Zagrożenia realizacji projektów Funduszu Spójności 2000-2006

1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Zagrożenia realizacji projektów Funduszu Spójności 2000-2006 Serock 2009

2. Projekt - Zarządzanie - Ryzyko - Zagrożenie Sprawna realizacja projektu wymaga sprawnego zarządzania. Przez projekt należy rozumieć przedsięwzięcie o zindywidualizowanym charakterze lub inaczej sekwencję zadań i zdarzeń, służące osiągnięciu określonych celów bezpośrednich i pośrednich, w ograniczonym czasie i o określonym budżecie. Najważniejsze elementy definicyjne przedstawia tzw.trójkąt projektu. Są to jednocześnie obszary występowania największych ryzyk związanych z projektem. budżet zakres CEL czas

3. Zagrożenie a Ryzyko Zagrożenie - to zjawisko wywołane działaniem sił natury bądź człowieka, które powoduje, że poczucie bezpieczeństwa maleje bądź zupełnie zanika. Zagrożenie a ryzyko- choć oba te czynniki występują równolegle, nie należy ich ze sobą utożsamiać, gdyż podobnie jak przyczyna i skutek są to dwa odrębne zjawiska.

4. Ryzyko jest wszędzie Ryzyko jest to „możliwość wystąpienia zdarzenia losowego albo strat” (wg słownika Collins’a). Ryzyka mogą wystąpić z powodów naturalnych lub stworzonych przez człowieka. Ryzykodotyczy każdego i powinno być wzięte pod uwagę przez każdego.

5. Analiza ryzyka Analiza ryzyka (ocena): • Każde zagrożenie ma prawdopodobieństwo wystąpienia lub powtórzenia. • Każde zagrożenie ma skutek (koszt). Dla każdego ryzyka, bierzemy pod uwagę: • Jak można eliminować zagrożenie? • Jak można zmniejszyć efekt zagrożenia jeśli wystąpi? • Jak można zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia?

6. Gdzie jestem? Maj 2009 – na jakim etapie „życia”/zagrożenia jest nasz projekt? Kiedy upływa termin kwalifikowania wydatków? • Kontraktowanie!!! • Realizacja! /  • Zakończenie i odbiór robót  • Raport końcowy    30.06.2011 r. 28.02.2011 r. 18.05.2009 r. 31.12.2010 r.  592 dni 30.06.2010 r. 31.12.2009 r. 28.02.2010 r.

7. Identyfikacja ryzyka - zagrożenie Etapy „życia”/zagrożenia projektu FS: • Wniosek do Komisji Europejskiej o udzielenie dofinansowania • Memorandum Finansowe / Decyzja KE • Podpisanie pierwszego kontraktu • Kontraktowanie • Realizacja • Zakończenie i odbiór robót • Koniec okresu kwalifikowania wydatków • Raport końcowy • Efekt rzeczowy i efekt ekologiczny • Trwałość projektu

8. Ryzyko w FS Ryzyka występujące w projektach FS (przykłady): • wpływ Zamawiającego na kształt inwestycji maleje z czasem, • przygotowanie projektu – możliwości wpływu na projekt przed rozpoczęciem budowy, • zasada najniższej ceny przy wyborze konsultanta, jej zastosowanie i skutki, • wybrać Inżyniera jak najwcześniej,

9. Ryzyko w FS c.d. Ryzyka występujące w projektach FS (przykłady) c.d.: • zasada najniższej ceny przy wyborze Wykonawcy robót, • ryzyko błędnych lub niepełnych danych wejściowych, • ryzyko niedoinwestowania – niedocenienia – niedoszacowania, • ryzyko niestabilności prawnej, • ryzyko braku akceptacji społecznej.

10. Ryzyko w FS c.d. Ryzyka występujące w projektach FS (przykłady) c.d.: • Ryzyka na etapie SW: • niedostateczne lub błędne dane, • zbyt szczegółowe wyznaczenie celów rzeczowych, • „dopasowywanie” wniosków do sytuacji aktualnej lub wytycznych Zamawiającego, • zmiana otoczenia gospodarczego, prawnego, finansowego i ekonomicznego z czasem. • Ryzyka na etapie raportu z OOŚ: • niedostateczne konsultacje społeczne, • nierzetelne wykonanie analizy w celu wykazania niskiej uciążliwości inwestycji, • niewykonanie Oceny Oddziaływania a dotacje FS.

11. Ryzyko w FS c.d. PROJEKT Ryzyka występujące w projektach FS (przykłady) c.d.: B E N E F I C J E N T S Y S T E M

12. Kwalifikacja wydatków ryzykiem ...?! ex-post ex-ante ETO kontrola społeczna (RE) KWALIKACJA PROJEKTU - ROBÓT/USŁUG/DOSTAW - WYDATKÓW kontrola wewnętrzna CBA / CBŚ / ABW NIK studium wykonalności osiągnięcie celu pomysł / koncepcja/ cele dokumentacja przetargowa postępowanie przetargowe realizacja / budowa zakończenie / rozliczenie ETS audyt KE IP, IPZ, IZ, IPZII K O N T R O L A uprzednia OLAF UKS

13. Zamówienia publiczne na pewno Zgodność prowadzonych postępowań przetargowych z Prawem zamówień publicznych, to jeden z głównych obszarów audytu KE. W przypadku stwierdzenia naruszenia prawa nakładane są korekty finansowe, w wysokości nawet do 100%przyznanego dofinansowania. Szczególnym kontrolom podlegają zamówienia udzielane w trybach niekonkurencyjnych (z wolnej ręki), tj. zamówienia dodatkowe oraz zamówienia uzupełniające (art.67 PZP) oraz wprowadzane zmiany do zawartych umów (art.144 PZP).

14. A co jest ważne, a co najważniejsze? Główne zagrożenia realizacji projektów FS: • Rozbieżności pomiędzy realizowanym zakresem rzeczowym a opisanym w Memorandum Finansowym / Decyzji KE • Niewykonalność terminowa • Nieosiągnięcie zakładanych efektów ekologicznych • Brak uregulowania spraw własnościowych • Brak zapewnienia pełnego finansowania przedsięwzięcia

15. Jest dobrze, źle czy bardzo źle? Podział projektów na 4 grupy: • I - projekty niezagrożone lub z niewielkimi problemami - 27 • II - projekty z niewielkimi zagrożeniami lub zagrożeniami średniej wagi - 28 (21+7) • III - projekty mocno zagrożone - 11 • IV - projekty bardzo mocno zagrożone - 13

16. Skutki • Niezakończenie realizacji w okresie kwalifikowania wydatków • Nieosiagnięcie zakładanego efektu ekologicznego • Nieosiagniecie zakładanego efektu rzeczowego • UTRATA DOFINASOWNIA Nieprawidłowości Zagrożenia Skutki Utrata dofinansowania • zwrot środków • odsetki • utrata możliwości ubiegania się o dofinansowanie ze środków unijnych przez okres trzech lat • opinia !

17. Ale czy to się powiedzie?! Środki zaradcze Czy jest jeszcze na to czas ??? • Wniosek o zmianę Decyzji KE • Zintensyfikowanie prac budowlanych • Szybkie podjęcie decyzji o źródłach finansowania (przekroczenia finansowe, VAT) • Intensyfikacja działań związanych z zakończeniem kontraktowania • Monitorowanie przebiegu realizacji projektu w odniesieniu do harmonogramu robót • „Porządki” formalno-prawne

18. A teraz … Dziękuję za uwagę Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ul. Konstruktorska 3A 02-673 Warszawa tel. 022/45-90-000 fax 022/45-90-101 www.nfosigw.gov.pl Bartłomiej Kirsten Zastępca Dyrektora Departament Ochrony Wód