terlik biçimli alanı olan nöral plaktan gelişir.
İndüksiyon gerçekleşir gerçekleşmez, terlik biçimli nöral plak, pimitif çizgiye doğru genişler. 3. haftanın sonlarında, nöral plağın lateral kenarları yükselerek, nöral katlantıları oluşturur. Katlantılar arasındaki çukur bölgeye, nöral oluk adı verilir. Nöral katlantılar orta hat boyunca birbirlerine doğru yaklaşarak kaynaşırlar. Bu olaylar sonucunda nöral tüp oluşur.
Kaynaşma tamamlanana kadar nöral tüpün sefalik ve kaudal uçları, amnion boşluğu ile kraniyal ve kaudal nöroporlar aracılığı ile ilişki halindedir. Kraniyal 25. günde, kaudal nöropor ise 27. günde kapanır.Nöroporların kapanması ile nörülasyon tamamlanmıştır. SSS, beyin keseciklerinin olduğu geniş bir sefalik bölüm, spinal kordun olduğu dar bir kaudal bölgeden oluşan kapalı tübüler bir yapı haline gelmiştir.
Nöral Krista • Her iki yandaki nöral katlantılar birbirlerine doğru yükselip kaynaşırken, nöroektodermin lateral sınırındaki hücreleraktif migrasyonla nöroektodermi terkederek, alttaki mezoderm içine göç ederler. Bu göç sırasında da epiteltal özelliklerini kaybedip mezenşimal hücrelere dönüşürler.Bu hücre topluluğuna nöral krest hücreleri denir.
Nöral krista hücrelerinde oluşan yapılar • Yüz ve kafatasının kemik ve yumuşak dokuları • Kraniyal sinir ganglionları • Kalbin konotrunkal septumu • Tiroid bezinin C hücreleri • Gastrointestinal sistemin ganglionları • Adrenal bezin medullası • Schwan hücreleri • Glial hücreler • Meningsler • Melanositler
Prosensafalon, Kranial bölümü ileri derecede genişleyerek iki tarafa doğru lateral çıkıntılar oluşturur. Bunlara telensafalon denir. Daha sonra bu bölgelerden beyin hemisferleri gelişir. Kaudal bölümü ise diensefalonu oluşturur. Diensefalondan: -Epitalamus, -talamus,-hipotalamus, -epifiz, -nörohipofiz, -retina, -n. Optikus gelişir.
Mesensafalon: Daha ileri dönemlerde önemli bir değişikliğe uğramaz. Buradan tektum, tekmentum ve krura serebri gelişir. • Rhombonsefalon: Kraniyal kısmı metensefalon adını alır. Metensefalondan sebellum ve pons gelişir. Kaudal kısmı myelensefalon adını alır. Bu kısım M. Oblangatayı oluşturur.
Beyin Ventrikülleri İki taraflı beyin hemisferleri içindeki lateral ventrikül, Diensefalonun içindeki III.ventrikül, Rhombensefalondaki boşluk IV. Ventrikül adını alır. Mesensefalondaki bölümü gittikçe daralarak küçülür ve akuaduktus serebri adını alır. Lateral ventrikülün III. Ventriküller olan bağlantısını ise interventriküler foremen (Monro kanalı) sağlar.
Medulla Spinalisin Gelişimi Nöral tüpün lümene yakın kısmında bulunan nöroepitel hücrelerin oluşturduğu tabakaya ventriküler tabaka denir. Ventriküler tabakada bölünen nöroepitelyal hücreler nöroblastlara farklılaşarak, hücrelerin dış kısmına doğru göç ederek burada farklı bir tabaka oluştururlar.Bu oluşan yeni tabakaya manto tabakası denir. Manto tabakasındaki nöroblastların uzantıları gelişerek, bu uzantılar manto tabakası ile eksternal sınırlayıcı membran arasında yeni bir tabaka oluşturur. Bu tabakaya da marjinal tabaka adı verilir.
Marjinal tabaka içindeki aksonların myelinizasyonu ile beyaz renk almaya başlar ve bu tabaka substantia albayı oluşturur. Glioblastlardan differensiye olan glial hücreler de ventriküler tabakadan, manto ve marjinal tabakalara göç ederek sinir lifleri ve nöronlar arasına yerleşirler. Manto ve marjinal tabaka oluşurken nöral tüp kalınlaşır. MS 40. günde kalın duvarlardan, ince tavan ve taban plağından oluşmuştur. Nöral tüp lümeni iki yanına doğru genişlemeye başlar ve bu arada manto tabakası arkada ve önde 2’ye farklanır. Arada iki taraflı alar plak, önde ise yine iki taraflı bazal plak gelişir. Arka ve öndeki bu plaklar birbirinden sulkus limitans denilen lümen içindeki longitudinal bir olukla ayrılarlar.
Alar plaklar duyusal bölgeleri meydana getirirken, bazal plaklar motor bölgeleri oluşturur. Alar ve bazal plaklar arasında torako-lumbal bölgede 3. ara bir bölge oluşur. Burada da otonom sinir sistemine ait nöronlar oluşur. Alar ve bazal plaklar büyürken spinal kordun duvarı kalınlaşır, kanalis sentralis küçülür. Tavan ve taban plakları kalınlaşır. MS embriyoda vertebral kanalın uzunluğu boyunca yer alır. Ancak kolumna vertebralis ve dura mater MS’ten daha hızlı büyüdüğünden MS ve KV arasındaki bu ilişki kalıcı değildir.
MS’in kaudal ucu KV’e göre nispeten daha yüksek seviyelerde kalır. MS, 6. ayda ilk sakral vertebra seviyesinde görülür. Yeni doğanda 2.-3. lumbar vertebra, erginde ise 1. lumbar vertabra seviyesinde kalır. Erginde MS sonlandığı halde piamater sonlanmaz ve MS’in kaudalinden filum terminale denen uzun bir fibröz iplik oluşturur. Burası embriyonel gelişimdeki regresyon hattını işaret eder (koksigeal kemiğin periostuna yapışır).
Meninkslerin Oluşumu Nöral tüpü saran mezenşim içine nöral krest hücreleri göç ederek primordial meninks denilen membranı oluşturur. Bu membranın dış tabakası dura materi oluşturmak üzere kalınlaşır. İç tabaka ise ince kalır ve lepnomeninksi (piamater ve araknoidea) oluşturur. Leptomeninks içerisinde kısa zamanda küçük içi sıvı dolu boşluklar oluşmaya başlar. Birbiriyle birleşen boşluklar subaraknoidal boşluğu oluştururlar. Araknoid ile dura arasında da subdural boşluk oluşur. 5. haftada BOS oluşmaya başlar.
Serebellumun Gelişimi • Serebellumun gelişeceği metensefalonun dorsal bölümleri kalınlaşır ve 4. ventrikül içine uzanır. Bu serebellar kalınlaşmalar simetrik olarak büyürler ve orta planda birbirleri ile kaynaşırlar. Serebellum histogenezi diğer nöral tüp bölümlerinden farklı gelişir. Başlangıçta, serebellar plak nöroepitelyal, manto ve marjinal katmandan oluşur. Gelişimin daha ileri evrelerinde nöroepitelyum tarafından oluşturulan bazı hücreler serebellum yüzeyine doğru hareket ederek, dış granüler tabakayı oluştururlar. Bu hücreler bölünme yeteneklerini koruyarak burada proliferatif bir tabaka meydana getirirler.
Böylece marjinal katman, manto katmanına göre çok daha hızlı büyür. Bu nedenle serebellar kortekste folia adı verilen kıvrımlar oluşur. Bu sırada manto tabakasından göç eden bir hücre grubu dış granüler tabaka ile marjinal tabaka arasında internal granüler tabakayı oluşturur. İnternal tabaka farklılaşarak Pürkinje hücrelerine ve Golgi nöronlarına, dış granüler tabaka serebellumun moleküler tabakasını oluşturan nöronları ve gliya hücrelerini oluşturur. Marjinal tabaka da s.albayı oluşturur. Manto tabakasından gelişen nöronlar da serebellar nükleusları (dentat)oluşturur.
Pleksus Koroideus MSS organları gelişiminde bazı bölgelerde nöroblast gelişmez ve ince kalır. Bu bölge tek katlı bir ependimal hücre katmanı ve bunun üzerine örten vasküler mezenşimden (piamater) oluşur. İkisine tela koroidea adı verilir . Piamaterin aktif proliferasyonu sonucu alttaki ventriküler boşluğa doğru küçük kesecikler şeklinde uzanan püskül benzeri invaginasyonlar oluşur. Bu yapılara pleksus koroideus adı verilir. Benzer pleksuslar Myelensefalonun tavanı (IV. ventrikül), III. ventrikülün tavanı ve lateral ventriküllerin medial duvarlarında da gelişir.
MS ‘in Kongenital Anomalileri En fazla görülen, 4. hafta boyunca devam eden nöral tüp kapanmasının hatalı meydana gelmesinden oluşan, nöral tüp defektleridir (NTD). NTD, MS’yi örten dokuları da etkiler, örn: meninksler, arkus vertebralis, kas ve deri. Arkus vertebralis ile ilgili anomalilere spina bifida adı verilir. Bu terim spina bifidanın bütün tipleri için geçerli olan ve arkus vertebralisin embriyolojik yarımlarının nonfüzyonundan kaynaklanmaktadır.
I- Spina Bifida Okkulta: Sadece 1 vertebra kavisi gelişmemiştir. Üzeri deri ile örtülüdür. Bu kısımdaki deride kıllanma mevcuttur. Genellikle spinal kord ve sinirler normaldir. II- Spina Bifida Cystika: Vertebral arkulardaki defektlerden dolayı spinal kordun meninksleri ve serebrospinal sıvıyı içeren kese görünümündeki yapılar, dışarıya fıtıklaşabilir. Üzeri deri ile örtülü bu kabarıklık meningoselli spina bifida olarak adlandırılır. Fıtıklaşan kese sadece meninksleri değil aynı zamanda spinal kord ve oradan çıkan sinirleride içerecek kadar geniş olabilir. Bu anomaliye de meningomyelosel adı verilir. Üzeri ince bir deri veya kolayca rüptüre olan bir membranla örtülmüş olabilir. Myelo(MS) için kullanılan bir terimdir. III- Myeloşizisli SB: SB’nın en ciddi tipidir. Bu olgularda MS’in etkilenen alanı açıktır. Çünkü nöral tüpün kıvrımları kapanmamıştır. MS yassılaşmış bir sinir doku kitlesi olarak görülmektedir.
SP’nın Teşhis ve nedenleri Prenatal dönemde ultrasonla, anne serumu ve amniyon sıvısında alfa-fetoprotein seviyelerinin ölçülmesi ile teşhis edilebilir. Vertebralar 12. haftadan sonra görüntü verdiğinden, USG ile arkus defektleri saptanabilir. 28. haftada defektin intrauterin cerrahi ile kapatılması yeni bir tedavi yöntemidir. NTD’nin nedeni çok sayıda teratojen ile birlikte hipertermi, valpronik asit ve hipervitaminozis A olabilir. Son yıllardaki çalışmalar, hamilelikten 2 ay önce alınmaya başlanan 400 mikro gram folikasidin NTD insidansını %70 azalttığını göstermektedir. (yapraklı yeşil sebzeler, bira mayası, karaciğer, böbrek, yumurta, zarı alınmamış tahıllar, ceviz, badem, fındık, fıstık, mercimek, ıspanak, yonca, maydanoz, nane, kurufasulye (baklagiller) ve tohumlu gıdalarda bulunur.
Beyin Rombensefalon: Pontin fleksuru ile birbirinden ayrılan metensefalon ve myelensefalondan oluşur. Myelensefalon: Medulla oblangatayı oluşturur. Myelensefalonun tavanında püskül benzeri pleksus koroideus yer alır.
Mesensefalon Mesensefalonun kanalis sentralisi daralarak 3. ve 4. ventrikülleri birbirine bağlayan bir kanal olan aqua duktus serebri adını alır. Prosensefalon Telensefalon ve diensefalondan meydana gelir. Diensefalon: Prosensefalonun orta kısmından gelişir. Diensefalonun merkezinde 3. ventrikül yer alır. 3. vent. Tavanında koroid pleksus bulunur. Diensefalondan retina, optik sinir, nöyrohipofiz, epifiz, talamus ve hipotalamus gelişir. Hipofiz Stomodeumun tavanının dışa doğru yapmış olduğu Rathke kesesi ve diensefalonun tabanından aşağı uzanan infundubulumdan oluşur. Rathke kesesi 2. ayda ağız boşluğu ile bağlantısını kaybeder ve infundubulumla birleşir.
Telensefalon Beyin veziküllerinin en önde yerleşmiş olanıdır. İki lateral çıkıntı şeklinde serebral hemisferleri oluşturur. Hemisferlerin boşlukları lateral ventrikülleri oluşturur. Lateral ventrilüller diensefalon lümeni ile foremen Monro aracılığı ile bağlantılıdır. Serebral hemisferler 5. haftada yan duvarlarda çıkıntılar şeklinde büyümeye başlar. Hemisferlerin diensefalon tavanına bitişik olduğu bölgede nöroblast gelişimi olmaz ve bu bölgede ependim hücreleri ve piamater karşı karşıya gelerek (arada sinir doku bulunmadığından) koroid pleksusu oluşturur.
Korteks Gelişimi Kortekste nöroblastlar subpial bir yerleşim göstermek üzere dalgalar halinde göç ederler ve nöronlara farklılanırlar. Böylece daha önce göç eden nöroblastlar kortekste daha derin bir yerleşim gösterirken, yeni oluşanlar yüzeyel bir pozisyon alırlar. Motor kortekste piramidal, duyu alanları granüler hücrelerden zengindir.
Serebrumda Sitogenez ve Histogenez Nöral tüp duvarı başlangıçta, yalancı çok katlı prizmatik bir epitelle sarılıdır. Bu epitele Nöroepitelyum adı verilir. Nöroepitelin iki yanında eksternal ve internal sınırlayıcı membran vardır. Eksternal sınırlayıcı membran aynı zamanda bazal membrandır. İnternal snırlayıcı membranda ise epitelin lümene bakan yüzündedir ve hücreler arası bağlantı komplekslerinden oluşmuştur.
Hücrelerinin Gelişimi • Ventriküler bölge: Projenitör hücreler • ependimoblast, • glioblast, • mitotik nöron • İntermediet bölge: • Nöron göçü, apopitozis • Kortikal plak=marjinal bölge: • Korteks
Nestin multipotent Nörofilament nöral progenitör hücreler ve Glial fibriller asidik protein ise glial progenitör hücrelerden exp. edilir. • Nöral progenitör hücreler. • Glial progenitör • O-2A progenitör hücre, • Tip-1 astrosit progenitör hücre • Radial glial hücreleri • Mikrogliyal hücreler, kan damarları ile MSS’ne geçen monosit-makrofaj orjinli hücrelerden gelişmiştir.
Beyinin konjenital anomalileri • Cranium bifidum: Meninkslerin veya beraberinde beyin dokusu ve hatta ventriküllerin fıtıklaşmasıyla seyreden kafatası kemiklerinin oluşum defektleri. • Kranial meningosel: Sadece meninkslerin fıtıklaşması • Meningoensefalosel: Meninkslerle beraber beyin ve/veya serebellumun bir kısmının fıtıklaşması • Meningohidroensefalosel: Fıtıklaşmaya ventriküllerinde eklenmesi.
Meningoensefalosel Kranial meningosel Meningohidroensefalosel
