Tadeusz Kotarbiński - opiekun spolegliwy

1. Tadeusz Kotarbiński - opiekun spolegliwy Racjonalne wychowanie czyni człowieka mniej szczęśliwym, aby jego otoczenie było mniej nieszczęśliwe

2. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy • Tadeusz Marian Kotarbiński (ur. 31 marca1886 r. w Warszawie, zm. 3 października1981 r. w Aninie w Warszawie) – jeden z czołowych polskich filozofów, logików i etyków, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej.Syn Miłosza Kotarbińskiego - malarza i Ewy Koskowskiej - pianistki. • Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, rektor Uniwersytetu Łódzkiego (1945-1949), prezes PAN w latach 1957-1962, członek wielu towarzystw naukowych, polskich i zagranicznych (m.in. przewodniczący Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, prezes Institut International de Philosophie). Twórca reizmu – materialistycznej (przy czym termin fizykalizm uznaje się tu czasem za bardziej precyzyjny) koncepcji filozoficznej, pionier i współtwórca ogólnej teorii sprawnego działania, zwanej prakseologią, autor etycznej koncepcji opiekuna spolegliwego. Kotarbiński jest jednym z najbardziej znanych polskich filozofów analitycznych.

3. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy PRAKSEOLOGIA - ogólna teoria działania, nazwana w r. 1890 przez Alfreda Espinasa prakseologią stanowi swego rodzaju gramatykę czynu, czyli naukę o „metodach jakiegokolwiek robienia czegokolwiek”. Kotarbiński napisał pierwsze kompendium prakseologii: Traktat o dobrej robocie (1955). Dotychczas w Polsce ukazało się sześć wydań tej książki; przetłumaczono ją na angielski, czeski, japoński, niemiecki, rosyjski i serbsko-chorwacki.

4. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy Prakseologia zajmuje się wszelkimi działaniami celowymi, rozpatrując je pod kątem ich skuteczności, sprawności, celowości, praktyczności i twórczości. Obserwuje i krytykuje działania występujące w różnych dziedzinach rzeczywistości, zachowania różnych sprawców: nie tylko ludzi, ale i zwierząt. Zbiera doświadczenia i spostrzeżenia organizatorów pracy zespołowej, strategów i taktyków sztuki wojennej, sporu sądowego, dyplomacji, polityki i propagandy, wytrawnych praktyków i teoretyków, pracowników fizycznych i umysłowych, szachistów i grających w karty.

5. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy Analizując pojęcia związane z czynem i jego zaletami, stara się uwolnić od ocen emocjonalnych i pomijać to, co stanowi właściwość danej dziedziny działania. Chodzi o to, aby uzyskane wnioski odnosiły się do wszelkiej dobrej roboty, bez względu na warunki pracy w danej specjalności. Dzięki takiemu ujęciu prakseologia Kotarbińskiego jest nie tylko „nauką o praktyczności działań”, ale również dostarcza uzasadnień teoretycznych refleksjom, a zwłaszcza postulatom, w sprawach filozofii społecznej i polityki społecznej.

6. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy PRAKSEOLOGIA O NAUCZYCIELU Oto np. powołując się na wyniki osiągnięte w prakseologii Kotarbiński wskazywał, iż błędne jest zaliczanie pracy nauczyciela do usług i w związku z tym gorsze jej wynagradzanie niż pracy tokarza: tokarz przerabia nie ukształtowaną bryłę metalu na ukształtowaną, nauczyciel zaś przerabia nieumiejętnego człowieka na umiejętnego. A przecież człowiek to najważniejszy człon zespołu produkcyjnego. [...] Stąd m.in. i taki wniosek: nauki teoretyczne, a wśród nich humanistyka, nie są mniej ważne od praktycznych, w szczególności technicznych; przecież stanowią niezbędne przygotowanie do tych ostatnich.

7. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy PRAKSEOLOGIA CZĘŚCIĄ ETYKI Ta bowiem obejmuje – jak pisał o etyce – „trzy główne dziedziny zagadnień: • jak działać, aby działać sprawnie? • jak działać, aby o ile możności uniknąć przykrości, własnej i cudzej, i przeciwnie, jak najbardziej życie umilić? • jak działać, aby być w zgodzie z sumieniem”.

8. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy IMPONDERABILIA DUCHOWE Jednym z takich imponderabiliów, mających wymierną wartość materialną, jest zaufanie do innych. Dyktują je nie tylko racje moralne, wzgląd na godność ludzką, ale i praktyczne: opłacalność. Wszak zbędne kontrolowanie przynosi podwójną stratę. Samo kosztuje, pochłania czas i pieniądze, a oprócz tego obniża zyski, gdyż tłumi inicjatywę kontrolowanych, odbiera im chęć do wydajnej pracy, zachęca do marazmu, jako „że błędu nie popełni, kto wcale nie działa”. Należy zatem unikać zbędnych nakazów i zakazów, szanując cudzą indywidualność, odrębność i niezależność. [...]

9. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy Prakseologia versus filozofia Jak myśli o sprawnym działaniu przepoił dbałością i troską o dobra moralne, tak refleksję etyczną –formułował mając stale w pamięci możliwości praktyczne i potrzeby życiowe. [...] Gdy zachęcał do cnót [...], miał na myśli raczej cnoty powszednie niż najwyższe ideały, pamiętał bowiem, że „to, co najlepsze, może dobrem nie być”, i zauważał, iż „cnocie doskonałości też przyda się umiar”. Jeśli coś doradzał, to częściej czego unikać, od czego się po­wstrzymywać, niż o co ubiegać, radę swą zaś starał się uzasadnić wskazując, że postępowanie przeciwne prowadziłoby do skutków niepożądanych pod określonym względem, często praktycznym. [...] Profesor z żoną Janiną

10. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy Jak postępować? Sam o sobie mówił, iż kieruje się zasadą: [...] przypisywać innym uczciwość oraz szlachetne motywy postępowania. Posuwał się w tym dalej, niż na ogół ludzie to czynią: w sporze aż do granic naiwności, aż do ryzyka przegranej. Chyba też dane mu było poznać smak rozczarowania, nieuchronnego na drodze, którą obrał. W dyskusji czy polemice nigdy nie pozwalał sobie na ironię czy sarkazm, uważając je za niedżentelmeńskie. Jako jedyny oręż pozostawała więc słuszność argumentów. Władał nim z bezwzględną i bezwarunkową lojalnością. Hołdowanie zasadom rycerskiego pojedynku czyniło go w wielu wypadkach bezbronnym wobec przeciwnika, jeśli ten pozbawiony był skrupułów. Na szczęście nawet i takiego niekiedy potrafił rozbroić ujmującym, przyjaznym, życzliwym, serdecznym sposobem bycia.

11. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy SPOLEGLIWY czyli JAKI? „Spolegliwy” opiekun, opiekun, na którym można polegać, oto wzorzec w etyce Kotarbińskiego – nauczyciela i wychowawcy. Opiekun ten obowiązany jest bronić swych bliskich – dzieci, rodziny, podwładnych – przed klęską, przed zagrożeniem. [...] Nie ma natomiast obowiązku miłowania każdego bliźniego. Nie ma też obowiązku dbania o to, by jego podopieczni osiągali jak najwyższą przyjemność, radość, satysfakcję, dobrobyt, szczęście. To już jest – powiada – naddatek płynący z hojności moralnej.

12. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy Tadeusz Kotarbiński to filozof, który za swe posłannictwo uważa dzia­łalność wychowawcy i nauczyciela; który w swej osobie łączy chłodny umysł i gorące serce, a w swym życiu myślenie zespala z czynem; który wiedzę opiera na praktycznym rozsądku, krzewi ją, podważając fałszywe przekonania i stosuje jako środek wiodący do cnoty, tę zaś wiąże z pożytkiem; który odważnie staje w obronie wolności sumienia i godności ludzkiej. [...]

13. Tadeusz Kotarbiński – opiekun spolegliwy CYTATY Trzeba podważać wszystko, co się da podważyć, gdyż tylko w ten sposób można wykryć to, czego podważyć się nieda. Młodym jest ten, kto wieczorem czuje się tak samo jak rano. Dzielny nauczyciel umie innych nauczać nawet tego, na czym sam się nie zna.